Ալեքսեյ Բոգոլյուբով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեքսեյ Բոգոլյուբով
ռուս.՝ Алексей Петрович Боголюбов
Ծնվել էմարտի 16 (28), 1824[1][2]
ԾննդավայրՊոմերանե, Նովգորոդի գավառ, Նովգորոդի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3]
Վախճանվել էնոյեմբերի 7, 1896(1896-11-07)[4][2] (72 տարեկան)
Մահվան վայրՓարիզի 8-րդ շրջան, Փարիզ[3][5]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
ԿրթությունՍանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա (1853)[3]
Մասնագիտություննկարիչ, հավաքորդ և նկարչության ուսուցիչ
ՈճԳեղարվեստական շրջիկ ցուցահանդեսների ընկերություն[3]
Ժանրծովանկար[6]
Թեմաներգեղանկարչություն[7] և հավաքորդություն[7]
Պարգևներ
Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ
և Արվեստի կայսերական ակադեմիայի մեծ ոսկե մեդալ
ՄայրՖյոկլա Ռադիշչևա
ԱզգականներԱլեքսանդր Ռադիշչև
 Alexey Bogolyubov Վիքիպահեստում

Ալեքսեյ Պետրովիչ Բոգոլյուբով (ռուս.՝ Алексе́й Петро́вич Боголю́бов, մարտի 16 (28), 1824[1][2], Պոմերանե, Նովգորոդի գավառ, Նովգորոդի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3] - նոյեմբերի 7, 1896(1896-11-07)[4][2], Փարիզի 8-րդ շրջան, Փարիզ[3][5]), ռուս գեղանկարիչ, 19-րդ դարի երկրորդ կեսի ակադեմիական ծովանկարի (ներառյալ դրա մարտանկարչական ​​տարբերակը) ամենամեծ վարպետ, մանրամասն հուշերի հեղինակ։ Ակադեմիկոս (1858), պրոֆեսոր (1861), Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի իսկական անդամ (1893 թվականից՝ ըստ նոր կանոնադրության), Պերեդվիժնիկների ընկերության անդամ (1873)։ Սարատովի գեղարվեստի թանգարանի (1885) և դպրոցի (1897) ստեղծման նախաձեռնող։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1824 թվականի մարտի 16-ին (28) Նովգորոդի նահանգի Պոմերանե կալվածքում կալվածատեր, պաշտոնաթող գնդապետ Պյոտր Գավրիլովիչ Բոգոլյուբովի և լուսավորիչ գրող Ալեքսանդր Նիկոլաևիչ Ռադիշչևի դուստր՝ Ֆյոկլա Ալեքսանդրովնա Ռադիշչևայի (1795-1845) ընտանիքում։

Վաղ տարիքում կորցրել է հորը, և նրան ուղարկել են մանկահասակների Ալեքսանդրովյան կադետական ​​կորպուս, որտեղից էլ տեղափոխվել է Ծովային կադետական ​​կորպուս, և 1841 թվականին ավարտելով, ստացել միչմանի կոչում։ Եղել է փոխծովակալ Ալեքսանդր Դուրասովի ադյուտանտը։ Դեռևս կադետական ​​կորպուսում ուսանելու տարիներին սկսել է զբաղվել գեղանկարչությամբ։ 1849 թվականին եղել է «Կամչատկա» նավի սպաների թվում, որով Լեյխտենբերգի դուքս Մաքսիմիլիանը մեկնում էր Մադեյրա։ Ծանոթանալով Բոգոլյուբովի գծանկարներին՝ դուքսը երիտասարդ սպային խորհուրդ է տվել նվիրվել արվեստին։

1850 թվականին Բոգոլյուբովն ընդունվել է Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիա։ Իր գեղագիտական ​​կրթության համար առաջին հերթին պարտական ​​է Մաքսիմ Նիկիֆորովիչ Վորոբյով և Բոգդան Պավլովիչ Վիլևալդեինն։ Նա ուշադրության է արժանացել Կրոնշտադտի նավահանգստի երկու տեսարանով և «Հեղեղում Կրոնշտադտի նավահանգստում 1824 թվականին» նկարով։ 1852 թվականին ստացել է 2-րդ աստիճանի ոսկե մեդալ երեք նկարների համար՝ «Սմոլնիի վանքի տեսարանը Օխտայից», «Մերկուրի բրիգի ճակատամարտը երկու թուրքական նավերի դեմ» (1828 թվականի թուրքական պատերազմից) և «Լեյխտենբերգի դուքս Մաքսիմիլիանի մեկնումը Լիսաբոնից»։

Պետերբուրգը մայրամուտին, 1850

Բոգոլյուբովը 1853 թվականին ավարտել է ակադեմիան 1-ին աստիճանի ոսկե մեդալով և նշանակվել ռազմածովային ուժերի գլխավոր շտաբի նկարիչ։ Ծովային ծառայությունը ավարտելուց հետո յոթ տարի շրջագայել է Եվրոպայում։ Ժնևում օգտվել է նշանավոր Կալամի խորհուրդներից, Փարիզում աշխատել է Իզաբեի արվեստանոցում, երկու տարի սովորել է Անդրեաս Ախենբախի մոտ։ 1856 թվականին Բոգոլյուբովը այցելել է Կոստանդնուպոլիս, եղել Դանուբում և Սինոպում՝ կայսր Նիկոլայ Պավլովիչի կողմից իրեն պատվիրված նկարների մի քանի էտյուդներ նկարելու համար։

Ուղեկցել է ապագա ցար Ալեքսանդր III-ին Ռուսաստան կատարած ճամփորդության ժամանակ և ուրվանկարներ պատրաստել (տես՝ Կաչալովի նոթերը)։

Վերադարձից հետո ստացել է ակադեմիկոսի կոչում, իսկ 1860 թվականին՝ գեղանկարչության պրոֆեսորի կոչում։ Միևնույն ժամանակ, Բոգոլյուբովը Ակադեմիայի սրահներում կազմակերպել է իր աշխատանքների ցուցահանդեսը՝ նկարիչների այրիների և որբերի համար։ Այդ ցուցահանդեսում հանրության հատուկ ուշադրությանն են արժանացել Ռուսաստանի կայսեր պատվերով նավատորմի պատմությանը վերաբերվող նկարները, հատկապես «Սինոպը» և «Կերմեսը Ամստերդամում»։ Ալեքսանդր II կայսրը Բոգոլյուբովին հանձնարարել է նկարել Պյոտր Առաջինի նավատորմի պատմությունը։

1861 թվականին Բոգոլյուբովը ծովային նախարարության հիդրոգրաֆիական դեպարտամենտի հանձնարարությամբ սկսել է աշխատել Կասպից ծովի ափերի ատլասի վրա՝ հայտնի հիդրոգրաֆ կապիտան Իվաշենցևի ղեկավարությամբ։ Դա համընկել է Վոլգայի նավագնացության ընկերության «Ինքնաթիռ» նախաձեռնության հետ՝ հրատարակելու Վոլգա գետի երթուղու ուղեցույց, որպեսզի «ճանապարհորդին հնարավորինս հստակ և ճշգրիտ պատկերացում տա Վոլգայի բոլոր հրաշալի տեղանքների մասին»[8]։ Վոլգայով դեպի Կասպից ծով ճանապարհորդելու ընթացքում Բոգոլյուբովն ավարտել է մի շարք նկարներ և էտյուդներ՝ վոլգյան քաղաքների տեսարաններով։ Դրանք նկարազարդումների (վիմագրերի և պոլիտիպաժների) տեսքով ներառվում են «Վոլգան Տվերից մինչև Աստրախան» ուղեցույցում։ Ուղեցույցի տեքստային մասը «մասամբ հիմնված էր հայտնի աղբյուրների վրա, մասամբ՝ սեփական դիտարկումների վրա»[8] գրել է նկարչի ավագ եղբայր Նիկոլայը (1821-1898), ով նույնպես մասնակցել է այդ ճամփորդությանը։ Այդ գծանկարների շարքի որոշ թեմաների հիման վրա նկարիչը հետագայում ստեղծել է խոշոր գեղանկարչական կտավներ։

1864 թվականին կապիտաններ Բաժենովի և Կրոունի հետ միասին Բոգոլյուբովն ավարտել է Ֆիննական ծոցի ափերի նմանատիպ ատլասը, որտեղ ներկայացված էր նավահանգիստների և գետնանցումների տարածքների խորությունը։

1871 թվականին Բոգոլյուբովը մի քանի որմնանկարներ է նկարել Փարիզի ուղղափառ եկեղեցու համար։ Նույն թվականին ակադեմիային է հանձնել մինչև 225 յուղաներկ էտյուդներ և 800 սեպիաներկ և ջրաներկ նկարներ։

Սարատովում Բոգոլյուբովը հիմնել է նկարչական ուսումնարան (1897 թվականից կոչվել է նրա անունով), իսկ 1885 թվականին Ա. Ն. Ռադիշչևի անվան արվեստի թանգարանը, որին կտակել է իր աշխատանքները, այժմ դա համարվում է նրա ստեղծագործությունների ամենանշանակալի հավաքածուն։ Թանգարանը կոչվել է Ա. Ն. Ռադիշչևի անունով, քանի որ Բոգոլյուբովը նրա թոռն է։

1885 թվականին Բոգոլյուբովը միջնորդեց վերացնել Իլյա Ռեպինի «Իվան Ահեղն ու նրա որդի Իվանը 1581 թվականի նոյեմբերի 16-ին» նկարի ցուցադրման արգելքը, որը կայսր Ալեքսանդր III-ին և նրա շրջապատին մեծապես դուր չէր գալիս։ Այն բանից հետո, երբ Բոգոլյուբովը միջնորդություն էր ներկայացրել, արգելքը հանվել էր։

Բոգոլյուբովի աշխատանքները գտնվում են ռուսական թանգարանների հավաքածուներում, մասնավորապես՝ Տրետյակովյան պատկերասրահում՝ «Ոսկե եղջյուր», «Նևայի գետաբերանը», «Ամառային գիշեր Նևայի ափին» և այլն։ 1873 թվականից Բոգոլյուբովը բնակվել է Փարիզում՝ երբեմն հազվադեպ այցելելել է Ռուսաստան։ Նրա նախաձեռնությամբ Փարիզում ստեղծվել է Ռուս նկարիչների փոխօգնության ընկերությունը (1877)։

Նավատորմում ծառայության ընթացքում եղել է Գեղարվեստի ակադեմիայի ծովանկարչության պրոֆեսոր, ստացել է կոչումներ և 1885 թվականի մարտի 24-ին նշանակվել պետական ​​խորհրդական։ Ստացել է պետական ​​պարգևներ՝ ռուսական շքանշաններ՝ Սուրբ Ստանիսլավի 1-ին աստիճանի (1887), Սուրբ Վլադիմիրի 3-րդ աստիճանի (1874), Սուրբ Աննայի 2-րդ աստիճանի (1868), մի քանի ադամանդե մատանիներ։ Պարգևատրվել է նաև Դանեբրոգի դանիական շքանշանով (Ասպետի խաչ, 1867) և Ֆրանսիայի Պատվո լեգեոնի (Սպայի խաչ, 1878) շքանշաններով[9]։

Բոգոլյուբովը մահացել է Ֆրանսիայում, 1896 թվականի նոյեմբերի 7-ին, թաղվել է Սանկտ Պետերբուրգում, Մալոօխոտինսկի գերեզմանատանը՝ ծնողների կողքին։ 1941 թվականի մայիսին նկարչի մոխիրը տեղափոխվել է Ալեքսանդր Նևսկի մայրավանքի Տիխվինսկոե գերեզմանատուն (այսպես կոչված «Արվեստի վարպետների գերեզմանատուն»)։ Նախատեսվել է տեղադրել նոր հուշարձան։ Բայց պատերազմը սկսվել է և հետագա իրադարձությունների հորձանուտում Բոգոլյուբովի վերաթաղման վայրը կորել է։ 2006 թվականին տեղադրվել է հուշատախտակ։ Մոսկվայում, նկարչի նախկին առանձնատանը, որը գտնվում է Սուշչյովսկայա 14 հասցեում, գտնվում է Արվեստի գրադարանը, որը 1996 թվականին կոչվել է Բոգոլյուբովի անունով։

Կինը (11/06/1859 թվականից, Վիսբադեն)՝ Նադեժդա Պավլովնա Նեչաևան (09/27/1839-03/17/1865), գնդապետ Պավել Պավլովիչ Նեչաևի դուստրն էր, նա վաղաժամ որբացավ, դաստիարակվել է Եկատերինյան ինստիտուտում, որից հետո բնակվում էր հորեղբոր՝ Նիկոլայ Ժերեբցովի հետ Փարիզում, որտեղ էլ ծանոթացել է ապագա ամուսնու հետ։ Ըստ նրա՝ նա «շատ սիրունատես, նրբագեղ աղջիկ էր, գեղեցիկ, խելացի աչքերով, բաց շագանակագույն մազերով և անասելի հաճելի բերանով։ Նրա բոլոր շարժումները պարզ էին, նուրբ, լի բնածին շնորհով»։ Հարսանիքից հետո ապրել է Դյուսելդորֆում, որտեղ ամուսնու ընկերները լավ են ընդունել նրան «իր խելացիության, գեղեցկության և հեզության համար»։ Մահացել է Նիսյում թոքախտից։ Նրան թաղել են ամուսնու մոտ՝ Մալոօխոտինսկի գերեզմանատանը։ Այդտեղ է թաղված նաև նրանց որդին՝ Նիկոլայը (09/10/1864—06/15/1865)։

  • Ալեքսեյ Բոգոլյուբով, 1861
    Ալեքսեյ Բոգոլյուբով, 1861
  • Նադեժդա Բոգոլյուբովան Վասիլի Պետրովիչ Վերեշչագինի դիմանկարում
    Նադեժդա Բոգոլյուբովան Վասիլի Պետրովիչ Վերեշչագինի դիմանկարում
  • Ալեքսեյ Պետրովիչ Բոգոլիուբովի դիմանկարը, նկարիչ՝ Իլյա Ռեպին, 1876
    Ալեքսեյ Պետրովիչ Բոգոլիուբովի դիմանկարը, նկարիչ՝ Իլյա Ռեպին, 1876

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Բոգոլյուբովի գերեզմանը Սանկտ Պետերբուրգի արվեստի վարպետների Նեկրոպոլում
    Բոգոլյուբովի գերեզմանը Սանկտ Պետերբուրգի արվեստի վարպետների Նեկրոպոլում

Աշխատանքների պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լիխտենշտայն, ծառուղի այգում, 1889
    Լիխտենշտայն, ծառուղի այգում, 1889
  • Ռուսական նավատորմի արշավանք դեպի Հյուսիսային Ամերիկայի ափեր (1863), Պետրոս Մեծի անվան Կենտրոնական ռազմածովային թանգարան, Սանկտ Պետերբուրգ
    Ռուսական նավատորմի արշավանք դեպի Հյուսիսային Ամերիկայի ափեր (1863), Պետրոս Մեծի անվան Կենտրոնական ռազմածովային թանգարան, Սանկտ Պետերբուրգ
  • Անտվերպեն, 1854
    Անտվերպեն, 1854
  • Աթոսի ճակատամարտ (1807), 1853
    Աթոսի ճակատամարտ (1807), 1853
  • Սինոպի ճակատամարտ (1853), 1860
    Սինոպի ճակատամարտ (1853), 1860
  • Գանգուտի ճակատամարտ (1714), 1875–1877
    Գանգուտի ճակատամարտ (1714), 1875–1877
  • Բաքվի առափնյա, 1861
    Բաքվի առափնյա, 1861
  • Բաքու, Փողոց կեսօրին, 1861
    Բաքու, Փողոց կեսօրին, 1861
  • 44 թնդանոցանոց «Ֆլորա» ֆրեգատի մարտը երեք թուրքական շոգենավերի հետ Պիցունդա հրվանդանի մոտ 1853 թվականի նոյեմբերի 9-ին, 1854
    44 թնդանոցանոց «Ֆլորա» ֆրեգատի մարտը երեք թուրքական շոգենավերի հետ Պիցունդա հրվանդանի մոտ 1853 թվականի նոյեմբերի 9-ին, 1854
  • «Վեստա» շոգենավի ճակատամարտը թուրքական «Ֆեթհի-Բութլանդ» ռազմանավի հետ Սև ծովում 1877 թվականի հուլիսի 11-ին, 1878
    «Վեստա» շոգենավի ճակատամարտը թուրքական «Ֆեթհի-Բութլանդ» ռազմանավի հետ Սև ծովում 1877 թվականի հուլիսի 11-ին, 1878
  • «Վլադիմիր» ֆրեգատի ճակատամարտը թուրք-եգիպտական ​​ռազմական «Պերվազ-Բախրի» շոգենավի հետ, 1853, նոյեմբերի 5
    «Վլադիմիր» ֆրեգատի ճակատամարտը թուրք-եգիպտական ​​ռազմական «Պերվազ-Բախրի» շոգենավի հետ, 1853, նոյեմբերի 5
  • «Ալեքսանդր Նևսկի» ֆրեգատի կործանումը (Տեսարան գիշերը), 1868
    «Ալեքսանդր Նևսկի» ֆրեգատի կործանումը (Տեսարան գիշերը), 1868
  • «Ալեքսանդր Նևսկի» ֆրեգատի կործանումը (Ցերեկային տարբերակ), 1868
    «Ալեքսանդր Նևսկի» ֆրեգատի կործանումը (Ցերեկային տարբերակ), 1868
  • Ֆրանսիա, Նորմանդիա, Veules-les-Roses, 1880
    Ֆրանսիա, Նորմանդիա, Veules-les-Roses, 1880
  • Իտալիա, Վենետիկը գիշերով, 1850-ական թթ․
    Իտալիա, Վենետիկը գիշերով, 1850-ական թթ․
  • Վենետիկ, 1850-ական թթ․
    Վենետիկ, 1850-ական թթ․
  • «Ալեքսանդրիա» կայսերական զբոսանավը 1852 թվականին, 1852
    «Ալեքսանդրիա» կայսերական զբոսանավը 1852 թվականին, 1852
  • Շվեդական Վեներա ֆրեգատի գրավումը «Մերկուրի» նավով 1789 թվականի մայիսի 21-ին, 1845
    Շվեդական Վեներա ֆրեգատի գրավումը «Մերկուրի» նավով 1789 թվականի մայիսի 21-ին, 1845
  • Շվեդական Վեներա ֆրեգատի գրավումը «Մերկուրի» նավով 1789 թվականի մայիսի 21-ին, 1851
    Շվեդական Վեներա ֆրեգատի գրավումը «Մերկուրի» նավով 1789 թվականի մայիսի 21-ին, 1851
  • «Ռազբոյնիկ» կլիպերը Հավրում, 1887
    «Ռազբոյնիկ» կլիպերը Հավրում, 1887
  • Թուրքիա, Մզկիթ Կոստանդնուպոլսում
    Թուրքիա, Մզկիթ Կոստանդնուպոլսում
  • Ծովային ճակատամարտ. «Վլադիմիր» ֆրեգատի կողմից թուրքական «Պերվազ-Բահրի» շոգենավի գրավումը, 1858
    Ծովային ճակատամարտ. «Վլադիմիր» ֆրեգատի կողմից թուրքական «Պերվազ-Բահրի» շոգենավի գրավումը, 1858
  • Նորմանդական քաղաք, 1879
    Նորմանդական քաղաք, 1879
  • Գիշերային հարձակում Ֆլորա 44-թնդանոթով ֆրեգատի վրա 1853 թվականի նոյեմբերի 5-ից 6-ը, 1857
    Գիշերային հարձակում Ֆլորա 44-թնդանոթով ֆրեգատի վրա 1853 թվականի նոյեմբերի 5-ից 6-ը, 1857
  • Իտալիա, Պալերմո
    Իտալիա, Պալերմո
  • Կոլխիդա շոգենավը ճակատամարտի ժամանակ Սուրբ Նիկողայոսի դիրքերի մոտ (1853), 1854
    Կոլխիդա շոգենավը ճակատամարտի ժամանակ Սուրբ Նիկողայոսի դիրքերի մոտ (1853), 1854
  • Սինոպ, Թուրքիա, 1856
    Սինոպ, Թուրքիա, 1856
  • Ֆրեգատ «Պալադա» 1847, 1847
    Ֆրեգատ «Պալադա» 1847, 1847
  • «Ծով», 1835, Ադրբեջանի արվեստի ազգային թանգարան (Բաքու)
    «Ծով», 1835, Ադրբեջանի արվեստի ազգային թանգարան (Բաքու)
  • «Սիմբիրյան վազք», 1863
  • «Հրդեհ առագաստանավի վրա», 19-րդ դարի վերջ, Սոչիի գեղարվեստի թանգարան
    «Հրդեհ առագաստանավի վրա», 19-րդ դարի վերջ, Սոչիի գեղարվեստի թանգարան

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 RKDartists (նիդերլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Большая российская энциклопедия (ռուս.) — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 https://books.google.com/books?id=O0IzDwAAQBAJ&pg=PA9&dq=Alexey+Bogolyubov&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi1l6HP3LzZAhWBm1kKHf2NAW8Q6AEIJzAA#v=onepage&q=Alexey%20Bogolyubov&f=false
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 մահվան վկայական
  6. ↑ https://books.google.com/books?id=KFCqBAAAQBAJ&pg=PA143&dq=Alexey+Bogolyubov&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi1l6HP3LzZAhWBm1kKHf2NAW8Q6AEIVDAI#v=onepage&q=Alexey%20Bogolyubov&f=false
  7. ↑ 7,0 7,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. ↑ 8,0 8,1 [Боголюбов Н. П., Боголюбов А. П.]. Волга от Твери до Астрахани. С 10 литографиями, 31 политипажем и картою Волги. Издание Общества «Самолёт». — СПб., в типографии Гогенфельдена и Ко, 1862. — VIII, 415 c.; с иллюстрациями в тексте и 10 иллюстрациями на отдельных листах. 23,1 x 15,3 см. Титульный лист гравирован Егор Гогенфельденом по рисунку Адольф Иосифович Шарлеманя.
  9. ↑ Боголюбов Алексей Петрович // Список гражданским чинам IV класса : Испр. по 1-е февр. 1890 г. — С. 873—874.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Манана Ираклиевна Андроникова Боголюбов. — М.: Искусство, 1962. — 56+32 с. — 20 000 экз.
  • Владимир Викторович Чуйко (1890–1907). «Боголюбов, Алексей Петрович». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  • Боголюбов Алексей Петрович / М. Н. Соколов // «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — М. : Большая российская энциклопедия, 2005. — С. 646. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 3). — ISBN 5-85270-331-1.
  • Кондаков C. Н. Юбилейный справочник Императорской Академии художеств. 1764–1914 : в 2 т. / составил С. Н. Кондаков. — СПб. : Товарищество Р. Голике и А. Вильборг, 1915. — Т. 2 : Часть биографическая. — С. 19. — [4], VI, 454, [5] с. : ил., портр. — OCLC 707072219.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսեյ Բոգոլյուբով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսեյ_Բոգոլյուբով&oldid=9826724» էջից