Ժան դը Մյոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ժան դը Մյոն
ֆր.՝ Jean de Meung
Դիմանկար
Ծնվել է1240[1][1][2] կամ 1240-ականներ[3]
ԾննդավայրMeung-sur-Loire
Մահացել էմոտ 1304[3]
Մահվան վայրՓարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
ԿրթությունՓարիզի համալսարան
ԵրկերLe Roman de la Rose?, Li livres de confort de Philosophie?, La vie et epistres Pierres Abaelart et Heloys sa fame?, Le livre des merveilles de Hyrlande?, Li abregemenz noble honme Vegesce Flave René des establissemenz apartenanz a chevalerie? և Le livre Aered de esperituelle amitié?
Մասնագիտությունբանաստեղծ, վիպասան և թարգմանիչ
 Jean de Meung Վիքիպահեստում

Ժան դը Մյոն[4] (իսկական անունը՝ Ժան Կլոպինել կամ «Կաղ» (ֆր.՝ Jean de Meung, Jean Clopinel, լատին․՝ Johannes Meldinensis[5][6][7]), 1240[1][1][2] կամ 1240-ականներ[3], Meung-sur-Loire - մոտ 1304[3], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն), ֆրանսիացի պոետ, երգիծաբան, բանասեր, ֆրանսիական ազատամտության առաջին ներկայացուցիչներից, աստվածաբանության դոկտոր։

Ժան դը Մյոնը Բոետիոսի իր թարգմանությունը ներկայացնում է Անժուի կոմսուհի Մարգարիտային։ 15-րդ դարի ձեռագրի մանրանկար Ենայի Ֆրիդրիխ Շիլլերի անվան համալսարանից

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուշատախտակ Ժան դը Մյոնի տան տեղում Փարիզի Սեն-Ժակ փողոցում

Ծնվել է Մեունգ-սյուր Լուարում, հարուստ քաղաքացու ընտանիքում[8]։ Հավանբար սովորել է Փարիզի համալսարանում, արվեստի ֆակուլտետում և կյանքի մեծ մասն անցկացրել է ֆրանսիայի մայրաքաղաքում[9]։

Ոչ ուշ, քան 1292 թվականը, նա այնտեղ ձեռք է բերել իր սեփական տունը Սեն-Ժակ փողոցում՝ ներկայիս Լատինական թաղամասում՝ աշտարակով, ընդարձակ բակով և պարտեզով, որոնք նրա մահից հետո՝ 1305 թվականին, ոմն Ադամ դ'Անդելիի կողմից նվիրաբերվեցին դոմինիկյան վանականներին[7]։ Այն չի պահպանվել մինչ օրս, սակայն դրա տեղում տեղադրվել է հուշատախտակ[9]։

Համալսարանում ստանալով արվեստի մագիստրոսի աստիճան, ժամանակի ընթացքում նա դարձավ լատիներենի և աստվածաբանության ճանաչված մասնագետ, հայտնի սխոլաստիկի հետևորդը։ Իր իսկ խոսքով, նա սկսել է բանաստեղծություններ գրել պատանեկության տարիներին։ Լատիներենից նրա թարգմանությունները պահպանվել են՝ ներառյալ Ֆլավիուս Վեգետիուսի «Ռազմական գործի մասին» և Բոետիոսի «Մխիթարության փիլիսոփայության մասին» տրակտատները, որոնք լայնորեն հայտնի են դարձել դեռևս միջնադարում[8]։ Կյանքի վերջում գրած «Կտակը» պարունակում է քննադատություն իգական սեռի և հոգևորականության հասցեին, կան նաև ինքնակենսագրական տեղեկություններ։ Բազմակողմանի գիտելիքներ ունենալու համար, ինչպես նաև ֆեոդալական-եկեղեցական հակասող գաղափարների համար Ժան դը Մյոնին անվանում են «միջնադարի Վոլտեր»։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

դը Մյոնն իր ամենամեծ համբավը ստացել է որպես «Վեպ վարդի մասին»-ի երկրորդ մասի հեղինակ, որի առաջին մասը պատկանում է Գիլոմ դե Լորիսի գրչին։ 1275-ից 1280 թվականներին գրել է 17722 բանաստեղծություն, որոնցում կան Սիցիլիայի թագավոր Մանֆրեդի մահվան մասին հիշատակում, ով զոհվել է Կառլ առաջին արքայի հետ Բենևենտոյի ճակատամարտում Երուսաղեմի թագավոր Կոնրադինի օրոք[10][11]։ Վեպի հետազոտող և հրատարակիչ Ֆելիքս Լեկուան կրճատում է շրջանը մինչև 1268-1278 թվականները, քանի որ «ամբողջ կայսրության փոխանորդ» տիտղոսը Կառլ առաջին արքայից 1268 թվականին յուրացրել է Կլիմենտ 4-րդ պապը, իսկ 1278 թվակաին Նիկոլայ 3-րդ պապը[12]։

դը Մյոնն հետևում է Արիստոտելի փիլիսոփայական բնույթին, էթիկայի հարցերով Պլատոնին, միաժամանակ խորին հարգանք ունենալով միջնադարյան փիլիսոփաների նկատմամբ։ Ելնելով մարգարեական երազների վերաբերյալ թերահավատ հայացքներից՝ նա հանդես է գալիս ոչ այնքան որպես իրավահաջորդ, որքան որպես իր նախորդի հրաշագործ տեսիլքների մեկնաբան[13]։

Պոեմում հեղինակի մտքերի արտահայտրամիջոցներն են բնույթունը և միտքը, որոնց տեսանկյունից նա գնահատում է իր ժամանակակաից հասարակությանը։ դը Մյոնի ստեղծագործությունները ներառում են նաև բարոյական-դիդակտիկ փաստարկներ և սոցիալական քննադատության տարրեր ուղղված պապական գահին, վանական կարգերին, դատավորներին և ասպետներին, ինչպես նաև կուսակրոնության ավանդույթին, տասնորդի ինստիտուտին, թագավորական իշխանության չափից դուրս հավակնություններին, հատկապես ամուսնական սովորույթներին և կանանց։ Այն ժամանակ, երբ Ժան դը Մյոնի նախորդ Գիյոմը պաշտպանում էր կուրտիզանությունը, դը Մյոնը բացահայտ դատապարտում է կանաց ֆաբլիոյի ոգով՝ ընդգծելով նրանց անկայունությունն ու մեղավոր էությունը[7]։ դը Մյոնի սուր գրչի տակ վեպի երկրորդ մասը վերածվում է երգիծական «հայելու»՝ քննադատելով միջնադարյան հասարակության արատները,աններդաշնակ աշխարհը, որը հեռու է «ոսկե դարի» իդեալներից[14]։

Չնայած սյուժեի անորոշությանը, դը Մյունը ցուցադրում է իր սուր դիտողականությունը, դատողությունների պարզությունը և մատուցման ինքնատիպ ոճը, ինչը նրան իրավունք է տալիս համարվել ֆրանսիական միջնադարյան մեծագույն բանաստեղծներից։ Նրա ուշագրավ էրուդիցիան թույլ է տալիս ակտիվ մեջբերել ինչպես հին դասականներին այդ թվում Կիկերոնին, Վերգիլոսին, Պուբլիուս Օվիդիուս Նասոյին, Յուվենալիսին, Տիտոս Լիվոսին և Օգոստինոս Երանելիին, այնպես էլ միջնադարյան մտածողներին, ինչպիսիք են Պիեռ Աբելարին և Ռոջեր Բեկոնին նաև ընթերցողներին տրամադրել շատ օգտակար տեղեկություններ[8]։ Նշված պատճառների ուժի շնորհիվ դը Մյոնի ծավալուն պոյեմը լայն ժողովրդականություն է ձեռք բերել ժամանակակիցների և հետնորդների շրջանում։ Պահպանվել են 13-16-րդ դարերի զգալի թվով ձեռագրեր, որտեղ ժամանակակից հետազոտողները հաշվում են 250-ից ավելին։ Դրանցից լավագույնները գտնվում են Փարիզում՝ Ֆրանսիայի ազգային գրադարանի, Լոնդոնում՝ Բրիտանական գրադարանի, Բրյուսելում՝ Բելգիայի թագավորական գրադարանի, Հաագայում՝ Նիդերլանդների թագավորական ազգային գրադարանի, Կոպենհագենում՝ Դանիայի թագավորական գրադրանի, Օքսֆորդի համալսարանի Բոդլեյան գրադարանի, ինչպես նաև Ալբիի, Ամյենի, Արրասի, Բեզանսոնի, Բեռնի, Շանտիլի և այլ քաղաքների գրադարանների հավաքածուներում[11]։

Միայն 1481-ից 1538 թվականների «Վեպ վարդի մասին»-ը անցել է 21 հրատարակություն, թարգմանվել է Հոլանդերեն, երկու անգամ իտալերեն, երեք անգամ անգլերեն, առաջին մասնակի թարգմանությունն արել է Ջեֆրի Չոսերը[15][16]։ դը Մյոնի ստեղծագործույթւոնները զգալի ազդեցություն են ունեցել Դանթեի, Բոկաչչոյի, Գիյոմ դը Մաշոյի և Ժան Ֆրուսարի վրա[10]։ Վերածննդի ժամանակաշրջանում՝ արժանացել է Ժոաչին դյու Բելեի և Պիեռ Ռոնսարի բարձր գնահատականին։

«Վեպ վարդի մասին» և Վեգետիուսի ու Բոետիուսի վերոհիշյալ թարգմանություններից բացի, Ժան դը Մյոնը գրել է մեզ չհասած մի քանի այլ գործեր, մասնավորապես՝ «Իռլանդիայի հրաշալիքները» (լատին․՝ Des Merveilles d'Irlande) տրակտատը հիմնված Ջերալդ Ուելսի աշխատանքի վրա, «Հոգևոր բարեկամության մասին» (լատին․՝ Aelred de espirituelle amitié) տրակտատը, որը Ալֆրեդ դը Ռիբոյի ստեղծագործությունն է, ինչպես նաև Պիեռ Աբելարի ուղերձների թարգմանությունը[9]։

Հրատարակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Гильом де Лоррис, Жан де Мен. Роман о Розе / Пер. Н. В. Забабуровой, Д. Н. Вальяно. — Ростов-на-Дону, 2001. — 288 с.
  • Гийом де Лоррис, Жан де Мён. Роман о Розе / Пер. и коммент. И. Б. Смирновой. — М.: ГИС, 2007. — 671 с. — ISBN 978-5-8330-0239-1.
  • Le Roman de la Rose par Guillaume de Lorris et Jean de Meung. Nouvelle édition, revue et corrigée sur les meilleurs et plus anciens manuscrits, par M. Méon. — Tomes I—IV. — Paris: Didot, 1813—1814.
  • Le Roman de la Rose par Guillaume de Lorris et Jean de Meung. Nouvelle édition revue et corrigée par Francisque-Michel. — Tomes I—II. — Paris: Firmin Didot, 1864. — lxii, 363 + 352 p.
  • Le Roman de la Rose par Guillaume de Lorris et Jean de Meung. Édition accompagnée d’une traduction en vers précédée d’une introduction, notices historiques et critiques; suivie de notes et d’un glossaire par Pierre Marteau. — Tomes I—V. — Orléans: Herluison, 1878—1880.
  • Le Roman de la Rose par Guillaume de Lorris et Jean de Meun, publié d’après les manuscrits par Ernest Langlois. — Tomes I—V. — Paris: Champion, 1914—1924.
  • Le Roman de la Rose, publié par Félix Lecoy. — Volumes I—III. — Paris: Champion, 1965—1970. — (Les classiques français du Moyen Âge, 92, 95, 98).
  • The Romance of the Rose, translated by Charles Dahlberg. — Princeton: Princeton University Press, 1971. — xv, 450 p.
  • Guillaume de Lorris and Jean de Meun. Le Roman de la Rose. Édition, traduction, présentation et notes par Armand Strubel. — Paris: Livre de Poche, 1992. — 1151 p.
  • Guillaume de Lorris and Jean de Meun. The Romance of the Rose, translated and edited by Frances Horgan. — Oxford; New York: Oxford University Press, 1994. — xxiii, 350 p. — (The World’s Classics).

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Краткая литературная энциклопедия. — Т. 2. — М., 1964. — С. 908–909.
  • История всемирной литературы: В 9-ти томах. — Т. 2. — М.: Наука, 1984. По именному указателю.
  • Жолудева Л. И. «Утешение философией» Боэция в переводах Жана де Мена и анонимного автора (MS TROYES 898) и состояние языка французской прозы на рубеже XIII—XIV вв. // Вестник Тамбовского университета. — (Серия «Гуманитарные науки»). — 2008. — № 10 (66). — С. 68–72.
  • Косиков Г. К. Собрание сочинений. — Т. I. История французской литературы. Средние века. — М.: Центр книги Рудомино, 2011. — 488 с. — ISBN 978-5-7380-0380-6.
  • Попова М. К. Идеи схоластической натурфилософии шартрской школы и образ природы в «Романе о Розе» // Средние века. — 1988. — Вып. 51. — С. 115–132;
  • Рязанова И. Ф. Мораль и политика в «Романе о Розе» // Жанр романа в классической и современной литературе. — Махачкала, 1983. — С. 91–99;
  • Рязанова И. Ф. «Роман о Розе» как отражение религиозной борьбы в Парижском университете в 70-е гг. XIII в. // Актуальные проблемы критики религии и формирования атеистического миро- воззрения. — Махачкала, 1982. — С. 56–66;
  • Calin William C. Jean de Meun // Medieval France: An Encyclopedia. — New York; London: Garland Publishing, 1995. — pp. 930–932. — ISBN 0-8240-4444-4.
  • Fyler John. Language and the Declining World in Chaucer, Dante, and Jean de Meun. — Cambridge and New York: Cambridge University Press, 2007. — pp. cii, 306.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Babelio (ֆր.) — 2007.
  2. ↑ 2,0 2,1 MAK (польск.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ Косиков Г. К. История французской литературы. Средние века Արխիվացված է Հունիս 1, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով: // Косиков Г. К. Собрание сочинений. — Т. I. — М., 2011. — С. 55.
  5. ↑ CERL Thesaurus Արխիվացված է Մայիս 24, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով: — Консорциум европейских научных библиотек.
  6. ↑ Record #86621958 Արխիվացված է Մայիս 24, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով: // VIAF — 2012.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Jean de Meun Արխիվացված է Մայիս 24, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով: // Encyclopædia Britannica, 11’th ed. — Vol. 15. — Cambridge University Press, 1911. — p. 298.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Marique Pierre J. Jean Clopinel de Meun Արխիվացված է Մայիս 24, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով: // Catholic Encyclopedia. — Vol. 10. — New York: Robert Appleton Company, 1913.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Голубев А. П. Предисловие к изд.: Гийом де Лоррис, Жан де Мён. Роман о Розе. — М.: ГИС, 2007. — С. 6.
  10. ↑ 10,0 10,1 Calin William C. Jean de Meun // Medieval France: An Encyclopedia. — New York; London, 1995. — p. 930.
  11. ↑ 11,0 11,1 Jean de Meun Արխիվացված է Մայիս 30, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով: // ARLIMA. Archives de littérature du Moyen Âge.
  12. ↑ Голубев А. П. Указ. соч. — С. 5.
  13. ↑ Голубев А. П. Указ. соч. — С. 8.
  14. ↑ Косиков Г. К. История французской литературы. Средние века Արխիվացված է Հունիս 1, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:. — С. 57.
  15. ↑ Голубев А. П. Указ. соч. — С. 7.
  16. ↑ Jean de Meun Արխիվացված է Մայիս 21, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով: // Encyclopaedia Britannica online.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժան դը Մյոն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժան_դը_Մյոն&oldid=9705590» էջից