Սվանտե Արենիուս

Սվանտե Արենիուս; շվեդ.՝ Svante August Arrhenius
Ծնվել է	փետրվարի 19, 1859[…]; Balingsta parish, Շվեդիա
Մահացել է	հոկտեմբերի 2, 1927[…] (68 տարեկան); Ստոկհոլմ, Շվեդիա
Գերեզման	Ուփսալայի հին գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Շվեդիա
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	աստղագետ, քիմիկոս, ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ռիգայի տեխնիկական համալսարան, Ստոկհոլմի համալսարան և Ուփսալայի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա և քիմիա
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լունդի թագավորական ֆիզիոգրաֆիկական միություն, Թագավորական շվեդական ճարտարագիտական գիտությունների ակադեմիա, Գյոթեբորգի գիտությունների և գրականության թագավորական ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Թագավորական Դանիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Ուփսալայի համալսարան և Ստոկհոլմի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	շվեդերեն
Գիտական ղեկավար	Պեր Թեոդոր Կլեվե
Եղել է գիտական ղեկավար	Oskar Klein?
Հայտնի աշակերտներ	Oskar Klein?
Պարգևներ	Ֆարադեյի դասախոսության նրցանակ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ Վիլարդ Գիբսի պարգև Էդինբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Դևիի շքանշան Սիլիմանյան դասախոսություն Ֆրանկլինի մեդալ Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Գրոնինգենի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Հայդելբերգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Լայպցիգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Օքսֆորդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բիրմինգհեմի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ և Էչեգարայ մեդալ
Ամուսին(ներ)	Մարիա Արենիուս և Sofia Rudbeck?
Երեխա(ներ)	Օլոֆ Արենիուս և Anna-Lisa Arrhenius?
Հայր	Svanta Gustav Arrhenius?
Մայր	Carolina Christina Thunberg?
	Svante Arrhenius Վիքիպահեստում

Սվանտե Ավգուստ Արենիուս (շվեդ.՝ Svante August Arrhenius, փետրվարի 19, 1859(1859-02-19)^[1]^[2]^[3]^[…], Balingsta parish, Շվեդիա^[3] - հոկտեմբերի 2, 1927(1927-10-02)^[4]^[2]^[5]^[…], Ստոկհոլմ, Շվեդիա^[4]^[6]), շվեդ քիմիկոս, ֆիզիկական քիմիայի հիմնադիրներից։ Շվեդական ԳԱ անդամ (1901), մի շարք երկրների (նախկին ԽՍՀՄ, Անգլիա, ԱՄՆ, Ֆրանսիա և այլն) ԳԱ պատվավոր անդամ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է Ուփսալայի (1876-1881) և Ստոկհոլմի (1881-1884) համալսարաններում։ 1895 թվականից Ստոկհոլմի համալսարանի պրոֆեսոր, 1905 թվականից Նոբելյան ինստիտուտի տնօրեն։ 1887-1902 թվականներին Արենիուսը միաժամանակ վարել է Ստոկհոլմի համալսարանի ռեկտորի պաշտոնը։ 1882 թվականից զբաղվել է էլեկտրոլիտների նոսր լուծույթների էլեկտրահաղորդականության ուսումնասիրությամբ։ «էլեկտրոլիտների գալվանական հաղորդականության հետազոտություն» (1884) և հետագա աշխատանքներում (մինչև 1887) Արենիուսը մշակել է էլեկտրոլիտային դիսոցման տեսությունը (նոբելյան մրցանակ, 1903), որը 19-րդ դարում քիմիայի խոշորագույն ընդհանրացումներից էր։ Ուսումնասիրել է քիմիական ռեակցիաների արագությունները և արել կարևոր հետևություններ։ Քիմիական ռեակցիայի արագության և ջերմաստիճանի կապը արտահայտող հավասարումը (1889) հայտնի է Արենիուսի հավասարում անվամբ։ Արենիուսը զբաղվել է նաև կոսմոգոնիայի և կենսաքիմիայի խնդիրներով։ Ֆիզիկաքիմիական օրենքները կենսաբանական երևույթների վրա կիրառելու միջոցով Արենիուսը փորձում էր վերականգնել գիտության կողմից մերժված պանսպերմային տեսությունը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 The Nobel Prize in Chemistry 1903 (Svante Arrhenius)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Svante A Arrhenius (շվեդերեն) — 1917.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Аррениус Сванте Август // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Svante August Arrhenius — 2009.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
↑ Arrhenius, Svante — Svenskagravar.se.
↑ Svante Arrhenius1859–1927 — Church of Sweden.
↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1903/
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
↑ https://chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award
↑ Award winners : Davy Medal
↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 14.
↑ http://www.rac.es/ficheros/doc/01194.pdf
↑ ^15,0 ^15,1 Pas L. v. Genealogics — 2003.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 22)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվանտե Արենիուս» հոդվածին։

[_89bf65bedac2f381-1] 1,0 ^1,1 The Nobel Prize in Chemistry 1903 (Svante Arrhenius)

[_94ab473a68f4bcbb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_8d12fe57d255f6e9-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Svante A Arrhenius (շվեդերեն) — 1917.

[_85b139b93631fe11-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Аррениус Сванте Август // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_27c2393906e2a954-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Svante August Arrhenius — 2009.

[_6775082265f1ed54-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)

[_a4c2002de22355ab-7] Arrhenius, Svante — Svenskagravar.se.

[_67dc01aaeb1a4c2f-8] Svante Arrhenius1859–1927 — Church of Sweden.

[_24fcced51c693545-9] ttp://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1903/

[_4fd85354d393be0f-10] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

[_fbf8ba2c70af45cb-11] ttps://chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award

[_d6bb0939b705c357-12] Award winners : Davy Medal

[_44b6f6d773d7d989-13] List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 14.

[_4c7aee910dfb24cf-14] ttp://www.rac.es/ficheros/doc/01194.pdf

[_9900ad62b35da994-15] 15,0 ^15,1 Pas L. v. Genealogics — 2003.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]