Jump to content

Սվանտե Արենիուս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սվանտե Արենիուս
շվեդ.՝ Svante August Arrhenius
Ծնվել էփետրվարի 19, 1859(1859-02-19)[1][2][3][…]
Wik Castle, Ուփսալա, Ուփսալա, Շվեդիա[4]
Մահացել էհոկտեմբերի 2, 1927(1927-10-02)[5][2][6][…] (68 տարեկան)
Ստոկհոլմ, Շվեդիա[5][7]
ԳերեզմանՈւփսալայի հին գերեզմանատուն[8][9]
Քաղաքացիություն Շվեդիա
Դավանանքաթեիզմ
Մասնագիտությունաստղագետ, քիմիկոս, ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Ռիգայի տեխնիկական համալսարան, Ստոկհոլմի համալսարան և Ուփսալայի համալսարան
Գործունեության ոլորտֆիզիկա և քիմիա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լունդի թագավորական ֆիզիոգրաֆիկական միություն, Թագավորական շվեդական ճարտարագիտական գիտությունների ակադեմիա, Գյոթեբորգի գիտությունների և գրականության թագավորական ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Թագավորական Դանիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[7]
Ալմա մատերՈւփսալայի համալսարան և Ստոկհոլմի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինշվեդերեն[2]
Գիտական ղեկավարՊեր Թեոդոր Կլեվե
Եղել է գիտական ղեկավարOskar Klein?
Հայտնի աշակերտներOskar Klein?
Պարգևներ

Ֆարադեյի դասախոսության նրցանակ

 Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ[10][11]

Վիլարդ Գիբսի պարգև

[12]

Էդինբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Դևիի շքանշան

[13]

Սիլիմանյան դասախոսություն

Ֆրանկլինի մեդալ

Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Գրոնինգենի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Հայդելբերգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Լայպցիգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Օքսֆորդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Բիրմինգհեմի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ

Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ

[14]

Էչեգարայ մեդալ

[15] և

doctor honoris causa from the University of Paris?

[16]
Ամուսին(ներ)Մարիա Արենիուս և Sofia Rudbeck?
Երեխա(ներ)Օլոֆ Արենիուս և Anna-Lisa Arrhenius?
ՀայրSvanta Gustav Arrhenius?[17]
ՄայրCarolina Christina Thunberg?[17]
 Svante Arrhenius Վիքիպահեստում

Սվանտե Ավգուստ Արենիուս (շվեդ.՝ Svante August Arrhenius, փետրվարի 19, 1859(1859-02-19)[1][2][3][…], Wik Castle, Ուփսալա, Ուփսալա, Շվեդիա[4] - հոկտեմբերի 2, 1927(1927-10-02)[5][2][6][…], Ստոկհոլմ, Շվեդիա[5][7]), շվեդ քիմիկոս, ֆիզիկական քիմիայի հիմնադիրներից։ Շվեդական ԳԱ անդամ (1901), մի շարք երկրների (նախկին ԽՍՀՄ, Անգլիա, ԱՄՆ, Ֆրանսիա և այլն) ԳԱ պատվավոր անդամ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է Ուփսալայի (1876-1881) և Ստոկհոլմի (1881-1884) համալսարաններում։ 1895 թվականից Ստոկհոլմի համալսարանի պրոֆեսոր, 1905 թվականից Նոբելյան ինստիտուտի տնօրեն։ 1887-1902 թվականներին Արենիուսը միաժամանակ վարել է Ստոկհոլմի համալսարանի ռեկտորի պաշտոնը։ 1882 թվականից զբաղվել է էլեկտրոլիտների նոսր լուծույթների էլեկտրահաղորդականության ուսումնասիրությամբ։ «էլեկտրոլիտների գալվանական հաղորդականության հետազոտություն» (1884) և հետագա աշխատանքներում (մինչև 1887) Արենիուսը մշակել է էլեկտրոլիտային դիսոցման տեսությունը (նոբելյան մրցանակ, 1903), որը 19-րդ դարում քիմիայի խոշորագույն ընդհանրացումներից էր։ Ուսումնասիրել է քիմիական ռեակցիաների արագությունները և արել կարևոր հետևություններ։ Քիմիական ռեակցիայի արագության և ջերմաստիճանի կապը արտահայտող հավասարումը (1889) հայտնի է Արենիուսի հավասարում անվամբ։ Արենիուսը զբաղվել է նաև կոսմոգոնիայի և կենսաքիմիայի խնդիրներով։ Ֆիզիկաքիմիական օրենքները կենսաբանական երևույթների վրա կիրառելու միջոցով Արենիուսը փորձում էր վերականգնել գիտության կողմից մերժված պանսպերմային տեսությունը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 The Nobel Prize in Chemistry 1903 (Svante Arrhenius)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Svante A Arrhenius (շվեդերեն) — 1917.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Nordisk familjebok (շվեդերեն): konversationslexikon och realencyklopedi / B. Meijer, T. Westrin, Ruben G:son Berg, V. Söderberg, E. Fahlstedt — 2 — Stockholm: 1900.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Аррениус Сванте Август // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Svante August Arrhenius — 2009.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  8. ↑ Arrhenius, Svante — Svenskagravar.se.
  9. ↑ Svante Arrhenius1859–1927 — Church of Sweden.
  10. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1903/
  11. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  12. ↑ https://chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award
  13. ↑ Award winners : Davy Medal
  14. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 14.
  15. ↑ http://www.rac.es/ficheros/doc/01194.pdf
  16. ↑ Liste des docteurs honoris causa de l'Université de Paris de 1918 à 1933 inclus (ֆր.) — 1934. — Vol. 9, Iss. 1. — P. 90—95. — ISSN 0041-9176
  17. ↑ 17,0 17,1 Pas L. v. Genealogics — 2003.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 22)։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվանտե Արենիուս» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սվանտե_Արենիուս&oldid=9039515» էջից