Ռոզելլա

Ռոզելլա (Platycercus)

Թագավորություն	Կենդանիներ
Տիպ	Քորդավորներ
Դաս	Թռչուններ
Կարգ	Թութակներ
Ցեղ	Ռոզելլաներ
Տեսակ	Ռոզելլա

Լատիներեն անվանում

Platycercus

Vigors 1825

Արեալ

Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Պատկերներ
Վիքիպահեստում

Ռոզելլա (լատին․՝ Platycercus), թութակների կարգին պատկանող թռչնի տեսակ։

Արտաքին տեսք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոզելլաները միջին չափի թութակներ են, որոնց մարմնի երկարությունը 25 սմ-ից 35 սմ է։ Նրանց բնորոշ առանձնահատկություններից է աստիճանավոր ձևի լայն պոչը, որի վրա կան նույն չափի 4 կենտրոնական փետուրներ, իսկ մնացած փետուրների չափը փոխվում է կենտրոնական փետուրների երկու կողմերից համապատասխանաբար նվազելով։ Վերին կտուցի վրա` ծայրից ոչ հեռու, կա մեկական ակոս, իսկ այտերի վրա կա մեծ դեղին, սպիտակ կամ կապույտ բիծ^[1]։

Կենսակերպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոզելլաները բնակվում են այգիներում, նոսր անտառներում, արևադարձային լուսավոր բարձրաբուն պուրակներում։ Նրանք սնվում են վայրի խոտերի և մշակված բույսերի սերմերով, ինչպես նաև միջատներով և տարբեր մրգերով։ Նրանք լավ հարմարեցված են գետնին տեղաշարժվելու համար, ճարպիկ վազում են և մանևրում են խոտածածկ բուսականության մեջ։ Ռոզելլաները թռչում են դժկամորեն՝ սովորաբար փոքր հեռավորության վրա^[2]։

Բազմացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարին դնում է 4-ից 6 ձու, գուցե և ավելին (մինչև 8 ձու)։ Թխսկալումը տևում է 20-22 օր։ Ձագերը կճեպից դուրս են գալիս կույր և ծածկված են լինում խիտ բմբուլով։ Առաջին օրերին նրանց կերակրում է հիմնականում մարին, հետագայում՝ և՛ մարին, և՛ արուն։ 28-35 օրական ճտերը թողնում են բույնը, բայց ևս 2-3 շաբաթ ծնողները հոգ են տանում նրանց մասին։ Նրանք սովորաբար բնադրում են տարեկան երկու անգամ^[3]։

Գունատ գլխով ռոզելլա

Առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոզելլաները շատ գեղեցիկ թութակներ են, որոնք շատ սիրված են բնության սիրահարների կողմից։ Նրանք ունեն մեղմ և բարձր ձայն, գերակշռում են սուլիչ և ֆլեյտային հնչյունները։ Նրանց կարելի է սովորեցնել տարբեր բառեր ասել^[4]։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոզելլաները հիմնականում բնակվում են Ավստրալիայում և միայն որոշ տեսակներ՝ Թասմանիա կղզում և մերձակա մի շարք այլ ավելի փոքր կղզիներում^[1]։

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոզելլաների ցեղը ներառում է 6 տեսակ^[5]^[6]։

Տեսակ
Անվանում	Նկարագրություն	Տարածման շրջան
Դեղին այտով ռոզելլա (ռուս.՝ Желтощёкая розелла) (լատին․՝ Platycercus icterotis)	Ռոզելլանների ամենափոքր ներկայացուցիչն է, որն ունի 26 սմ երկարություն։ Արուն հիմնականում կարմիր է` այտերի վրա դեղին պուտերով, ազդրամասը կանաչ է, պոչը` մուգ կանաչ։ Մարին ավելի գորշ է, հիմնականում կանաչ գլխով, կարմրավուն ճակատով, դեղին այտերով և բազմաշերտ կանաչ-կարմիր պոչատակով։ Երկու ենթատեսակների մեջքի ատամնավոր փետուրների գույնը տարբերվում է։ Կտուցը սպիտակավուն է, իսկ ծիածանաթաղանթը` մուգ շականակագույն։	Հարավ-արևմտյան Ավստրալիա
Սևագլուխ ռոզելլա (ռուս.՝ Черноголовая розелла) (լատին․՝ Platycercus venustus)	Երկարությունը 28 սմ է, ճակատը, կատարը և ծոծրակը սև են, այտերի վրա կան սպիտակ-կապտավուն պուտեր։ Մեջքի և թևերի փետուրները սև են` դեղին ծայրերով, իսկ որովայնի, կրծքավանդակի և ազդրերի փետուրները գունատ դեղին են` սև ծայրերով, որոնք ստեղծում են ատամնավոր տեսք։ Պոչն կապտականաչավուն է, իսկ կտուցը` գունատ մոխրագույն։	Քարփենթարիայի ծոցից` Արնհեմլենդ թերակղզուց մինչև Քիմբեռլի զանգված
Գունատ գլխով ռոզելլա (ռուս.՝ Бледноголовая розелла) (լատին․՝ Platycercus adscitus)	Մարմնի երկարությունը 30 սմ է, որը հիմնականում կապույտ է, բացառությամբ կրծքի վերին մասի և գլխի, որոնք կրեմագույն-դեղին են, պոչը կապտավուն սև և կանաչ է, իսկ պոչի տակը՝ կարմիր։ Տեսակը ներառում է երկու ենթատեսակ։	Արևելյան Ավստրալիա
Ռոզելլա (ռուս.՝ Розелла) (լատին․՝ Platycercus eximius)	Մարմնի երկարությունը 30 սմ է։ Գլուխը կարմիր է, այտերը` սպիտակ։ Կրծքավանդակի վերին մասը կարմիր է, իսկ ստորին մասը` դեղին, որը որովայնի հատվածում փոխարինվում է բաց կանաչով։ Մեջքի և ուսերի փետուրները սև են` դեղնավուն կամ կանաչավուն ծայրերով, ինչը տալիս է աստիճանական տեսք։ Թևերը երկնագույն են, իսկ պոչը` մուգ կանաչ։	Ավստրալիա, Թասմանիա, Նոր Զելանդիա, մասնավորապես`Դանիդինի շրջակայքում գտնվող բլուրներ
Կարմիր ռոզելլա (ռուս.՝ Красная розелла) (լատին․՝ Platycercus elegans)	Մարմնի երկարությունը 36 սմ է։ Տեսակը ներառում է յոթ ենթատեսակ, որոնցից երեքը բոսորագույն են։ Գլուխը և կրծքավանդակը կարմիր են, այտերը՝ երկնագույն-սպիտակ, մարմնի տակը՝ կանաչ, մեջքը՝ սև, պոչը՝ կանաչ սպիտակի հետ, թևերն էլ կապույտ են։	Արևելյան և հարավարևելյան Ավստրալիա
Կանաչ ռոզելլա (ռուս.՝ Зелёная розелла) (լատին․՝ Platycercus caledonicus)	Ռոզելլանների խոշորագույն ներկայացուցիչն է, որն ունի 37 սմ երկարություն։ Այն ունի դեղին գլուխ, կապույտ այտեր և կարմիր ճակատ։ Մեջքի և թևատակերի փետուրները սև են, որոնք ծայրերում նեղ և կանաչ են, իսկ թևերի վրայի փետուրները կապտականաչ են։ Ազդրը ձիթապտղի գույնի է, պոչը` կանաչ։ Ծիածանաթաղանթը մուգ շագանակագույն է, կտուցը` բաց մոխրագույն։	Թասմանիա

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 «Розелла пёстрая». Харківський зоопарк (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.
↑ «Образ жизни - ruslanfon». sites.google.com. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.(չաշխատող հղում)
↑ «РОЗЕЛЛА». www.pitomnikptic.ru. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.
↑ «Розеллы (лат. Platycercus)». zooterritoria.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.
↑ Stepnell, Kenneth. ([1983]). Australia's beautiful birds and their young. Sydney: Australian Consolidated Press. ISBN 0-949892-13-0. OCLC 29002243.
↑ «Тасманийская розелла». zoogalaktika.ru. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 4-ին.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Гринёв В. А. Попугаи: Справочное пособие. — М.: Лесная промышленность, 1991. — 334 с ISBN 5-7120-0296-5(ռուս.)
Иерусалимский И. Попугаи и певчие птицы: виды, содержание, обучение — Ростов-на-Дону: Владис, 2001. — 320 с ISBN 5-94194-073-4(ռուս.)
Энциклопедия декоративных и экзотических птиц/ Авт-сост. А. П. Умельцев. — М.: Локид-Пресс, 2002. — 368 с ISBN 5-320-00436-2(ռուս.)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոզելլա» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոզելլա» հոդվածին։

[Ռոզելլաներ-1] 1,0 ^1,1 «Розелла пёстрая». Харківський зоопарк (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[2] «Образ жизни - ruslanfon». sites.google.com. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.(չաշխատող հղում)

[3] «РОЗЕЛЛА». www.pitomnikptic.ru. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[4] «Розеллы (лат. Platycercus)». zooterritoria.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[5] Stepnell, Kenneth. ([1983]). Australia's beautiful birds and their young. Sydney: Australian Consolidated Press. ISBN 0-949892-13-0. OCLC 29002243.

[6] «Тасманийская розелла». zoogalaktika.ru. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 4-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]