Jump to content

Պերդիտա (արբանյակ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Պերդիտա
(S/1986 U 10; Ուրան XXV)
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել է18 մայիս 1999 թ. (Էրիխ Կարկոշկա / «Վոյաջեր-2»-ի կողմից)
Հեռավորությունը Ուրանից76 417 ± 1 կմ[1]
Ուղեծրային տվյալներ
Մեծ կիսաառանցք76 417 ± 1 կմ[1]
Էքսցենտրիսիտետ0,0012 ± 0,0005[1]
Սիդերիկ պարբերություն0,638021 ± 0,000013 օր[1]
Թեքվածություն0,0 ± 0,3° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ)[1]
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Շառավիղ30 × 30 × 30 կմ (15 ± 3 կմ)[1]
Հասարակածային շառավիղ15 ± 3 կմ[1]
Մակերևույթի մակերես~2800 կմ²
Ծավալ~14 000 կմ³
Զանգված~0,18 × 1017 կգ
Միջին խտություն~1,3 գ/սմ³ ենթադրված
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն~0,0047 մ/վ²
2-րդ տիեզերական արագություն~0,011 կմ/վ
Պտույտի պարբերությունՍինքրոն[1]
Առանցքի թեքում0,0°[1]
Ալբեդո0,08 ± 0,01[1]
Մթնոլորտային տվյալներ
Մթնոլորտի ջերմաստիճան64 Կ (−209 °C)

Պերդիտա (անգլ.՝ Perdita), Ուրան մոլորակի արբանյակն է, հայտնաբերվել է «Վոյաջեր-2» ԱՄԿ-ի լուսանկարների վրա 1999 թվականի մայիսի 18-ին։ Այն սկզբում ստացել է S/1986 U 10 ժամանակավոր անվանում[2]։ Հետագայում այն անվանվել է Պերդիտա (լատիներեն` 'կորած'), Շեքսպիրի Ձմեռային հեքիաթ պիեսի հերոսուհու անունով։ Այն նույնպես անվանվում է Ուրան XXV[3]:

Հայտնաբերումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պերդիտայի հայտնաբերումը բարդ է եղել։ Արբանյակի առաջին լուսանկարները կատարվել են Վոյաջեր-2 կայանի կողմից 1986 թվականի անցման ժամանակ, սակայն այն չի գտնվել լուսանկարների վրա ավելին քան մեկ տասնամյակ։ 1999 թվականին, արբանյակը նկատել է Էրիխ Կարկոշկան և հայտնել է այդ մասին[1][2]։ Սակայն, քանի-որ հնարավոր չէր կատարել արբանյակի այլ լուսանկարներ, նրա գոյությունը հաստատելու համար, այն 2001 թվականին պաշտոնապես դուրս հանվեց Ուրանի արբանյակների ցանկից[4]։ Այնուամենայնիվ, 2003 թվականին, Հաբլ տիեզերական աստղադիտակի միջոցով ստացված լուսանկարներում վերջնականորեն հաստատվեց Պերդիտայի գոյությունը[5][6]։

Արբանյակը պտտվում է իր ուղեծրով Բելինդայի և Պակի միջև։ Վերը նշված Հաբլի դիտարկումները ապացուցեցին, որ Պերդիտան պտտվում է Ուրանի շուրջ ոչ ըստ Կեպլերյան շարժման օրենքների։ Փոխարենը այն գտնվում է 43:44 ուղեծրային ռեզոնանսի մեջ Բելինդայի հետ։ Այն նույնպես մոտ է 8:7 ռեզոնանսին Ռոզալինդայի հետ[1][5]։

Արբանյակը պատկանում է Պորցիայի խմբին, խումբը նույնպես ներառում է` Բիանկան, Կրեսսիդան, Դեզդեմոնան, Ջուլիետը, Պորցիան, Կուպիդոնը, Ռոզալինդան և Կուպիդոնը[7]։ Այս արբանյակները ունեն նման ուղեծրեր և ֆոտոմետրիկ առանձնահատկություններ[7]։ Բացի նրա ուղեծրից[1][5], 15 կմ շառավղից[1], և 0,08 մեծությամբ երկրաչափական ալբեդոյից[7] այս արբանյակի մասին այլևս ոչինչ հայտնի չէ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Կարկոշկա, Երիկ (2001). «Վոյաջերի տասնմեկերորդ հայտնագործությունը. Ուրանի արբանյակներ և առաջին ինը արբանյակների ֆոտոմետրիան». Իկարուս. 151 (1): 69–77. Bibcode:2001Icar..151...69K. doi:10.1006/icar.2001.6597.
  2. 2,0 2,1 Գրին, Դենիել Վ. Ե. (1999 թ․ մայիսի 18). «S/1986 U 10». ՄԱՄ թերթիկ. 7171. ISSN 0081-0304. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  3. «Մոլորակների և արբանյակների անունները և հայտնաբերողները». Մոլորակների անվանումների լրատու. ԱՄՆԵԾ Աստղաերկրաբանություն. 2006 թ․ հուլիսի 21. Վերցված է 2006 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  4. Ֆուստ, Ջեֆ (2001 թ․ դեկտեմբերի 31). «Ուրանի արբանյակը հանված է». Սփեյսֆլայթ նաու. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  5. 5,0 5,1 5,2 Շոուոլտեր, Մարկ Ռ.; Լիսաուեր, Ջեք Ջ. (2006 թ․ փետրվարի 17). «Ուրանի երկրորդ օղակ-արբանյակ համակարգը. Հայտնաբերումը և դինամիկան». Սայենս. 311 (5763): 973–977. Bibcode:2006Sci...311..973S. doi:10.1126/science.1122882. PMID 16373533.
  6. Գրին, Դենիել Վ. Ե. (2003 թ․ սեպտեմբերի 3). «Ուրանի արբանյակները». ՄԱՄ թերթիկ. 8194. ISSN 0081-0304. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  7. 7,0 7,1 7,2 Կարկոշկա, Էրիկ (2001). «Հաբլ տիեզերական աստղադիտակից ստացված Ուրանի օղակների և 16 արբանյակների տարբերակող ֆոտոմետրիան». Իկարուս. 151 (1): 51–68. Bibcode:2001Icar..151...51K. doi:10.1006/icar.2001.6596.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]