Ֆերդինանդ (արբանյակ)

; Ֆերդինանդ; (Ուրան XXIV); Ferdinand
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել է	13 օգոստոս 2001 (հաստատված է 2003) թ. (Մեթյու Հոլմանի, Ջոն Կավելարսի, Բրետ Գլեդմանի և Դեն Միլիսավլևիչի կողմից)
Հեռավորությունը Ուրանից	20 901 000 կմ
Ուղեծրային տվյալներ
Պերիհելին	11 663 850 կմ
Ապոհելին	29 350 350 կմ
Մեծ կիսաառանցք	20 901 000 կմ
Էքսցենտրիսիտետ	0,3682
Սիդերիկ պարբերություն	2887,21 օր
Թեքվածություն	170° (Խավարածրի հարթության նկատմամբ); 151,70° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ)
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Շառավիղ	~6 կմ
Մակերևույթի մակերես	~1300 կմ²
Ծավալ	~4200 կմ³
Զանգված	~5,4 × 1015 կգ
Միջին խտություն	~1,3 գ/սմ³
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն	~0,0025 մ/վ²
2-րդ տիեզերական արագություն	~0,0085 կմ/վ
Ալբեդո	0,04
Մթնոլորտային տվյալներ
Մթնոլորտի ջերմաստիճան	65 Կ (−208 °C)

Ֆերդինանդ (Uranus XXIV), Ուրանի արտաքին անկանոն արբանյակներից ամենահեռավորն է։ Հայտնաբերվել է Մեթյու Հոլմանի ղեկավարած թիմի կողմից 2001 թվականին։

Հայտնաբերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնաբերվել է Մեթյու Հոլմանի, Ջոն Կավելարսի, Բրետ Գլեդմանի, Ժան-Մարկ Պետիի և Հանս Շոլի կողմից 2001 թվականի օգոստոսի 13-ին։ Արբանյակը ստացել է ժամանակավոր S/2001 U 2 անվանումը։ Հաստատումից հետո ստացել է նաև Ուրան XXIV անվանումը։

2005 թվականի դեկտեմբերի 25-ին արբանյակը ստացել է իր պաշտոնական Ֆերդինանդ անվանումը, Շեքսպիրի Փոթորիկ պիեսի Նեապոլի արքայի անունով^[2]։ Ուրանի բոլոր արբանյակները անվանվել են Վիլյամ Շեքսպիրի և Ալեքսանդր Փոփի ստեղծագործությունների կերպարների անուններով։

Ուղեծիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆերդինանդը պտտվում է Ուրանի շուրջ մոլորակի պտույտին հակադարձ ուղղությամբ 20 901 000 կմ մեծ կիսաառանցքով, համեմատաբար ձգված էլիպտիկ ուղեծրով, պերիկենտրոնը և ապոկենտրոնը իրարից չափազանց տարբեր են՝ 11 663 850 - 29 350 350 կմ։ Արբանյակը պտտվում է մոլորակի ամպերի շերտից միջինում 20 481 500 կմ հեռավորության վրա։ Ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը կազմում է 0,3682, իսկ թեքումը խավարածրի նկատմամբ 170°։ Ֆերդինանդը պտտվում է մոտ 35 անգամ Ուրանից հեռու քան արտաքին մեծ արբանյակ Օբերոնը։

Ֆերդինանդը պատկանում է Սիկորաքսի դինամիկ խմբին, որում նույնպես գտնվում են Սետեբոսն ու Պրոսպերոն, և հավանաբար ունեն նույն ծագումը^[7]։ Խմբի արբանյակները ունեն մեծ էքսցենտրիսիտետ և մեծ ուղեծրի թեքում՝ 140-ից 170°։

Ֆերդինանդը պտտվում է Ուրանի շուրջ 2805 օր 12 ժամ 14 րոպեի ընթացքում, որը կազմում է մոտ 7,681 երկրային տարի։ Սետեբոսի մեկ պտույտը Ուրանի շուրջ մի փոքր ավելին է քան Յուպիտերի պտույտից ժամանակահատվածի կեսից Արեգակի շուրջ։

Ֆիզիկական տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆերդինանդի տրամագիծը գնահատվում է մոտ 12 կմ, գնահատումը կատարվել է հիմնվելով նրա լուսատվության վրա 4%։ Մակերևույթը չափազանց մուգ է։ Արբանյակի խտությունը գնահատվում է 1,3 - 1,5 գ/սմ³։ Այսպիսով այն պետք է կազմված լինի առավելապես ջրային սառույցից և քարային ապարներից։ Ֆերդինանդի մակերևութային ձգողությունը կազմում է 0,0025 մ/վ²։

Արբանյակը երևում է բնական (գորշ) գույնով տեսանելի սպեկտրում^[8], նույնը ինչպես և Սետեբոսը, սակայն այլ քան Սիկորաքսը (որը բաց կարմիր է)։

Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ Ֆերդինանդը որսացվել է Ուրանի կողմից, և ի սկզբանե հանդիսացել է Կոյպերի գոտու մարմին։ Հնարավոր է, որ այս արբանյակը սկզբում դարձել է կենտավրոս և ապա նոր միայն որսացվել է մոլորակի կողմից։ Այնուամենայնիվ, որսման մեխանիզմը հայտնի չէ։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Green Daniel W. E. (2003-10-01)։ «IAUC 8213: S/2001 U 2, S/2002 N 4; C/2003 S4»։ IAU Circular։ Վերցված է 2011-01-08
↑ ^2,0 ^2,1 Blue Jennifer (2008-10-16)։ «Planet and Satellite Names and Discoverers»։ Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN)։ Վերցված է 2008-12-19
↑ Sheppard Scott S.։ «New Satellites of Uranus Discovered in 2003»։ Institute for Astronomy at the University of Hawaii։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-01-16-ին։ Վերցված է 2008-12-19
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Jacobson, R.A. (2003) URA067 (2007-06-28)։ «Planetary Satellite Mean Orbital Parameters»։ JPL/NASA։ Վերցված է 2008-01-23
↑ Sheppard, Jewitt, Table 3, էջ 523
↑ ^6,0 ^6,1 Sheppard, Jewitt & Kleyna 2005, էջ. 523, Table 3 ... rⁱ (km) ... 10 ... ⁱ Radius of satellite assuming a geometric albedo of 0.04 .
↑ Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Gladman, Brett J.; and Aksnes, Kaare; Photometric survey of the irregular satellites, Icarus, 166, (2003), pp. 33–45. astro-ph/0301016
↑ Grav, Holman

Sheppard S. S., Jewitt D., Kleyna J. (2005)։ «An Ultradeep Survey for Irregular Satellites of Uranus: Limits to Completeness»։ The Astronomical Journal 129: 518։ Bibcode:2005AJ....129..518S։ arXiv:astro-ph/0410059։ doi:10.1086/426329

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Prospero Profile Archived 2007-06-08 at the Wayback Machine. by NASA's Solar System Exploration (անգլ.)
David Jewitt pages (անգլ.)
Uranus' Known Satellites (by Scott S. Sheppard) (անգլ.)
MPC: Natural Satellites Ephemeris Service (անգլ.)

[IAUC8213-1] 1,0 ^1,1 Green Daniel W. E. (2003-10-01)։ «IAUC 8213: S/2001 U 2, S/2002 N 4; C/2003 S4»։ IAU Circular։ Վերցված է 2011-01-08

[usgs-2] 2,0 ^2,1 Blue Jennifer (2008-10-16)։ «Planet and Satellite Names and Discoverers»։ Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN)։ Վերցված է 2008-12-19

[moons2003-3] Sheppard Scott S.։ «New Satellites of Uranus Discovered in 2003»։ Institute for Astronomy at the University of Hawaii։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-01-16-ին։ Վերցված է 2008-12-19

[JPL-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Jacobson, R.A. (2003) URA067 (2007-06-28)։ «Planetary Satellite Mean Orbital Parameters»։ JPL/NASA։ Վերցված է 2008-01-23

[Sheppard—Jewitt—Table_3—523-5] Sheppard, Jewitt, Table 3, էջ 523

[Sheppard_et_al._2005_radius/albedo-6] 6,0 ^6,1 Sheppard, Jewitt & Kleyna 2005, էջ. 523, Table 3 ... rⁱ (km) ... 10 ... ⁱ Radius of satellite assuming a geometric albedo of 0.04 .

[Grav_2003-7] Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Gladman, Brett J.; and Aksnes, Kaare; Photometric survey of the irregular satellites, Icarus, 166, (2003), pp. 33–45. astro-ph/0301016

[Grav—Holman——-8] Grav, Holman

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]