Յոհան Կեպլեր
| Յոհան Կեպլեր գերմ.՝ Johannes Keplericus |
|
|---|---|
|
|
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 27, 1571[1] |
| Ծննդավայր | Վայլ դեր Շտադտ, Բյոբլինգեն, Stuttgart Government Region, Բադեն-Վյուրթեմբերգ[2] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 15, 1630[3][4][1] (58 տարեկանում) |
| Մահվան վայր | Ռեգենսբուրգ, Բավարիա[5] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Սրբազան Հռոմեական կայսրություն |
| Կրոն | աթեիստ[4] |
| Կրթություն | Թյուբինգենի համալսարան[4] |
| Գիտական աստիճան | Բակալավր[4] (1588) և արվեստների մագիստրոս[4] (1591) |
| Ստեղծագործություն(ներ) | Astronomia nova[4], Աշխարհի ներդաշնակությունը[4], Epitome Astronomiae Copernicanae[4], De Cometis Libelli Tres[4] և Ռուդոլֆյան աղյուսակներ[4] |
| Մասնագիտություն | բնագետ, աստղագուշակ, աստվածաբան, մաթեմատիկոս, աստղագետ, գիտական գրող, երաժշտագետ, ֆիզիկոս, տիեզերաբան, երաժշտություն տեսաբան, գիտաֆանստաստիկ գրող և գրող |
| Ծնողներ | մայր՝ Կատարինա Կեպլեր |
Ստորագրություն |
|
| Johannes Kepler Վիքիպահեստում | |
Յոհան Կեպլեր (գերմաներեն՝ Johannes Kepler, դեկտեմբերի 27, 1571 թվական, Վայլ դեր Շտատ, Վյուրտենբերգ-նոյեմբերի 15, 1630 թվական, քաղաք Ռեգենսբուրգ, Բավարիա), գերմանացի աստղագետ, տեսական աստղագիտության հիմնադիր, հայտնագործել է մոլորակների շարժումները բնութագրող երեք օրենք։
Բովանդակություն
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յոհան Կեպլերն ուսանում էր համալսարանում և պատրաստվում էր քահանա ձեռնադրվելու, երբ ծանոթացավ Նիկոլայ Կոպեռնիկոսի Տիեզերքի արևակենտրոն կառուցվածքի ուսմունքին։ Նրա մեջ մեծ ցանկություն առաջացավ հասկանալու, թե ինչ օրենքներով են շարժվում մոլորակներն Արեգակի շուրջը։ Այդ նպատակով 1601 թ. Կեպլերը տեղափոխվեց Պրահա՝ դանիացի աստղագետ Տիխոն Բրահեի մոտ։ Իսկ վերջինիս մահվանից հետո՝ 1602 թ. Կեպլերը նշանակվեց պալատական մաթեմատիկոս և ժառանգեց Բրահեի 40 ամյա աստղագիտական դիտումների արդյունքները։ Դրանց տեսական հիմնավորման ընթացքում նա հայտնագործեց մոլորակների շարժման երեք օրենքները, որոնք հետագայում կոչվեցին Կեպլերի օրենքներ։ 1619 թ. լույս ընծայած «Աշխարհի ներդաշնակությունը» աշխատության մեջ նա ընդհանրացրեց իր աշխատանքներում առաջ քաշված հարցերն ու ստացավ մոլորակների շարժման օրինաչափություններն ամփոփող մի կույր տեսություն։ 1627 թ. ավարտեց իր ամենամեծ՝ «Ռուդոլֆյան աղյուսակներ» աշխատությունը, որը հնարավորություն էր ընձեռնում բավական մեծ ճշտությամբ որոշել մոլորակի դիրքը ժամանակի ցանկացած պահին։ Նա կազմեց նաև Արեգակի ու Լուսնի խավարումների աղյուսակը և բացատրեց դրան առաջացման պատճառները՝ Լուսնի, Արեգակի և Երկրի միմյանց նկատմամբ ունեցած դիրքերով։ Յոհան Կեպլերն աշխատություն ունի նաև աստղագիտության մեջ օպտիկայի կիրառության, օվկիանոսների և ծովերի մակընթացությունների ու տեղատվությունների վերաբերյալ. այդ երևույթները նա բացատրում էր Լուսնի ձգողությամբ։ Կյանքի վերջին տարիներին ապրուստի միջոց հայթայթելու համար նա զբաղվել է նաև աստղագուշակությամբ։
Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յոհան Կեպլերը ծնվել է 1571 թվականի դեկտեմբերի 27-ին՝ Սուրբ Հովհաննես ավետարանչի տոնի օրը, Վայլ դեր Շտադտ քաղաքում (այժմգտնվում է Գերմանիայի Շտուտգարդ վարչական շրջանի կենտրոնից 30 կմ արևմուտք՝ Բադեն-Վյուրթեմբերգ երկրամասում)։ Պապը՝ Սեբալդ Կեպլերը, Վայլ դեր Շտադտի քաղաքապետն էր, բայց Յոհանի ծնվելու ժամանակ նա ուներ երկու եղբայր և մեկ քույր, այսպիսով Կեպլերների ընտանիքի կարողությունը բաժանվեց։ Հայրը՝ Հենիխ Կեպլերը, աշխատում էր որպես վարձկան, և լքել է ընտանիքը, երբ Յոհանը հինգ տարեկան էր։ Ամենայն հավանականությամբ նա մահացել է Նիդերլանդական հեղափոխության ժամանակ։ Մայրը՝ Կատարինա Գուլդենմաննը, պանդոկապանի դուստր էր և զբաղվում էր բուսաբուժությամբ։ Ծնվելով վաղաժամ՝ Յոհանը հիվանդոտ և տկար երեխա էր։ Այնուամենայնիվ, նա հաճախ զարմացնում էր իր պապիկի պանդոկ ժամանած ճանապարհորդներին՝ իր բացառիկ մաթեմատիկական հմտություններով[6]:
Աստղագիտությանը ծանոթացել է վաղ տարիքում։ Վեց տարեկանում նկատել է C/1577 V1 գիսաստղը[7]: Ինը տարեկանում նկատել է մեկ այլ աստղագիտական երևույթ՝ լուսնի 1580 թվականի խավարումը։ Մանկական տարիքում ծաղիկով վարաքվելու արդյունքում թուլացել է տեսողությունը, աշխատունակությունից զրկվել են ձեռքերը՝ սահմանափակելով աստղագիտական դիտարկումների կարողությունը[7][8]:
1589 թվականին՝ քերականության դպրոցում, լատիներենի դպրոցում և Մաուլբրոննի սեմինարիայում սովորելուց հետո, Կեպլերը մասնակցում է Թյուբինգենի համալսարանի աստվածաբանական սեմինարներին։ Այնտեղ Վիտուս Մյուլերից սովորում է փիլիսոփայություն[9], Ջեքոբ Հիրդբրենդից՝ աստվածաբանություն, ով նաև ուսուցանել է Մայքլ Մեստլիին[10]: Նա փաստեց, որ հոյակապ մաթեմատիկոս է և, դասընկերների համար հորոսկոպ հաշվարկելով, վաստակեց հմուտ աստղագետի համբավ։ Մայքլ Մեստլիի, ով 1583-1631[10] թվականներին եղել է Թյուբինգենի պրոֆեսոր, ուսուցման ներքո նա ծանոթացավ մոլորակների շարժման և՛ Պտղոմեոսի, և՛ Կոպեռնիկոսի համակարգների հետ։ Այդ ժամանակ նա ընդունում էր Կոպեռնիկոսի տեսությունը։ Ուսանողական բանավեճերից մեկի ժամանակ նա պաշտպանել է արևակենտրոն համակարգի ուսմունքը և՛ տեսական, և՛ աստվածաբանական տեսանկյուններից՝ հաստատելով, որ տիեզերքում շարժիչ ուժի հիմնական աղբյուրը Արեգակն է[11]: Չնայած նախարար դառնալու իր ցանկություններին, ուսումն ավարտելուց հետո ստացավ Գրազի բողոքական դեպրոցում (հետագայում՝ Գրազի համալսարան) մաթեմատիկայի և աստղագիտության ուսուցչի պաշտոնի առաջարկ։ Նա առաջարկն ընդունեց 1594 թվականի ապրիլին՝ 23 տարեկանում[12]:
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2009, էջ 470
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Bryant W. W. Kepler — London, New York City: Society for Promoting Christian Knowledge, Macmillan Publishers, 1920. — P. 13.
- ↑ German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118561448 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 Berry A. A Short History of Astronomy — John Murray, 1898.
- ↑ Кеплер Иоганн // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. гл. ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Caspar. Kepler, pp. 29–36; Connor. Kepler's Witch, pp. 23–46.
- ↑ 7,0 7,1 Koestler. The Sleepwalkers, p. 234 (translated from Kepler's family horoscope).
- ↑ Caspar. Kepler, pp. 36–38; Connor. Kepler's Witch, pp. 25–27.
- ↑ Connor, James A. Kepler's Witch (2004), p. 58.
- ↑ 10,0 10,1 Barker, Peter; Goldstein, Bernard R. "Theological Foundations of Kepler's Astronomy", Osiris, 2nd Series, Vol. 16, Science in Theistic Contexts: Cognitive Dimensions (2001), p. 96.
- ↑ Westman, Robert S. "Kepler's Early Physico-Astrological Problematic," Journal for the History of Astronomy, 32 (2001): 227–36.
- ↑ Caspar. Kepler, pp. 38–52; Connor. Kepler's Witch, pp. 49–69.
|
||||||
