Սիկորաքս (արբանյակ)
  (Ուրան XVII) | |
|---|---|
 Սիկորաքսի հայտնաբերման լուսանկարը | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | 6 սեպտեմբեր 1997[1] թ. (Ֆիլիպ Նիկոլսոնի, Բրետ Գլեդմանի, Ջոզեֆ Բարնսի և Ջոն Վակելարսի կողմից) |
| Բացարձակ մեծություն (H) | 20,8 V[2] |
| Հեռավորությունը Ուրանից | 12 179 000 կմ |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Մեծ կիսաառանցք | 12 179 000 կմ[3] |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,5224[3] |
| Սիդերիկ պարբերություն | 1288,28 օր |
| Թեքվածություն | 148,84° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ) 159° (խավարածրի հարթության նկատմամբ)[3] |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | 82,5(+18, -21) կմ[4] |
| Մակերևույթի մակերես | ~80 000 կմ² |
| Ծավալ | ~2 000 000 կմ³ |
| Զանգված | 2,5 × 1018 կգ |
| Միջին խտություն | ~1,3 գ/սմ³ |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | 0,04 մ/վ² |
| Պտույտի պարբերություն | 3,6 ժ[5] |
| Ալբեդո | 0,049[4] |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
| Մթնոլորտի ջերմաստիճան | 64 Կ (−209 °C) |
Սիկորաքս (Uranus XVII), Ուրանի ամենամեծ հակադարձ պտույտով անկանոն արբանյակն է։
Հայտնաբերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայտնաբերվել է Ֆիլիպ Նիկոլսոնի, Բրետ Գլեդմանի, Ջոզեֆ Բարնսի և Ջոն Վակելարսի կողմից 1997 թվականի սեպտեմբերի 6-ին, միաժամանակ Կալիբանի հետ, և ստացել է S/1997 U 2 ժամանակավոր անվանումը[1]։ Պաշտոնապես անվանվել է Ուրան XVII, և ապա ստացել է իր պաշտոնական Սիկորաքս անվանումը, Շեքսպիրի Փոթորիկ պիեսի հերոս Կալիբանի մոր անունով։ Ուրանի բոլոր արբանյակները անվանվել են Վիլյամ Շեքսպիրի և Ալեքսանդր Փոփի ստեղծագործությունների կերպարների անուններով։
Ուղեծիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիկորաքսը պտտվում է Ուրանի շուրջ մոլորակի պտույտին համակդարձ ուղղությամբ, 20 անգամ ավելի հեռու, քան ամենահեռու կաոնավոր արբանյակը՝ Օբերոնը[1]։ Ուղեծիրը չափավոր էքսցենտրիկ է և թեքված։
Ուղեծրի տվյալները ցույց են տալիս, որ այն կարող է պատկանել Սետեբոս և Պրոսպերո արբանյակների հետ նույն դինամիկ խմբին, և հավանաբար ունեն միևնույն ծագումը[6]։
Ֆիզիկական տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիկորաքսի տրամագիծը գնահատվում է մոտ 165 կմ[4], այն հանդիսանում է Ուրանի ամենամեծ անկանոն արբանյակը։ Արբանյակը երևում է բաց կարմիր գույնով տեսանելի սպեկտրում[7][6][5], ավելի կարմիր քան Յուպիտերի ամենամեծ անկանոն արբանյակ Հիմալիան, սակայն ավելի պակաս քան Կոյպերի գոտու մարմինները։
Արբանյակի խտությունը գնահատվում է 1,3 - 1,5 գ/սմ³։ Այսպիսով այն պետք է կազմված լինի առավելապես ջրային սառույցից և քարային ապարներից։
Սիկորաքսի պտույտը իր առանցքի շուրջ գնահատվել է մոտ 3,6 ժամ։ Պտույտը առաջացնում է արբանյակի տեսանելի մեծության 0,07-ով տատանումներ[5]։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենթադրվում է, որ Սիկորաքսը որսացվել է Ուրանի կողմից, և ի սկզբանե հանդիսացել է Կոյպերի գոտու մարմին։ Այնուամենայնիվ, որսման մեխանիզմը հայտնի չէ։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Gladman Nicholson et al., 1998
- ↑ Romon J., de Bergh, C. և այլք: (2001)։ «Photometric and spectroscopic observations of Sycorax, satellite of Uranus»։ Astronomy & Astrophysics 376 (1): 310–315։ Bibcode:2001A&A...376..310R։ doi:10.1051/0004-6361:20010934
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Sheppard, Jewitt, Table 3, էջ 523
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Lellouch E., Santos-Sanz P., Lacerda P., Mommert M., Duffard R., Ortiz J. L., Müller T. G., Fornasier S., Stansberry J., Kiss Cs., Vilenius E., Mueller M., Peixinho N., Moreno R., Groussin O., Delsanti A., Harris A. W. (September 2013)։ «"TNOs are Cool": A survey of the trans-Neptunian region. IX. Thermal properties of Kuiper belt objects and Centaurs from combined Herschel and Spitzer observations»։ Astronomy & Astrophysics 557: A60։ Bibcode:2013A&A...557A..60L։ doi:10.1051/0004-6361/201322047։ Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 7
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Maris Michele, Carraro Giovanni, Parisi M.G. (2007)։ «Light curves and colours of the faint Uranian irregular satellites Sycorax, Prospero, Stephano, Setebos, and Trinculo»։ Astronomy & Astrophysics 472 (1): 311–319։ Bibcode:2007A&A...472..311M։ arXiv:0704.2187։ doi:10.1051/0004-6361:20066927
- ↑ 6,0 6,1 Grav, Holman
- ↑ Rettig, Walsh
- Gladman B. J., Nicholson P. D., Burns J. A., Kavelaars J. J., Marsden B. G., Williams G. V., Offutt W. B. (1998)։ «Discovery of two distant irregular moons of Uranus»։ Nature 392 (6679): 897–899։ Bibcode:1998Natur.392..897G։ doi:10.1038/31890
- Grav Tommy, Holman Matthew J., Fraser Wesley C. (2004-09-20)։ «Photometry of Irregular Satellites of Uranus and Neptune»։ The Astrophysical Journal 613 (1): L77–L80։ Bibcode:2004ApJ...613L..77G։ arXiv:astro-ph/0405605։ doi:10.1086/424997
- Sheppard S. S., Jewitt D., Kleyna J. (2005)։ «An Ultradeep Survey for Irregular Satellites of Uranus: Limits to Completeness»։ The Astronomical Journal 129: 518–525։ Bibcode:2005AJ....129..518S։ arXiv:astro-ph/0410059։ doi:10.1086/426329
- Rettig T. W., Walsh K., Consolmagno G. (December 2001)։ «Implied Evolutionary Differences of the Jovian Irregular Satellites from a BVR Color Survey»։ Icarus 154 (2): 313–320։ Bibcode:2001Icar..154..313R։ doi:10.1006/icar.2001.6715
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Սիկորաքս (արբանյակ) Վիքիպահեստում |
|---|
- Sycorax Profile Archived 2007-08-01 at the Wayback Machine. (by NASA's Solar System Exploration) (անգլ.)
- David Jewitt pages (անգլ.)
- Uranus' Known Satellites (by Scott S. Sheppard) (անգլ.)
- MPC: Natural Satellites Ephemeris Service (անգլ.)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
