Լևոն Աթաբեկյան

Լևոն Աթաբեկյան;
Ծնվել է	սեպտեմբերի 15, 1875
Ծննդավայր	Կուսապատ, Ջևանշիրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	մարտի 24, 1918 (42 տարեկան)
Մահվան վայր	Բաքու, Բաքվի նահանգ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և Անդրկովկասյան ԴՖՀ
Ազգություն	հայ
Կրոն	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Կրթություն	Շուշիի ռեալական ուսումնարան, Լայպցիգի համալսարան և Թյուբինգենի համալսարան
Մասնագիտություն	բժիշկ, բանաստեղծ և հասարակական գործիչ
Կուսակցություն	ՀՅԴ և Սոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն
Անդամություն	Անդրկովկասյան կոմիսարիատ և Անդրկովկասի սեյմ
Երեխաներ	Մարգարիտ Աթաբեկյան
	Levon Atabekyan Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լևոն Աթաբեկյան (այլ կիրառումներ)

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Աթաբեկյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Լևոն Նիկողայոսի Աթաբեկյան (սեպտեմբերի 15, 1875(1875-09-15)^[1], Կուսապատ, Ջևանշիրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[1] - մարտի 24, 1918(1918-03-24), Բաքու, Բաքվի նահանգ), հայ բանաստեղծ, բժիշկ, հասարակական գործիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Շուշիում, սերում է Արցախի Ջրաբերդի իշխանության՝ Կուսապատ գյուղում բնակվող Աթաբեկյանների իշխանական (մելիքական) տոհմից։ Կրթությունն ստացել է ծննդավայրի ռեալական դպրոցում, այնուհետև ուսումը շարունակել Գերմանիայում՝ հետևելով սոցիալական գիտությունների, Շվեյցարիայում՝ բժշկության։ Բժշկական կրթությունն ստացել է Գերմանիայի մայրաքաղաք Բեռլինի և Շվեյցարիայի Ցյուրիխ քաղաքի համալսարաններում։ 1903 թվականից բժշկական և հասարակական-քաղաքական գործունեություն է ծավալել Բաքվում, Թիֆլիսում, Երևանում, Գանձակում, Շուշիում և այլուր։ Բաքվում նրա ջանքերով հիմնադրվել է թոքախտավորների առաջին հիվանդանոցը։

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբում եղել է ՀՅԴ անդամ և դրա երիտասարդական-ձախակողմյան թևի պարագլուխը։ Հետո ընդունվել է սոցիալիստ-հեղափոխականների (էսէռների) շարքերը, գլխավորել հայ էսէռների կազմակերպությունը։ Դառնալով էսէռ, այնուհանդերձ պահպանել է ընկերական կապերը նախկին կուսակիցների հետ։ 1909-1912 թթ. ընդհատակյա կուսակցական գործունեության համար ցարական ժանդարմերիան ձերբակալել է նրան։ Արգելափակվել է Դոնի Ռոստովի, Գանձակի, Նովոչերկասկի և Սանկտ Պետերբուրգի բանտերում։ 1917 թվականի փետրվարյան հեղափոխությունից հետո ընտրվել է Անդրկովկասյան կոմիսարիատի, ապա՝ Անդրկովկասյան Սեյմի անդամ, սակայն ժխտական վերաբերմունք ունենալով այդ մարմինների նկատմամբ, չի մասնակցել դրանց աշխատանքներին։

1917 թվականի դեկտեմբերին եղել է Հայոց Ազգային խորհրդի Բաքվի մասնաճյուղի փոխնախագահը, այնուհետև՝ շարքային անդամը։

1918 թվականի մարտին որպես Հայոց Ազգային խորհրդի Բաքվի մասնաճյուղի անդամ մտել է Հաշտարար պատգամավորական խմբի (Աթաբեկյան, ռուս Դենեժկին, թաթար Աղաև) մեջ, որը նպատակ է ունեցել դադարեցնել Բաքվում և համայն Ադրբեջանում ծայր առած ազգամիջյան արյունահեղությունը։ Խմբով շրջել են Բաքվի փողոցներով և հակամարտող կողմերին հորդորել խաղաղությունը վերականգնել։

Երեք ընկերներով զոհվել են 1918 թվականի մարտի 24-ին Բաքվում, հայկական ջարդերի ժամանակ՝ սպիտակ դրոշը ձեռքին հաշտարար բանախոսի առաքելություն կատարելիս՝ 43 տարեկանում։

Գրական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1900-ական թվականների սկզբներից գրել է խոհական, քաղաքական քառյակներ, բանաստեղծություններ և ժողովրդական մոտիվներով զրույցներ, որոնք լույս են տեսել պարբերական մամուլում («Բանբեր գրականության և արվեստի», «Գեղարվեստ» և այլն)։ 1913 թվականին Բաքվում լույս է ընծայել իր բանաստեղծությունների ժողովածուն։ Նրա լավագույն գործերից է «Ապստամբություն» պոեմը, որը հրատարակվել է մի քանի անգամ և զետեղվել դասագրքերում^[2]։ Գործածել է «Արնոլդ» «Էլվենտ», «Էրազմոս», «Լ. Ա.», «Սմբատյան Ս. (Սմբ.)», «Սմբատյան Սմբատ», «Րի.» և «Րիխարդ» ծածկանունները։ Հայրենակիցների հետ նախընտրել է խոսել Ղարաբաղի բարբառով։

Մեջբերումներ Լևոն Աթաբեկյանից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամեն ծրագիր ես դէն կը շպրտեմ, եթէ նա գերեզմաններով միայն պիտի ծածկէ իմ հայրենի երկիրը։

^[փա՞ստ]

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղարաբաղը նաւթաշխարհում, «Առողջ կեանք», Բաքու, 1917։
Բանաստեղծություններ, Երևան, 1970 («Լաց մի ինիլ»^[3] բանաստեղծության մեջ, «Մոր նամակը», «Չոբանն ու Կարաբաշը» պատմվածքներում պատկերում է Ղարաբաղի հայության դառը կյանքը, աշխատավոր մարդկանց առաքինությունները)։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բժ. Լեւոն Աթաբէկեան, «Տարազ», Թիֆլիս, 1918 թ., թ. 3-6
Աթաբեկյան Լևոն, Բանաստեղծություններ, Երևան, 1970
Մելիքյան Ս. Հ., Սոցիալիստ-հեղափոխականները Հայաստանում և Անդրկովկասի հայաշատ քաղաքներում 1900-1920 թվականներին, Երևան, 1997
Վիրաբյան Արշակ, Գիրք դարերի խորքից, Երևան, 1998
Գևորգյան Ռիմա, Հայոց կեղծանունների, ծածկանունների բառարան, Երևան, 2001
Յուշամատեան Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան, Ալբոմ-ատլաս, Բ. հատոր, 1914-1925, Լոս Անճելըս, 2001
Հովակիմյան Բախտիար, Հայոց ցեղասպանության նահատակ գործիչների ծածկանունները, Երևան, 2002
Հայերի կոտորածները Բաքվի և Ելիզավետպոլի նահանգներում, 1918-1920 թթ., պատասխանատու խմբագիր՝ Ամատունի Վիրաբյան, Երևան, 2003
Ինտերնետային հոդված «Աթաբեկյան Լևոն Նիկոլայի», 4 փետրվարի 2005 թ.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարություն Մինասյան, Օսմանյան կայսրությունում և Թուրքիայի Հանրապետությունում բռնաճնշումների և ցեղասպանության ենթարկված հայ բժիշկներ, Երևան, «Լուսաբաց», 2014 — 520 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Հայաստան». էջ 38.
↑ Լևոն Աթաբեկյան, «Լաց մի ինիլ»

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լևոն Աթաբեկյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լևոն Աթաբեկյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 125)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[2] Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Հայաստան». էջ 38.

[3] Լևոն Աթաբեկյան, «Լաց մի ինիլ»

[1]

[2]

[3]