Jump to content

Դիզի Գիլեսփի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիզի Գիլեսփի
Ի ծնե անունանգլ.՝ John Birks Gillespie
Ծնվել էհոկտեմբերի 21, 1917(1917-10-21)[1][2][3][…]
Cheraw, Չեստերֆիլդ շրջան, Հարավային Կարոլինա, ԱՄՆ[4][5]
Երկիր ԱՄՆ
Մահացել էհունվարի 6, 1993(1993-01-06)[1][2][3][…] (75 տարեկան)
Էնգլվուդ, Բերգեն շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ
ԳերեզմանFlushing Cemetery
Ժանրերջազ[6], բիբոփ և Afro-Cuban jazz?
Մասնագիտությունդաշնակահար, կոմպոզիտոր, փողհար, բենդ-լիդեր, դիրիժոր, ջազ երաժիշտ, երգիչ, ստուդիական երաժիշտ և երաժիշտ
ԳործիքներՇեփոր[6], վոկալ[6] և trompe?[6]
ԼեյբլPablo, RCA Records, Savoy Records?, Verve Records, Capitol Records և Dee Gee Records?
ԿրթությունԼաուրինբուրգի ինստիտուտ
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա
Պարգևներ
Կայքdizzygillespie.com
 Dizzy Gillespie Վիքիպահեստում

Դիզի Գիլեսփի (անգլ.՝ Dizzy Gillespie, իսկական անուն՝ Ջոն Բիրքս Գիլեսփի, անգլ.՝ John Birks Gillespie, հոկտեմբերի 21, 1917(1917-10-21)[1][2][3][…], Cheraw, Չեստերֆիլդ շրջան, Հարավային Կարոլինա, ԱՄՆ[4][5] - հունվարի 6, 1993(1993-01-06)[1][2][3][…], Էնգլվուդ, Բերգեն շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ), ջազային շեփորահար-վիրտուոզ[7], վոկալիստ[8], կոմպոզիտոր, գործիքավորող, անսամբլների և նվագախմբերի ղեկավար, ժամանակակից իմպրովիզացիոն ջազի հիմնադիր (Չարլի Փարքերի հետ միասին հիմնել է բիբոպ ոճը)[9]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ տարիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոն Գիլեսպին տիկին Lոտի Գիլեսպիի իններորդ և վերջին երեխան է։ Նրա ընտանիքն ապրել է համեստ, բայց բարեկեցիկ կյանքով[10]։ Վաղ ծանոթացել է երաժշտության հետ՝ շնորհիվ իր որմնադիր հոր մի քանի երաժշտական գործիքների[11], որը համատեղությամբ տեղի բենդի առաջնորդն էր։ Հայտնաբերելով արտասովոր երաժշտական ունակությունները՝ արդեն վաղ մանկության տարիներին յուրացրել է տարբեր երաժշտական գործիքներ[12]։ «Դիզի» (գլխապտույտ, ցնցող) մականունը ստացել է դեռ մանուկ հասակում՝ շրջապատին ցնցող արարքների և էքսցենտրիկ արարքների հակման համար։ Հոր մահից հետո 1927 թվականին ընդունվել է (վաստակել է կրթաթոշակի իրավունք) Լորինբուրգի ինստիտուտ (Հյուսիսային Կարոլինա)՝ սևամորթների հանրակրթական քոլեջ, որտեղ սովորել է տրոմբոնի դասերի, տեսության և ներդաշնակության երաժշտական բաժնում։ Այնուհետև, ինքնուրույն սովորել է նվագել շեփոր, դաշնամուր և հարվածային գործիքներ։ 15 տարեկանից ամբողջովին անցել է շեփորի։ Ուսումնառության տարիներին հանդես է եկել քոլեջի աշակերտական նվագախմբում։ 1935 թվականին մոր Ֆիլադելֆիա տեղափոխվելու պատճառով Ջոնը ժամանակավորապես ընդհատել է իր պարապմունքները մի քանի ամսով[13][14]։ Օրենբուրգի քոլեջի ավարտական դիպլոմը ստացել է 1937 թվականին։

Կարիերայի սկիզբ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պրոֆեսիոնալ գործունեությունը սկսել է դեռ Ֆիլադելֆիայի ակումբներում։ Այնտեղ նա սկսել է աշխատել Ֆրենկ Ֆեյրֆաքսի տեղական բենդում՝ որպես 3-րդ շեփորահար (Չարլի Շևերսի և Կառլ Բամա Ուարիկի հետ), նմանակելով իր կուռք Ռոյ Էլդրիջին։ 1937 թվականին տեղափոխվել է Նյու Յորք և, հաջողությամբ անցնելով գաղտնալսումը, չնայած բնօրինակ վարքին (ներկայացել է վերարկուով, ձեռնոցներով, ընդ որում՝ վարպետորեն իմպրովիզացրել), մտել է «Savoy Ballroom»-ում աշխատող Թեդի Հիլի Հարլեմի նվագախումբ։ Կատակային պահվածքով (առաջիկա ամառային եվրոպական հյուրախաղերի նախօրեին) նվագախմբայիններին տրամադրում է իր դեմ և նրանք պահանջում են նրա հեռացումը։ Հիլը կարողացել է հարթել կոնֆլիկտը, և Գիլեսպին հաջողությամբ շրջագայել է Անգլիայի և Ֆրանսիայի նվագախմբերի հետ՝ նախկինի պես լինելով բենդի երրորդ շեփորահարը։ Բավականին կարճ ժամանակահատվածում նա սկսել է նվագել առաջին շեփորահարի մի քանի պարտիա, և արդեն ավելի շատ սովորեցրել է այլ երաժիշտների, քան ինքն է սովորել։ Թեդի Հիլի հետ համագործակցությունը շարունակվել է ընդհուպ մինչև 1939 թվականին նվագախմբի արձակումը։

ԱՄՆ վերադառնալուց հետո մասնակցել է Նյու Յորքի համաշխարհային ցուցահանդեսի մշակութային ծրագրին (1939)՝ երկու ամսվա ընթացքում համագործակցելով դաշնակահար Էդգար Հեյսի հետ։ 1939 թվականի վերջից մինչև 1941 թվականի սեպտեմբեր նվագել է երգիչ Քեբ Քելոուեյի նվագախմբում։ Այդ ընթացքում (1940 թվականի մայիսի 9-ին)՝ Կանադայում հյուրախաղերից քիչ առաջ, ամուսնացել է պարուհի Լորրեյն Ուիլիսի հետ, ով այդ ժամանակ ելույթ է ունեցել Հարլեմի «Apollo» թատրոնում։ Նոր նվագախմբում հարաբերությունները նույնպես լավ չեն կայացել։ Նվագախմբի երաժիշտները չէին ցանկանում համակերպվել իրենց պրոֆեսիոնալիզմի հանդեպ նրա ծաղրի հետ և չէին հասկանում նրա փորձարկումները (անձամբ Քելոուեյը նրա խաղն անվանել է «չինական երաժշտություն»)։ Համերգներից մեկի ժամանակ բանը հասել է բեմի հետևում բենդի ղեկավարի հետ կռվի (Դիզզին մի քանի վնասվածք է հասցրել Կալոուեյին), որից հետո սկանդալով հեռացվել է նվագախմբից։

Այդ ժամանակ Գիլեսպին արդեն ճանաչում է ձեռք բերել իր գլխապտույտ և սուր ելևէջների տեխնիկայի շնորհիվ (Դիզի մականունը նոր իմաստ է ձեռք բերել) և սվինգի երկրպագուների համար անսովոր երաժշտական նյարդային-իմպուլսիվ, պայթուցիկ, մեղեդու ոլորաններով և բեկորներով, անսպասելի շեշտադրումներով և ընդմիջումներով, բարդացված ներդաշնակ կառուցվածքով։

Հետագայում հանդես է եկել Ջոն Մերսերի, Դյուկ Էլինգտոնի և Էլլա Ֆիցջերալդի նվագախմբերի հետ, 1941 թվականի ձմռանը նվագել է Բենի Քարթերի, ապա Չարլի Բարնետի, Լես Հայթի, Քելվին Ջեքսոնի և Միլլինդերի Լաքկի նվագախմբերի կազմում։ Զբաղվել է գործիքավորմամբ, կատարել է պատվերներ Վուդի Գերմանի, Ջիմի Դորսիի և այլոց նվագախմբերի համար։

Դրան զուգահեռ երիտասարդ բոպ-շարժման էնտուզիաստների (Չարլի Փարքերի, Թելոնիուս Մոնկի, Քենի Քլարկի, Չարլի Քրիսչենի, Կարլ Ուորիկի) հետ միասին մասնակցել է է Հարլեմի «Minton's Playhouse »ակումբում, որոնք ջազային երաժշտության զարգացման նոր փուլ են բացել՝ մոդեռն-ջազի դարաշրջան։

Սեփական խումբ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1942 թվականի ամռանը Դիզի Գիլեսպին Ֆիլադելֆիայում ստեղծել է քառյակ՝ ջազի պատմության մեջ առաջին բոփ-անսամբլը, որտեղ թմբուկների վրա նվագել է սպիտակ երաժիշտ Ստեն Լևին։ Նույն տարվա վերջում Գիլեսպին մտել է Էրլ Հայնսի նվագախմբի կազմի մեջ, որտեղ եղել է բիբոպ ձևավորվող ոճի (Չարլի Փարքեր, Բենի Հարիս, Բենի Գրին, Ուորդել Գրեյ, Սառա Վոան, Բիլի Էքթայն) դեռևս անհայտ անդամների վրա բարձր կենտրոնացում։ Հայնսի նվագախմբի փլուզումից հետո Դիզի Գիլեսպին նվագել է Կոուլմեն Հոկինսի կոմբոներում, ապա մոտ 3 շաբաթ՝ Դյուկ Էլինգթոնի նվագախմբում։ Հաջորդ շրջանում Գիլեսպին աշխատել է իր կազմի հետ, որտեղ շարունակել է ակտիվորեն մշակել բիբոպի ոճաբանությունը։ 1944 թվականին աշխատել է Ջոն Քիրբիի և Բիլի Էքստայնի նվագախմբերում, 1945 թվականին հանդես է եկել Չարլի Փարքերի կվինտետի հետ (որի հետ ծանոթացել է 1940 թվականին Կանզաս Սիթիում), իսկ հետո Դիզին ստեղծել է բիգ բենդ, որի հետ հյուրախաղերով հանդես է եկել հարավային նահանգներում։ 1946 թվականին Դիզի Գիլեսպին թարմացրել է իր նվագախմբի կազմը, ռիթմ-խմբին ավելացրել է մի քանի պերկուսիոնիստների (առավել հայտնի դարձավ Չանո Պոզոն)՝ դրանով իսկ ընդգծելով ջազի աֆրոամերիկացի արմատները (այդ երաժշտությունը ընդունված է անվանել աֆրոամերիկացի)։ Նվագախմբի կոմպոզիցիաներում և գործիքավորումներում շեշտը դրվել է ոչ թե գործիքային խմբերի հնչողության վրա, այլ մենակատարների՝ իմպրովիզատորների խաղի վրա, ինչպիսիք են Միլտ Ջեքսոնը, Ռեյ Բրաունը, Ջեյմս Մուդին, Սեսիլ Փեյնը, Ջեյ Ջոնսոնը, Յուզեֆ Լատիֆը (հետագայում միացան Ջոն Քոլտրեյնը, Ջիմի Հիթը, Փոլ Գոնզալեսը)։ 1946-48-ին նվագախումբը մի քանի անգամ հյուրախաղերով հանդես է գալիս Եվրոպայում։

1947 թվականի սեպտեմբերի 29-ին Դիզի Գիլեսպին Կարնեգի հոլում հանդես է եկել համերգային մեծ ծրագրով, որում առաջին անգամ հնչել են Ջոն Լյուիսի «Toccata For Trumpet And Orchestra», Թեդ Դամերոնի «Good Bait» և Ջորջ Ռասելի «Cubana Be, Cubana Bop» սյուիտները։

Համերգային ելույթներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950 թվականին նվագախումբը դադարեցրել է իր գոյությունը, և Գիլեսպին նվագել է կոմբո կազմերում, հանդես է եկել քվինտետով, պարբերաբար ձայնագրել է ձայնասկավառակներ (1951 թվականից նա ունի իր սեփական ձայնասկավառակը)։ Ելույթ է ունեցել պրոդյուսեր Նորման Գրանցի կազմակերպած «Ջազը ֆիլհարմոնիայում» համերգներում (նրա գործընկերներն են եղել Դոն Բայեսը, էլ Հեյգը, Լեո Ռայթը, Ջունիոր Մանսը, Լալո Շիֆրինը, Սթեն Լևին, Լես Սփանը և այլն) և Փարիզում, Կաննում, Վարշավայում, Նյուպորտում և այլ ջազային փառատոներում։ 1956 թվականին Քուինսի Ջոնսոնի (ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտի աջակցությամբ) հետ համատեղ կազմակերպել է ևս մեկ բիգ բենդ, որի հետ շրջագայել է Հարավսլավիայում, Հունաստանում, Մերձավոր Արևելքում և Հարավային Ամերիկայում։ Դասավանդել է Լենոքսի ջազային դպրոցում։

Դիզզի Գիլեսպին լատինական ջազի պիոներ էր. հենց նրա բիգ բենդում` 1946-50 թվականներին, նվագում էր հայտնի պերկուսիոնիստ Չանո Պոսոն, որի շնորհիվ առաջին անգամ սիստեմատիկ կերպով հնչեց ջազային նվագախմբավորման, բիբոպային իմպրովիզացիայի և աֆրո-կուբայական ռիթմերի («Manteca» պիես և այլն) միացումը։

1960 թվականին Գիլեսպիի քվինտետի կազմում ընդգրկվել է արգենտինացի դաշնակահար և կոմպոզիտոր Լալո Շիֆրին, ում հետ Գիլեսպին ծանոթացել է 1956 թվականին։

Դեռևս 1961 թվականին Down Beat ամսագիրը Գիլեսպիին ընտրում է խորհրդանշական «Փառքի պանթեոն»։

1964 թվականին Դիզզի Գիլեսպին ինքն իրեն առաջադրել է ԱՄՆ նախագահի թեկնածու։ Նրա նախընտրական ծրագրում ներառված էր անվանափոխության խոստումը` Սպիտակ Տունը «Բլյուզ տուն» վերանվանելու, ԱՄՆ պետքարտուղար նշանակել Դյուկ Էլինգտոնին, իսկ ԱՄՆ գլխավոր դատախազ նշանակել «Աֆրոամերիկյան միասնության կազմակերպության» ղեկավար Մալքոլմա Իքսին, Կենտրոնական հետախուզական վարչության տնօրեն՝ շեփորահար Մայլս Դևիսին, իսկ կույր երգիչ Ռեյ Չարլզը՝ Կոնգրեսի գրադարանի տնօրեն։

60-ականների կեսերին պարբերաբար հավաքում է «Reunion Big Band» նվագախումբը ։ Զուգահեռաբար մշտապես նվագելով փոքր խմբերում՝ հանդես է եկել բազմաթիվ փառատոներում՝ երեք անգամ ներկայացնելով ջազը Սպիտակ տանը։

1970 թվականին Դիզզի Գիլեսպին ընդունում է Բահայի հավատը, որի նպատակն է բոլոր մարդկանց միասնությունը՝ առանց ցեղերի և ժողովուրդների տարբերության։ Դիզզիի դերը Բահայիի հավատքում այնքան զգալի էր, որ Նյու Յորքի New York Baha’i Center-ում դեռևս ջազային համերգներ են անցկացվում իր պատվին։

70-ականներին տարբեր աստղային կազմերի անդամ էր։ 70-ականների վերջում դարձավ մի քանի համալսարանների պատվավոր դոկտոր։

1980-ականներին Դիզզի Գիլեսպին ղեկավարում է «Dream Band», «United Nations Orchestra» բիգ-բենդերը, որոնց մեջ մտնում էին շեփորահարներ` Արտուրո Սանդովալի և Կլաուդիո Ռոդիտին, սաքսոֆոնահար Պակիտո Դ'Ռիվերան, պերկուսիոնիստ Աիրտո Մորեյրան, վոկալիստ Ֆլորա Պուրիմը։ Համագործակցում է երիտասարդ գործընկերների հետ, որոնց իրավամբ համարում է իր աշակերտները՝ Ջոն Ֆեդդիսի, Արտուրո Սանդովալի կամ Ուինթոն Մարսալիսի հետ։ Գիլեսպիի ամենահայտնի կոմպոզիցիաները որոնք կատարվել են բիգ բենդում` Night In Tunisia, Con Alma, Bebop, Salt Peanuts, Dizzy Atmosphere, Groovin’ High, Woody’n You, Blue N’Boogie: 1989 թվականին Գիլեսպին 300 համերգ է տալիս աշխարհի 27 երկրներում և ԱՄՆ 31 նահանգներում, թագադրվում է որպես Նիգերիայի ցեղային առաջնորդ, ստանում է իր կյանքի 14-րդ պատվավոր դոկտորի աստիճանը (այս անգամ Բոստոնի Բերքլիի երաժշտական քոլեջից)։ Նույն թվականին արժանացել է Ֆրանսիայի Հանրապետության արվեստի և գրականության շքանշանի հրամանատարի կոչումը և «Գրեմմի» մրցանակը, ողջ կյանքի ընթացքում ունեցած վաստակի համար։ Լոս Անջելեսի հոլիվուդյան բուլվարի 7057 տան մոտ գտնվող Հոլիվուդյան փառքի ծառուղում տեղադրվել է Դիզզի Գիլեսպիի աստղը։

1990 թվականին նա առաջին անգամ կյանքում ելույթ է ունենում ԽՍՀՄ-ում («Ռոսիա» պետական համերգային դահլիճում) ։

Վերջին տարիներ և մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիզի Գիլեսպին ելույթ է ունեցել ԱՄՆ ամենահեղինակավոր համերգային դահլիճում, Նյու Յորքի Քարնեգի Հոլում, 32 անգամ։ Նշանակվել է նաև նրա 33-րդ ելույթը՝ 75-ամյակի օրը, սակայն Դիզիի հիվանդության պատճառով ելույթ չի ունեցել։ Այդ օրը նրա փոխարեն ելույթ են ունեցել նրա ընկերներն ու աշակերտները (փոքր համույթների և բիգ-բենդամի բազմամյա գործընկեր, սաքսոֆոնահար և ֆլեյտահար Ջեյմս Մուդին, շեփորահար Ջոն Ֆեդիսը, կուբացի սաքսոֆոնահար և գործիքավորող Պակիտո Դ'Ռիվերան և շատ այլ երաժիշտներ)։

Մահացել է ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղից 1993 թվականի հունվարի 6-ի գիշերը և թաղվել Նյու Յորքի Քուինս շրջանի Ֆլաշինգ գերեզմանատանը։ Ըստ նրա կամքի՝ եղել են երկու թաղման արարողություններ. մեկը՝ Բաhայի ծիսակատարությամբ, մյուսը՝ լայն հանրության համար բացված՝ Սբ. Եպիսկոպոսաց եկեղեցուն պատկանող Հովհաննես Ավետարանչի տաճարում։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիբոպի վարպետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիզի Գիլեպսիի պատկերը (1955)

Դիզի Գիլեպսին եղել է 20-րդ դարի մեծագույն փողահարներից մեկը։ Նա վիրտուոզի պես փող էր նվագում և հիանալիորեն իմպրովիզացիաներ անում։ 75 տարի ապրելով՝ նա հասցրել է անհավանական շատ բան անել․ սաքսաֆոն նվագող Չարլի Փարքերի հետ 40-ականներին ստեղծել է հեղափոխություն ջազի մեջ՝ ստեղծելով նոր ոճ, բիբոպ, որը քսաներորդ դարի երկրորդ կեսին դարձել է ջազային լեզվի հիմքը։ Ձայնագրել է հարյուրավոր դարաշրջանային պիեսներ ու ալբոմներ, որոնք մտել են ջազի ոսկե ֆոնդի մեջ։ Ստեղծել է մի քանի բիգ-բենդներ և փոքրիկ խմբեր, որոնցից յուրաքանչյուրը բավական էր հիշողության անմահացման համար։ Շատ տասնամյակների ընթացքում Գիլեպսին անձնավորել է իր «գլխապտույտ առաջացնող» ջազմենի հավաքական կերպարը, անհասանելի էր ինչպես ջազային վիրտուոզն ու հասցրել էր ազդեցություն ունենալ վերջին սերնդի շատ երաժիշտների վրա (ոչ միայն փողահարների)։ Գիլեպսիին հաջողվել է որպես շոումեն գրավել լայն մասսայի խոստովանությունը, նա եղել է սկեթի, այսինքն վոկալաբառային երգեցողության վարպետներից, նոր բեմական մոդայի կարգադիրչներից մեկը։

Քաունթ Բեյսին նրա մասին մի անգամ ասել է․

  • «Գիլեպսին ստեղծել է ժամանակակից ջազի 75 %-ը»։

Բենի Քարթերը գնահատել է նրա կատարողական վիրտուոզությունը և ասել է․

  • «Փողի հեղինակը գիտեցել է, որ կան բաները, որոնք այդ գործիքի վրա իրականացնել հնարավոր չէ, բայց նա մոռացել է այդ մասին ասել Դիզիին»։

Դիզիի հայտնի ճակատային շրջանակի բերետն ու ակնոցնորը, հնչյունային երգեցողությունը, կենսուրախ բնավորությունը, այս ամենը նպաստել է բիբոպի ճանաչմանը, որն ի սկզբանե չէր ընդունվել ջազ լսողների կողմից և արժանացել էր ուժեղ քննադատության ջազ մասնագետների և երաժիշտների կողմից։

Ջազային հայտնի քննադատ Լեոնարդ Ֆեզերը գրել է․

  • «… դեպքը պատահել է միջոցառման, որը կազմակերպվել էր Լորեյի ծննդյան կապակցությամբ 1954 թվականի հունվարին Snooki բարում։ Գիլեպսին իր փողւ թողել է գործքների համար նախատեսված պատվանդանի վրա, բայց պարողներից ինչ-որ մեկը ընկել է նրա վրա և ճկել փողն այնպես, որ նրա փողալայնուկն ուղղվել է դեպի վեր»։

Նոր հնչողությունը, որը ճկվածքը տվել է գործիքին, դուր է եկել Գիլեպսիին, և սկսած այդ օրվանից նա նվագել է միայն ճկված փողով։

Շատ բան է գրվել Դիզի Գիլեպսիի չկրկնօրինակվող թշերի մասին։ Հետաքրքրիրն այն է, որ վաղ լուսանկարներում (30-ական թվականների), որտեղ Դիզի Գիլեպսին պատկերված է հայրենի քաղաքում՝ Չիրոուում, նրա թշերը սոբորական տեսք ունեն։ Նրանք սկսել են ուռել միայն տասնամյակի վերջին՝ Դիզիի արևելյան ափ տեղափոխվելուց հետո, սկզբում Ֆիլադելֆիա, իսկ հետո Նյու Յորք։ Դրան բացատրություն է տալիս Բարնհարթը[15]․

  • «… այդ ժամանակ, երբ Դիզին Չարլի Փարքերի և այլոց հետ սկսել է ամբողջ գիշեր կազմակերպել ջեմ-սնեշեր, երբ նրանք ստեղծում էին այդ նոր երաժշտությունը՝ բիբոպը, նա նավգել է ժամերով, շատ երկար ժամերով՝ հաճախ մրցակցելով բեմ բարձրացող երաժշտի հետ, փորձելով նրանց «կտրտել»։ Նա ոչ մի կերպ չէր կարող հանձնեվել հոգնածությանը և ստիպում էր իրեն շարունակել, երբ ուրիշ փողահարներն արդեն շարքից դուրս էին գալիս, այսինքն այն ժամանակ, երբ նրա մկաններն արդեն սկսում էին հանձնվել։ Սաքսոֆոնիստներից հետ չմնալու համար Գիլեպսին հենվում էր իր թշերի վրա․ սաքսոֆոնի մեջ կարելի է փչել թեկուզ 5 ժամ և այդ հոգնածությունը չի կարելի համեմատել այն մարդու հոգնածության հետ, ով փող է նվագում։ Նվագի ժամանակ փողահարի շուրթերը թրթռալով հարվածում են կոշտ մունդշտուկին այն ժամանակ, երբ սաքսոֆոնիստը գործ ունի բավական փափուկ փայտիկի հետ։ Երբ մկանները հոգնում են․․․ թշերը սկսում են փոխարինել շուրթերին՝ ավելի ուժեղ ուռելով։ Հենց դա է պատահել Գիլեպսիի հետ»։

Բացի դրանից ջազի աշխարհում իսկական սենսացիա է եղել Գիլեպսիի կողմից աֆրո-կուբական երաժշտական ժառանգության օգտագործումը, որի օրինակ է ծառայում Mas Que Nada երգի առանձնացող մշակումը։

Ընտրյալ սկավառակագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1941՝ Dizzy Gillespie with Charlie Christian. Esoteric
  • 1945՝ Complementary Works, Vol. 5. Masters of
  • 1945՝ In the Beginning. Prestige
  • 1945՝ Shaw Nuff. Musicraft
  • 1946՝ Modern Trumpets .Dial
  • 1946՝ Dizziest .Bluebird
  • 1946՝ One Bass Hit .Musicraft
  • 1946՝ Live at the Spotlite. Hi-Fly
  • 1946՝ Live 1946. Bandstand
  • 1947՝ At the Downbeat Club (Summer, 1947) [live]
  • 1947՝ It Happened One Night. Natural
  • 1947՝ Live at Carnegie Hall. Artistry
  • 1947՝ Jivin' in Be Bop .Moon
  • 1948՝ Dizzy Gillespie and Max Roach in Paris [live]. Vogue
  • 1948՝ Dizzy Gillespie and His Big Band GNP. Crescendo
  • 1948՝ Good Bait .Spotlite
  • 1950՝ Dizzy Gillespie Plays, Johnny Richards…. Discovery
  • 1951՝ Dee Gee Days: Savoy Sessions . Savoy
  • 1951՝ Dizzy Gillespie [Dee Gee]. Dee Gee
  • 1951՝ The Champ .Savoy
  • 1951՝ School Days .Savoy Jazz
  • 1952՝ Dizzy Gillespie, Vol. 2 . Atlantic
  • 1952՝ Dizzy Gillespie, Vol. 1 . Atlantic
  • 1952՝ Horn of Plenty. Blue Note
  • 1952՝ Dizzy Gillespie in Concert [live]. Daybreak
  • 1952՝ Dizzy Gillespie in Paris, Vol. 2 [live]. Vogue
  • 1952՝ Dizzy Gillespie with Strings. Clef
  • 1952՝ Jazz from Paris [live]. Clef
  • 1952՝ Dizzy Gillespie/Gerry Mulligan. Europa
  • 1952՝ On the Sunny Side of the Street. Moon
  • 1952՝ In Paris [live]. Vogue
  • 1953՝ Dizzy over Paris. Roost
  • 1953՝ Dizzy Gillespie Paris Concert [live]. GNP
  • 1953՝ Concert in Paris [live]. Roost
  • 1953՝ Dizzy Gillespie in Paris, Vol. 1 [live]. Vogue
  • 1953՝ Pleyel Concert 1953 [live]. Vogue
  • 1953՝ Hot Vs. Cool. MGM
  • 1953՝ The Greatest Jazz Concert Ever [live]. Prestige
  • 1953՝ The Dizzy Gillespie/Stan Getz Sextet, Vol. 1. Norgran
  • 1953՝ The Dizzy Gillespie/Stan Getz Sextet, Vol. 2. Norgran
  • 1953՝ Diz and Getz. Verve
  • 1953՝ And Stan Getz. PolyGram
  • 1953՝ Dizzy in Paris [Contemporary]. Contemporary
  • 1954՝ Afro. Norgran
  • 1954՝ Dizzy Gillespie and His Orchestra. Norgran
  • 1954՝ Jazz Recital. Verve
  • 1954՝ And His Latin Rhythm: Afro. Verve
  • 1954՝ Round Midnight. Verve
  • 1954՝ Dizzy and Strings. Norgran
  • 1954՝ Diz Big Band. Norgran
  • 1954՝ Dizzy Gillespie with Roy Eldridge. Verve
  • 1954՝ The Trumpet Kings. Verve
  • 1954՝ Trumpet Battle. Verve
  • 1954՝ Dizzy Gillespie Orchestra. Allegro
  • 1954՝ Dizzy Gillespie and His Original Big Band. GNP
  • 1955՝ One Night in Washington. Elektra
  • 1955՝ The Dizzy Gillespie Big Band [Verve]. Verve
  • 1955՝ Tour De Force. Verve
  • 1956՝ The Modern Jazz Sextet. Verve
  • 1956՝ Dizzy in Greece [live]. Verve
  • 1956՝ World Statesman. Norgran
  • 1956՝ On Tour with Dizzy Gillespie and His Big Band. Artistry
  • 1956՝ For Musicians Only. Verve
  • 1956՝ Dizzy Gillespie Plays. Allegro
  • 1956՝ Dizzy Gillespie and His Big Band at Birdland [live]. Sandy Hook
  • 1957՝ Birk’s Works. Verve
  • 1957՝ Dizzy Gillespie and Stuff Smith. Verve
  • 1957՝ «Live» 1957 Jazz. Unlimited
  • 1957՝ The Live in Chester. Jazz Hour
  • 1957՝ Sittin' In. Verve
  • 1957՝ Dizzy Gillespie and Count Basie at Newport [live]. Verve
  • 1957՝ At Newport [Verve] [live]. Verve
  • 1957՝ Dizzy Gillespie Duets. Verve
  • 1957՝ Sonny Rollins / Sonny Stitt Sessions. Verve
  • 1957՝ Duets: Sonny Rollins and Sonny Stitt. Verve
  • 1957՝ The Greatest Trumpet of Them All. Verve
  • 1957՝ Sonny Side Up. Verve
  • 1957՝ Dizzy at Home and Abroad. Atlantic
  • 1959՝ The Ebullient Mr. Gillespie. Verve
  • 1959՝ Have Trumpet, Will Excite!. Verve
  • 1959՝ Diz and Bird Royal. Roost
  • 1959՝ Copenhagen Concert [live]. Steeple Chase
  • 1961՝ An Electrifying Evening with the Dizzy…. Verve
  • 1961՝ Carnegie Hall Concert [live]. Verve
  • 1961՝ Perceptions. Verve
  • 1961՝ A Musical Safari. Booman
  • 1961՝ Gillespiana. Verve
  • 1961՝ Dizzy Gillespie Quintet in Europe [live]. Unique
  • 1962՝ New Wave. Philips
  • 1962՝ Jazz on the French Riviera [live]. Philips
  • 1962՝ Dizzy on the French Riviera. Philips
  • 1962՝ The New Continent. Limelight
  • 1962՝ Composer’s Concepts. EmArcy
  • 1963՝ Something Old, Something New. Philips
  • 1963՝ Dizzy Gillespie and the Double Six of Paris [live]. Verve
  • 1963՝ Dizzy Gillespie Goes Hollywood. Philips
  • 1963՝ The At Newport [Tristar] [live]. Tristar
  • 1963՝ Dateline Europe. Reprise
  • 1964՝ The Cool World. Philips
  • 1964՝ Jambo Caribe. Verve
  • 1965՝ With Gil Fuller and the Monterey Jazz…. Blue Note
  • 1965՝ And His Quintet. RTE
  • 1966՝ Soul Mates. VSP
  • 1967՝ Swing Low, Sweet Cadillac. GRP/Impulse!
  • 1967՝ Live at the Village Vanguard. Blue Note
  • 1967՝ Jazz for a Sunday Afternoon. Solid State
  • 1968՝ Reunion Big Band. MPS
  • 1969՝ My Way. Solid State
  • 1969՝ Soul and Salvation. Tribute
  • 1969՝ Sweet Soul [live]. Gateway
  • 1969՝ The Beginning: Diz and Bird. Roost
  • 1970՝ Enduring Magic Black. Hawk
  • 1971՝ Giants. Perception
  • 1971՝ The Real Thing. Perception
  • 1971՝ The Giants of Jazz and Dizzy Gillespie Live. Jazz Door
  • 1971՝ Dizzy Gillespie and the Dwike…. Mainstream
  • 1971՝ Blues People. Koch
  • 1972՝ Giants of Jazz. Atlantic
  • 1973՝ The Giant. Accord
  • 1974՝ Dizzy’s Big 4 [Gold]. Analogue
  • 1974՝ Trumpet Kings Meet Joe Turner. Pablo
  • 1974՝ Dizzy’s Big 4. Pablo/OJC
  • 1975՝ Afro-Cuban Jazz Moods. Original Jazz
  • 1975՝ The Dizzy Gillespie Big Seven. Pablo
  • 1975՝ At the Montreux Jazz Festival 1975 [live]. Original Jazz
  • 1975՝ The Trumpet Kings at Montreux '75 [live]. Pablo
  • 1975՝ Bahiana. Pablo
  • 1976՝ Dizzy’s Party. Original Jazz
  • 1977՝ Free Ride. Original Jazz
  • 1977՝ Gifted Ones. Pablo
  • 1977՝ Montreux '77 [live]. Pablo
  • 1978՝ Diz. RCA
  • 1979՝ Manteca. Pickwick
  • 1979՝ Live at the Monterey Jazz Festival. Ala
  • 1980՝ Trumpet Summit Meets Oscar Peterson Big Four. Original Jazz
  • 1980՝ At Montreux [live]. Pablo
  • 1980՝ Digital at Montreux, 1980 [live]. Pablo
  • 1980՝ Summertime (Digital at Montreux, 1980) [live]. Pablo
  • 1980՝ Summertime Montreux 1980 [live]. Pablo
  • 1981՝ Endlessly. MCA
  • 1981՝ Jazzbohne Berlin 1981 [live]. Repertoire
  • 1981՝ Musician, Composer, Raconteur: Plays & Raps… [live]. Pablo
  • 1982՝ To a Finland Station. Fantasy/OJC
  • 1984՝ Closer to the Source. Atlantic
  • 1984՝ New Faces. GRP
  • 1986՝ Dizzy Gillespie Meets the Phil Woods Quintet. Timeless
  • 1989՝ Max + Dizzy, Paris 1989 [live]. A&M
  • 1989՝ Live at Royal Festival Hall. Enja
  • 1989՝ Symphony Sessions (August 25, 1989). Pro Arte
  • 1990՝ Winter in Lisbon. Milan
  • 1990՝ On the French Riviera. Polygram
  • 1991՝ Rhythmstick. CTI
  • 1991՝ Bebop and Beyond Plays Dizzy Gillespie. Blue Moon
  • 1991՝ Dizzy Gillespie & Mitchell Ruff. Mainstream
  • 1992՝ To Bird With Love: Live at the Blue Note. Telarc
  • 1992՝ Dizzy Gillespie with Gil Fulle .Capitol
  • 1992՝ To Diz with Love: Diamond Jubilee Recordings. Telarc
  • 1993՝ Hot Licks: Live Sweet. Soul Sound
  • 1993՝ Ruff Duo. Sony
  • 1993՝ Live: Village Vanguard. Capitol
  • 1994՝ Big Bands. LRC
  • 1994՝ Lady Be Good Four. Star
  • 1994՝ Strangers in Paradise. ITM
  • 1994՝ Con Alma. Jazz World
  • 1994՝ All the Things You Are. Drive
  • 1995՝ Groovin' with Diz. Black Label
  • 1995՝ No More Blues. Moon
  • 1995՝ Hot House. Prime Cuts
  • 1995՝ Swing Love. Babacan
  • 1995՝ Diz Meets Stitt. Moon
  • 1996՝ Groovin' High [Eclipse]. Eclipse Music
  • 1996՝ Night in Tunisia [Delta] [live]
  • 1996՝ Things to Come. Delta
  • 1996՝ Live at the Latino Jazz Festival '85. Babacan
  • 1996՝ Night and Day. Collector’s
  • 1997՝ Be Bop. Delta
  • 1997՝ Dizzy for President. Knitting
  • 1997՝ Drive. Archive
  • 1997՝ Groovin' High [Indigo]. Indigo
  • 1997՝ Pleyel Jazz Concert 1948 [live]. BMG
  • 1998՝ Triple Play. Telarc
  • 1998՝ Paris Jazz Concert 1960 [live]. Malaco
  • 1999՝ Dizzy in South America: Official U.S. State…. Cap
  • 1999՝ Night in Tunisia [Early Bird] [live]. Early Bird
  • 2000՝ The Rhythm Man. Magnum
  • 2000՝ Live: Chester, Pennsylvania, June 14, 1957. Storyville
  • 2000՝ Live at the Royal Festival Hall. BBC
  • 2000՝ In Concert…Carnegie Hall [live]. Collectables
  • 2000՝ Anthology

Ընտրյալ DVD

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Dizzy Gillespie — Live In Montreal
  • Dizzy Gillespie — Live 14th July 1977 / Live 16th July 1975
  • Dizzy Gillespie — Live At The Royal Festival Hall, London
  • Dizzy Gillespie — Jazz 625
  • Dizzy Gillespie — Wolf Trap Salutes
  • Dizzy Gillespie — Live At The New Jersey Festival 1987

Մատենագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Фейертаг В. Б. Джаз. XX век. Энциклопедический справочник. — Спб.: «СКИФИЯ», 2001, с.110 — 111. ISBN 5-94063-018-9
  • Шапиро Н. Творцы джаза; пер.с англ. Ю. Т. Верменича. — Новосибирск: Сиб.унив. издательство, 2005, с.355 — 372. ISBN 5-94087-312-X
  • Bohlander K., Holler K.-H. Jazzfuhrer.— Leipzig, 1980.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Broadway Database — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Carnegie Hall linked open data — 2017.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Southern E. Biographical Dictionary of Afro-American and African Musicians — Greenwood Publishing Group, 1982.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Montreux Jazz Festival Database
  7. ↑ Gillespie, Dizzy; Fraser, Al (1979). To Be or Not to Bop. New York: Doubleday.
  8. ↑ Watrous, Peter (1993 թ․ հունվարի 7). «Dizzy Gillespie, Who Sounded Some of Modern Jazz's Earliest Notes, Dies at 75». The New York Times. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  9. ↑ Palmer, Richard (2001 թ․ հունվար). «The Greastest Jazzman of Them All? The Recorded Work of Dizzy Gillespie: An Appraisal». Jazz Journal: 8.
  10. ↑ Appiah, Anthony; Gates, Henry Louis (2005). Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience. Oxford University Press. էջեր 796–. ISBN 978-0-19-517055-9. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 9-ին.
  11. ↑ Finkelman, Paul; Wintz, Cary D. (2009). Encyclopedia of African American History, 1896 to the Present: From the Age of Segregation to the Twenty-first Century Five-volume Set. Oxford University Press, US. էջեր 1–. ISBN 978-0-19-516779-5. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 9-ին.
  12. ↑ «Dizzy Gillespie is born - Oct 21, 1917». History.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 13-ին.
  13. ↑ «The Music World Mourns Death of Jazz Great Dizzy Gillespie». Jet. Vol. 83, No. 13: 55. {{cite journal}}: |volume= has extra text (օգնություն)
  14. ↑ «Priestly, Brian. "The Definitive Dizzy Gillespie"». Vervemusicgroup.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  15. ↑ Scotty Barnhart — The World Of Jazz Trumpet. A Comprehensive Story and Practical Philosophy.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դիզի Գիլեսփի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դիզի_Գիլեսփի&oldid=9807074» էջից