Բհագավադգիտա

Բհագավադգիտա, 19-րդ դարի մանուսկրիպտ

Բհագավատ Գիտա ( Բհագավատ-գիտա , կամ պարզապես « Գիտա » , սանսկրիտ՝ भगवद्‌ गीता Bhagavad Gītā ^IAST «Երանելու երգը» ), հին հնդկական կրոնա–փիլիսոփայական հուշարձան սանսկրիտերենով, «Մահաբհարաթա» գրքի վեցերորդ մասը, բաղկացած է 18 գլուխներից և 700 քառյակներից : Հին հնդկական փիլիսոփայության հիմնական տեքստերից մեկը։

«Բհագավադգիտան» հաճախ անվանում են «Գիտա–ուպանիշադ» կամ «Յոգա–ուպանիշադ»՝ մատնանշելով նրա կարգավիճակը որպես ուպանիշադ և պատկանելիությունը Վեդանտային։ Հին հնդկական փիլիսոփայության մեջ ուպանիշադների և Վեդանտա-սուտրայի հետ միասին «Բհագավադգիտան» Վեդանտայի երեք հիմնական տեքստերից մեկն է։ «Բհագավադգիտան» գրված է ավանդական սանսկրիտական չափագրմամբ։ Շլոկայի չափով գրված երգերը սովորաբար երգում են, որտեղից էլ «Բհագավադգիտա» անունը, որը թարգմանում է որպես «աստվածային երգ», «Երանելու երգ»։

«Բհագավադգիտայի» տեքստը բաղկացած է Կրիշնայի և Արջունայի միջև փիլիսոփայական զրույցից, որը տեղի է ունենում Կուրուկշետրայի մարտադաշտում, պանդավների ու կաուրավների միջև ճակատամարտից առաջ։ Ռազմիկ և պանդավների հինգ իշխան-եղբայներից Արջունան որոշիչ ճակատամարտից առաջ կասկածի տակ է դնում կռվի նպատակահարմարությունը, քանի որ այն մահ է բերելու շատ մարդկանց։ Սակայն նրա կառապան Կրիշնան համոզում է Արջունային մասնակցել ճակատամարտին՝ բացատրելով նրան իր պարտականությունները որպես զինվոր և իշխան, առաջ բերելով վեդանտայի և յոգայի տարբեր փիլիսոփայական համակարգեր։

Զրույցի ընթացքում Կրիշնան բացահայտում է իր աստվածային էությունը։ Իր ամենակարողությունը ցույց տալով՝ Կրիշնան անվանում է իրեն Բարձրյալ, վերջնական փիլիսոփայական ճշմարտություն և բացարձակ բարություն, իսկ բհակտի յոգան՝ նվիրման ուղի, բարձրագույն հոգևոր պրակտիկա։ Կրիշնային Բարձրյալ կոչելով՝ Արջունան սկսում է տասնութօրյա ճակատամարտը։

Դարեր շարունակ «Բհագավադգիտան» համարվում է ամենակարդացվող սրբազան գրքերից մեկը և մեծ ազդեցություն ունի հնդկական հասարակության կյանքի և մշակույթի վրա։ Այն նաև ազդեցություն է ունեցել արևմտյան մշակույթի վրա՝ գրավելով Գյոթեի, Էմերսոնի, Ալդոս Հաքսլիի, Ռոմեն Ռոլլանի և այլ մտավորականների ուշադրությունը։

Հրաչյա Աճառյանի թարգմանությամբ «Բհագավադգիտա կամ երանելու երգը» գիրքը հայերեն հրատարակվել է 1911 թվին Էջմիածնում։

Առաջացումը

Հետազոտողները չեն կարողանում հստակ նշել «Բհագավադգիտայի» ստեղծման կոնկրետ տարին կամ դարը։ Շատ հետազոտողները համաձայն են այն կարծիքին, որ «Բհագավադգիտան» կազմվել է մեր թվարկությունից մի քանի դար առաջ։ «Բհագավադգիտայում» (4:1) Կրիշնան ասում է, որ այնտեղ տեղ գտած գիտելիքը առաջինը փոխանցվում է մարդկությանը արևի աստծո՝ Վիվասվանի միջոցով, իսկ Վիվասվանը հին ժամանակներում այդ գիտելիքը փոխանցել է նախամարդուն՝ Մանուին։ Հին հնդկական համոզմունքների եւ աստղագիտական հաշվարկների հիման վրա կազմված ժամանակացույցի համաձայն, Կուրուկշետրայի ճակատամարտը տեղի է ունեցել մ.թ.ա 4-րդ հազարամյակում։

Հիմնվելով բանաստեղծական ոճի և արտաքին ազդեցությունների (օրինակ՝ Պատանջալիի «Յոգա սուտրա» ) վրա՝ շատ գիտնականներ կարծում են, որ «Բհագավադգիտան» ներգրավվել է «Մահաբհարաթայի» կազմի մեջ ավելի ուշ, իսկ մինչ այդ գոյություն է ունեցել որպես «ինքնուրույն ուպանիշադ»։

Ըստ Գ․ Մ. Բոնգարդ-Լևինի «Բհագավադգիտայի» հեղինակների վրա ազդեցություն է ունեցել բուդդիզմը։

Արջունայի արձանը Բալիում

Վերլուծություն

Կրիշնայի և Արջունայի երկխոսությունը պատկերող արձանը Տիրումալայում

Գլուխների վերլուծություն

«Բհագավադգիտան» բաժանված է 18 գլուխների։ Հետագայում մեկնաբանող Յամունաչարյան (X դարը) տեքստը բաժանեց երեք «վեցնյակների»։

• գլ. 1-6 - «գործողությունների բաժին» (կարմա-կանդա);
• գլ. 7-12 - «պաշտամունքի բաժին» (ուպասանա-կանդա ;
• Չ. 13-18 - «գիտելիքների բաժին» (ջնյանա-կանդա)

Բացի այդ, յուրաքանչյուր գլուխ ունի բովանդակության համառոտ նկարագրություն՝

1. Arjuna-Visada yoga - Արջունայի հուսահատության յոգա։ Արջունան Կրիշնայից խնդրում է կառքը երկու բանակների միջև կանգնեցնել։ Տեսնելով իր հարազատներին ու ընկերներին հակառակորդի բանակում՝ Արջունան որոշում է չմասնակցել առաջիկա ճակատամարտին։
2. Sankhya yoga - Մտորումների յոգա։ Կրիշնան նրան բացատրում է, որ միայն նյութական մարմինը կարող է սպանվել, իսկ հավերժական հոգին անպարտելի է։ Կրիշնան ասում է Արջունային, որ իր զինվորական պարտքն է դհարմայի պահպանումը։
3. Karma yoga - Գործողությունների յոգա։ Արջունան հարցնում է, թե ինչու պետք է կռվի, եթե գիտելիքը ավելի կարևոր է, քան գործունեությունը։ Կրիշնան բացատրում է Արջունային, որ հանուն բարձրագույն բարիքի սեփական պարտականությունների իրականացումը գործունեության ամենաճիշտ պատճառն է։
4. Jnana-Karma-Sanyasa yoga - Գիտելիքների յոգա։ Կրիշնան հայտարարում է, որ ամեն դար նա այս աշխարհ է գալիս դհարմայի սկզբունքների սահմանման, առաքինիներին պաշտպանելու և դևերին ոչնչացնող համար։ Կրիշնան նաև շեշտում է գուրու ընդունելու կարևորությունը։
5. Karma-Sanyasa yoga - Գործողությունից խորթանալու յոգա։ Արջունան Կրիշնային հարցնում է՝ ավելի լավ է դադարեցնել գործունեությունը,թե ներգրավվել դրա մեջ։ Կրիշնան պատասխանում է, որ երկու ուղիները կարող են բարենպաստ լինել, սակայն գործունեությունը կարմա–յոգայում ամեն ինչից վեր է։
6. Dhyan yoga - Ակտիվ ուշադրության յոգա։ Կրիշնան նկարագրում է յոգայի ճիշտ մոտիվացիան, մեդիտացիայի կեցվածքը և ընթացը, որի օգնությամբ կարելի է հասնել սամադհի։
7. Jnana-Vijnana yoga - գիտելիքի և տարբերակման յոգա։ Կրիշնան ցույց է տալիս ճանաչողության ճշմարիտ ուղին՝ գիտելիք ունենալը նշանակում է հասկանալ, թե ինչ ուժերի միջոցով է Նա վերահսկում է տիեզերքը, թե ինչպես է Նա ընկալում որոշակի պատկերներ և արտահայտում որոշակի հատկություններ։
8. Aksara-Brahma yoga - Անապակ Բրահմանի յոգա։ Կրիշնան սահմանում է այնպիսի տերմիններ, ինչպիսիք են բրահմանը, կարման, ադհյաթման, ադհիբհուտան և ադհիդայվան, և բացատրում, թե ինչպես մարդը կարող է հիշել նրան մահվան պահին և ընկնել նրա Հոգևոր աշխարհ՝ որպես հավերժական բնակիչ։
9. Raja-Vidya-Raja-Guhya yoga - արքայական գիտելիքների և արքայական գաղտնիքների յոգա։ Կրիշնան բացատրում է, որ «բոլոր էակները Իմ մեջ են» գիտակցելը բոլոր հանգամանքներում նրան հիշելու միջոց է։ Բացարձակ ճշմարտությանը ենթարկվելով՝ յուրաքանչյուրը կարող է հասնել հոգևոր հանգրվանի` ստրուկը, կինը, վաճառականը։
10. Vibhuti-Vistara-yoga - աստվածային ուժերի հեղման յոգա։ Կրիշնան նկարագրում է, թե ինչպես է նա բոլոր նյութական և հոգևոր աշխարհների աղբյուրը։ Արջունան ընդունում է Կրիշնային որպես Բարձրյալ Աստվածո՝ մեջբերելով այն մտածողներին, որոնք իրենից առաջ ընդունել են Կրիշնայի աստվածայնությունը։ Այս գլխի չորս հատվածները, 8-ից մինչև 11-րդ, «Բհագավադգիտայի» բանալին են։ Նրանք ներառում են Կրիշնայի և Արջունայի զրույցի իմաստը։
11. Visvarupa-Darsana yoga - տիեզերական կերպարանքը տեսնելու յոգա։ Արջունայի խնդրանքով Կրիշնա ցույց է տալիս իր «տիեզերական կերպարանքը» (Վիշվարուպա), որը պարունակում է բոլոր կենդանի էակները և ստեղծման տարրերը, և ճառագում է միլիոնավոր արևների լույսով։
12. Bhakti yoga - բհակտայի յոգա։ Կրիշնան նկարագրում է բարեպաշտ ծառայության (բհակտա յոգայի) գործընթացը։ Եթե հոգին հաղթահարում է անտարբերության և անգործության շեմը և նվիրաբերում է իրեն ուրիշների օգնելու գործին (sarva-bhuta-hite ratah), ապա նրան կարող է հաջողվել Բարձրյալին ծառայել։ Կրիշնան նաև նկարագրում է իր հարաբերությունները բհակտաների հետ` կախված նրանց հավատարմության աստիճանից։
13. Ksetra-Ksetrajna Vibhaga yoga - կշետրայի և Կշետրաջնիի տարբերակման յոգա։ Կրիշնան նկարագրում է բնությունը (պրակրիտներ), վայելողին (պուրուշա) և գիտակցությունը ։
14. Gunatraya-Vibhaga yoga - երեք գունաների տարբերակման յոգա։ Կրիշնան բացատրում է նյութական բնության երեք գունաների՝ հատկությունների բնույթը։ Այս գիտությանը տիրապետելու դեպքում կարելի է դուրս գալ նյութական աշխարհի սահմաններից։
15. Purusottama yoga - բարձրագույն Պուրուշայի յոգա։ Կրիշնան նկարագրում է խորհրդանշական հսկա ծառը, որը իրենից ներկայացնում է նյութական գոյությունը։ Կրիշնան բացատրում է, որ այս ծառը պետք է կտրվի «կացինով», որից հետո հնարավոր կլինի մուտք գործել « հավերժական բնակավայր»։
16. Daivasura-Sampad-Vibhaga yoga - աստվածային եւ դիվային ճակատագրի տարբերակիչ յոգա։ Կրիշնան խոսում է մարդու մեջ աստվածային և դիվային բնության մասին։ Նա խորհուրդ է տալիս, որ բարձրագույն նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ է հրաժարվել զայրույթից և ագահությունից, ինչպես նաև տարբերել լավ գործերը վատերից՝ հիմնվելով սուրբ գրությունների վրա։ Կրիշնան ասում է. «Դու պետք է որոշես՝ հետևել պատվիրաններին, թե ոչ։ Եթե որոշես հետևել, իմացիր`գլխավոր պատվիրանը Ամենակարողին հաճույք պատճառելն է»։
17. Sraddhatraya-Vibhaga yoga - հավատի երեք տեսակները տարբերելու յոգա։ Կրիշնան խոսում է հավատի, մտածողության և գործողությունների մասին երեք տեսակների մասին, որոնք դրսևորվում են կախված նյութական բնության երեք գունաների ազդեցությունից ։
18. Moksha-Sanyasa yoga - ազատագրման և ներամփոփության յոգա։ Ի վերջո, Կրիշնան Արջունայից խնդրում է հրաժարվել դհարմայի բոլոր ձևերից և պարզապես հանձնվել նրան։ Կրիշնան հայտարարում է, որ դա կյանքի բարձրագույն կատարելությունն է։ Հանուն Կրիշնայի անձնական շահերը մերժելով՝ հոգին վերածնվում է, սկսում նոր կյանք, որտեղ գոռոզության ու անտարբերության տեղ չկա։

Փիլիսոփայություն

«Բհագավադգիտայում» հինգ հիմնարար ճշմարտություններ են նկարագրվում՝

• Իշվարա (Բարձրագույն Ղեկավար)
• Ջիվա (կենդանի էակ/ հոգի )
• Պրակրիտի ( մատերիա )
• Կարմա (գործողություն)
• Կալա ( ժամանակ )

Յոգա

«Յոգա» տերմինն ունի շատ իմաստներ, բայց «Բհագավադգիտան» հիմնականում նկարագրում է յոգան որպես ուղեղի հսկողություն։ Ըստ Կրիշնայի , բոլոր տառապանքների հիմքում խաթարված ուղեղն է։ Ցանկությունները սանձելու միակ միջոցը ինքնակարգավորման միջոցով միտքը վերահսկելն է՝ միաժամանակ ներգրավվելով բարձրագույն հոգևոր գործունեության մեջ։

Անգործությունը, սակայն, համարվում է նույնքան անցանկալի, որքան գործունեության մեջ չափազանց ներգրավվածությունը։ Ըստ «Բհագավադգիտայի», վերջնական նպատակը նյութական գործունեությունից մտքի ազատվելն է, և բոլոր գործողությունները Աստծուն նվիրաբերելու վրա կենտրոնանալը։ Այս նպատակին կարելի է հասնել յոգայի, մեդիտացիայի, գործունեության, բհակտայի և գիտելիքի միջոցով։

Կրիշնան համառոտ ներկայացնում է յոգայի երեք հիմնական տեսակները՝ բհակտա–յոգա , կարմա –յոգա և ջնանա–յոգա ։ Թեև այդ ուղիները միմյանցից տարբերվում են, սակայն նրանց հիմնական նպատակը գրեթե նույնն է՝ հասկանալ, որ Բրահման սկզբնական ճշմարտությունն է, որի հիման վրա առկա է գոյությունը, որ նյութական մարմինը ժամանակավոր է, և որ Պարամատման ամենուրեք է։ Յոգայի վերջնական նպատակը մոկշան է՝ ծնվելու և մահանալու շրջապտույտից (սանսարա) ազատումը։ «Բհագավադգիտայում» բացատրվում են ինքնաճանաչման երեք մակարդակները՝

1. Բրահմա - բացարձակ, անանձնական էներգիա
2. Պարամատմա - գերհոգի, որը գտնվում է բոլոր կենդանի էակների սրտում
3. Բհագավան - անձնական Աստված իր հոգևոր ձևով

Նշանակությունը և ազդեցությունը

Նշանակությունը հինդուիզմում

Պատմության ընթացքում «Բհագավադգիտան» միշտ եղել է բրահմանների և Յոգերի ուսումնասիրության առարկա հնդուիզմում։ Հինդուիզմի գրեթե բոլոր ուղղությունները ճանաչում են նրա հեղինակությունը։

Բրիտանական գաղութատիրական տիրապետությունից Հնդկաստանի անկախացման պայքարի ընթացքում «Բհագավադգիտան» օգտագործվում էր հնդիկ ահաբեկիչների կողմից՝ իրենց գործողությունները հիմնավորելու համար։ Մասնավորապես, «Բհագավադգիտան» ոգեշնչել է հնդիկ ազգայնական Նատհուրամ Վինայակ Գոդզեին՝ Մահաթմա Գանդիին սպանողին։

Ազդեցությունը Արևմուտքում

Ամերիկացի ֆիզիկոս Ռոբերտ Օպենհայմերը սովորել է սանսկրիտերեն և 1933-ին կարդացել «Բհագավադգիտան» բնագրից։ Հետագայում նա այդ գրքի մասին խոսում էր որպես իր կյանքի փիլիսոփայությունը ձևավորող հիմնական գրքի։ Առաջին միջուկային զենքի փորձարկումից անմիջապես հետո Օպենհայմերը արտասանել է «Բհագավադգիտայի» հատվածներից մեկը (11.32). «Ես մահն եմ, աշխարհների մեծագույն կործանիչը, ողջ կենդանականին կործանում բերողը»։

«Գիտայի» ազդեցությունը երևում է եվրոպական մշակույթի այնպիսի ականավոր գործիչների ստեղծագործություններում, ինչպիսիք են ` Գյոթեն , Հերդերը , Հարտմանը, Նովիկովը։ Հեգելը, Շոպենհաուերը, Բեթհովենը, Հայնեն, Ռոդենը, Ներուն, Գանդին հիացմունքով են խոսել նրա մասին։ Նրա հետազոտությամբ զբաղվել են բազմաթիվ ականավոր գիտնականներ` Հ. Լասեն, Է. Բյուրնուֆը, Է. Սենարը, Լ․ Վալեն, Ս. Ռադհակրիշնան, Ս. Լևին։

Գրականություն

Հայերենով՝

https://www.dropbox.com/s/foraxsrcqjpq1gx/Bhagavad_Gita_Acharean_trans.pdf?dl=0

Ռուսերենով՝

• Бхагавад Гита. Библия ариев. Второй том. Автор: Аделаида Экмекчян. 752 с. УДК 233-265.34, 86.331-2, Э39. ISBN 978-5-600-00370-5.
• Бхагавад Гита. Библия ариев. Второй том. Автор: Аделаида Экмекчян. 688 с. УДК 233-265.34, 86.331-2, Э39. ISBN 978-5-9906940-1-9.
• Экмекчян А.П. Шримад Бхагаватам. Знание о боге. 600 с. УДК 233-265.34, ББК 86.33, Э39. ISBN 978-5-600-02300-0.
• Аникеева Е. Н. Бхагавадгита // Православная энциклопедия. — М. : Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2003. — Т. VI. — С. 408 — 409. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-010-2.
• «Бхагавадгита» // Новая иллюстрированная энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2003. — Т. 3. Би-Ве. — С. 149. — 256 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85270-195-5
• Махабхарата. Вып. II: Бхагавадгита (Книга VI, Гл. 25—42) / Буквальный и литературный перевод, введение, примечания и толковый словарь академика АН ТССР Б. Л. Смирнова. — 2-е перераб.. — Ашхабад: АН ТуркмССР, 1960. — 403 с.
• Бхагавадгита / Пер. с санскрита, исслед. и примеч. В. С. Семенцова. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 1999. — 256 с. — 5000 экз. — ISBN 5-02-017506-4
• Дандекар Р. Н. От Вед к индуизму. Эволюционирующая мифология / Сост. Я. В. Васильков. Отв. ред. Г. М. Бонгард-Левин. Пер. с англ. К. П. Лукьяненко. — М.: «Восточная литература» РАН, 2002. — 286 с. — ISBN 5-02-016607-3
• Кочергина В. А. Санскритско-русский словарь / Под ред. В. И. Кальянова. С приложением „Грамматического очерка санскрита" А. А. Зализняка. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Русский язык, 1987. — 944 с. — ISBN 5-902766-05-2
• Махабхарата. Книга шестая: Бхишмапарва / Пер. с санскр., предисл., статья и коммент. В. Г. Эрмана. — М.: Ладомир, 2009. — 480 с. — («Литературные памятники»). — 2000 экз. — ISBN 978-5-86218-402-0
• Большой Кавказ — Великий канал. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — 752 с. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8.
• Семенцов В. С. «Бхагавадгита» // Новая философская энциклопедия: В 4 т / Ин-т философии РАН; Нац. обществ.-науч. фонд; Предс. научно-ред. совета В. С. Стёпин. — 2-е изд., испр. и допол. — М.: Мысль, 2010. — С. 333. — ISBN 978-5-244-01115-9

Անգլերենով՝

• Basham, A. L. (1954), The Wonder That Was India: A Survey of the History and Culture of the Indian Sub-Continent Before the Coming of the Muslims, New York: Grove Press, Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 14-ին, Վերցված է 2019 թ․ մարտի 7-ին
• Flood, Gavin An Introduction to Hinduism. — Cambridge: Cambridge University Press, 1996. — ISBN 0-521-43878-0
• Keay, John^[en] India: A History. — New York: Grove Press, 2000. — 576 p. — ISBN 0-8021-3797-0
• Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita / Minor, Robert N.. — Albany, New York: State University of New York Press, 1986. — 279 p. — (SUNY Series in Religious Studies). — ISBN 0-88706-297-0
  • Minor, Robert N. Introduction // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 1—10.
  • Neufeldt, Ronald W. A Lesson in Allegory: Theosophical Interpretations of the Bhagavadgita // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 11—33.
  • Ray, Ajit Bankim Chandra Chatterji's New Hinduism and the Bhagavadgita // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 34—43.
  • Stevenson, Robert W. Tilak and the Bhagavadgita's Doctrine of Karmayoga // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 44—60.
  • Minor, Robert N. Sri Aurobindo as a Gita-yogin // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 61—87.
  • Jordens, J. T. F. Gandhi and the Bhagavadgita // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 88—109.
  • Wilson, Boyd H. Vinoba Bhave's Talks on the Gita // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 110—130.
  • French, Harold W. Swami Vivekananda's Use of the Bhagavadgita // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 131—146.
  • Minor, Robert N. The Bhagavadgita in Radhakrishnan's Apologetics // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 147—172.
  • Miller, David M. Swami Sivananda and the Bhagavadgita // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 173—199.
  • Baird, Robert D. Swami Bhaktivedanta and the Bhagavadgita "As It Is" // Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita. — 1986. — P. 200—221.
• Radhakrishnan S. The Bhagavadgītā. — Harper Collins, 1993. — ISBN 81-7223-087-7
• Singh R. Raj Bhakti and Philosophy. — Lexington Books, 2006. — ISBN 0-7391-1424-7
• Winternitz, Maurice History of Indian Literature / Second revised reprint edition. Two volumes. First published 1927 by the University of Calcutta.. — New Delhi: Oriental Books Reprint Corporation, 1969. — Vol. I.
• Zaehner, R. C.^[en] The Bhagavad Gītā. — Oxford University Press, 1969. — ISBN 0-19-501666-1

Հղումներ

Գիտական՝

• Бхагавадгита Արխիվացված 2007-12-11 Wayback Machine / перевод с санскрита В. С. Семенцова (1985).
• VI. Махабхарата. Бхишмапарва (Бхагавадгита) / перевод с санскрита В. Г. Эрмана (2009).

Կրոնական՝

• Бхагавад-гита как она есть Արխիվացված 2021-01-18 Wayback Machine / комментированный перевод Бхактиведанты Свами Прабхупады (1984).
• Живая Гита: Вся Бхагавад-гита / перевод Свами Сатчидананды (2007).

Այլ՝

• Багуат-Гета, или беседы Кришны с Аржуном / первый перевод, выполнен с английского А. А. Петровым (1788).
• Бхагавад-гита / перевод с английского и санскрита А. Каменской и И. Манциарли (1914).
• Бхагавад-гита / перевод с санскрита Б. Л. Смирнова (1956).
• Бхагавад-гита / перевод С. М. Неаполитанского. СПб., 1991.
• Бхагавад-гита / перевод с санскрита Д. Бурбы (2009)
• Бхагавадгита. Поэтическое переложение А. В. Драгунова, комментарии Д. В. Бурбы. Ялта, 2008.

Այլ հղումներ

• Полный текст «Бхагавад-гиты»Կաղապար:Ref-sa
• Шри Ауробиндо Дхарма Гиты