Տիգրան Հախումյան
Տիգրան Հախումյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունվարի 17 (29), 1894 |
| Ծննդավայր | Երևան, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | մարտի 25, 1973 (79 տարեկանում) |
| Մասնագիտություն | գրականագետ, թարգմանիչ, բանաստեղծ և դրամատուրգ |
| Լեզու | հայերեն |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Մոսկվայի պետական համալսարան |
| Գիտական աստիճան | բանասիրական գիտությունների թեկնածու և պրոֆեսոր (1961) |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ Գրողների միություն |
| Աշխատավայր | Մշակ (թերթ), Մաճկալ, Հայաստան, Վերելք, Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան, Երևանի պետական համալսարան և Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան |
| Պարգևներ | Հայկական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ և «Պատվո նշան» շքանշան |
| Տիգրան Հախումյան Վիքիդարանում | |
Տիգրան Սիմեոնի Հախումյան (1894, հունվար 17, Երևան - 1973, մարտ 25), հայ բանաստեղծ, դրամատուրգ, գրականագետ, թարգմանիչ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր (1961), ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1943), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է Երևանում։ 1912 թվականին ավարտել է Բաքվի ռեալական դպրոցը, 1917 թվականին Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական և բանասիրական ֆակուլտետները։ 1917-1920 թթ. աշխատել է Թիֆլիսում, եղել է «Ժողովրդի ձայն» և «Մշակ» թերթերի խմբագիրը։ 1922 թվականին փոխադրվել է Երևան։ Աշխատել է քաղլուսգլխվարում, «Մաճկալ», «Խորհրդային Հայաստան» թերթերում, «Վերելք» ամսագրում։ Միաժամանակ, 1923-1931 թթ. աշխատել է որպես դատապաշտպան։ 1931 թվականին Երևանի Գաբրիել Սունդուկյանի անվան թատրոնը բեմադրել է նրա «Թշվառներ» պիեսը։ 1943-1948 թթ. դասախոսել է Երևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական մանկավարժական ինստիտուտում, Երևանի պետական համալսարանում, Վալերի Բրյուսովի անվան ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտում։ 1951 թվականին «Դերենիկ Դեմիրճյանի դրամատուրգիան» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան։ Տիգրան Հախումյանը ռուսերենից հայերեն է թարգմանել 99 պիես (այդ թվում՝ Մաքսիմ Գորկու «Վասա Ժելեզնովա», «Եգոր Բուլըչևը և ուրիշները», Գոլդենի «Վենետիկյան երկվորյակներ», Լոպե դե Վեգայի «Այլոց համար հիմար, իրեն համար խելոք», Լունչարսկու «Ազատագրված Դոն-Կիխոտ», Պոգոդինի «Հրացանավոր մարդը», «Կրեմլյան կուրանտներ»), որոնց մեծ մասը տպագրվել է զանազան ժողովածուներում։ Ռուսերեն առանձին գրքով լույս են տեսել նրա «Ասք սովետական դյուցազունների մասին» (Երևան, 1945), «Գրական հոդվածներ և հիշողություններ, գիրք Ա» (Երևան, 1965), «Գրական հոդվածներ հոդվածներ ու հիշողություններ, գիրք Բ» (Երևան, 1970)[1][2][3]:
Ստեղծագործությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հախումյան Տ., Բանաստեղծություններ, Ե., Պետհրատ, 1923, 62 էջ։
- Հախումյան Տ., Անտոն Չեխով. նրա կյանքը և ստեղծագործությունը, Ե., Հայպետհրատ, 1944, 98 էջ։
- Հախումյան Տ., Ա. Ս. Գրիբոյեդով. կյանքն ու ստեղծագործությունը, Ե., Հայպետհրատ, 1945, 116 էջ։
- Հախումյան Տ., Երկու ամիս ռազմաճակատում, Ե., Հայպետհրատ, 1946, 77 էջ։
- Հախումյան Տ., Դերենիկ Դեմիրճյանի դրամատուրգիան, Ե., Հայպետհրատ, 1958, 138 էջ։
Թարգմանությունները (ռուսերենից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ի. Լիվանով, Դեպի նոր ճանապարհ, Ե., Պետհրատ, 1925։
- Հոկտեմբեր (գեղարվեստական քրեստոմատիա, թարգմանության հեղինակակիցներ Սիմակ, Հ. Պետրոսյան, Հ. Հայրապետյան), Ե., Պետհրատ, 1927, 112 էջ։
- Ալեքսանդր Պուշկին, Դրամատիկական հատվածներ, Ե., Պետհրատ, 1934, 106 էջ։
- Վ. Կիրշոն, Հրաշալի ձուլվածք (պիես), Ե., Պետհրատ, 1937, 76 էջ։
- Իլյա Էրենբուրգ, Իններորդ ալիք (վեպ, թարգմանության համահեղինակակից Աշիկ Ղազարյան), Ե., Հայպետհրատ, 1955, 955 էջ։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Պատվո նշան» շքանշան, 1939
- ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, 1943
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Ով ով է: Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Երևան:։ Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն։ 2007
- ↑ «ՏԻԳՐԱՆ ՍԻՄՈՆԻ ՀԱԽՈւՄՅԱՆ»։ ysu.am։ Վերցված է 2019-01-17
- ↑ «ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան քարտարան, Հախումյան, Տիգրան Սիմեոնի, 1894-1973 (Personal Name)»։ opac1.flib.sci.am։ Վերցված է 2019-01-17
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գրական տեղեկատու, Եր., 1981, 544 էջ։
- Հայկական համառոտ հանրագիտարան, 1999: հ.3:
- Հունվարի 29 ծնունդներ
- 1894 ծնունդներ
- Երևան քաղաքում ծնվածներ
- Մարտի 25 մահեր
- 1973 մահեր
- ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչներ
- «Պատվո նշան» շքանշանի ասպետներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Հայ գրականագետներ
- Հայ թարգմանիչներ
- 20-րդ դարի արևելահայ բանաստեղծներ
- 20-րդ դարի արևելահայ դրամատուրգներ
- ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ
- Հայ պրոֆեսորներ
- Բանասիրական գիտությունների թեկնածուներ
- Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ
- Մոսկվայի պետական համալսարանի շրջանավարտներ
- ԵՊՀ դասախոսներ
