Տիգրան Հախումյան

Տիգրան Հախումյան
Ծնվել է	հունվարի 17 (29), 1894
Ծննդավայր	Երևան, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	մարտի 25, 1973(1973-03-25) (79 տարեկան)
Մասնագիտություն	գրականագետ, թարգմանիչ, բանաստեղծ և դրամատուրգ
Լեզու	հայերեն
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Մոսկվայի պետական համալսարան (1917)
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների թեկնածու և պրոֆեսոր (1961)
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Աշխատավայր	Մշակ (թերթ), Մաճկալ, Հայաստան, Վերելք, Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան, Երևանի պետական համալսարան և Վ․Բրյուսովի անվան պետական համալսարան
Պարգևներ	Հայկական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ և «Պատվո նշան» շքանշան
Տիգրան Հախումյան Վիքիդարանում

Տիգրան Սիմեոնի Հախումյան (1894, հունվար 17, Երևան - 1973, մարտ 25), հայ բանաստեղծ, դրամատուրգ, գրականագետ, թարգմանիչ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր (1961), ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1943), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։

Կենսագրություն

Տիգրան Հախումյանի հուշատախտակը Երևանում

Ծնվել է Երևանում։ 1912 թվականին ավարտել է Բաքվի ռեալական դպրոցը, 1917 թվականին Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական և բանասիրական ֆակուլտետները։ 1917-1920 թթ. աշխատել է Թիֆլիսում, եղել է «Ժողովրդի ձայն» և «Մշակ» թերթերի խմբագիրը։ 1922 թվականին փոխադրվել է Երևան։ Աշխատել է քաղլուսգլխվարում, «Մաճկալ», «Խորհրդային Հայաստան» թերթերում, «Վերելք» ամսագրում։ Միաժամանակ, 1923-1931 թթ. աշխատել է որպես դատապաշտպան։ 1931 թվականին Երևանի Գաբրիել Սունդուկյանի անվան թատրոնը բեմադրել է նրա «Թշվառներ» պիեսը։ 1943-1948 թթ. դասախոսել է Երևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական մանկավարժական ինստիտուտում, Երևանի պետական համալսարանում, Վալերի Բրյուսովի անվան ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտում։ 1951 թվականին «Դերենիկ Դեմիրճյանի դրամատուրգիան» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան։ Տիգրան Հախումյանը ռուսերենից հայերեն է թարգմանել 99 պիես (այդ թվում՝ Մաքսիմ Գորկու «Վասա Ժելեզնովա», «Եգոր Բուլըչևը և ուրիշները», Գոլդենի «Վենետիկյան երկվորյակներ», Լոպե դե Վեգայի «Այլոց համար հիմար, իրեն համար խելոք», Լունչարսկու «Ազատագրված Դոն-Կիխոտ», Պոգոդինի «Հրացանավոր մարդը», «Կրեմլյան կուրանտներ»), որոնց մեծ մասը տպագրվել է զանազան ժողովածուներում։ Ռուսերեն առանձին գրքով լույս են տեսել նրա «Ասք սովետական դյուցազունների մասին» (Երևան, 1945), «Գրական հոդվածներ և հիշողություններ, գիրք Ա» (Երևան, 1965), «Գրական հոդվածներ և հիշողություններ, գիրք Բ» (Երևան, 1970):

Ստեղծագործությունները

• Հախումյան Տ., Բանաստեղծություններ, Ե., Պետհրատ, 1923, 62 էջ։
• Հախումյան Տ., Անտոն Չեխով. նրա կյանքը և ստեղծագործությունը, Ե., Հայպետհրատ, 1944, 98 էջ։
• Հախումյան Տ., Ա. Ս. Գրիբոյեդով. կյանքն ու ստեղծագործությունը, Ե., Հայպետհրատ, 1945, 116 էջ։
• Հախումյան Տ., Երկու ամիս ռազմաճակատում, Ե., Հայպետհրատ, 1946, 77 էջ։
• Հախումյան Տ., Դերենիկ Դեմիրճյանի դրամատուրգիան, Ե., Հայպետհրատ, 1958, 138 էջ։

Թարգմանությունները (ռուսերենից)

• Ի. Լիվանով, Դեպի նոր ճանապարհ, Ե., Պետհրատ, 1925։
• Հոկտեմբեր (գեղարվեստական քրեստոմատիա, թարգմանության հեղինակակիցներ Սիմակ, Հ. Պետրոսյան, Հ. Հայրապետյան), Ե., Պետհրատ, 1927, 112 էջ։
• Ալեքսանդր Պուշկին, Դրամատիկական հատվածներ, Ե., Պետհրատ, 1934, 106 էջ։
• Վ. Կիրշոն, Հրաշալի ձուլվածք (պիես), Ե., Պետհրատ, 1937, 76 էջ։
• Իլյա Էրենբուրգ, Իններորդ ալիք (վեպ, թարգմանության համահեղինակակից Աշիկ Ղազարյան), Ե., Հայպետհրատ, 1955, 955 էջ։

Պարգևներ

• «Պատվո նշան» շքանշան, 1939
• ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, 1943

Աղբյուրներ

• Տիգրան Հախումյանը Էյ Վի Փրոդաքշն կայքում
• Գրական տեղեկատու, Եր., 1981, 544 էջ։
• Հայկական համառոտ հանրագիտարան, 1999: հ.3: