«Գ»–ի խմբագրումների տարբերություն
տեղեկաքարտ |
Tferggttyfs Պիտակներ՝ հետշրջված Emoji Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Գրույթ |
{{Տեղեկաքարտ Գրույթ |
||
| հայերեն անվանում = Գ, գ |
| հայերեն անվանում = Գ, գ |
||
| պատկեր = Գ handwritten. |
| պատկեր = Գ handwritten.svgrftvrg |
||
| լայնություն = |
| լայնություն = |
||
| նկարագրություն = |
| նկարագրություն = |
||
| մեծատառ = Գ |
| մեծատառ = Գ |
||
| փոքրատառ = գ |
| փոքրատառ = գ |
||
| սկզբում = |
| սկզբում = gdwd |
||
| մեջտեղը = |
| մեջտեղը = rzddgffz |
||
| վերջում = |
| վերջում = rgrc |
||
| այբուբեն = [[Հայերեն այբուբեն]] |
| այբուբեն = [[Հայերեն այբուբեն]] |
||
| տեղը |
| տեղը այբttrtrvtggytcdcrhvtrուբենում = 3-րդtcrdc |
||
| հնչույթ = |
| հնչույթ = |
||
}} |
}} |
||
🌉⛽🐓❔👀👀 |
|||
[[Պատկեր:GgԳգ.jpg|200px|մինի|Տառատեսակները]] |
|||
{{Հայերենի այբուբեն}} |
|||
'''Գ, գ''', [[Հայոց գրեր|հայերեն այբուբենի]] երրորդ տառն է։ Ստեղծել է [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ը [[405]] թվականին։ Անունն է «գիմ»։ Իբրև թվանշան նշանակել է 3, իսկ բյուրի նշանով գ = 30000։ Թվային կարգի արժեքով նշանակում է երրորդ։ |
|||
== Յունիկոդում ներկայացումը == |
== Յունիկոդում ներկայացումը == |
||
* Մեծատառը՝ U+0533 |
* Մեծատառը՝ U+0533 |
21:44, 16 Հոկտեմբերի 2023-ի տարբերակ
Գ, գ | |
---|---|
Պատկեր:Գ handwritten.svgrftvrg | |
Տեսակ | Հայկական այբուբենի տառ |
Մեծատառ | Գ |
Փոքրատառ | գ |
Մասն է | Հայոց գրեր |
Այբուբեն(ներ) | Հայերեն այբուբեն |
🌉⛽🐓❔👀👀
Յունիկոդում ներկայացումը
- Մեծատառը՝ U+0533
- Փոքրատառը՝ U+0563
Բրայլով ներկայացումը
![]() |
![]() |
Արլ. հայերեն |
Արմ. հայերեն |
Dots 1245 (անգլ.) |
Dots 12345 (անգլ.) |
Ստեղծումը և ձևերը
Ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը 405 թվականին տառակերտման սեփական սկզբունքով Դ տառի հենքի վրա, իր հորինած այբուբենի բոլոր տառերի հետ միասին։ Ի տարբերություն նախորդող Բ տառի Գ-ի կարճ տարրը գտնվում է երկարի ձախ կողմում, երեք ուղղաձիգ տարրերը իջնում են վերից վար, իսկ լայնը մնում է աջ կողմում։ Հորիզոնական նուրբերը երկարին են միանում կարճը՝ վերին և ստորին ծայրերից, իսկ լայնը միջին մասին՝ վերին ծայրից։
Ունի աղյուսակ կամ գրչագիր, գլխագիր կամ երկաթագիր, բոլորգիր կամ բոլորակ գիր և շղագիր տառատեսակները։
- Աղյուսակ կամ գրչագիր Գ - գտնվում է երկու տողագծերի միջև։ Երկար ուղղաձիգին զուգահեռ կարճ և լայն տարրերը նրան են միանում ուղիղ նուրբերով։ Դյուրագիծ է, գրվում է տողին ուղղահայաց և դեպի աջ թեքված, խոշոր, միջին և մանր չափերով։ Օգտագործվել է մինչև XVIII դարը։ Հետագայում վերածվել է բոլորագիր գլխագրի և օգտագործվել երկաթագիր գլխագրի հետ միասին։ Գրչագիրը օգտագործվում է նաև այսօր՝ վերնագրերում։
- Գլխագիր կամ երկաթագիր Գ - ստեղծվել է գրչագրի հենքից։ Երկար և կարճ տարրերը իրար են միանում կոր նուրբերով։ Որպես գլխագիր գրվելիս հաճախ երկարը իջնում է տողագծից ներքև և ավարտվում սուր ծայրով։ Երբեմն լայնը հեռանում է երկարից ձգվող նուրբի ուղղությամբ։ Գործածվել է նաև որպես գրչության (V-VIII դարեր) և վիմագրության (V դարից մինչև այսօր) գիր։
- Բոլորգիր կամ բոլորակ գիր Գ - ստեղծվել է որպես առօրյա գրության գիր։ Կազմված է երեք հորիզոնական և երեք ուղղաձիգ նուրբերից։ Կարճը և երկարի վերին մասը կոր նուրբերով միանալիս կազմվում է բոլորակը, որը նստում է տողագծի վրա, իսկ երկարի մնացած մասը և լայնը իջնում են տողագծից ներքև։ Լայնը հետագայում չի գրվում արագագրության հետևանքով։ XIII դարից դարձել է գրության հիմնական գիր, իսկ XVI դարից տպագրության գիր։
- Շղագիր Գ - նույն բոլորգիրն է առանց հաստ ու բարակ գծերի։ Սկսել է գործածվել VII դարից, մասսայականացել՝ XVI դարից։ Շղագիր Գ-ից, արագագրության հետևանքով, առաջացել է նոտրգիր գ-ն, որը օգտագործվում է մինչև այսօր։
Արտասանությունը
«Գ» նշանագրում է հայերենի գ բաղաձայնը, որը ետնալեզվային հնչյուն է և առաջանում է լեզվի ստորին մասի ու քիմքի արգելքի հաղթահարումից։ Արևելահայ գրական լեզվում Գ բառամիջում և բառավերջում երբեմն խլանալով հնչում է ք (մարգարիտ>մարքարիտ, կարգ>կարք), արևմտահայ գրական լեզվում ամենուրեք խլանում է (գիշեր>քիշեր, հարգել>հարքել, երգ>երք)։ Բառարաններում հանդես է գալիս բազմապիսի փոփոխություններով։
Թվային արժեք
Իբրև թվանշան նշանակել է 3, իսկ բյուրի նշանով գ = 30000։ Թվային կարգի արժեքով նշանակում է երրորդ (Գ դասարան - երրորդ դասարան, մասն Գ - մասն երրորդ)։
Տես նաև
Գրականություն
- Նոր բառգիրք Հայկազեան լեզուի - Վենետիկ 1836
- Ի. Հարությունյան, Հայոց գիրը - Թիֆլիս 1892
- Հ. Տաշյան, Ակնարկ մը հայ հնագրության վրա - Վենետիկ 1898
- Կ. Ղաքադարյան, Հայկական գրի սկզբնական տեսակները - Երևան 1939
- Ա. Աբրահամյան, Հայկական պալեոգրաֆիա Երևան - 1948
- Հ. Աճառյան Հայոց գրերը - Երևան 1968
- Գ. Ջահուկյան, Հայ բարբառագիտության ներածություն - Երևան 1972