Ռիկարդո Մոնտալբան

Ռիկարդո Մոնտալբան
Ռիկարդո Մոնտալբան
Ծննդյան թիվ՝	նոյեմբերի 25, 1920[…]
Ծննդավայր՝	Տորեոն, Կոաուիլա, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Վախճանի թիվ՝	հունվարի 14, 2009[…] (88 տարեկան)
Վախճանի վայր՝	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն՝	Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Մասնագիտություն՝	հեռուստատեսային դերասան, կինոդերասան, բնավորության դերասան, թատրոնի դերասան, դերասան, հնչյունավորող և կինոռեժիսոր
Պարգևներ՝	; ԱՄՆ կինոդերասանների գիլդիայի մրցանակ կինեմատոգրաֆում ներդրման համար և Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ
IMDb։	ID 0001544

Ռիկարդո Գոնսալո Պեդրո Մոնտալբան և Մերինո (իսպ.՝ Ricardo Gonzalo Pedro Montalbán y Merino, նոյեմբերի 25, 1920(1920-11-25)^[1]^[2]^[3]^[…], Տորեոն, Կոաուիլա, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ^[4] - հունվարի 14, 2009(2009-01-14)^[5]^[1]^[2]^[…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ^[4]), ավելի հայտնի որպես Ռիկարդո Մոնտալբան, մեքսիկացի և ամերիկացի դերասան, որը հայտնի է իր դերերով թատրոնում, կինոյում և հեռուստատեսությունում։ Նրա կարիերան տևել է ավելի քան 65 տարի, և նա շարունակել է իր մասնագիտական գործունեությունը մինչև մահ։

Վաղ տարիներ

Ռիկարդոն ծնվել է Մեխիկոյում, բայց մեծացել է Տոռեոն քաղաքում։ Նրա ծնողներն էին իսպանացի ներգաղթյալներ Ռիկարդա Մերինան և Խենարո Մոնտալբանը՝ խանութի մենեջեր։ Բացի Ռիկարդոյից, ընտանիքում ևս երկու երեխա կար՝ նրա ավագ եղբայր Կառլոսը (նույնպես դերասան) և քույրը՝ Կարմենը^[6]։ Դեռահաս տարիքում Ռիկարդոն տեղափոխվեց Լոս Անջելես, որտեղ այն ժամանակ ապրում էր Կառլոսը։ Նրանք տեղափոխվեցին Նյու Յորք 1940 թվականին, և Ռիկարդոյին նկարահանեցին «Նրա ստվարաթղթե սիրեկանը» պիեսում։ Հաջորդ տարի, իմանալով, որ մայրը մահացել է, նա վերադարձել է Մեքսիկա։ Իր հայրենիքում Ռիկարդոն դարձել է աստղ՝ նկարահանվելով իսպանալեզու բազմաթիվ ֆիլմերում^[7]։

Կարիերա

Ռիկարդոն առաջին անգամ նկարահանվել է կինոյում 1943 թվականին։ Նրա խոսքերով՝ Հոլիվուդում ստուդիայի ղեկավարությունը ցանկացել է, որ նա վերցնի Ռիկի Մարտին բեմական անունը։ Ռիկարդոն հաճախ խաղում էր ասիացիների, հատկապես ճապոնացիների, ինչպես «Սայոնարա» (1957) ֆիլմում։ Առաջին գլխավոր դերը նա ստացել է 1949 թ․ «Միջադեպ սահմանին» ֆիլմում։ Նույն թվականի նոյեմբերի 21-ին Ռիկարդոն հայտնվել է «Լայֆ» ամսագրի շապիկին, ինչը, նախկինում, ոչ մի իսպանախոս դերասանի չէր հաջողվել։ Ռիկարդոյի վաղ ստեղծագործություններից շատերը կերպարային դերեր էին, ինչպիսիք են «հնդիկը» կամ «լատինաամերիկյան սիրեկանը» վեսթերններում։ 1950 թվականին նա ստացել է այլ տեսակ դեր՝ մարմնավորելով ոստիկանության սպայի «Առեղծվածային փողոց» ֆիլմում։ 1950-1960-ական թվականներին Ռիկարդոն այն քիչ ակտիվ նկարահանվող իսպանախոս դերասաններից էր։

1967 թվականին Ռիկարդոյի ամենահայտնի հեռուստատեսային դերերից մեկը եղել է չարագործ Խան Նունիեն Սինգհը «Աստղային ճանապարհ» սերիալի «Տիեզերական սերմը» դրվագում։ 1982 թվականին Մոնտալբանը խաղացել է Խանի դերը «Աստղային ճանապարհ II. Խանի զայրույթը» լիամետրաժ գեղարվեստական ֆիլմում։ Ոչ պակաս հայտնի է պարոն Ռոարքի դերը «Երևակայության կղզի» հեռուստասերիալում, որտեղ նա նկարահանվել է 1978-1984 թվականներին։ «Դինաստիա» և «Դինաստիա II. Քոլբիի ընտանիքը» (1986-1987) Ռիկարդոն հայտնվեց հարուստ արկածախնդիր Զաք Փաուերսի կերպարով։ Այլ նշանավոր ֆիլմերից են «Փախուստ կապիկների մոլորակից» (1971), «Կապիկների մոլորակի նվաճում» (1972), «Մերկ ատրճանակ։ Ոստիկանական ջոկատի ֆայլերից» (1988), «Լրտեսների երեխաները 2։ անիրականալի հույսերի կղզին» (2002) և «Լրտեսների երեխաները 3։ Խաղն ավարտված է» (2003)։

Անձնական կյանք

Մոնտալբանն ամուսնացել է դերասանուհի և մոդել Ջորջիանա Յանգի (Լորետա Յանգի քույրը) 1944 թվականին, նրանք ունեցել են չորս երեխա՝ Լորա, Մարկ, Անիտա և Վիկտոր։ Զույգը միասին ապրել է 63 տարի։ 2007 թվականի նոյեմբերի 13-ին Յանգը մահացավ 84 տարեկան հասակում^[8]։

Վնասվածք

1951 թվականին «Ընդարձակ Միսսուրիով» ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ Մոնտալբանն ընկել է ձիուց, կորցրել գիտակցությունը, և կոխրճվել մեկ այլ ձիու կողմից։ Սա հանգեցրել է մեջքի լուրջ վնասվածքի, որը ազդեցություն թողեց նրա ողջ կյանքի ընթացքում։ 1993 թվականին ցավն ուժեղացավ, Մոնտալբանը ենթարկվեց ողնաշարի 9-ժամյա վիրահատության, ինչի արդյունքում նրա ոտքերը կաթվածահար եղան։

Մահ

Մոնտալբանը մահացել է 2009 թվականի հունվարի 14-ին իր Լոս Անջելեսի տանը՝ 88 տարեկան հասակում։ Մահվան պատճառը պարզված չէ, սակայն նրա փեսայի՝ Գիլբերտ Սմիթի խոսքով, նա մահացել է «ծերության բարդություններից»։ Մոնտալբանը թաղվել է իր կնոջ՝ Ջորջիանա Յանգի կողքին, Սուրբ Խաչ գերեզմանատանը^[9]։

Ընտրված ֆիլմագրություն

Տարի		Հայերեն անվանում	Բնօրինակ անվանում	Դեր
1947	ֆ	Ֆիեստա	Fiesta	Մարիո Մորալես
1949	ֆ	Միջադեպ սահմանին	Border Incident	Պաբլո Ռոդրիգես
1949	ֆ	Մարտադաշտ	Battleground	Ռոդրիգես
1950	ֆ	Առեղծվածային փողոց	Mystery Street	Լեյտենանտ Պիտեր Մորալես
1957	ֆ	Սայոնարա	Sayonara	Նակամուրա
1960	ս	Բոնանզա	Bonanza	Մացու «Day of Reckoning» դրվագում
1960	ս	Ալֆրեդ Հիչքոքը ներկայացնում	Alfred Hitchcock Presents	«Թոնի» Լորկա / Պեպե Լորկա «Outlaw in Town» դրվագում
1964	ֆ	Շեյենների աշուն	Cheyenne Autumn	Փոքրիկ Գայլ
1964	ս	Պաշտպանները	The Defenders	«Իսպանացի Ջոն» Էսպեխո «Whitewash» դրվագում
1967	ս	Աստղային ճանապարհ։ Բնօրինակ սերիալ	Star Trek: The Original Series	Խան Նունիեն Սինգհ «Space Seed» դրվագում
1967	ս	Առաքելությունն անիրագործելի է	Mission: Impossible	Ժերար Սեֆրա «Snowball in Hell» դրվագում
1968-1972	ս	Հավայի 5-O	Hawaii Five-O	Ալեքս Պարենո / Տոկուրա երկու դրվագներում
1969	ֆ	Անուշ Չաչիթի	Sweet Charity	Վիտորիո Վիդալ
1970	ս	Զենքի ծուխ	Gunsmoke	Չատո «Chato» դրվագում
1971	ֆ	Փախուստ կապիկների մոլորակից	Escape from the Planet of the Apes	Արմանդո
1972	ֆ	Կապիկների մոլորակի նվաճում	Conquest of the Planet of the Apes	Արմանդո
1976	ս	Կոլումբո	Columbo	Լուիս Մոնթոյաв «A Matter of Honor» դրվագում
1976	ֆ	Վոն Թոն Թոնը՝ շունը, ով փրկեց Հոլիվուդը	Won Ton Ton, the Dog Who Saved Hollywood	համր կինոյի աստղ
1977-1984	ս	Երևակայության կղզի	Fantasy Island	Պարոն Ռոարք գլխավոր դեր
1982	ֆ	Աստղային ճանապարհ II: Խանի զայրույթը	Star Trek II: The Wrath of Khan	Խան
1984	ֆ	Մրցարշավ «Թնդանոթային միջուկ»	The Cannonball Run	Քինգ
1985-1987	ս	Դինաստիա II։ Քոլբիի ընտանիքը	The Colbys	Զաք Փաուերս գլխավոր դեր
1986	ս	Դինաստիա	Dynasty	Զաք Փաուերս երկու դրվագներում
1988	ֆ	Մերկ ատրճանակ։ Ոստիկանական ջոկատի ֆայլերից	The Naked Gun: From the Files of Police Squad!	Վինսենթ Լյուդվիգ
1990	ս	Նրա գրած սպանությունը	Murder, She Wrote	Վացլավ Մարիշկա «Murder in F Sharp» դրվագում
1997	ս	Չիկագոյի հույսը	Chicago Hope	Գնդապետ Մարտին Նիվս / «Colonel of Truth» դրվագում
2002	ֆ	Լրտեսների երեխաները 2։ անիրականալի հույսերի կղզին	Spy Kids 2: Island of Lost Dreams	պապիկ
2003	ֆ	Լրտեսների երեխաները 3։ Խաղն ավարտված է	Spy Kids 3-D: Game Over	պապիկ
2006	մֆ	Մրջյունների ավազակ	The Ant Bully	Խորհրդի ղեկավար հնչյունավորում

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Broadway Database — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 Discogs — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #143269801 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601103&sid=aPbN0_ikRnf4&refer=us
↑ «Рикардо Монтальбан / Ricardo Montalban /».
↑ «Рикардо Монтальбан».
↑ «Рикардо Монтальбан». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին.
↑ «Рикардо Монталбан».

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիկարդո Մոնտալբան» հոդվածին։

[_c2f144deab0ac2a0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_ee8d64d07177214a-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Broadway Database — 2000.

[_38e298ac943257a1-3] 3,0 ^3,1 Discogs — 2000.

[_6b6963ec93073679-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #143269801 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_5c6d387077723757-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601103&sid=aPbN0_ikRnf4&refer=us

[6] «Рикардо Монтальбан / Ricardo Montalban /».

[7] «Рикардо Монтальбан».

[8] «Рикардо Монтальбан». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին.

[9] «Рикардо Монталбан».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]