Ջամի
| Ջամի Աբդուռահման Նուրադդին իբն Ահմադ جامی | |
|---|---|
 Ջամիի դիմանկարը, պատկանում է Քամալեդդին Բեհզադի վրձնին (15-րդ դար, պատճենը 17-րդ դար) | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 18, 1414 |
| Ծննդավայր | Ջամ, Խորասան, Նիշապուրին մոտ |
| Մահացել է | նոյեմբերի 19, 1492 |
| Մահվան վայր | Հերաթ |
| Քաղաքացիություն |  Թեմուրյանների պետություն |
| Ազգություն |  Տաջիկստան |
| Կրոն | իսլամ |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրող, երաժշտություն տեսաբան և փիլիսոփա |
 Ջամի Աբդուռահման Նուրադդին իբն Ահմադ Վիքիպահեստում | |
Ջամի Աբդուռահման Նուրադդին իբն Ահմադ (պարսկերեն՝ جامی, տաջ.՝ Ҷомӣ, նոյեմբերի 7, 1414[1], Khargerd, Miyan Khvaf Rural District, Central District, Khaf County, Ռազավի Խորասան, Իրան, Հերաթ, Թեմուրյանների պետություն և Q1262222?, Գուր, Աֆղանստան - նոյեմբերի 9, 1492[1], Հերաթ, Թեմուրյանների պետություն), պարսիկ-տաջիկ, փիլիսոփա և գրող։ Համարվում է ֆարսի լեզվով պոեզիայի դասական շրջանի վերջին բանաստեղծը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է ազդեցիկ հոգևորականի ընտանիքում։ Կրթություն է ստացել Հերաթում և Սամարղանդում։ Հարել է «նաքշբանդիյե» սուֆիական օր դենին։ 1456 թվականին աներոջից ժառանգել է օրդենի ղեկավարի պաշտոնը Հերաթում։ Զամինի վաղ շրջանի ստեղծագործություններից են սուֆիական արձակ տրակտատները, «Ոսկե շղթա» պոեմի առաջին մասը (1472), ինչպես նաև ռիթմին ու տաղաչափությանը վերաբերող աշխարհիկ տրակտատները, մուհամմաներ կազմելու ձեռնարկը։
|
او که یک ترک بود و من تاجیک، هردو داشتیم خویشی نزدیک. 'У ки як турк буд ва ман тоҷик Ҳарду доштим хуши наздик ' Չնայած նրան, որ նա եղել է թուրք, իսկ ես տաջիկ, Մենք երջանիկ էինք միասին |
|
Գրական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջամիի գրական գործունեության ծաղկման շրջանը (1474 թվականից հետո) սկսվում է «Գաղտ նիքների ծով» (1475) ու «Ոգու շողարձակում» կրոնափիլ․ քասիդներով ու «Բարե կամության հովեր որբության օթևանից» (1476-1478) ժողովածուով (սուֆիական սրբերի վարքագրություններ)։ 1480-1487 թվականներին ավարտել է «Ցոթ թագ» («Մեծ արջ համաստեղությունը») պոեմների շար քը, որի մեջ ամփոփված «Սալաման և Աբսալ», «Ցուսուֆ և Զուլեյխա» և «Լեյլի ու Մեջնուն» պոեմներում հեղինակը սիրավեպի դասական ժանրն օգտագործել է ճշմարիտ, աստվածային սիրո ճանապարհին մարմնական սերը հաղթահարելու սուֆիական ուսմունքը շարադրելու համար։ «Ընծաազնվազարմներին» (1481-1482) պոեմն ընդգրկում է 20 առակ, որոնցում մերկացվում է իշխանությունների կամայականությունն ու հոգևորականության երկերեսանիությունը։ «Արդարակյացների տերողորմյան» (1482-1483) և «Ոսկե շղթա» (մ․ 2-3, 1485-1486) պոեմներն աչքի են ընկնում շառլատանության մերկացումով և երկիրն իմաստությամբ ու մարդասիրաբար կառավարելու կոչերով։
Շարքը եզրափակում է «Գիրք իմաստության Իսկանդարի» (1486-1487) պոեմը՝ Նիզամիի «Իսքանդարնամե»-ի բանաստեղծական պատասխանը։ Ջամիի կյանքի վերջին տարիները նշանավորվել են բանաստեղծություններով ընդմիջվող «Բահարիստան» (1487) արձակ ստեղծագործությամբ, քնարական 3 դիվանով (1479-1491) և «Տրակտատ երաժշտության մասին» գործով։ Ջամիի ստեղծագործությունը վիթխարի ազդեցություն է թողել ինչպես պարսկալեզու, այնպես էլ իսլամական աշխարհի շատ ուրիշ գրականությունների զարգացման վրա։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
| ||||||||||||||||
