Մեծ պայթյուն
| Տիեզերագիտություն |
|---|
|
Կառուցվածք |
Մեծ պայթյուն, տիեզերքի սկզբնական պայմանների և հետագա զարգացման տիեզերագիտական մոդել, որը հիմնավորվում է ընթացիկ գիտական փաստերի և դիտարկումների ամենահամապարփակ և ճշգրիտ բացատրություներով[1][2]։ Ըստ տիեզերագետների՝ Մեծ պայթյուն եզրն ընդհանրապես անդրադառնում է այն գաղափարին, որ աշխարհը ընդարձակվել է նախնական խիտ և տաք սկզբնական պայմաններից՝ անցյալի որոշ սահմանափակ ժամանակում (ներկայիս հաշվարկներով՝ մոտավորապես 13.7 միլիարդ տարի առաջ[3]), և մինչ օրս էլ շարունակում է ընդլայնվել։
Մեծ պայթյունի տեսությունը զարգացել է աստիճանաբար։ Առաջին անգամ այդ միտքն արտահայտել է բելգիացի հոգևորական և ֆիզիկոս Ջորջ Լեմետրը 1927 թ.։ Տեսական հիմք հանդիսացող հավասարումները ձևակերպել է Ալեքսանդր Ֆրիդմանը 1922 թ.։ Մեծ պայթյունի մոդելը հիմնվում է Ալբերտ Այնշտայնի ընդհանուր հարաբերականության (1916 թ.) վրա՝ ընդունելով, որ տիեզերքը համասեռ է և իզոտրոպ։ 1929 թվականին Էդվին Հաբլը հայտնաբերեց, որ հեռու գալակտիկաների հեռավորությունը համեմատական է իրենց կարմիր շեղմանը։ Ինչպես Լեմետրը առաջարկել էր 1927-ին, այս դիտարկումը օգտագործվեց մատնանշելու, որ բոլոր գալակտիկաներն ու աստղաբույլերը հեռանում են մեզանից, և որքան հեռու է գալակտիկան, այնքան մեծ է հեռանալու արագությունը[4]
| ||||||||||||
- ↑ Feuerbacher B., Scranton R. (2006 հունվարի 25)։ «Evidence for the Big Bang (անգլերեն)»։ TalkOrigins։ Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 16–ին
- ↑ Wright E.L. (2009 մայիսի 9)։ «What is the evidence for the Big Bang? (անգլերեն)»։ Frequently Asked Questions in Cosmology։ UCLA, Division of Astronomy and Astrophysics։ Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 16–ին
- ↑ Komatsu E. (2009)։ «Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe Observations: Cosmological Interpretation (անգլերեն)»։ Astrophysical Journal Supplement 180: 330։ Bibcode:2009ApJS..180..330K։ doi:10.1088/0067-0049/180/2/330
- ↑ Hubble E. (1929)։ «A Relation Between Distance and Radial Velocity Among Extra-Galactic Nebulae (անգլերեն)»։ Proceedings of the National Academy of Sciences 15 (3): 168–73։ PMC 522427։ PMID 16577160։ doi:10.1073/pnas.15.3.168