Ալան Գութ
Ալան Գութ Alan Harvey Guth | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 27, 1947 թվական Նյու Բրանսուիկ, Միդլսեքս շրջան (Նյու Ջերսի) |
| Բնակության վայր(եր) |  ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն | ԱՄՆ[1] |
| Դավանանք | քրիստոնեա |
| Մասնագիտություն | կոսմոլոգիա, տեսական ֆիզիկա |
| Հաստատություն(ներ) | Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ |
| Գործունեության ոլորտ | ֆիզիկական տիեզերագիտություն և տարրական մասնիկների ֆիզիկա |
| Անդամակցություն | ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկյան աստղագիտական միություն[2] և Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[2] |
| Ալմա մատեր | Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ |
| Գիտական աստիճան | մագիստրոս (1969) և փիլիսոփայության դոկտոր (1972) |
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[3] |
| Գիտական ղեկավար | en:Francis E. Low |
| Եղել է գիտական ղեկավար | Carl Linwood Gardner?[4] |
| Ինչով է հայտնի | տիեզերքի գնաճային մոդելի տեսաբան |
| Ազդվել է | Սթիվեն Վայնբերգ և Robert H. Dicke? |
| Պարգևներ | Նոբելյան մրցանակ հիմնարար ֆիզիկայի համար (2012) Կավլի մրցանակ (2014) |
| Երեխա(ներ) | Լարի Գութ |
| Alan Guth Վիքիպահեստում | |
Ալան Գութ (Գուս) (անգլ.՝ Alan Harvey Guth, փետրվարի 27, 1947, Նյու Բրանսուիկ, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5][6][7]), ամերիկացի ֆիզիկոս և կոսմոլոգ, առաջին է առաջարկել տիեզերքի գնաճային մոդելի գաղափարը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ալան Գութը ծնվել է ԱՄՆ-ի Միդլսեքս շրջանի (Նյու Ջերսի) Նյու Բրանսուիկ քաղաքում, մի հրեական ընտանիքում[8][9][10]։ Նրա ծնողները՝ Հայման Գութը և Իլեյն Չեյտենը, ղեկավարում էիր մի մթերային խանութ և քիմմաքրում[11]։ Մեծացել է Նյու Ջերսի նահանգի Հայլենդ-Պարկում, որտեղ ավարտել է դպրոցը, որպեսզի ընդունվի Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ։ Ինստիտուտում նա սովորել է 1964 թվականից մինչև 1971 թվականները, Ֆրենսիս Լոյի ղեկավարության ներքո դառնալաով փիլիսոփայության բժիշկ։ 1970-ական թվականներին Գութը ստանձնում է գիտությունների դոկտոր պաշտոնը Պրիստոնի համալսարանում, Կոլումբիայի համալսարանում, Կորնելի համալսարանում և Ստենֆորդի համալսարանում։ Կորնելի համալսարանում Գութը ծանոթանում է ֆիզիկոս Հենրի Թաեմի հետ, ով համոզել է նրան համատեղ ուսումնասիրել Տիեզերքի վաղ դարաշրջանի մագնիսական մոնոպոլը։ Այդ աշխատանքը փոխել է իր կարիերայի ուղղությունը։ Միասին նրանք հայտնագործեցին, որ տարրական մասնիկների ֆիզիկայում ստանդարտ ենթադրությունները և տիեզերագիտությունը հանգում են ֆանտաստիկ հսկա մագնիսների մոնոպոլների թվի։ Այդ արդյունքը ավելի վաղ ստացել են խորհրդային գիտնականներ Զելդովիչը և Խլոպովը։ Գութը և Տայը սկսում են փնտրել այլընտրանքային առաջարկներ, որոնք թույլ կտան խուսափել մագնիսական մոնոպոլների գերարտադրության խնդիրը։ Արդյունքում Գութը ձևակերպեց Մեծ պայթյունի տեսությունը ստեղծելով Տիեզերքի գնաճային մոդելը։
1980 թվականին Գութը վերադարձել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ որպես դոցենտ։ Այնտեղ էլ նա աշխատում է մինչև օրս։
Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1991 թվականին ստացել է Օսկար Կլեյնի մրցանակ։
- 1996 թվականին ստացել է Էդինգտոնի մրցանակ։
- 2001 թվականին ստացել է Բենջամին Ֆրանկլինի մրցանակ։
- 2002 թվականին գնաճային հոգեբանության հայեցակարգի զարգացման համար Ալան Գութը ԱՆդրեյ Լինդի և Փոլ Ստեյնհարդի հետ (англ.) նշանավորվեցին Դիրակի մեդալով։
- 2004 թվականին գնաճային Տիեզերքի աշխատանքի համար Անդրեյ Լինդի հետ արժանացել է Գրուբերի մրցանակին[12]։
- 2009 թվականին ստացել է Նյուտոնի մրցանակ։
- 2012 թվականի հուլիսին Նոբելյան մրցանակի է արժանացել[13]։
- 2014 թվականին դարձել է Կավլի մրցանակի դափնեկիր աստղաֆիզիկայի բնագավառում[14]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Bell A. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- ↑ 2,0 2,1 Notable Names Database — 2002.
- ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ 5,0 5,1 Guth, Alan H. — MIT Kavli Institute for Astrophysics and Space Research.
- ↑ 6,0 6,1 ALAN H. GUTH, SB '69, PHD '72 — MIT.
- ↑ 7,0 7,1 50 People Who Deserve a Nobel Prize
- ↑ Alan Guth
- ↑ NNDB (Alan Guth)
- ↑ Генеалогия семьи Гут
- ↑ Семья отца происходила из Румынии, матери — из территории современной Литвы.
- ↑ Ученый российского происхождения удостоен Космологической премии Грубера // Сайт newsru.com, 31 марта 2004 года
- ↑ «Fundamental Physics Prize»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-09-ին։ Վերցված է 2015-11-25
- ↑ «Российские ученые Старобинский и Линде получили премию Кавли в размере $1 млн»։ Газета.ру։ 29 мая 2014։ Վերցված է 2014-05-30
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||||||
- ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Փետրվարի 27 ծնունդներ
- 1947 ծնունդներ
- Նյու Ջերսիում ծնվածներ
- Ամերիկացի ֆիզիկոսներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Տեսական ֆիզիկոսներ
- Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի շրջանավարտներ