Ալան Գութ
Ալան Գութ Alan Harvey Guth | |
---|---|
Ծնվել է | փետրվարի 27, 1947 թվական Նյու Բրանսուիկ, Միդլսեքս շրջան (Նյու Ջերսի) |
Բնակության վայր(եր) | ԱՄՆ |
Քաղաքացիություն | ԱՄՆ |
Մասնագիտություն | կոսմոլոգիա, տեսական ֆիզիկա |
Հաստատություն(ներ) | Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ |
Գործունեության ոլորտ | ֆիզիկական տիեզերագիտություն և տարրական մասնիկների ֆիզիկա |
Անդամակցություն | ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկյան աստղագիտական միություն[1] և Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[1] |
Ալմա մատեր | Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ |
Գիտական աստիճան | մագիստրոս (1969) և փիլիսոփայության դոկտոր (1972) |
Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[2] |
Գիտական ղեկավար | en:Francis E. Low |
Եղել է գիտական ղեկավար | Carl Linwood Gardner?[3], Chung-Pei Ma? և Andrea De Simone? |
Ինչով է հայտնի | տիեզերքի գնաճային մոդելի տեսաբան |
Ազդվել է | Սթիվեն Վայնբերգ և Ռոբերտ Դիքե |
Պարգևներ | Նոբելյան մրցանակ հիմնարար ֆիզիկայի համար (2012) Կավլի մրցանակ (2014) |
Երեխա(ներ) | Լարի Գութ |
Alan Guth Վիքիպահեստում |
Ալան Գութ (Գուս) (անգլ.՝ Alan Harvey Guth, փետրվարի 27, 1947, Նյու Բրանսուիկ, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[4][5][6]), ամերիկացի ֆիզիկոս և կոսմոլոգ, առաջին է առաջարկել տիեզերքի գնաճային մոդելի գաղափարը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ալան Գութը ծնվել է ԱՄՆ-ի Միդլսեքս շրջանի (Նյու Ջերսի) Նյու Բրանսուիկ քաղաքում, մի հրեական ընտանիքում[7][8][9]։ Նրա ծնողները՝ Հայման Գութը և Իլեյն Չեյտենը, ղեկավարում էիր մի մթերային խանութ և քիմմաքրում[10]։ Մեծացել է Նյու Ջերսի նահանգի Հայլենդ-Պարկում, որտեղ ավարտել է դպրոցը, որպեսզի ընդունվի Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ։ Ինստիտուտում նա սովորել է 1964 թվականից մինչև 1971 թվականները, Ֆրենսիս Լոյի ղեկավարության ներքո դառնալաով փիլիսոփայության բժիշկ։ 1970-ական թվականներին Գութը ստանձնում է գիտությունների դոկտոր պաշտոնը Պրիստոնի համալսարանում, Կոլումբիայի համալսարանում, Կորնելի համալսարանում և Ստենֆորդի համալսարանում։ Կորնելի համալսարանում Գութը ծանոթանում է ֆիզիկոս Հենրի Թաեմի հետ, ով համոզել է նրան համատեղ ուսումնասիրել Տիեզերքի վաղ դարաշրջանի մագնիսական մոնոպոլը։ Այդ աշխատանքը փոխել է իր կարիերայի ուղղությունը։ Միասին նրանք հայտնագործեցին, որ տարրական մասնիկների ֆիզիկայում ստանդարտ ենթադրությունները և տիեզերագիտությունը հանգում են ֆանտաստիկ հսկա մագնիսների մոնոպոլների թվի։ Այդ արդյունքը ավելի վաղ ստացել են խորհրդային գիտնականներ Զելդովիչը և Խլոպովը։ Գութը և Տայը սկսում են փնտրել այլընտրանքային առաջարկներ, որոնք թույլ կտան խուսափել մագնիսական մոնոպոլների գերարտադրության խնդիրը։ Արդյունքում Գութը ձևակերպեց Մեծ պայթյունի տեսությունը ստեղծելով Տիեզերքի գնաճային մոդելը։
1980 թվականին Գութը վերադարձել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ որպես դոցենտ։ Այնտեղ էլ նա աշխատում է մինչև օրս։
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1991 թվականին ստացել է Օսկար Կլեյնի մրցանակ։
- 1996 թվականին ստացել է Էդինգտոնի մրցանակ։
- 2001 թվականին ստացել է Բենջամին Ֆրանկլինի մրցանակ։
- 2002 թվականին գնաճային հոգեբանության հայեցակարգի զարգացման համար Ալան Գութը ԱՆդրեյ Լինդի և Փոլ Ստեյնհարդի հետ (англ.) նշանավորվեցին Դիրակի մեդալով։
- 2004 թվականին գնաճային Տիեզերքի աշխատանքի համար Անդրեյ Լինդի հետ արժանացել է Գրուբերի մրցանակին[11]։
- 2009 թվականին ստացել է Նյուտոնի մրցանակ։
- 2012 թվականի հուլիսին Նոբելյան մրցանակի է արժանացել[12]։
- 2014 թվականին դարձել է Կավլի մրցանակի դափնեկիր աստղաֆիզիկայի բնագավառում[13]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Notable Names Database — 2002.
- ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ 4,0 4,1 Guth, Alan H. — MIT Kavli Institute for Astrophysics and Space Research.
- ↑ 5,0 5,1 ALAN H. GUTH, SB '69, PHD '72 — MIT.
- ↑ 6,0 6,1 50 People Who Deserve a Nobel Prize
- ↑ Alan Guth
- ↑ NNDB (Alan Guth)
- ↑ Генеалогия семьи Гут
- ↑ Семья отца происходила из Румынии, матери — из территории современной Литвы.
- ↑ Ученый российского происхождения удостоен Космологической премии Грубера // Сайт newsru.com, 31 марта 2004 года
- ↑ «Fundamental Physics Prize». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ «Российские ученые Старобинский и Линде получили премию Кавли в размере $1 млн». Газета.ру. 29 мая 2014. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 30-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալան Գութ» հոդվածին։ |
|
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Փետրվարի 27 ծնունդներ
- 1947 ծնունդներ
- Նյու Ջերսիում ծնվածներ
- Ամերիկացի ֆիզիկոսներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Տեսական ֆիզիկոսներ
- Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի շրջանավարտներ
- Ամերիկացի աստղագետներ
- Ամերիկացի աստղաֆիզիկոսներ
- Փիլիսոփայական գիտությունների դոկտորներ