Մասնակից:AniSard/Ավազարկղ

Մարդու իրավունքները մարդկանց վարքագիծը բնութագրող բարոյական սկզբունքներ ու նորմեր^[1] են, որոնք կանոնավոր կերպով պաշտպանված են ազգային և միջազգային իրավական ակտերով^[2]։ Դրանք սովորաբար ընկալվում են որպես անօտարելի հիմնարար իրավունքներ, որոնք տրված են մարդուն ի ծնե, քանի որ նա բանական էակ է^[3]։ Մարդու իրավունքները տրված են բոլոր մարդկանց՝ անկախ ազգային պատկանելությունից, բնակության վայրից, լեզվից, կրոնից, էթնիկ ծագումից և այլ կարգավիճակից^[4]։ Դրանք գործում են միշտ և ամենուր, քանի որ դրանք համընդհանուր^[1] են և հավասարազոր^[4] բոլոր մարդկանց համար։ Սրանք հիմնված են փոխադարձ կարեկցանքի և օրենքի իշխանության վրա ^[5] ու պարտավորեցնում են մարդկանց հարգել մեկը մյուսի իրավունքները։ Դրանք չեն կարող օտարվել, բացի որոշ հանգամանքներով պայմանավորված պարտադիր գործընթացների^[4]։ Որպես օրինակ՝ մարդու իրավունքները կարող են ներառել ազատություն ապօրինի զերբակալությունից, խոշտանգումներից և մահապատժից^[6]։

Մարդու իրավունքների դոկտրինը իր ազդեցությունն է մեծացրել միջազգային իրավունքի, գլոբալ և տարածաշրջանային կառույցների^[4] շրջանակներում։ Պետությունների և ոչ կառավարական կազմակերպությունների գործունեության արդյունքում ձևավորվում է համաշխարհային քաղաքականությունը։ Մարդու իրավունքները^[7] ենթադրում են, որ եթե համաշխարհային խաղաղաստեղծ հանրությունը ունի մեկ ընդհանուր բարոյական լեզու, ապա դա հենց մարդու իրավունքներն են։ Մարդու իրավունքների բովանդակության, ծագման, արդարացիության մասին պնդումները առ այսօր թերահավատության և բազմիցս բանավեճերի առարկա են դառնում։ «Իրավունք» տերմինի նշանակությունը հակասական է և այն ևս մտածողների շրջանում շարունակական բանավեճերի^[8] առարկա է։ Սակայն, համաձայնություն կա այն մասին, որ մարդու իրավունքները մի լայն հասկացություն է, որն իր մեջ ներառում է իրավունքներ, ինչպիսիք են՝ արդար դատավարության իրավունքը, ստրկության չենթարկվելու իրավունքը, ցեղասպանության բացառումը, ազատ խոսքի իրավունքը^[9] կամ կրթության իրավունքը։ Եվ հակասություններ կան այն մասին, թե այս իրավունքներից, որոնք պետք է ներառվեն մարդու իրավունքների ընդհանուր շրջանակների մեջ։ Որոշ մտածողներ առաջարկում են, որ մարդու իրավունքները^[1] պետք է լինեն այն նվազագույն պահանջները, որոնք պետք է կանխեն չարաշահումները, մինչ մյուսները դիտարկում են դրանք որպես ավելի բարձր չափորոշիչներ^[1]։

Մարդու իրավունքների շարժման հիմնական գաղափարները զարգացել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից և Հոլոքոսթից^[5] հետո։ Իրենց զարգացման գագաթնակետին են հասել1948 թվականին, Փարիզում, երբ ՄԱԿ-ի Գերագույն Խորհուրդը ընդունեց Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը։ Հին ժամանակներում մարդիկ չունեին մարդու իրավունքների^[10] վերաբերյալ այսօրվա ժամանակակից ընկալումները: Մարդու իրավունքների գաղափարական առաջատարը բնական իրավունքն էր, որը ի հայտ է եկել որպես միջնադարյան բնական օրենքի ավանդույթ և գերակա է դարձել Եվրոպական լուսավորչության շրջանում այնպիսի փոլիսոփաների շնորհիվ, ինչպիսիք են՝ Ջոն Լոքը, Ֆրանսիս Հաչիսոնը, Ժան ժակ Բորլամեկին, ովքեր իրենց ուրույն տեղն են գտել ամերկյան և ֆրանսիական հեղափոխությունների^[5] ընթացքում։ Մինչև 20-րդ դարի^[11] վերջին կիսամյակ մարդու իրավունքների վերաբերյալ ժամանակակից պնդումները զարգանում էին որպես հակազդեցություն դեպի ստրկություն, խոշտանգումներ, ցեղասպանություն և պատերազմներ^[5], որպես մարդու խոցելիության պաշտպան և արդար հասարակության^[12] երաշխիք։

Քանզի մարդկության ընտանիքի բոլոր անդամներին հատուկ արժանապատվության եւ հավասար ու անօտարելի իրավունքների ճանաչումն աշխարհի ազատության, արդարության եւ խաղաղության հիմքն է։

- «Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր», առաջին նախադասություն

Բոլոր մարդիկ ծնվում են ազատ ու հավասար՝ իրենց արժանապատվությամբ և իրավունքներով։

- «Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր», հոդված 1^[13]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած, որ մարդու իրավունքների և ազատությունների գաղափարները զարգացել են մարդկային ողջ պատմության ընթացքում, սակայն ավելի վաղ ընկալումները բավականին հեռու են եղել այսօրվա ժամանակակից ընկալումներից։ Համաձայն Ջեք Դանլիի՝ հին աշխարհում մարդիկ մշակել են պարտականությունների մեխանիզմներ, արդարության, քաղաքական օրինականության և մարդկության զարգացման հայեցակարգեր, որոնք միտված եղել իրացնելու մարդկային արժանապատվությունը, բարգավաճումը և ամենից անկախ մարդու իրավունքները։ Այս ինստիտուտներն ու գործընթացները մարդու իրավունքների ձևավորման համար երկընտրանքային տարբերակներ են եղել, այլ ոչ թե բուն ձևակերպումներ^[14]։ Մարդու իրավունքների պատմությունը կարելի է կապել պատմական մի շարք փաստաթղթերի հետ, ինչպիսիք են՝ Մեդինայի Սահմանադրությունը (622), Առ Ռիսալա Ալ Հաքաքը (7-րդ դար վերջ - 8-րդ դար սկիզբ), Մագնա Կարտան (1215), Գերմանական գյուղացիական պատերազմ Տաստներկու հոդվածը (1525), Անգլիայի իրավունքների օրենքը (1689), Մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագիրը (1789) և ԱՄՆ Սահմանադրության իրավունքների օրենքը (1791).^[1]

Մարդու իրավունքների ժամանակակից գաղափարների ակունքները գալիս են Եվրոպայի Վերածննդից և բողոքական ռեֆորմացիայից, ինչպես նաև կապված են միջնադարում գերիշխող ֆեոդալ ավտորիտարիզմի և կրոնական պահպանողականության վերացման հետ։ Տեսություններից մեկի համաձայն՝ մարդու իրավունքները զարգացել են վաղ Նոր ժամանակաշրջանում եվրոպական հուդա-քրիստոնեական բարոյականության աշխարհիկացման հետ զուգահեռ^[15]։ Աենատարածված տեսակետն այն է, որ մարդու իրավունքների գաղափարը ծագել է Արևմուտքում, որտեղ հին մշակույթներում իշխում էին բարոյական արժեքները։ Օրինակ Մեկինայրը պնդում է, որ մինչև 1400 թվականը, ոչ մի լեզվի բառապաշարում գոյություն չի ունեցել «իրավունք» բառը^[10]։ Միջնադարյան ազատության մասին խարտիաները՝ օրինակ Մագնա Կարտան, մարդու իրավունքների հռչակագրեր չէին, այլ պարզապես հիմք էին և որոշակի քաղաքական նպատակներին հասցեագրված սահմանափակ քաղաքական և օրինական համաձայնության ձևավորված և ընդունված ձևեր։ Մարդու իրավունքների ամենահին արձանագրություններից մեկը Կալենցի Կանոնադրությունն է (1264), որն արտոնություններ է տալիս հրեաներին Լեհական Թագավորությունում որպես խտրականությունից և ատելության խոսքից^[16] պաշտպանություն։ Սամուել Մոյնը առաջարկում է մարդու իրավունքները դիատարկել արդի քաղաքացիության ընկալման համատեքստում։ Այսպիսի տեսակետ վերջին մի քանի հարյուրամյակներում չէր արտահայտվել^[17]։

16-18 դարեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու իրավունքների վաղ ձևակերպումները կապված են բնական իրավունքների հետ, որոնք էլ բխում են բնական օրենքից։ Մասնավորապես, իսպանացի հոգևորականներ Ֆրանցիսկո դե Վիտորիան և Բարտոլոմե դե Լաս Կասասը բարձրաձայնել են համընդհանուր իրավունքների մասին՝ քննելով բնիկ ժողովուրդների իրավունքների ընդլայնման խնդիրը։ Վալյադոլիդի բանավեճի ընթացքում Խուան Խինես դե Սեպուլվեդան, հղում կատարելով Արիստոտելի տեսությանը, որ մարդկությունը բաժանվում է տարբեր դասերի՝ ըստ իրենց ունեցվածքի, բանավիճում էր Լաս Կասասի հետ, ով էլ պայքարում էր ստրկության վերացման և հավասար իրավունքների համար՝ անկախ կրոնի և ռասսայի^[18]։

17-րդ դարում անգլիացի փիլիսոփա Ջոն Լոքը իր աշխատանքում քննում է բնական իրավունքները, նրանց նույնացնելով որպես «կյանք, ազատություն և սեփականություն» և պնդում, որ այսպիսի հիմնարար իրավունքները չեն կարող նահանջել սոցիալական պայմանագրում։ 1689 թվականին Բրիտանիայում անգլիական Իրավունքների օրենքը և շոտլանդական Իրավունքի պնդումը մի շարք ապօրինի արարքների վավերացման հիմք են դարձել^[19]։ 18-րդ դարում երկու մեծ հեղափոխություններ տեղի ունեցան, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում (1776) և Ֆրանսիայում (1789)՝ հանգեցնելով ԱՄՆ-ի Անկախության Հռչակագրին և Ֆրանսիայի Մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագրին (1789), որոնցից յուրաքանչյուրը ներառում էր որոշակի իրավունքներ։ Ի լրումն, 1776 թվականին Վիրջինիայի Իրավունքների Հռչակագիրը մի շարք քաղաքացիական իրավունքների և ազատությունների օրենքի ուժ տվեց։

Մենք ընդունում ենք այս ճշմարտությունը․ բոլոր մարդիկ ծնվում են հավասար՝ օժտված լինելով Աստծո կողմից տրված որոշակի անքակտելի իրավունքներով, որոնց շարքին են դասվում կյանքը, ազատությունը և երջանկության զգտումը։

- ԱՄՆ Անկախության Հռչակագիր 1776

18-19 դարերում ․Թոմաս Փեյնի, Ջոն Ստուարտ Միլի և Գ․ Վ․ Ֆ․ Հեգելի շնորհիվ սրանց հաջորդեցին մարդու իրավունքների փիլիսոփայության մեջ նոր զարգացումները։ Չնայած «մարդու իրավունքներ» տերմինը դեռ 1742 թվականին առնվազն մեկ հեղինակի կողմից արդեն օգտագործվել էր^[20], ընդունված է համարել որ տերմինը գործածության մեջ է մտել Թոմաս Փեյնի «Մարդու իրավունքներ» և Վիլիամ Լոյդ Գաիսոնի «Ազատարարը» աշխատություններին զուգահեռ։ Վիլիամ Լոյդ Գաիսոնի նշում է, որ իր աշխատության մեջ փորձել է փոխանցել ընթերցողներին «մարդու իրավունքների մեծագույն պատճառը»։

19-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դարի սկզբներին մարդու իրավունքների հետազոտությունների կենտրոնում ստրության վերացումը^[5]։ Մի շարք ռեֆորմիստների թվում հիշատակման արժանի Բրիտանիայի խորհրդարանի անդամ Վիլիամ Վիլբերֆորսը աշխատել է ստրկության և ստրուկների Ատլանտյան առևտրի վերացման համար։ Այս նպատակն իրագործվեց Բրիտանական Կայսրությունում Ստրուկների առևտրի մասին ընդունված 1807-րդ ակտով, որը միջազգայնորեն ուժի մեջ մտավ Արքայական նավատորմի կողմից այլ երկրների հետ համագործակցության պայմանագրերով և Ստրկության վերացման 1833-րդ ակտով։ ԱՄՆ-ում 1777-1804 թվականների ընթացքում բոլոր հյուսիսային երկրները վերացրին ստրկության ինստիտուտը, չնայած հարավայինները դեռ սերտորեն կապված էին այս «յուրահատուկ» ինստիտուտին։ Նոր տարածքներում ստրկության ընդլայնման վերաբերյալ կոնֆլիկտներն ու բանավեճերը հարավային երկրների միջև պառակտումների և Ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմի պատճառերից մեկն էին։ Պատերազմին միանգամից հաջորդող վերակառուցման շրջանում ԱՄՆ Սահմանադրության մեջ մի քանի փոփոխություններ ընդունվեցին։ Դրանք ներառում էին 13-րդ փոփոխությունը՝ ստրկության արգելում,․ 14-րդ փոփոխությունը ՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում ծնված բոլոր մարդկանց լիարժեք քաղաքացիության և քաղաքացիական իրավունքների երաշխավորում և 15-րդ փոփոխությունը՝ բոլոր աֆրիկյան ամերիկացիներին ընտրելու իրավունքի ապահովում։ Ռուսաստանում հեղափոխական Ալեքսանդր 2-րդ ցարը վերացնում է ճորտատիրությունը 1861 թվականին, չնայած ազատված ճորտերը հաճախ իրենց երկրի ներսում հանդիպում էին տեղաշարժման հետ կապված սահմանափակումների։

20-րդ դարում մի շարք խմբեր և շարժումներ խորը սոցիալական փոփոխությունների հասան մարդու իրավունքների ոլորտում։ Եվրոպայում և Հյուսաիսային Ամերիկայում աշխատավոր միավորումները հասան այն բանին, որ ընդունվեցին աշխատավորների գործադուլի իրավունքը երաշխավորող, մինիմալ աշխատանքնային պայմաններ և երեխաների աշխատանքն արգելող և կարգավորող օրենքներ։ Կանանց իրավունքների շարժումը հաջողության հասավ և կանայք ստացան ընտրելու իրավունք։ Տարբեր երկրներում նացիոնալ-լիբերալ շարժումները հաջողության հասան գաղութային համակարգի փլուզմամբ։ Ամենաազդեցիկներից մեկը Մահաթմա Գանդիի շարժումն էր․ ազատագրել իր երկիր Հնդկաստանը Բրիտանական իշխանությունից։ Աշխարհի տարբեր անկյուններում հաջողության հասան բազմաթիվ երկարատև ռասսայական և կրոնական շարժումներ, որոնց թվում է Քաղաքացիական իրավունքների շարժումը և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում կանանց և փոքրամասնությունների կողմից կազմակերպվող այլ շարժումներ ։

Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի հիմնումը, 1864 թվականին Լիբերի Օրենսգիրքը և 1864 թվականի Ժնևի առաջին կոնվենցիան Միջազգային մարդասիրական իրավունքի իրավական հիմքն են համարվում , որոնք իրենց հետագա զարգացումը գտան երկու համաշխարհային պատերազմներից հետո։

20-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից մարդու իրավուքներիպաշտպանման մեխանիզմների ձևավորման համար շարժիչ ուժ են հանդիսացել համաշխարհային պատերազմները, մարդկային հսկայական կորուստներն ու մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումները, որոնք տեղի էին ունենում դրանց ընթացքում ։ 1919 թվականին Առաջին Համաշխարհային պատերազմին հաջորդող Վերսալի պայմանագրի բանակցությունների ընթացքում հիմնադրվեց Ազգերի Լիգան։ Լիգայի նպատակներն էին՝ զինաթափում, պատերազմների կանխումը համախմբված անվտանգության միջոցներով, երկրների միջև ծագած վեճերի հարթեցում դիվանագիտության և բանակցությունների միջոցով և գլոբալ բարեկեցության ապահովում։ Իր կանոնադրության մեջ ամրագրված էր մի շարք իրավոինքներ ապահովող մանդատ, որոնք հետագայում ընդգրկվեցին Մարդու իրավուների համընդհանուր հռչակագրի մեջ։

1945 թվականին Ղրիմի կոնֆերանսում, միավորված երկրները հմաձայնության եկան ստեղծել մի նոր կառույց, որը պետք է կատարեր Լիգայի դերը։ Ստեղծվեծ Միավորված Ազգերի Կազմակերպությունը։ Հիմնադրումից ի վեր ՄԱԿ-ը հսկայական դեր է կատարել մարդու իրավունքների միջազգային օրենքի շրջանակներում։ Համաշխարհային պատերազմներից հետո ՄԱԿ-ը և իր անդամները զարգացրել են օրենքի քննարկման մարմիններ , որոնք այժմ ստեղծում են միջազգային մարդասիրական իրավունքը և մարդու իրավունքների միջազգային օրենքը։ Վերլուծաբան Բելինդա Կուպերը պնդում է, որ մարդու իրավունքների կազմակերպությունները մեծ թափ են առել 1990-ականներին, Սառը Պատերազմի արևմտյան և արևելյան բլոկերի վերցման արդյունքում^[21]։ Լյուդվիգ Հոֆմանը պնդում է, որ մարդու իրավունքները ավելի լայն արտահայտություն են ստացել 20-րդ դարի վերջին կիսամյակում, քանի որ այն քաղաքական պնդումների և հակադարձ պահանջների լիբերալ-դեմոկրատ, բայց նաև սոցիալիստ և հետգաղութային արտահայտությունների համար ընդհանուր լեզու է համարվում։

1945 թվականին Յալթայի կոնֆերանսում դանակից ուժերը համաձայնեցին ստեղծել մի նոր մարմին, ի լրացում Լիգայի դերի։ Սա պետք է լիներ Միավորված ազգերը։ At the 1945 Yalta Conference, the Allied Powers agreed to create a new body to supplant the League's role; this was to be the United Nations. The United Nations has played an important role in international human-rights law since its creation. Following the World Wars, the United Nations and its members developed much of the discourse and the bodies of law that now make up international humanitarian law and international human rights law. Analyst Belinda Cooper argued that human rights organisations flourished in the 1990s, possibly as a result of the dissolution of the western and eastern Cold War blocs. Ludwig Hoffmann argues that human rights became more widely emphasised in the latter half of the twentieth century because it "provided a language for political claim making and counter-claims, liberal-democratic, but also socialist and post colonialist.^[22]

Մարդու իրավունքների Կահիրեի հռչակագիր Իսլամում

Մարդու իրավուքների Կահիրեի հռչակագիրը (ՄԻԿՀ) ստորագրվել է 1990 թվականին Արտաքի գործերի նախարարների19-րդ կոնֆերանսում Իսլամական համագործակցության կազմակերպության անդամ երկրների կողմից։ Փաստացի ՄԻԿՀ-ը ստեղծվեց 1948 թվականին ընդունված ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի օրինակով^[23]։ ՄԻԿՀ-ի նպատակն էր անդամ պետությունների համար ուղեցույց ծառայել մարդու իրավունքներին հարցերով։ ՄԻԿՀ-ը ղուրանական թարգամնությամբ գրում է հետևյալը․ «Բոլոր մարդիկ հավասար են իրենց արժանապատվությամբ, հիմնական պարտականություններով և պատասխանատվությամբ, անկախ ռասսայի, մաշկի գույնի, լեզվի, հավատի, սեռի, կրոնի, քաղաքական հայացքների, սոցիալական դերի և այլ պայմանի։ Ճշմարիտ կրոնը արժանապատվության պահպանման երաշխիքն է ողջ մարդկության ամբողջականության ճանապարհին^[23]։

e CDHR was signed by member states of the OIC in 1990 at the 19th Conference of Foreign Ministers held in Cairo, Egypt. It was seen as the answer to the UDHR. In fact, the CDHR was "patterned after the UN-sponsored UDHR of 1948". The object of the CDHR was to "serve as a guide for member states on human rights issues. CDHR translated the Qur'anic teachings as follows: "All men are equal in terms of basic human dignity and basic obligations and responsibilities, without any discrimination on the basis of race, colour, language, belief, sex, religion, political affiliation, social status or other considerations. True religion is the guarantee for enhancing such dignity along the path to human integrity. On top of references to the Qur'an, the CDHR also referenced prophetic teachings and Islamic legal tradition.^[փա՞ստ]

Փիլիսոփայություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու իրավունքների փիլիսոփայությունը միտված է ուսումնասիրել մարդու իրավունքների սկզբունքների հիմքերը և քննադատաբար է մոտենում դրա բովանդակությանն ու իրավացիությանը։ Որոշ տեսական մոտեցումներ են մշակվել բացատրելու համար, թե երբ և ինչ ու են մարդու իրավունքները դարձել սոցիալական ակնկալիքների մաս։

Մարդու իրավունքների ամենահին փիլիսոփայություններից մեկն այն է, որ դրանք բնական իրավունքի արդյունք են և բխում են փիլիսոփայական և կրոնական ակունքներից։ Այլ տեսություններ նշում են, որ մարդու իրաբվունաները կոդավորում են բարոյական վարքագիծը, որը մարդկային սոցիալական ատադրանք է ձևավորված կենսաբանական և սոցիալական էվոլուցիայի արդյունքում։ Մարդու իրավունքները նաև նկարագրվում են որպես կարգ ու կանոնների ընդունման սոցիոլոգիական օրինակ (Վեբերի օրենքների և աշխատանքի սոցիոլոգիական տեսության համաձայն)։ Այս մոտեցումները ներառում են այն գաղափարը, որ հասարակության մեջ անհատներն ընդունում են այն կանոնները, որոնք գալիս են օրինական իշխանությունից անվտանգության և տնտեսական առավելությունների փոխարեն․ այս երևույթը հայտնի է որպես սոցիալական պայմանագիր։ Մարդու իրավունքների ժամանակակից քննարկումներում գերիշխող են հետաքրքրության տեսությունն ու կամքի տեսությունը։ Հետաքրքրության տեսությունը պնդում է, որ մարդու իրավունքների հիմնական գործառույթը որոշակի կարևոր մարդկային հետաքրքրություններ պաշտպանելն ու բարձրաձայնելն է, մինչ կամքի տեսությունը փորձում է վավերացնել մարդու իրավունքները հիմնված ազատության ձգտման մարդու յուրահատուկ կարողության վրա^[24]։ Այլ տեսությունները ձգտում են դասակարգել իրավունքները ըստ որոշակի տեսակների, այլ ոչ թե իրավունքների գործառույթների և ծագման վերաբերյալ պնդումներ առաջ քաշում^[25]։

The philosophy of human rights attempts to examine the underlying basis of the conept of human rights and critically looks at its content and justification. Several theoretical approaches have been advanced to explain how and why human rights have become a part of social expectations.

One of the oldest Western philosophies of human rights is that they are a product of a natural law, stemming from different philosophical or religious grounds. Other theories hold that human rights codify moral behaviour which is a human social product developed by a process of biological and social evolution (associated with Hume). Human rights are also described as a sociological pattern of rule setting (as in the sociological theory of law and the work of Weber). These approaches include the notion that individuals in a society accept rules from legitimate authority in exchange for security and economic advantage (as in Rawls) – a social contract. The two theories that dominate contemporary human rights discussion are the interest theory and the will theory. Interest theory argues that the principal function of human rights is to protect and promote certain essential human interests, while will theory attempts to establish the validity of human rights based on the unique human capacity for freedom. Other positions attempt to categorise rights into basic types, rather than make claims about the function or derivation of particular rights.

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու իրավունքների համընդհանրության վերաբերյալ արված պնդումները ենթարկվել են քննադատությունների։ Մարդու իրավունքների սկզբունքները քննադատած փիլիսոփաների թվին են դասվում Ջերեմի Բենթամը, Էդմոնդ Բյորկը, Ֆրիդրիխ Նիցշեն և Կարլ Մարքսը։ Կանադացի քաղաքական փիլիսոփա Չարլզ Բլաթբերգը պնդում է, որ մարդու իրավունքների քննարկումները, քանի որ վերացական են, մարդկանց հետ են պահում from upholding the values that rights are meant to affirm^[26]․ Փիլիսոփայության ինտերներտ-հանրագիտարանը հատուկ ուշադրության է արժանացնում երկու տեսակի քննադատության․ մեկը քննության է դնում մարդու իրավունքների համընդհանուր լինելու վարկածը, մյուսը մերժում է դրանց օբյեկտիվ հիմքը^[27]։ Միջազգային իրավունքի ֆրանսիացի գիտնական Ալեն Պելեն քննադատում է «մարդու իրավունքը»՝ մերժելով ինքնիշխանության սկզբունքն ու միջազգային իրավունքի ճյուղերում մարդու իրավունքների համար հատուկ տեղի պնդումը^[28], ֆրանսիացի լրագրող Ալեն դե Բենուան քննում է մարդկանց հավասարության մասին պնդումները^[29]։ 2002 թվականին Հարվրդի Մարդու իրավունքների հանդեսում^[30] ամերիկացի գիտնական Դեվիդ Քենեդին առաջ է քաշում հիմնավորված մտահոգություններ և քննադատական մեղադրանքներ մարդու իրավունքների վերաբերյալ։

The claims made by human rights to universality have led to criticism. Philosophers who have criticised the concept of human rights include Jeremy Bentham, Edmund Burke, Friedrich Nietzsche and Karl Marx.^[փա՞ստ] Canadian political philosophy professor Charles Blattberg argues that discussion of human rights, being abstract, demotivates people from upholding the values that rights are meant to affirm. The Internet Encyclopedia of Philosophy gives particular attention to two types of criticisms: the one questioning universality of human rights and the one denying them objective ground. Alain Pellet, a French scholar on international law, criticises "human rightism" approach as denying the principle of sovereignty and claiming a special place for human rights among the branches of international law; French journalist Alain de Benoist questions human rights premises of human equality. American scholar David Kennedy had listed pragmatic worries and polemical charges concerning human rights in 2002 in Harvard Human Rights Journal.

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու իրավունքները կարող են դասակարգվել և կազմակերպվել մի քանի եղանակներով։ Միջազգային մակարդակում ընդունված բաժանել հետևյալ խմբերի՝ քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներ, տնտեսական և սոցիալական և մշակութային իրավունքներ։

Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքները ամրագրված են Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի 3-21-րդ հոդվածներում և Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին միջազգային ակտում։

Human rights can be classified and organised in several different ways. At an international level the most common categorisation of human rights has been to split them into civil and political rights, and economic, social and cultural rights.

Civil and political rights are enshrined in articles 3 to 21 of the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) and in the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). Economic, social and cultural rights are enshrined in articles 22 to 28 of the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) and in the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR).

Անբաժանելիություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը ընդգրկում է և՛ տնտեսական, սոցիալական ու մշակութային, և՛ քաղաքացիական ու քաղաքական իրավունքները, քանի որ այն հիմնված է այն սկզբունքնի վրա, որ ոչ մի իրավունք չպետք է բացակայի․

The UDHR included both economic, social and cultural rights and civil and political rights because it was based on the principle that the different rights could only successfully exist in combination:

Կատարյալ ազատ մարդը ունի քաղաքացիական ու քաղաքական ազատություններ, ազատված է ազատության վախից, և ապրում է այնպիսի պայմաններում, որտեղ նա վայելում է իր քաղաքացիական ու քաղաքական, ինչպես նաև սոցիալական, տնտեսական ու մշակութային իրավունքները։ The ideal of free human beings enjoying civil and political freedom and freedom from fear and want can only be achieved if conditions are created whereby everyone may enjoy his civil and political rights, as well as his social, economic and cultural rights.

- Քաղաքական ու քաղաքացիական իրավունքների մասին ակտ և Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին միջազգային ակտ 1966 International Covenant on Civil and Political Rights and the International Covenant on Economic Social and Cultural Rights, 1966

Սա ճշմարիտ է, քանի որ առանց քաղաքացիական և քաղաքական իրավուքների հասարակությունը չի կարող վայելել իր տնտեսական, սոցիալական ու մշակութային իրավունքները։ Նմանապես առանց ապրուսի և աշխատող հասարակության, հանրությունը չի կարող իրացնել իր քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքները (հայտնի է որպես կուշտ փորի/ստամոքսի տեսություն)

This is held to be true because without civil and political rights the public cannot assert their economic, social and cultural rights. Similarly, without livelihoods and a working society, the public cannot assert or make use of civil or political rights (known as the full belly thesis).

Մարդու իրավունքների անկախությունն ու անբաժանելիությունը հաստատվել է 1993 թվականին Վիեննայի հռչակագրով և գործողությունների ծրագրով։

The indivisibility and interdependence of all human rights has been confirmed by the 1993 Vienna Declaration and Programme of Action:

Մարդու իրավունքները համընդհանուր են, անքակտելի, իրարակախ և փոխկապակցված։ Միջազգային հանրությունը պետք է վերաբերվի յուրաքանչյուր իրավունքի արդար և հավասար ձևով, միևնույն հիմքով և միևնույն շեշտադրությամբ։ All human rights are universal, indivisible and interdependent and related. The international community must treat human rights globally in a fair and equal manner, on the same footing, and with the same emphasis.

- Վիեննայի հռչակագիր և գործողության ծրագիր, Մարդու իրավունքների համաշխարհային կոնֆերանս, 1993

Այս սկզբունքը ևս ընդունվել է 2005 թվականի Նյու Յորքի համաշխարհային գագաթաժողովին (121 պարբերություն)։

Չնայած որ Մարդու իրավունքները համընդհանուր հռչակագրում մասնակից երկրների հաստատմանը, շատերը միևնույնկ կարևորությունը չեն տալիս մարդու իրավունքների տարբեր տեսակներին։ Որոշ արևմտյան մշակույթներում հաճախ առավելություն է տրվել քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների, երբեմն տնտեսական, սոցիալական իրավունքների հաշվին, ինչպսիսք են՝ աշխատանքի իրավունքը, կացարանի, կրթության և առողջության իրավունքները։ Նույն կերպ նախկին սովետական բլոկի և ասիական երկրները ձգտում էին առավելություն տալ տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքներին, բայց հաճախ ձախողում էին տալ քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներ։ This statement was again endorsed at the 2005 World Summit in New York (paragraph 121).

Although accepted by the signatories to the UDHR, most do not in practice give equal weight to the different types of rights. Some Western cultures have often given priority to civil and political rights, sometimes at the expense of economic and social rights such as the right to work, to education, health and housing. Similarly the ex Soviet bloc countries and Asian countries have tended to give priority to economic, social and cultural rights, but have often failed to provide civil and political rights.

Տեսակավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքները լինում են․

Economic, social and cultural rights are arguedԿաղապար:By whom to be:

ձգտումներ կամ նպատակներ՝ «օրինական» իրավունքներ as opposed to real 'legal' rights
գաղափարապես պառակտող/քաղաքական՝ չկա համաձայնություն, թե ինչն է համարվում իրավունք divisive/political, meaning that there is no consensus on what should or should not be provided as a right
ոչ-արդարեցի՝ դրանց կետերը կամ ճյուղերը չեն կարող քննվել դատական օրեսգրքի կողմից on-justiciable, meaning that their provision, or the breach of them, cannot be judged in a court of law
դրական՝ պահանջում են պետության կողմից ընդունված ակտերի առկայություն
զարգացող՝ պահանջում են որոշակի ժամանակ ուժի մեջ մտնելու համար progressive, meaning that they will take significant time to implement
մեծածավալ՝ դժվար և ռեսուրասատար են resource-intensive, meaning that they are expensive and difficult to provide
սոցիալիստական՝ կապիտալիստական socialist, as opposed to capitalist
անորոշ՝ քանակապես անհաշվելի, դժվար քննվելի vague, meaning they cannot be quantitatively measured, and whether they are adequately provided or not is difficult to judge.

Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքները լինում են․ Similarly civil and political rights are categorized as:

կապիտալիստական
անվճար cost-free
ուղղակի՝ պետության նախաձեռնությամբ կարող են ուղղակիորեն ուժի մեջ մտնել immediate, meaning they can be immediately provided if the state decides to
թույլատրելի
բացասական՝ պետության կողմից առանց ուղղակի միջամտության պաշտպանվող negative, meaning the state can protect them simply by taking no action
ոչ գաղափարական/ ոչ քաղաքական non-ideological/non-political
ճշգրիտ՝ հեշտ քննվելի և չափելի meaning their provision is easy to judge and measure
իրական «օրինական» իրավունքներ real 'legal' rights

Ավստրալացի քաղաքական գործիչ Օլիվիա Բոլը և բրիտանացի գիտնական Փոլ Գրիդին պնդում են, որ և՛ քաղաքացիական ու քաղաքական իրավունքների, և՛ տնտեսական, սոցիալական ու մշակութքային իրավունքների շարքում կգտնվեն այնպիսի իրավունքներ, որոնք չեն պատկանի այս տեսակներից ոչ մեկին։ Սրանց շարքում, նրանք ընդգծում են այն փաստը, որ դատական համակարգի՝ պահպանումը՝

Australian politician Olivia Ball and British scholar Paul Gready argue that for both civil and political rights and economic, social and cultural rights, it is easy to find examples which do not fit into the above categorisation. Among several others, they highlight the fact that maintaining a judicial system, a fundamental requirement of the civil right to due process before the law and other rights relating to judicial process, is positive, resource-intensive, progressive and vague, while the social right to housing is precise, justiciable and can be a real 'legal' right.^[31]

Երեք սերունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաձայն մեկ այլ տեսակավորման, որն առաջարկել է չեխ-ֆրանսիացի գիտնական Կարել Վասակը, մարդու իրավունքների երեք սերունդ կա․ առաջին սերունդ՝ քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներ (կյանքի իրավունք, քաղաքական գործընթացներին մասնակցելու իրավունք), երկրորդ սերնդի իրավունքներ՝ տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքներ (կենսաապահովման իրավունք) և երրորդ սերնդի իրավունքներ՝ համերաշխության իրավունքներ (խաղաղության, մաքուր շրջակա միջավայրի իրավունք)։ Այս երեք տեսակների շարքում երրերդ սերդի իրավունքներրը ամենաշատ քննարկվողներն են և ամենաքիչ քաղաքական վավերացումն ունեն։

Մարդու իրավունքների ամերիկացի մասնագետ Ֆիլիպ Ալսթոնը պնդում է․

Another categorisation, offered by Czech-French scholar Karel Vasak, is that there are three generations of human rights: first-generation civil and political rights (right to life and political participation), second-generation economic, social and cultural rights (right to s) and third-generation solidarity rights (right to peace, right to clean environment). Out of these generations, the third generation is the most debated and lacks both legal and political recognition. This categorisation is at odds with the indivisibility of rights, as it implicitly states that some rights can exist without others. Prioritisation of rights for pragmatic reasons is however a widely accepted necessity. American human rights scholar Philip Alston argues:

Եթե մարդու իրավունքների յուրաքանչյուր տար համարվի կարևոր և անհրաժեշտ, ապա ոչինչ չի ընդունվի, եթե անգամ իրապես կարևոր լինի։

If every possible human rights element is deemed to be essential or necessary, then nothing will be treated as though it is truly important.^[32]

Նա և մյուսները պնդում են իրավունքներին առաջնահերթություն տալու մասին։

He, and others, urge caution with prioritisation of rights:

Առաջնահերթություն տալը իրենից չի ենթադրում, որ որևէ մարդու իրավունքների խախտում պետք է անտեսվի։ [T]he call for prioritizing is not to suggest that any obvious violations of rights can be ignored.

- Ֆիլիպ Ալսթոն ^[32]

Առաջնահերթությունները, անհրաժեշտության դեպքում, պետք է կառչեն կարևորագույն գաղափարներին (առաջընթացի ձգտման խելամիտ փորձեր) և սկզբունքներին (խտրականության բացառում, հավասարություն և մասնակցություն)։ Priorities, where necessary, should adhere to core concepts (such as reasonable attempts at progressive realization) and principles (such as non-discrimination, equality and participation.

- Օլիվիա Բոլ, Փոլ Գրիդի Olivia Ball, Paul Gready^[33]

Որոշ իրավունքներ համարվում են «անօտարելի իրավունքներ»։ «Անօտարելի իրավունքներ» տերմինը վերաբերում է մի շարք հիմնարար իրավունքներին, որոնք տրված չեն մարդու կողմից և չեն կարող վերցվել մարդու կողմից։

Some human rights are said to be "inalienable rights". The term inalienable rights (or unalienable rights) refers to "a set of human rights that are fundamental, are not awarded by human power, and cannot be surrendered."

Միջազգային պաշտպանություն և աջակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

In the aftermath of the atrocities of World War II, there was increased concern for the social and legal protection of human rights as fundamental freedoms. The foundation of the United Nations and the provisions of the United Nations Charter provided a basis for a comprehensive system of international law and practice for the protection of human rights. Since then, international human rights law has been characterised by a linked system of conventions, treaties, organisations, and political bodies, rather than any single entity or set of laws.^[34] However, American analyst Pierre Leval suggested that respect for fundamental human rights in the world today (in 2013) is "dismal" within some nations:^[35]

Despotic regimes murder, mutilate, and rape civilian populations and arbitrarily imprison and torture political opponents. Human traffickers, almost invariably operating with the protection of corrupt local officials and police, enslave children and young women in the sex trade. So long as the regimes that sponsor and protect these criminals remain in power, their crimes go unrecognized.

- Pierre N. Leval in Foreign Affairs, 2013^[35]

ՄԱԿ կանոնադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ բրիտանացի իրավաբան Իան Բրոունլիի՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը միջազգայնորեն The provisions of the United Nations Charter provided a basis for the development of international human rights protection in the opinion of British barrister Ian Brownlie.^[34] The preamble of the charter provides that the members "reaffirm faith in fundamental human rights, in the equal rights of men and women" and Article 1(3) of the United Nations charter states that one of the purposes of the UN is: "to achieve international cooperation in solving international problems of an economic, social, cultural, or humanitarian character, and in promoting and encouraging respect for human rights and for fundamental freedoms for all without distinction as to race, sex, language, or religion".^[36] Article 55 provides that:

The United Nations shall promote: a) higher standards of living, full employment, and conditions of economic and social progress and development; b) solutions of international economic, social, health, and related problems; c) international cultural and educational cooperation; d) universal respect for, and observance of, human rights and fundamental freedoms for all without distinction as to race, sex, language, or religion.

Of particular importanceԿաղապար:According to whom is Article 56 of the charter: "All Members pledge themselves to take joint and separate action in co-operation with the Organization for the achievement of the purposes set forth in Article 55." This is a binding treaty provision applicable to both the organization and its members and has been taken to constitute a legal obligation for the members of the United Nations.^[34] Overall, the references to human rights in the charter are general and vague. The charter does not contain specific legal rights, nor does it mandate any enforcement procedures to protect these rights.^[37] According to Shaw, the importance of human rights on the global stage can be traced to the importance of human rights within the United Nations framework and the UN Charter can be seen as the starting point for the development of a broad array of declarations, treaties, implementation and enforcement mechanisms, UN organs, committees and reports on the protection of human rights.^[37] The rights espoused in the UN charter were codified and defined in a non-binding context within the International Bill of Human Rights, composing the Universal Declaration of Human Rights, the International Covenant on Civil and Political Rights and the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights.

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

"It is not a treaty...[In the future, it] may well become the international Magna Carta."^[38] Eleanor Roosevelt with the Spanish text of the Universal Declaration in 1949.

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը ընդունվել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի^[13] կողմից 1948 թվականին՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավերածություններից հետո։ Այն հանդիսանում է միջազգային իրավունքի հիմնարար փաստաթուղթ, որը ձևավորվել է դարերի ընթացքում և՛ գիտնականների և հոգևորականների կողմից զարգացված գաղափարների հիման վրա^[39]։ Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը բազմաթիվ պետությունների հորդորում է պաշտպանել մարդու քաղաքացիական, սոցիալական, տնտեսական իրավունքներները՝ համարելով դրանք ազատության, արդարության և խաղաղության գրավական։ Այս փաստաթուղթը առաջին միջազգային փորձն էր սահմանափակելու պետությունների վարքագիծը և քաղաքացիներին պարտավորեցնելու կատարել իրենց պարտականությունները։

քանզի մարդկության ընտանիքի բոլոր անդամներին հատուկ արժանապատվության եւ հավասար ու անօտարելի իրավունքների ճանաչումն աշխարհի ազատության, արդարության եւ խաղաղության հիմքն է

- Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր, նախաբան, 1948

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը կազմվել է Մարդու իրավունքների հանձնաժողովի անդաների կեղմից՝ Առաջին Տիկին Էլեոնոր Ռուզվելտի գլխավորությամբ, ով 1947 թվականից առաջարկել էր քննարկել Իրավունքները միջազգային հռչակագիրը։ Հանձնաժողովի բոլոր անդամները միանգամից չհամաձայնեցին այսպիսի իրավունքների փաստաթղթի հետ և թե ինչպես այն պիտի ուժի մեջ մտնի։ Հանձնաժողովը սկսեց կազմել Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր՝ միավորելով նախկին պայմանագրերը․ այն շուտով դարձավ գլխավոր փաստաթուղթ^[40]։ Կանադացի օրենքի պրոֆեսոր Ջոն Համփրին և ֆրանսիացի իրավաբան Ռենե Կասանը միջազգային հետազոտությունների, փաստաթղթի ձևաչափի և բովանդակության պատասխանատուներն էին։ Հռչակագիրը ձևավորվեց Կասանի կողմից՝ առաջին երկու հոդվածներում ներառելով արժանապատվության, ազատության, հավասարության և համերաշխության սկզբունքները։ Դրանց հաջորդում են անհատներին, միմյանց և խմբերի միջև հարաբերություններին վերաբերող իրավունքները, հոգևոր, հանրային և քաղաքական իրավունքները ու տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքները։ Համաձայն Կասանի՝ վերջին երեք հոդվածները վերաբերում են սահմանափակումներին, պարտականություններին, սոցիալական և քաղաքական կարգին, որտեղ այս իրավունքները պետք է գործեն^[40]։ Համփրին և Կասանը ցանկանում էին իրավական ուժ տալ Հռչակագրին, որի մասին արտահայտված է փաստաթղթի նախաբանի երրորդ պարբերությունում․

քանզի անհրաժեշտ է օրենքի իշխանությամբ պաշտպանել մարդու իրավունքները, որպեսզի նա, որպես վերջին միջոց, հարկադրված չընդվզի բռնակալության ու ճնշման դեմ

- Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր, նախաբան, 1948

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը հետազոտվել և գրվել է մարդու իրավունքների միջազգային փորձագետների հանձնաժողովի կողմից, որը ներառում էր ներկայացուցիչներ աշխարհի բոլոր երկրներից և կրոններից, որոնց թվում էր նաև Մահաթմա Գանդին^[41]^[42]։ Քաղաքացիական, քաղաքական և մշակութային իրավունքների ներառումը հիմնված այն պնդման վրա, որ մարդու իրավունքները անքակտելի են և բոլորը միմյանց փոխկապակցված։ Այս սկզբունքը ընդունվեց բոլոր անդամ երկրների կողմից (ընդունվեց միաձայն, Բելառուսի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, Չեխոսլովակիա, Լեհաստան, Սաուդիան Արաբիա, Ուկրահինայի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, Հարավաֆրիկյան միություն, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն, Հարավսլավիա), այնուամենայնիվ հետագայում այն բազմաթիվ մարտահրավերների պատճառ դարձավ^[43]։

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը, տնտեսական և սոցիալական իրավունքներին առաջնահերթություն տալու մասին քննարկումների շնորհիվ, երկճյուղվել է՝ քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին դաշնագրի և տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավուքների դաշնագրի միջև։ Երկու դաշնագրերն էլ սկսվում են մարդկանց ինքնորոշման և բնական հարստությունների ինքնիշխան տնորինման իրավունքով^[44]։ Մարդու իրավունքների և տնտեսական իրավունքների կարևորության մասին բանավեճերը շարունակվում են առ այսօր։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները Սննդի համաշխարհային գագաթաժողովից հետո հայտարարեց, որ քաղցած չլինելու իրավունքը ոչ մի պարտավորություն չի առաջացնում, որը կարող է մեկնաբանվել որպես «բացասական պարտականություն»^[45]։

Դաշնագրերի խմբագրերը սկզբնական շրջանում միտված էին միայն մեկ գործիքի։ Նախնական տարբերակները ներառում էին միայն քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներ, բայց տնտեսական և սոցիալական իրավունքները ևս առաջարկված էին։ Իրավունքների կարևորության միջև տարաձայնությունները հանգեցրին երկու փաստաթղթի։ Բանավեճերի ընթացքում քննվում էր, թե արդյոք տնտեսական և սոցիալական իրավունքները ունեն միևնույն կարևորությունը, ինչ այն իրավունքները, որոնք տրված են մարդուն ի ծնե։ Աստեղ ներկայացվում էր այն փաստը, որ տնտեսական և սոցիալական իրավունքները կախված են ռեսուրսների հնարավորություններից։ Ի հավելումն, սոցիալական և տնտեսական իրավունքները կապված են նաև գաղափարական և տնտեսական տեսությունների առկայություն հետ, ի տարբերություն մարդու այն իրավունքների, որոնք զուտ տրված են բնությունից (մտավոր և ֆիզիկական ընդունակություններ)։ Բազմիցս քննարկվել է, թե արդյոք տնտեսական իրավունքները կարող են լինել պարտադիր պարտավորությունների առարկա և արդյոք այս տարաձայնությունների արդյունքում քաղաքացիական-քաղաքական իրավունքները կկորցնեն իրենց կարևորությունը։ Սակայն մի համաձայնություն փաստ էր, որ սոցիալ-քաղաքական իրավունքները պարտադրման մեխանիզմները պետք է տարբեր լինեն քաղաքացիական-քաղաքական իրավունքների մեխանիզմներից^[46]։

Միջազգային պայմանագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1966 թվականին ՄԱԿ-ի կողմից ընդունվեցին Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների ու Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին դաշնագրերը։ Դրանից հետո միջազգային մակարդակում բազմաթիվ պայմանագրեր (օրենսգրքի մասեր) են առաջարկվել։ Դրանք հայտնի են որպես մարդու իրավունքների գործիքներ։ Այս դաշնագրերի հետ միասին յոթ ամենակարևոր պայմանագրերն են․

Կանանց նկատմամբ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիա (ընդունված ՝1979 թ․, ուժի մեջ մտած՝ 1981 թ․)
Ռասսայական խտրականության բոլոր ձևեր վերացման մասին կոնվենցիա (ընդունված՝ 1966թ․, ուժի մեջ մտած՝ 1969թ․)
Հաշմանդամություն ունեցող անձան իրավունքների մասին կոնվենցիա (ընդունված՝ 2006թ․, ուժի մեջ մտած՝ 2008թ․)
Երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիա (ընդունված՝ 1989թ․, ուժի մեջ մտած՝ 1989թ․)
ՄԱԿ-ի կոնվենցիա՝ Խոշտանգումների դեմ (ընդունված՝ 1984թ․, ուժի մեջ մտած՝1987թ․)
Միգրանտ աշխատողների և նրանց ընտանիքի անդամների իրավունքների մասին միջազգային կոնվենցիա (ընդունված՝ 1990թ․ , ուժի մեջ մտած՝ 2003թ․ )

Միջազգային սովորութային իրավունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի հավելումն միջազգային պայմանագրերի պաշտպանության՝ սովորութային միջազգային իրավունքը կարող է պաշտպանել այնպիսի իրավունքներ, ինչպիսիք են՝ խոշտանգումների, ցեղասպանության, ստրկության և խտրականության արգելում և բացառում։

In addition to protection by international treaties, customary international law may protect some human rights, such as the prohibition of torture, genocide and slavery and the principle of non-discrimination.^[47]

Միջազգային մարդասիրական իրավունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժնևյան Կոնվենցիաները ուժի մեջ են մտել 1864 և 1949 թվականներին Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեի հիմնադիր Հենրի Դունանթի ջանքերով։ Կոնվենցաները երաշխավորում են ռազմական հակամարտությունների մեջ ներքաշված անհատների իրավունքները՝ հիմնված Հաագայի 1899 և 1907 թվականին ընդունված կոնվենցիաների վրա։ Դրանք միջազգային հանրության կողմից ընդունված առաջին փաստաթղթերն էին, որոնք համակարգում էին պատերազմի ընթացքում գործող օրենքները և պատերազմական հանցագործությունները միջազգային իրավունքի նոր ձևավորվող մարմնում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքում կոնվենցիաները վերանայվել և վերաընդունվել են միջազգային հանրության կողմից 1949 թվականին։

ՄԱԿ- համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ - ի կանոնադրության մանդատի և մարդու իրավունքների բազմաբնույթ պայմանագրերի ներքո, ՄԱԿ-ը՝ որպես միջկառավարական մարմին, փորձում է երաշխավորել միջազգային իրավահավասարությունը մարդու իրավունքների համաշխարհային բոլոր օրենսդրությունների համար^[48]։ ՄԱԿ-ի մեխանիզմի շրջանակներում, մարդու իրավունքների խնդիրները գլխավորապես ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի և ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների խորհուրդի ուշադրության կենտրոնում են։ Բացի այդ ՄԱԿ-ի կազմում կան նաև բազմաթիվ կոմիտեներ, որոնց պարտաանությունն է հետևել մարդու իրավունքների տարբեր պայմանագրերի իրականացմանը։ ՄԱԿ-ի՝ մարդու իրավունքների ոլորտի բարձրագույն մարմինը մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարն է։ Միավորված ազգերի կազմակերպության նպատակներից է.

Իրականացնել միջազգային համագործակցություն տնտեսական, սոցիալական,

մշակութային կամ մարդասիրական բնույթի միջազգային խնդիրների լուծման, ինչպես նաև բոլորի համար մարդու իրավունքների և հիմնական ազատությունների նկատմամբ հարգանքի տարածման և քաջալերման գործում՝ անկախ ցեղից, սեռից, լեզվից կամ

դավանանքից։

- Հոդված 1-3, ՄԱԿ-ի կանոնադրություն

Քաղաքական մարմիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անվտանգության Խորհուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդի առաջնայնությունը միջազգային խաղաղության և անվտանգության պահպանումն է։ Այն ՄԱԿ-ի միակ մարմինն է, որը իրավասու է ուժ կիրառել։ Այն բազմիցս քննադատվել է մարդու իրավունքների խախտումների կանխարգելումը ձախողելու համար, որոնք տեղի են ունեցել Դարֆուրի ճգնաժամի, Սրեբրենիցայի ջարդի և Ռուանդայի ցեղասպանության ընթացքում^[49]։ Քննադատները ձախողման պատճառ են համարում Անվտանգության Խորհուրդում առկա ոչ ժողովրդավարությունը^[50]։

2006 թվականի ապրիլի 28-ին Անվտանգության խորհուրդը ընդունեց 1674-րդ բանաձևը, որը վերահաստատում էր մարդկանց ցեղասպանությունից, պատերազմական հանցագործություններից, էթնիկ զտումներից և մարդկության դեմ այլ հանցագործություններից պաշտպանելու իրինց պարտավորությունը և իրավասություն էր տալիս Անվտանգության Խորհուրդին ռազմական կոնֆլիկտների ընթացքում խաղաղ բնակիչներին պաշտպանելու քայլեր ձեռնարկել^[51]։

Գերագույն Խորհուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ-ի Գերագույն Խորհուրդը, ամրագրված ՄԱԿ-ի կանոնադրության 13-րդ հոդվածով, իրավասու է նախաձեռնել ուսումնասիրություններ և առաջարկություններ ներկայացնել մարդու իրավունքների հարցերով^[52]։ Այս դրույթի հիման վրա Գերագույն Խորհուրդը 1948 թվաանին ընդունեց Մարդու իրավունքները համընդհանուր հռչակագիրը և դրանից հետո բազմաթիվ մարդու իրավունքների պաշտպանությունը համակարգող այլ գործիքներ^[52]։ Խորհուրդը ունի մի քանի ենթակա մարմիններ, որոնք զբաղվում են տարբեր իրավունքների հարցերով, ինչպիսին է օրինակ ապագաղութացման հարցերով զբաղվող հատուկ կոմիտեն (այլևս չգործող)։ Ի հավելումն, Գերագույն Խորհուրդը նաև ստեղծել է տարբեր ստորաբաժանումներ, որոնք զբաղվում են բարձր մակարդակները ներառող մարդու իրավունքների խնդիրներ, օրինակ՝ ՄԱԿ-ի Խորհուրդի գործողությունները Նամիբիայում, հատուկ կոմիտեի ստեղծումը՝ բացահայտելու Իսրայելի գործողությունների գրավված տարածքներում և այլ հատուկ մարմնի ստեղծումը՝ զբաղվելու պաղեստինյան ժողովրդի անքակտելի իրավունքների պաշտպանությամբ^[53]։

Մարդու իրավունքների խորհուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհուրդը ստեղծվել է 2005 թվականի Աշխարհի Վեհաժողովի ընթացքում ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հանձնաժողովին փոխարինելու նպատակով։ Խորհուրդի առաքելությունն է բացահայտել մարդու իրավունքների ոտնահարման դեպքերը^[54]։ Մարդու իրավունքների խորհուրդը ՄԱԿ-ի Գերագույն խորհուրդի^[55] ստորադաս մարմին է և հաշվետու է հենց նրան։ Այն Անվտանգության խորհրդին հաջորդող մարմին է, որը ՄԱԿ-ի կանոնադրության^[56] գործառնության երաշխավորն է։ Խորհուրդի 191 անդամ պետություններից 47-ը ընտրվում են մեծամասնությամբ ՄԱԿ-ի Գերագույն Խորհուրդի փակ քվեարկության արդյունքում։ Անդամներն աշխատում են առավելագույնը 6 տարի ժամկետով, սակայն կարող են երկարաձգել իրենց անդամությունը մարդու իրավունքների խախտման չափից շատ դեպքերի հետևանքով։ Խորհուրդի գրասենյակը հիմնված է Ժնևում և անդամները հանդիպում են տարին երեք անգամ։ Երբեմն արտակարգ իրավիճակների դեպքում հրավիրվում են նաև հավելյալ հանդիպումներ^[57]։

Անկախ փորձագետները (զեկուցողներ) ընտրվում են Խորհուրդի կողմից, որպեսզի բացահայտեն մարդու իրավունքների խախտման ենթադրվող դեպքերը և ապահովեն Խորհուրդին զեկույցներով։

Մարդու իրավունքների ոտնահարման դեպքեր բացահայտելու պարագայու, Մարդու իրավունքների խորհուրդը կարող է խնդրել Անվտանգության Խորհուրդին քայլեր ձեռնարկել։ Դրանք կարող են ներառել ուղղակի պատժամիջոցներ, ինչպես նաև Անվտանգության խորհուրդը կարող է որոշակի դեպքերում դիմել Միջազգային քրեական դատարան, նույնիսկ եթե այդպիսի խնդիրը դուրս է դատարանի իրավասություններից^[58]։

Պայմանագրային մարմիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի հավելումն քաղաքական մարմինների, որոնց իրավասությունները ամրագրված են ՄԱԿ-ի կանոնադրությամբ, ՄԱԿ-ը ունի նաև մի շարք պայմանագրերի վրա հիմնված մարմիններ, որոնք կազմված են անկախ փորձագետների հանձնաժողովներից, որոնք էլ համակարգում են մարդու իրավունքների սկզբունքների և նորմերի համաձայնությունը մարդու իրավունքների միջազգային կարևորագույն պայմանագրերի հետ։ Այս հանձնաժողովները ստեղծվում և աջակցություն են ստանում հենց այն պայմանագրերից, որոնք իրենք համակարգում են։ Բացառություն է կազմում Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավուքների հանձնաժողովը, որը ստեղծվել է Տնտեսական և սոցիալական Խորհուրդի որոշմամբ, որպեսզի իրականացնի դաշնագրում արդեն ամրագրված համակարգման աշխատանքները։ Փաստացի սրանք անկախ մարմիններ են՝ հիմնված այն պայմանագրերով, որոնք իրենք համակարգում են և հաշվետու են այդ պայմանագիրը վավերացնող պետություններին, այլ ոչ թե հենց ՄԱԿ-ին։ Չնայած գործնականում նրանք շատ կապակցված են ՄԱԿ-ի համակարգին և աջակցություն են ստանում ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարից և ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների կենտրոնից^[59]։

Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը
The Human Rights Committee promotes participation with the standards of the ICCPR. The members of the committee express opinions on member countries and make judgments on individual complaints against countries which have ratified an Optional Protocol to the treaty. The judgments, termed "views", are not legally binding. The member of the committee meets around three times a year to hold sessions ^[60]
The Committee on Economic, Social and Cultural Rights monitors the ICESCR and makes general comments on ratifying countries performance. It will have the power to receive complaints against the countries that opted into the Optional Protocol once it has come into force. It is important to note that unlike the other treaty bodies, the economic committee is not an autonomous body responsible to the treaty parties, but directly responsible to the Economic and Social Council and ultimately to the General Assembly. This means that the Economic Committee faces particular difficulties at its disposal only relatively "weak" means of implementation in comparison to other treaty bodies.^[61] Particular difficulties noted by commentators include: perceived vagueness of the principles of the treaty, relative lack of legal texts and decisions, ambivalence of many states in addressing economic, social and cultural rights, comparatively few non-governmental organisations focused on the area and problems with obtaining relevant and precise information.^[61]^[62]
The Committee on the Elimination of Racial Discrimination monitors the CERD and conducts regular reviews of countries' performance. It can make judgments on complaints against member states allowing it, but these are not legally binding. It issues warnings to attempt to prevent serious contraventions of the convention.
The Committee on the Elimination of Discrimination against Women monitors the CEDAW. It receives states' reports on their performance and comments on them, and can make judgments on complaints against countries which have opted into the 1999 Optional Protocol.
The Committee Against Torture monitors the CAT and receives states' reports on their performance every four years and comments on them. Its subcommittee may visit and inspect countries which have opted into the Optional Protocol.
The Committee on the Rights of the Child monitors the CRC and makes comments on reports submitted by states every five years. It does not have the power to receive complaints.
The Committee on Migrant Workers was established in 2004 and monitors the ICRMW and makes comments on reports submitted by states every five years. It will have the power to receive complaints of specific violations only once ten member states allow it.
The Committee on the Rights of Persons with Disabilities was established in 2008 to monitor the Convention on the Rights of Persons with Disabilities. It has the power to receive complaints against the countries which have opted into the Optional Protocol to the Convention on the Rights of Persons with Disabilities.
The Committee on Enforced Disappearances monitors the ICPPED. All States parties are obliged to submit reports to the Committee on how the rights are being implemented. The Committee examines each report and addresses its concerns and recommendations to the State party in the form of "concluding observations”.

Each treaty body receives secretariat support from the Human Rights Council and Treaties Division of Office of the High Commissioner on Human Rights (OHCHR) in Geneva except CEDAW, which is supported by the Division for the Advancement of Women (DAW). CEDAW formerly held all its sessions at United Nations headquarters in New York but now frequently meets at the United Nations Office in Geneva; the other treaty bodies meet in Geneva. The Human Rights Committee usually holds its March session in New York City.

Regional human rights regimes[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

International human rights regimes are in several cases "nested" within more comprehensive and overlapping regional agreements. These regional regimes can be seen as relatively independently coherent human rights sub-regimes.^[63] Three principal regional human rights instruments can be identified; the African Charter on Human and Peoples' Rights, the American Convention on Human Rights (the Americas) and the European Convention on Human Rights. The European Convention on Human Rights has since 1950 defined and guaranteed human rights and fundamental freedoms in Europe.^[64] All 47 member states of the Council of Europe have signed the Convention and are therefore under the jurisdiction of the European Court of Human Rights in Strasbourg.^[64]

Human rights promotion[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Human rights continue to be promoted around the world through governmental organisations and museums including the Canadian Museum for Human Rights in Winnipeg, Manitoba.

Non-governmental actors[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Non-governmental organisations[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

International non-governmental human rights organisations such as Amnesty International, Human Rights Watch, International Service for Human Rights and FIDH monitor what they see as human rights issues around the world and promote their views on the subject. Human rights organisations have been said to "translate complex international issues into activities to be undertaken by concerned citizens in their own community".^[65] Human rights organisations frequently engage in lobbying and advocacy in an effort to convince the United Nations, supranational bodies and national governments to adopt their policies on human rights. Many human-rights organisations have observer status at the various UN bodies tasked with protecting human rights. A new (in 2009) non-governmental human-rights conference is the Oslo Freedom Forum, a gathering described by The Economist as "on its way to becoming a human-rights equivalent of the Davos economic forum." The same article noted that human-rights advocates are more and more divided amongst themselves over how violations of human rights are to be defined, notably as regards the Middle East.^[66]

There is criticism of human-rights organisations who use their status but allegedly move away from their stated goals. For example, Gerald M. Steinberg, an Israel-based academic, maintains that NGOs take advantage of a "halo effect" and are "given the status of impartial moral watchdogs" by governments and the media.^[67] Such critics claim that this may be seen at various governmental levels, including when human-rights groups testify before investigation committees.^[68]

Human rights defenders[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

A human rights defender is someone who, individually or with others, acts to promote or protect human rights. Human rights defenders are those men and women who act peacefully for the promotion and protection of those rights, and most of this activity happens within a nation as opposed to internationally.^[5]

Corporations[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Multinational companies play an increasingly large role in the world, and have been responsible for numerous human rights abuses.^[69] Although the legal and moral environment surrounding the actions of governments is reasonably well developed, that surrounding multinational companies is both controversial and ill-defined.^[փա՞ստ] Multinational companies' primary responsibility is to their shareholders, not to those affected by their actions. Such companies may be larger than the economies of some of the states within which they operate, and can wield significant economic and political power. No international treaties exist to specifically cover the behaviour of companies with regard to human rights, and national legislation is very variable. Jean Ziegler, a Swiss professor and Special Rapporteur of the UN Commission on Human Rights on the right to food stated in a report in 2003:

[T]he growing power of transnational corporations and their extension of power through privatization, deregulation and the rolling back of the State also mean that it is now time to develop binding legal norms that hold corporations to human rights standards and circumscribe potential abuses of their position of power.

- Jean Ziegler^[70]

In August 2003 the Human Rights Commission's Sub-Commission on the Promotion and Protection of Human Rights produced draft Norms on the responsibilities of transnational corporations and other business enterprises with regard to human rights.^[71] These were considered by the Human Rights Commission in 2004, but have no binding status on corporations and are not monitored.^[72]

Violations[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Human rights violations occur when actions by state (or non-state) actors abuse, ignore, or deny basic human rights (including civil, political, cultural, social, and economic rights). Furthermore, violations of human rights can occur when any state or non-state actor breaches any part of the UDHR treaty or other international human rights or humanitarian law.^[73] In regard to human rights violations of United Nations laws, Article 39 of the United Nations Charter designates the UN Security Council (or an appointed authority) as the only tribunal that may determine UN human rights violations.

Human rights abuses are monitored by United Nations committees, national institutions and governments and by many independent non-governmental organisations, such as Amnesty International, International Federation of Human Rights, Human Rights Watch, World Organisation Against Torture, Freedom House, International Freedom of Expression Exchange and Anti-Slavery International. These organisations collect evidence and documentation of alleged human rights abuses and apply pressure to enforce human rights laws.

Wars of aggression, war crimes and crimes against humanity, including genocide, are breaches of International humanitarian law and represent the most serious of human rights violations.

In efforts to eliminate violations of human rights, building awareness and protesting inhumane treatment has often led to calls for action and sometimes improved conditions. The UN Security Council has interceded with peace keeping forces, and other states and treaties (NATO) have intervened in situations to protect human rights.

Substantive rights[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Right to life[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Every human being has the inherent right to life. This right shall be protected by law. No one shall be arbitrarily deprived of his life.

- Article 6.1 of the International Covenant on Civil and Political Rights

The right to life is the essential right that a human being has the right not to be killed by another human being. The concept of a right to life is central to debates on the issues of abortion, capital punishment, euthanasia, self defence and war. According to many human rights activists, the death penalty violates this right.^[74] The United Nations has called on states retaining the death penalty to establish a moratorium on capital punishment with a view to its abolition.^[75] States which do not do so face considerable moral and political pressure.

Freedom from torture[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Throughout history, torture has been used as a method of political re-education, interrogation, punishment, and coercion. In addition to state-sponsored torture, individuals or groups may be motivated to inflict torture on others for similar reasons to those of a state; however, the motive for torture can also be for the sadistic gratification of the torturer, as in the Moors murders.

Since the mid-20th century, torture is prohibited under international law and the domestic laws of most countries. It is considered to be a violation of human rights, and is declared to be unacceptable by Article 5 of the UN Universal Declaration of Human Rights. Signatories of the Geneva Conventions of 1949 and the Additional Protocols I and II of June 8, 1977 officially agree not to torture captured persons in armed conflicts, whether international or internal. Torture is also prohibited by the United Nations Convention Against Torture, which has been ratified by 157 countries.^[76]

National and international legal prohibitions on torture derive from a consensus that torture and similar ill-treatment are immoral, as well as impractical.^[77] Despite these international conventions, organisations that monitor abuses of human rights (e.g., Amnesty International, the International Rehabilitation Council for Torture Victims) report widespread use condoned by states in many regions of the world.^[78] Amnesty International estimates that at least 81 world governments currently practise torture, some of them openly.^[79]

Freedom from slavery[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Freedom from slavery is internationally recognised as a human right. Article 4 of the Universal Declaration of Human Rights states:

No one shall be held in slavery or servitude; slavery and the slave trade shall be prohibited in all their forms.^[80]

Despite this, the number of slaves today (in 2010) is higher than at any point in history,^[81] remaining as high as 12 million^[82] to 27 million,^[83]^[84]^[85] Most are debt slaves, largely in South Asia, who are under debt bondage incurred by lenders, sometimes even for generations.^[86] Human trafficking is primarily for prostituting women and children into sex industries.^[87]

Groups such as the American Anti-Slavery Group, Anti-Slavery International, Free the Slaves, the Anti-Slavery Society, and the Norwegian Anti-Slavery Society continue to campaign to rid the world of slavery.

Right to a fair trial[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him.^[88]

The right to a fair trial has been defined in numerous regional and international human rights instruments. It is one of the most extensive human rights and all international human rights instruments enshrine it in more than one article.^[89] The right to a fair trial is one of the most litigated human rights and substantial case law has been established on the interpretation of this human right.^[90] Despite variations in wording and placement of the various fair trial rights, international human rights instrument define the right to a fair trial in broadly the same terms.^[91] The aim of the right is to ensure the proper administration of justice. As a minimum the right to fair trial includes the following fair trial rights in civil and criminal proceedings:^[92]

the right to be heard by a competent, independent and impartial tribunal
the right to a public hearing
the right to be heard within a reasonable time
the right to counsel
the right to interpretation^[92]

Freedom of speech[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Freedom of speech is the freedom to speak freely without censorship. The term freedom of expression is sometimes used synonymously, but includes any act of seeking, receiving and imparting information or ideas, regardless of the medium used. In practice, the right to freedom of speech is not absolute in any country and the right is commonly subject to limitations, such as on libel, slander, obscenity, incitement to commit a crime, etc. The right to freedom of expression is recognised as a human right under Article 19 of the Universal Declaration of Human Rights and recognised in international human rights law in the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). Article 19 of the ICCPR states that "[e]veryone shall have the right to hold opinions without interference" and "everyone shall have the right to freedom of expression; this right shall include freedom to seek, receive and impart information and ideas of all kinds, regardless of frontiers, either orally, in writing or in print, in the form of art, or through any other media of his choice".

Freedom of thought, conscience and religion[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Everyone has the right to freedom of thought, conscience and religion; this right includes freedom to change his religion or belief, and freedom, either alone or in community with others and in public or private, to manifest his religion or belief in teaching, practice, worship and observance.

- Article 18 of the International Covenant on Civil and Political Rights

Freedom of thought, conscience and religion are closely related rights that protect the freedom of an individual or community, in public or private, to think and freely hold conscientious beliefs and to manifest religion or belief in teaching, practice, worship, and observance; the concept is generally recognised also to include the freedom to change religion or not to follow any religion.^[93] The freedom to leave or discontinue membership in a religion or religious group—in religious terms called "apostasy"—is also a fundamental part of religious freedom, covered by Article 18 of the Universal Declaration of Human Rights.^[94]

Human rights groups such as Amnesty International organises campaigns to protect those arrested and or incarcerated as a prisoner of conscience because of their conscientious beliefs, particularly concerning intellectual, political and artistic freedom of expression and association.^[95] In legislation, a conscience clause is a provision in a statute that excuses a health professional from complying with the law (for example legalising surgical or pharmaceutical abortion) if it is incompatible with religious or conscientious beliefs.^[96]

Freedom of movement[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Freedom of movement asserts that a citizen of a state in which that citizen is present has the liberty to travel, reside in, and/or work in any part of the state where one pleases within the limits of respect for the liberty and rights of others,^[97] and to leave that state and return at any time.

Rights debates[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Events and new possibilities can affect existing rights or require new ones. Advances of technology, medicine, and philosophy constantly challenge the status quo of human rights thinking.

Right to keep and bear arms[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The right to keep and bear arms for defence is described in the philosophical and political writings of Aristotle, Cicero, John Locke, Machiavelli, the English Whigs and others.^[98] In countries with an English common law tradition, a long-standing common law right to keep and bear arms has long been recognised, as pre-existing in common law, prior even to the existence of national constitutions.^[99]

Future generations[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

In 1997, UNESCO adopted the Declaration on the Responsibilities of the Present Generation Towards the Future Generation. The Declaration opens with the words:

Mindful of the will of the peoples, set out solemnly in the Charter of the United Nations, to 'save succeeding generations from the scourge of war' and to safeguard the values and principles enshrined in the Universal Declaration of Human Rights, and all other relevant instruments of international law.

- Declaration on the Responsibilities of the Present Generation Towards the Future Generation

Article 1 of the declaration states "the present generations have the responsibility of ensuring that the needs and interests of present and future generations are fully safeguarded". The preamble to the declaration states that "at this point in history, the very existence of humankind and its environment are threatened" and the declaration covers a variety of issues including protection of the environment, the human genome, biodiversity, cultural heritage, peace, development, and education. The preamble recalls that the responsibilities of the present generations towards future generations has been referred to in various international instruments, including the Convention for the Protection of the World Cultural and Natural Heritage (UNESCO 1972), the United Nations Framework Convention on Climate Change and the Convention on Biological Diversity (Rio de Janeiro, 1992), the Rio Declaration on Environment and Development (UN Conference on Environment and Development, 1992), the Vienna Declaration and Programme of Action (World Conference on Human Rights, 1993) and a number of UN General Assembly resolutions relating to the protection of the global climate for present and future generations adopted since 1990.^[100]

Sexual orientation and gender identity[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Sexual orientation and gender identity rights relate to the expression of sexual orientation and gender identity based on the right to respect for private life and the right not to be discriminated against on the ground of "other status" as defined in various human rights conventions, such as article 17 and 26 in the United Nations International Covenant on Civil and Political Rights and article 8 and article 14 in the European Convention on Human Rights.

As of 2011, homosexual behaviour is illegal in 76 countries and punishable by execution in seven countries.^[102] The criminalisation of private, consensual, adult sexual relations, especially in countries where corporal or capital punishment is involved, is one of the primary concerns of LGBT human rights advocates.^[103]

Other issues include: government recognition of same-sex relationships, LGBT adoption, sexual orientation and military service, immigration equality, anti-discrimination laws, hate crime laws regarding violence against LGBT people, sodomy laws, anti-lesbianism laws, and equal age of consent for same-sex activity.^[104]^[105]^[106]^[107]^[108]^[109]

A global charter for sexual orientation and gender identity rights has been proposed in the form of the 'Yogyakarta Principles', a set of 29 principles whose authors say they apply International Human Rights Law statutes and precedent to situations relevant to LGBT people's experience.^[110] The principles were presented at a United Nations event in New York on November 7, 2007, co-sponsored by Argentina, Brazil and Uruguay.

The principles have been acknowledged with influencing the French proposed UN declaration on sexual orientation and gender identity, which focuses on ending violence, criminalisation and capital punishment and does not include dialogue about same-sex marriage or right to start a family.^[111]^[112] The proposal was supported by 67 of the then 192 member countries of the United Nations, including all EU member states and the United States. An alternative statement opposing the proposal was initiated by Syria and signed by 57 member nations, including all 27 nations of the Arab League as well as Iran and North Korea.^[113]^[114]

Trade[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Although both the Universal Declaration of Human Rights and the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights emphasise the importance of a right to work, neither of these documents explicitly mention free trade as a mechanism for ensuring this fundamental right. And yet trade plays a key role in providing jobs.^[115]

Some experts argue that trade is inherent to human nature and that when governments inhibit international trade they directly inhibit the right to work and the other indirect benefits, like the right to education, that increased work and investment help accrue.^[116] Others have argued that the ability to trade does not affect everyone equally—often groups like the rural poor, indigenous groups and women are less likely to access the benefits of increased trade.^[117]

On the other hand, others think that it is no longer primarily individuals but companies that trade, and therefore it cannot be guaranteed as a human right.^[փա՞ստ] Additionally, trying to fit too many concepts under the umbrella of what qualifies as a human right has the potential to dilute their importance. Finally, it is difficult to define a right to trade as either "fair"^[118] or "just" in that the current trade regime produces winners and losers but its reform is likely to produce (different) winners and losers.^[119]

Water and sanitation[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The right to water has been recognised in a wide range of international documents, including treaties, declarations and other standards. For instance, the 1979 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) requires State parties to ensure to women the right to "enjoy adequate living conditions, particularly in relation to … water supply". The 1989 Convention on the Rights of the Child (CRC) requires States parties to combat disease and malnutrition "through the provision of adequate nutritious foods and clean drinking-water".

The most clear definition of the human right to water has been issued by the UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights. This treaty body interpreting legal obligations of State parties to the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR) issued in 2002 a non-binding interpretation affirming that access to water was a condition for the enjoyment of the right to an adequate standard of living and inextricably related to the right to the highest attainable standard of health (see ICESCR Art. 11 & 12) and therefore a human right:

The human right to water entitles everyone to sufficient, safe, acceptable, physically accessible and affordable water for personal and domestic uses.

- United Nations Committee on Economic, Social and Cultural Rights

On July 28, 2010, the United Nations General Assembly declared water and sanitation as human rights. Since then, all States have at least ratified one human rights convention which explicitly or implicitly recognises the right, and they all have signed at least one political declaration recognising this right.^[120]^[փա՞ստ]

Sexual and reproductive rights[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Human rights include women's rights and sexual and reproductive rights. Sexual and reproductive rights are part of a continuum of human rights, which includes the rights to life, health and education, the rights to equality and non-discrimination, and the right to decide the timing, number and spacing of one's children.^[121]^[122]

Reproductive and sexual rights as part of human rights was affirmed internationally at the Programme of Action of the International Conference on Population and Development (ICPD) in Cairo in 1994.^[121] It was the first among international development frameworks to address issues related to sexuality, sexual and reproductive health, and reproductive rights.^[123]

The ICPD Programme of Action in paragraph 7.2 "defines an individual's sexual and reproductive health as complete well-being related to sexual activity and reproduction. Sexual and reproductive health and rights (SRHR) encompass both entitlements and freedoms. This includes the definition of reproductive rights in paragraph 7.3 of the ICPD PoA, which clarifies that these are not a new set of rights but human rights in existing human rights instruments related to sexual and reproductive autonomy and the attainment of sexual and reproductive health.^[124] Additionally, the 1995 Beijing Platform for Action (PfA) expands this definition to cover both sexuality and reproduction by affirming in paragraph 96 the right to exercise control over and make decisions about one’s sexuality, including sexual and reproductive health, free of coercion, discrimination and violence."^[123]

World Health Organisation[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Reproductive rights were first established as a subset of human rights at the United Nations 1968 International Conference on Human Rights.^[125] The sixteenth article of the resulting Proclamation of Teheran states, "Parents have a basic human right to determine freely and responsibly the number and the spacing of their children."^[125]^[126]

Reproductive rights may include some or all of the following rights: the right to legal or safe abortion, the right to control one's reproductive functions, the right to quality reproductive healthcare, and the right to education and access in order to make reproductive choices free from coercion, discrimination, and violence.^[127]

Reproductive rights may also be understood to include education about contraception and sexually transmitted infections, and freedom from coerced sterilisation and contraception, protection from gender-based practices such as female genital cutting (FGC) and male genital mutilation (MGM).^[122]^[125]^[127]^[128]

Information and communication technologies[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

In October 2009, Finland's Ministry of Transport and Communications announced that every person in Finland would have the legal right to Internet access.^[129] Since July 2010, the government has legally obligated telecommunications companies to offer broadband Internet access to every permanent residence and office. The connection must be "reasonably priced" and have a downstream rate of at least 1 Mbit/s.^[130]

In March 2010, the BBC, having commissioned an opinion poll, reported that "almost four in five people around the world believe that access to the internet is a fundamental right".^[131] The poll, conducted by the polling company GlobeScan for the BBC World Service, collated the answers of 27,973 adult citizens across 26 countries to find that 79% of adults either strongly agreed or somewhat agreed with the statement: "access to the internet should be a fundamental right of all people".^[132]

Right to non-refoulement vs. right to asylum[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Non-refoulement is the right not to be returned to a place of persecution and is the foundation for international refugee law, as outlined in the 1951 Convention Relating to the Status of Refugees.^[133] Both the right to non-refoulement and the right to asylum have taken centre stage in recent debates over the treatment of refugees. A central worry about the right to asylum is that it can limit a state's power to handle a mass influx of refugees.^[134] Processing asylum applications can take a considerable amount of time, and this amount rises with the number of refugees applying. This creates an incentive for more refugees to apply, since they are allowed to stay in the country during the application process. One potential solution to the problem of mass influx is proposed by U.S.-based political philosopher Andy Lamey. Lamey proposes a portable procedural model that focuses on the right to non-refoulement.^[135] Crucially, the procedural rights defended by this model can be applied outside national borders, within any rights respecting country; this allows the burden of mass influx to be shared by a plurality of countries without violating the procedural rights of the refugee.

Relationship with other topics[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The environment[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

There are two basic conceptions of environmental human rights in the current human rights system. The first is that the right to a healthy or adequate environment is itself a human right (as seen in both Article 24 of the African Charter on Human and Peoples' Rights, and Article 11 of the San Salvador Protocol to the American Convention on Human Rights).^[136]^[137] The second conception is the idea that environmental human rights can be derived from other human rights, usually – the right to life, the right to health, the right to private family life and the right to property (among many others). This second theory enjoys much more widespread use in human rights courts around the world, as those rights are contained in many human rights documents.

The onset of various environmental issues, especially climate change, has created potential conflicts between different human rights. Human rights ultimately require a working ecosystem and healthy environment, but the granting of certain rights to individuals may damage these. Such as the conflict between right to decide number of offspring and the common need for a healthy environment, as noted in the tragedy of the commons.^[138] In the area of environmental rights, the responsibilities of multinational corporations, so far relatively unaddressed by human rights legislation, is of paramount consideration.^[փա՞ստ]

Environmental rights revolve largely around the idea of a right to a livable environment both for the present and the future generations.

National security[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

With the exception of non-derogable human rights (international conventions class the right to life, the right to be free from slavery, the right to be free from torture and the right to be free from retroactive application of penal laws as non-derogable),^[139] the UN recognises that human rights can be limited or even pushed aside during times of national emergency – although

the emergency must be actual, affect the whole population and the threat must be to the very existence of the nation. The declaration of emergency must also be a last resort and a temporary measure.

- United Nations. The Resource^[139]

Rights that cannot be derogated for reasons of national security in any circumstances are known as peremptory norms or jus cogens. Such United Nations Charter obligations are binding on all states and cannot be modified by treaty.

Examples of national security being used to justify human rights violations include the Japanese American internment during World War II,^[140] Stalin's Great Purge,^[141] and the modern-day abuses of terror suspects rights by some countries, often in the name of the War on Terror.^[142]^[143]

Relativism and universalism[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The UDHR enshrines universal rights that apply to all humans equally, whichever geographical location, state, race or culture they belong to. However, in academia there is a dispute between scholars that advocate moral relativism and scholars that advocate moral universalism. Relativists do not argue against human rights, but concede that human rights are socially constructed and are shaped by cultural and environmental contexts. Universalists argue that human rights have always existed, and apply to all people regardless of culture, race, sex, or religion.

More specifically, proponents of cultural relativism argue for acceptance of different cultures, which may have practices conflicting with human rights. Relativists caution that universalism could be used as a form of cultural, economic or political imperialism. The White Man's Burden is used as an example of imperialism and the destruction of local cultures justified by the desire to spread Eurocentric values.^[144] In particular, the concept of human rights is often claimed to be fundamentally rooted in a politically liberal outlook which, although generally accepted in Europe, Japan or North America, is not necessarily taken as standard elsewhere.^[փա՞ստ]

Opponents of relativism argue that some practices exist that violate the norms of all human cultures. A common example is female genital mutilation, which occurs in different cultures in Africa, Asia and South America.^[փա՞ստ] It is not mandated by any religion, but has become a tradition in many cultures. It is considered a violation of women's and girl's rights by much of the international community, and is outlawed in some countries.

The former Prime Ministers of Singapore, Lee Kuan Yew, and of Malaysia, Mahathir bin Mohamad both claimed in the 1990s that Asian values were significantly different from Western values and included a sense of loyalty and foregoing personal freedoms for the sake of social stability and prosperity, and therefore authoritarian government is more appropriate in Asia than democracy. Lee Kuan Yew argued that:

What Asians value may not necessarily be what Americans or Europeans value. Westerners value the freedoms and liberties of the individual. As an Asian of Chinese cultural background, my values are for a government which is honest, effective, and efficient.

- Lee Kuan Yew, Democracy, Human Rights and the Realities, Tokyo, Nov 10, 1992^[145]

In response, critics have pointed out that cultural relativism could be used as a justification for authoritarianism. An example is in 1981, when the Iranian representative to the United Nations, Said Rajaie-Khorassani, articulated the position of his country regarding the Universal Declaration of Human Rights by saying that the UDHR was "a secular understanding of the Judeo-Christian tradition", which could not be implemented by Muslims without trespassing the Islamic law.^[146] The Asian Values argument was criticised by Mahathir's former deputy:

To say that freedom is Western or unAsian is to offend our traditions as well as our forefathers, who gave their lives in the struggle against tyranny and injustices.

- A. Ibrahim in his keynote speech to the Asian Press Forum titled Media and Society in Asia, December 2, 1994

and by Singapore's opposition leader Chee Soon Juan, who states that it is racist to assert that Asians do not want human rights.^[147]

Defenders of moral universalism argue that relativistic arguments neglect the fact that modern human rights are new to all cultures, dating back no further than the UDHR in 1948. They argue that the UDHR was drafted by people from many different cultures and traditions, including a US Roman Catholic, a Chinese Confucian philosopher, a French zionist and a representative from the Arab League, amongst others, and drew upon advice from thinkers such as Mahatma Gandhi.^[43] Michael Ignatieff has argued that cultural relativism is almost exclusively an argument used by those who wield power in cultures which commit human rights abuses, and that those whose human rights are compromised are the powerless.^[148] This reflects the fact that the difficulty in judging universalism versus relativism lies in who is claiming to represent a particular culture.

Although the argument between universalism and relativism is far from complete, it is an academic discussion in that all international human rights instruments adhere to the principle that human rights are universally applicable. The 2005 World Summit reaffirmed the international community's adherence to this principle:

The universal nature of human rights and freedoms is beyond question.

- 2005 World Summit, paragraph 121

References[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 James Nickel, with assistance from Thomas Pogge, M.B.E. Smith, and Leif Wenar, December 13, 2013, Stanford Encyclopedia of Philosophy, Human Rights, Retrieved August 14, 2014
↑ Nickel 2010
↑ Sepúlveda et al. 2004, էջ. 3«Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից March 28, 2012-ին. Վերցված է 2011-11-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 The United Nations, Office of the High Commissioner of Human Rights, What are human rights?, Retrieved August 14, 2014
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Gary J. Bass (book reviewer), Samuel Moyn (author of book being reviewed), October 20, 2010, The New Republic, The Old New Thing, Retrieved August 14, 2014
↑ Merriam-Webster dictionary, [1], Retrieved August 14, 2014, "rights (as freedom from unlawful imprisonment, torture, and execution) regarded as belonging fundamentally to all persons"
↑ Beitz 2009, էջ. 1
↑ Shaw 2008, էջ. 265
↑ Macmillan Dictionary, human rights - definition, Retrieved August 14, 2014, "the rights that everyone should have in a society, including the right to express opinions about the government or to have protection from harm"
↑ ^10,0 ^10,1 Freeman 2002, էջեր. 15–17
↑ Moyn 2010, էջ. 8
↑ Burns H. Weston, March 20, 2014, Encyclopædia Britannica, human rights, Retrieved August 14, 2014
↑ ^13,0 ^13,1 UDHR 1948
↑ Donnelly 2003, էջ. 71
↑ Ishay 2008, էջ. 64
↑ Isaac Lewin, The Jewish community in Poland, Philosophical Library, the University of Michigan, 1985 p.19
↑ Samuel Moyn, August 30-edition of September 6, 2010, The Nation, Human Rights in History: Human rights emerged not in the 1940s but the 1970s, and on the ruins of prior dreams, Retrieved August 14, 2014
↑ Hannum, Hurst (2006). «The concept of human rights». International Human Rights: Problems of Law, Policy, And Practice. Aspen Publishers. էջեր 31–33. ISBN 0735555575.
↑ «Britain's unwritten constitution». British Library. Վերցված է 27 November 2015-ին. «The key landmark is the Bill of Rights (1689), which established the supremacy of Parliament over the Crown ... providing for the regular meeting of Parliament, free elections to the Commons, free speech in parliamentary debates, and some basic human rights, most famously freedom from 'cruel or unusual punishment'.»
↑ Turnbull, George (1742). Observations Upon Liberal Education, In All Its Branches: In Three Parts. Millar.
↑ Cooper, Belinda (September 24, 2010). «Book Review - The Last Utopia - Human Rights in History - By Samuel Moyn» – via NYTimes.com.
↑ Stefan-Ludwig Hoffmann (December 13, 2010). Human Rights in the Twentieth Century. Cambridge University Press. էջեր 2–. ISBN 978-1-139-49410-6.
↑ ^23,0 ^23,1 al-Ahsan, Abdullah (2009). "Law, Religion and Human Dignity in the Muslim World Today: An Examination of OIC's Cairo Declaration of Human Rights". Journal of Law and Religion: 571
↑ Fagan 2005
↑ Woody Evans, 2015. "Posthuman Rights: Dimensions of Transhuman Worlds". Revista Teknokultura 12(2). [2]
↑ Blattberg, C (2010). «The Ironic Tragedy of Human Rights». Patriotic Elaborations: Essays in Practical Philosophy. McGill-Queen's University Press. էջեր 43–59. ISBN 0-7735-3538-1.
↑ Andrew Fagan Philosophical criticisms of human rights Internet Encyclopedia of Philosophy Human Rights 2003-2005
↑ Alain Pellet "Droits-de-l’hommisme" et droit international Արխիվացված Հունվար 17, 2013 Wayback Machine 2000 (Ֆրանսերեն)
↑ Alain de Benoist Au-dela des droits de l'homme Արխիվացված Մարտ 17, 2012 Wayback Machine Krisis 2004(Ֆրանսերեն); Religion of Human Rights, 1988 (գերմ.) Արխիվացված Մայիս 5, 2012 Wayback Machine (ռուս.) Արխիվացված Մայիս 5, 2012 Wayback Machine
↑ The International Human Rights Movement: Part of the Problem? Harvard Human Rights Journal / Vol. 15, Spring 2002
↑ Ball & Gready 2006, էջ. 37
↑ ^32,0 ^32,1 Alston 2005, էջ. 807
↑ Ball & Gready 2006, էջ. 42
↑ ^34,0 ^34,1 ^34,2 Brownlie 2003, էջ. 532
↑ ^35,0 ^35,1 Pierre N. Leval, March–April 2013, Foreign Affairs magazine, The Long Arm of International Law: Giving Victims of Human Rights Abuses Their Day in Court, Retrieved Aug. 14, 2014
↑ [3] United Nations Charter Article 1(3).
↑ ^37,0 ^37,1 Shaw 2008, էջ. 277
↑ Roosevelt 1948
↑ The History of Human Rights: From Ancient Times to the Globalization Era, Micheline R. Ishay, copyright 2004 and 2008, University of California Press, Early Ethical Contributions, Retrieved August 14, 2014, (see page 18 near top of page) "...The Universal Declaration of Human Rights was the preeminent document of international rights summarizing secular and religious notions of rights that had evolved throughout the centuries...."
↑ ^40,0 ^40,1 Glendon 2004
↑ Glendon (2001).
↑ «'Mrs R' and the human rights scripture». Asia Times. Hong Kong. November 2, 2002. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ ^43,0 ^43,1 Ball & Gready 2006, էջ. 34
↑ Henkin, Louis. The International Bill of Rights: The Universal Declaration and the Covenants, in International Enforcement of Human Rights 6–9, Bernhardt and Jolowicz, eds, (1987).
↑ Pogge, Thomas. «Poverty and Human Rights» (PDF). ohchr.org. Վերցված է May 13, 2015-ին.
↑ Henkin, Louis. Introduction, The International Bill of Rights 9–10 (1981).
↑ Shaw 2008, էջ. 275
↑ Ball & Gready 2006, էջ. 92
↑ Fred Grünfeld and Anke Huijboom, The failure to prevent genocide in Rwanda: the role of bystanders (2007) p. 199
↑ Lee Feinstein, Darfur and beyond: what is needed to prevent mass atrocities (2007) p. 46
↑ Security Council passes landmark resolution – world has responsibility to protect people from genocide Արխիվացված Հոկտեմբեր 12, 2010 Wayback Machine Oxfam Press Release - April 28, 2006
↑ ^52,0 ^52,1 Sepúlveda et al. 2004, էջ. 80
↑ Shaw 2008, էջ. 303
↑ «United Nations Rights Council Page». United Nations News Page.
↑ «The United Nations System» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) January 9, 2008-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ UN Charter, Article 39
↑ Ball & Gready 2006, էջ. 95
↑ The Security Council referred the human rights situation in Darfur in Sudan to the ICC despite the fact that Sudan has a functioning legal system
↑ Shaw 2008, էջ. 311
↑ «OHCHR | Introduction of the Committee». www.ohchr.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2017-10-06-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (օգնություն)
↑ ^61,0 ^61,1 Shaw 2008, էջ. 309
↑ Alston, ed. by Philip (1992). The United Nations and human rights : a critical appraisal (1. issued as pbk. ed.). Oxford: Clarendon Press. էջ 474. ISBN 0-19-825450-4. {{cite book}}: |first= has generic name (օգնություն)
↑ Donnelly 2003, էջ. 138
↑ ^64,0 ^64,1 «Historical Background to the European Court of Human Rights». European Court of Human Rights. Արխիվացված է օրիգինալից December 22, 2007-ին. Վերցված է January 4, 2008-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Durham, H. (2004). «"We the People: The Position of NGOs in Gathering Evidence and Giving Witness in International Criminal Trials». In Thakur, R, Malcontent, P (ed.). From Sovereign Impunity to International Accountability. New York: United Nations University Press.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link)
↑ «Human rights: A crowded field». The Economist. London. May 27, 2010. Վերցված է August 9, 2010-ին.
↑ Jeffay, Nathan (June 24, 2010). «Academic hits out at politicised charities». The Jewish Chronicle.
↑ Edelstein, Jason (October 12, 2010). «The Search for the Truth». The Jerusalem Post.
↑ «Corporations and Human Rights». Human Rights Watch. Արխիվացված է օրիգինալից December 15, 2007-ին. Վերցված է January 3, 2008-ին.
↑ «Transnational corporations should be held to human rights standards – UN expert». UN News Centre. October 13, 2003. Վերցված է January 3, 2008-ին.
↑ «Norms on the responsibilities of transnational corporations and other business enterprises with regard to human rights». UN Sub-Commission on the Promotion and Protection of Human Rights. Վերցված է January 3, 2008-ին.
↑ «Report to the Economic and Social Council on the sixtieth session of the commission (E/CN.4/2004/L.11/Add.7)» (PDF). United Nations Commission on Human Rights. էջ 81. Վերցված է January 3, 2008-ին.
↑ There is an ongoing debate on the relationship between the two branches of law. Koskenniemi, Marti (September 2002). «Fragmentation of International Law? Postmodern Anxieties». Leiden Journal of International Law. 15 (3): 553–579. doi:10.1017/S0922156502000262. Վերցված է January 30, 2015-ին. Yun, Seira (2014). «Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child». Journal of International Humanitarian Legal Studies. 5 (1–2): 213–257. SSRN 2556825.
↑ «Abolish the death penalty». Amnesty International. Վերցված է December 13, 2012-ին.
↑ United Nations resolution 62/149.
↑ «United Nations Treaty Collection». United Nations. Արխիվացված է օրիգինալից November 8, 2010-ին. Վերցված է October 7, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Torture and Ill-Treatment in the 'War on Terror'». Amnesty International. November 1, 2005. Վերցված է October 22, 2008-ին.
↑ Amnesty International Report 2005 Report 2006 Wayback Machine (արխիվացված Մարտ 17, 2007)
↑ «Report 08: At a Glance». Amnesty International. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից July 8, 2008-ին. Վերցված է October 22, 2008-ին.
↑ «The law against slavery». Religion & Ethics – Ethical issues. BBC. Վերցված է October 5, 2008-ին.
↑ Skinner, E. Benjamin (January 18, 2010). «Sex trafficking in South Africa: World Cup slavery fear». Time. New York. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ «Forced labour – Themes». Ilo.org. Արխիվացված է օրիգինալից February 9, 2010-ին. Վերցված է March 14, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Bales, Kevin (1999). «1». Disposable People: New Slavery in the Global Economy. University of California Press. էջ 9. ISBN 0-520-21797-7.
↑ «UN Chronicle | Slavery in the Twenty-First Century» (PDF). United Nations. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) July 16, 2011-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Millions 'forced into slavery'». BBC News. May 27, 2002. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ UK. «Slavery in the 21st century». Newint.org. Արխիվացված է օրիգինալից May 27, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Experts encourage action against sex trafficking». Voice of America. May 15, 2009. Արխիվացված է օրիգինալից May 1, 2011-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Article 10 UDHR». {{cite web}}: Missing or empty |url= (օգնություն)
↑ Doebbler, Curtis (2006). Introduction to International Human Rights Law. CD Publishing. էջեր 107–108. ISBN 978-0-9743570-2-7.
↑ Doebbler, Curtis (2006). Introduction to International Human Rights Law. CD Publishing. էջ 110. ISBN 978-0-9743570-2-7.
↑ Alfredsson, Gudmundur; Eide, Asbjorn (1999). The Universal Declaration of Human Rights: a common standard of achievement. Martinus Nijhoff Publishers. էջ 225. ISBN 978-90-411-1168-5.
↑ ^92,0 ^92,1 Doebbler, Curtis (2006). Introduction to International Human Rights Law. CD Publishing. էջ 108. ISBN 978-0-9743570-2-7.
↑ Universal Declaration of Human Rights, Article 18.
↑ «The Universal Declaration of Human Rights». The United Nations.
↑ For example see Jan Brabec, Václav Havel, Ivan Lamper, David Nemec, Petr Placak, Joska Skalnik et al. "Prisoners of Conscience". New York Review of Books. 1989; 36 (1) February 2. Accessed October 18, 2009.
↑ Katherine White. Crisis of Conscience: Reconciling Religious Health Care Providers' Beliefs and Patients' Rights. Stanford Law Review 1999; 51: 1703–1724.
↑ Jérémiee Gilbert, Nomadic Peoples and Human Rights (2014), p. 73: "Freedom of movement within a country encompasses both the right to travel freely within the territory of the State and the right to relocate oneself and to choose one's place of residence".
↑ Halbrook, Stephen P. (1994). That Every Man Be Armed: The Evolution of a Constitutional Right (Independent Studies in Political Economy). Oakland, CA: The Independent Institute. էջ 8. ISBN 0-945999-38-0.
↑ McAffee, Thomas B.; Michael J. Quinlan (March 1997). «Bringing Forward The Right To Keep And Bear Arms: Do Text, History, Or Precedent Stand In The Way?». North Carolina Law Review: 781. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
↑ «Declaration on the Responsibilities of the Present Generation Towards the Future Generation». UNESCO. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ Shyamantha, Asokan (December 11, 2013). «India's Supreme Court turns the clock back with gay sex ban». Reuters.
↑ «World Day against Death Penalty». ILGA. Արխիվացված է օրիգինալից August 23, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «The Role of the Yogyakarta Principles». International Gay & Lesbian Human Rights Commission. April 8, 2008.
↑ «Interactive Map of Legal Status of LGBT People». Amnestyusa.org. Արխիվացված է օրիգինալից May 16, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «About LGBT Human Rights». Amnestyusa.org. March 3, 2010. Արխիվացված է օրիգինալից July 12, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) December 17, 2008-ին. Վերցված է 2008-12-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
↑ «2000 CCAR Resolution». March 18, 2008. Վերցված է October 12, 2008-ին.
↑ «2003 URJ Resolution». Վերցված է October 12, 2008-ին.(չաշխատող հղում)
↑ «John Geddes Lawrence and Tyron Garner v. State of Texas» (PDF). Վերցված է October 12, 2008-ին.
↑ «The Application of International Human Rights Law in relation to Sexual Orientation and Gender Identity». The Yogyakarta Principles. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ «Sexual orientation and gender identity». France Onu. Վերցված է December 13, 2012-ին.
↑ «Human Rights: Statement on Human Rights, Sexual Orientation and Gender Identity at High Level Meeting». Mission of the Netherlands to the UN. June 3, 2008. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ Worsnip, Patrick (December 18, 2008). «U.N. divided over gay rights declaration». Reuters. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ Macfarquhar, Neil (December 19, 2008). «In a First, Gay Rights Are Pressed at the U.N». The New York Times.
↑ «Should trade be considered a human right?». COPLA. December 9, 2008. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2011-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Fernandez, Soraya (December 9, 2008). «Protecting access to markets». COPLA. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2011-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Jones, Nicola and Hayley Baker (March 2008). «Untangling links between trade, poverty and gender». Overseas Development Institute.
↑ Ellis, Karen and Jodie Keane (November 2008). «Do we need a new 'Good for Development' label?». Overseas Development Institute.
↑ Mareike Meyn (December 9, 2008). «Beyond rights: Trading to win». COPLA. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2011-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «International Decade for Action 'Water for Life' 2005-2015. Focus Areas: The human right to water and sanitation». www.un.org (անգլերեն). Վերցված է 2017-06-02-ին.
↑ ^121,0 ^121,1 «Human rights - UNFPA - United Nations Population Fund». www.unfpa.org.
↑ ^122,0 ^122,1 Cook, Rebecca J.; Fathalla, Mahmoud F. (September 1996). «Advancing Reproductive Rights Beyond Cairo and Beijing». International Family Planning Perspectives. Guttmacher Institute. 22 (3): 115–121. doi:10.2307/2950752. JSTOR 2950752. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
↑ ^123,0 ^123,1 «FROM COMMITMENT TO ACTION ON SEXUAL AND REPRODUCTIVE HEALTH AND RIGHTS» (PDF). UNFPA.
↑ «Reproductive Rights are Human Rights» (PDF). UNFPA.
↑ ^125,0 ^125,1 ^125,2 Freedman, Lynn P.; Isaacs, Stephen L. (Jan–Feb 1993). «Human Rights and Reproductive Choice». Studies in Family Planning. Population Council. 24 (1): 18–30. doi:10.2307/2939211. JSTOR 2939211. PMID 8475521. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
↑ «Proclamation of Teheran». International Conference on Human Rights. 1968. Արխիվացված է օրիգինալից October 17, 2007-ին. Վերցված է November 8, 2007-ին.
↑ ^127,0 ^127,1 «Stop Violence Against Women: Reproductive rights». Amnesty International USA. 2007. Արխիվացված է օրիգինալից January 20, 2008-ին. Վերցված է December 8, 2007-ին. «Reproductive rights – access to sexual and reproductive healthcare and autonomy in sexual and reproductive decision-making – are human rights; they are universal, indivisible, and undeniable. These rights are founded upon principles of human dignity and equality, and have been enshrined in international human rights documents.» {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Zavales, Anastasios (December 10, 1993). «Genital mutilation and the United Nations». National Organization of Circumcision Information Resource Centers. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ «1Mb Broadband Access Becomes Legal Right». YLE. Helsinki. October 14, 2009. Վերցված է December 15, 2011-ին.
↑ «First nation makes broadband access a legal right». CNN. July 12, 2010. Վերցված է December 15, 2011-ին.
↑ «Internet access is 'a fundamental right'». BBC News. March 8, 2010. Վերցված է December 15, 2011-ին.
↑ «Four in Five Regard Internet Access as a Fundamental Right: Global Poll» (PDF). BBC News. Վերցված է December 15, 2011-ին.
↑ «Convention relating to the Status of Refugees». www.ohchr.org. Վերցված է September 29, 2015-ին.
↑ Lamey, Andy (April 5, 2011). Frontier Justice: The Global Refugee Crisis and What To Do About It. Doubleday Canada. էջեր 141–144. ISBN 9780307367921.
↑ Lamey, Andy (April 5, 2011). Frontier Justice: The Global Refugee Crisis and What To Do About It. Doubleday Canada. էջեր 232–40. ISBN 9780307367921.
↑ «African Commission on Human and Peoples' Rights». Achpr.org. July 20, 1979. Արխիվացված է օրիգինալից May 24, 2005-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «OAS – Organization of American States: Democracy for peace, security, and development». Oas.org. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ Garrett Hardin, "The Tragedy of the Commons", Science, Vol. 162, No. 3859 (December 13, 1968), pp. 1243–1248. Also available here [4] and here.
↑ ^139,0 ^139,1 «The Resource Part II: Human Rights in Times of Emergencies». United Nations. Վերցված է December 31, 2007-ին.
↑ «Children of the Camps | Internment Timeline». Pbs.org. Վերցված է August 29, 2010-ին.
↑ «The Great Purge». Cusd.chico.k12.ca.us. Արխիվացված է օրիգինալից April 6, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Fox News Report». Fox News Channel. December 10, 2007.
↑ «UK Law Lords Rule Indefinite Detention Breaches Human Rights». Human Rights Watch.
↑ "Eurocentrism". In Encyclopedia of the Developing World. Ed. Thomas M. Leonard, Taylor & Francis, 2006, 0-415-97662-6, p. 636.
↑ Halper, Stefan. The Beijing consensus. p. 133
↑ Littman (1999)
↑ Ball & Gready 2006, էջ. 25
↑ Ignatieff 2001, էջ. 68

Bibliography[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Books[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Beitz, Charles R. (2009). The idea of human rights. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-957245-8. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Moyn, Samuel (2010). The last utopia: human rights in history. Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06434-8. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Donnelly, Jack (2003). Universal human rights in theory and practice (2nd ed.). Ithaca: Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-8776-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Ball, Olivia; Gready, Paul (2006). The no-nonsense guide to human rights. Oxford. ISBN 978-1-904456-45-2. {{cite book}}: |work= ignored (օգնություն); Invalid |ref=harv (օգնություն)CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Freeman, Michael (2002). Human rights : an interdisciplinary approach. Cambridge: Polity Press. ISBN 978-0-7456-2355-9. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Doebbler, Curtis F. J (2006). Introduction to international human rights law. Cd Publishing. ISBN 978-0-9743570-2-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Keys, Barbara J. (2014). Reclaiming American Virtue: The Human Rights Revolution of the 1970s. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Shaw, Malcolm (2008). International Law (6th ed.). Leiden: Cambridge University Press. ISBN 978-0-511-45559-9. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Ishay, Micheline R. (2008). The history of human rights : from ancient times to the globalization era. Berkeley, Calif.: University of California Press. ISBN 0-520-25641-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Brownlie, Ian (2003). Principles of Public International Law (6th ed.). OUP. ISBN 0-19-955683-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Glendon, Mary Ann (2001). A world made new : Eleanor Roosevelt and the Universal Declaration of Human Rights. New York: Random House. ISBN 978-0-679-46310-8.
Sepúlveda, Magdalena; van Banning, Theo; Gudmundsdóttir, Gudrún; Chamoun, Christine; van Genugten, Willem J.M. (2004). Human rights reference handbook (3rd ed. rev. ed.). Ciudad Colon, Costa Rica: University of Peace. ISBN 9977-925-18-6.[5]
Ignatieff, Michael (2001). Human rights as politics and idolatry (3. print. ed.). Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 0-691-08893-4. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)

Articles[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Alston, Philip (August 2005). «Ships Passing in the Night: The Current State of the Human Rights and Development Debate seen through the Lens of the Millennium Development Goals». Human Rights Quarterly. 27 (3): 755–829. doi:10.1353/hrq.2005.0030. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Endsjø, Dag Øistein (2005). «Lesbian, gay, bisexual and transgender rights and the religious relativism of human rights». Human Rights Review. 6:2 (2): 102–10. doi:10.1007/s12142-005-1020-1. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Glendon, Mary Ann (April 2004). «The Rule of Law in The Universal Declaration of Human Rights». Northwestern University Journal of International Human Rights. 2: 5. Արխիվացված է օրիգինալից May 4, 2008-ին. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Online[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Nickel, James (2010). «Human Rights». The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2010 ed.). {{cite encyclopedia}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
Fagan, Andrew (2005). «Human Rights». The Internet Encyclopedia of Philosophy. ISSN 2161-0002. {{cite encyclopedia}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)

Miscellaneous[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Roosevelt, Eleanor (December 9, 1948). On the Adoption of the Universal Declaration of Human Rights (Speech). Third regular session of the United Nations General Assembly. Paris, France. {{cite speech}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
«Universal Declaration of Human Rights». UN General Assembly. December 10, 1948. 217 A (III). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Sister project links

Կաղապար:Cite IEP
United Nations: Human Rights
UN Practitioner's Portal on HRBA Programming UN centralised webportal on the Human Rights-Based Approach to Development Programming
Simple Guide to the UN Treaty Bodies (International Service for Human Rights)
Country Reports on Human Rights Practices U.S. Department of State.
International Center for Transitional Justice (ICTJ)
The International Institute of Human Rights
IHRLaw.org International Human Rights Law – comprehensive online resources and news
AniSard/Ավազարկղ հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)

Կաղապար:Human rights Կաղապար:Globalization

Կատեգորիա:Abuse Կատեգորիա:Concepts in ethics Կատեգորիա:Culture Կատեգորիա:Law and economics Կատեգորիա:Law Կատեգորիա:Egalitarianism Կատեգորիա:Personhood

[twsStanfordEncyclopedia-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 James Nickel, with assistance from Thomas Pogge, M.B.E. Smith, and Leif Wenar, December 13, 2013, Stanford Encyclopedia of Philosophy, Human Rights, Retrieved August 14, 2014

[:0-2] Nickel 2010

[:1-3] Sepúlveda et al. 2004, էջ. 3«Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից March 28, 2012-ին. Վերցված է 2011-11-08-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)

[twsUnitedNations-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 The United Nations, Office of the High Commissioner of Human Rights, What are human rights?, Retrieved August 14, 2014

[twsGaryJBass-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Gary J. Bass (book reviewer), Samuel Moyn (author of book being reviewed), October 20, 2010, The New Republic, The Old New Thing, Retrieved August 14, 2014

[twsWebster-6] Merriam-Webster dictionary, [1], Retrieved August 14, 2014, "rights (as freedom from unlawful imprisonment, torture, and execution) regarded as belonging fundamentally to all persons"

[:2-7] Beitz 2009, էջ. 1

[:3-8] Shaw 2008, էջ. 265

[twsMacmillan-9] Macmillan Dictionary, human rights - definition, Retrieved August 14, 2014, "the rights that everyone should have in a society, including the right to express opinions about the government or to have protection from harm"

[Freeman15-10] 10,0 ^10,1 Freeman 2002, էջեր. 15–17

[:4-11] Moyn 2010, էջ. 8

[twsBritannica-12] Burns H. Weston, March 20, 2014, Encyclopædia Britannica, human rights, Retrieved August 14, 2014

[UDHR-13] 13,0 ^13,1 UDHR 1948

[Donnelly71-14] Donnelly 2003, էջ. 71

[Ishay64-15] Ishay 2008, էջ. 64

[16] Isaac Lewin, The Jewish community in Poland, Philosophical Library, the University of Michigan, 1985 p.19

[twsSamuelMoyn-17] Samuel Moyn, August 30-edition of September 6, 2010, The Nation, Human Rights in History: Human rights emerged not in the 1940s but the 1970s, and on the ruins of prior dreams, Retrieved August 14, 2014

[18] Hannum, Hurst (2006). «The concept of human rights». International Human Rights: Problems of Law, Policy, And Practice. Aspen Publishers. էջեր 31–33. ISBN 0735555575.

[19] «Britain's unwritten constitution». British Library. Վերցված է 27 November 2015-ին. «The key landmark is the Bill of Rights (1689), which established the supremacy of Parliament over the Crown ... providing for the regular meeting of Parliament, free elections to the Commons, free speech in parliamentary debates, and some basic human rights, most famously freedom from 'cruel or unusual punishment'.»

[20] Turnbull, George (1742). Observations Upon Liberal Education, In All Its Branches: In Three Parts. Millar.

[21] Cooper, Belinda (September 24, 2010). «Book Review - The Last Utopia - Human Rights in History - By Samuel Moyn» – via NYTimes.com.

[Hoffmann2010-22] Stefan-Ludwig Hoffmann (December 13, 2010). Human Rights in the Twentieth Century. Cambridge University Press. էջեր 2–. ISBN 978-1-139-49410-6.

[Ahsan,_Abdullah_2009-23] 23,0 ^23,1 al-Ahsan, Abdullah (2009). "Law, Religion and Human Dignity in the Muslim World Today: An Examination of OIC's Cairo Declaration of Human Rights". Journal of Law and Religion: 571

[IEOP-24] Fagan 2005

[25] Woody Evans, 2015. "Posthuman Rights: Dimensions of Transhuman Worlds". Revista Teknokultura 12(2). [2]

[26] Blattberg, C (2010). «The Ironic Tragedy of Human Rights». Patriotic Elaborations: Essays in Practical Philosophy. McGill-Queen's University Press. էջեր 43–59. ISBN 0-7735-3538-1.

[27] Andrew Fagan Philosophical criticisms of human rights Internet Encyclopedia of Philosophy Human Rights 2003-2005

[28] Alain Pellet "Droits-de-l’hommisme" et droit international Արխիվացված Հունվար 17, 2013 Wayback Machine 2000 (Ֆրանսերեն)

[29] Alain de Benoist Au-dela des droits de l'homme Արխիվացված Մարտ 17, 2012 Wayback Machine Krisis 2004(Ֆրանսերեն); Religion of Human Rights, 1988 (գերմ.) Արխիվացված Մայիս 5, 2012 Wayback Machine (ռուս.) Արխիվացված Մայիս 5, 2012 Wayback Machine

[30] The International Human Rights Movement: Part of the Problem? Harvard Human Rights Journal / Vol. 15, Spring 2002

[31] Ball & Gready 2006, էջ. 37

[Alston807-32] 32,0 ^32,1 Alston 2005, էջ. 807

[33] Ball & Gready 2006, էջ. 42

[Brownlie532-34] 34,0 ^34,1 ^34,2 Brownlie 2003, էջ. 532

[twsForeignAffairs-35] 35,0 ^35,1 Pierre N. Leval, March–April 2013, Foreign Affairs magazine, The Long Arm of International Law: Giving Victims of Human Rights Abuses Their Day in Court, Retrieved Aug. 14, 2014

[36] [3] United Nations Charter Article 1(3).

[Shaw277-37] 37,0 ^37,1 Shaw 2008, էջ. 277

[38] Roosevelt 1948

[twsIshay-39] The History of Human Rights: From Ancient Times to the Globalization Era, Micheline R. Ishay, copyright 2004 and 2008, University of California Press, Early Ethical Contributions, Retrieved August 14, 2014, (see page 18 near top of page) "...The Universal Declaration of Human Rights was the preeminent document of international rights summarizing secular and religious notions of rights that had evolved throughout the centuries...."

[Glendon-40] 40,0 ^40,1 Glendon 2004

[41] Glendon (2001).

[42] «'Mrs R' and the human rights scripture». Asia Times. Hong Kong. November 2, 2002. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[Gready34-43] 43,0 ^43,1 Ball & Gready 2006, էջ. 34

[44] Henkin, Louis. The International Bill of Rights: The Universal Declaration and the Covenants, in International Enforcement of Human Rights 6–9, Bernhardt and Jolowicz, eds, (1987).

[ohch-45] Pogge, Thomas. «Poverty and Human Rights» (PDF). ohchr.org. Վերցված է May 13, 2015-ին.

[46] Henkin, Louis. Introduction, The International Bill of Rights 9–10 (1981).

[47] Shaw 2008, էջ. 275

[48] Ball & Gready 2006, էջ. 92

[49] Fred Grünfeld and Anke Huijboom, The failure to prevent genocide in Rwanda: the role of bystanders (2007) p. 199

[50] Lee Feinstein, Darfur and beyond: what is needed to prevent mass atrocities (2007) p. 46

[Oxfam_28April-51] Security Council passes landmark resolution – world has responsibility to protect people from genocide Արխիվացված Հոկտեմբեր 12, 2010 Wayback Machine Oxfam Press Release - April 28, 2006

[Sepúlveda_et_al._2004_80-52] 52,0 ^52,1 Sepúlveda et al. 2004, էջ. 80

[53] Shaw 2008, էջ. 303

[54] «United Nations Rights Council Page». United Nations News Page.

[55] «The United Nations System» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) January 9, 2008-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[56] UN Charter, Article 39

[57] Ball & Gready 2006, էջ. 95

[58] The Security Council referred the human rights situation in Darfur in Sudan to the ICC despite the fact that Sudan has a functioning legal system

[59] Shaw 2008, էջ. 311

[60] «OHCHR | Introduction of the Committee». www.ohchr.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2017-10-06-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (օգնություն)

[Shaw309-61] 61,0 ^61,1 Shaw 2008, էջ. 309

[62] Alston, ed. by Philip (1992). The United Nations and human rights : a critical appraisal (1. issued as pbk. ed.). Oxford: Clarendon Press. էջ 474. ISBN 0-19-825450-4. {{cite book}}: |first= has generic name (օգնություն)

[63] Donnelly 2003, էջ. 138

[EUCourt-64] 64,0 ^64,1 «Historical Background to the European Court of Human Rights». European Court of Human Rights. Արխիվացված է օրիգինալից December 22, 2007-ին. Վերցված է January 4, 2008-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[65] Durham, H. (2004). «"We the People: The Position of NGOs in Gathering Evidence and Giving Witness in International Criminal Trials». In Thakur, R, Malcontent, P (ed.). From Sovereign Impunity to International Accountability. New York: United Nations University Press.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link)

[66] «Human rights: A crowded field». The Economist. London. May 27, 2010. Վերցված է August 9, 2010-ին.

[67] Jeffay, Nathan (June 24, 2010). «Academic hits out at politicised charities». The Jewish Chronicle.

[68] Edelstein, Jason (October 12, 2010). «The Search for the Truth». The Jerusalem Post.

[69] «Corporations and Human Rights». Human Rights Watch. Արխիվացված է օրիգինալից December 15, 2007-ին. Վերցված է January 3, 2008-ին.

[70] «Transnational corporations should be held to human rights standards – UN expert». UN News Centre. October 13, 2003. Վերցված է January 3, 2008-ին.

[71] «Norms on the responsibilities of transnational corporations and other business enterprises with regard to human rights». UN Sub-Commission on the Promotion and Protection of Human Rights. Վերցված է January 3, 2008-ին.

[72] «Report to the Economic and Social Council on the sixtieth session of the commission (E/CN.4/2004/L.11/Add.7)» (PDF). United Nations Commission on Human Rights. էջ 81. Վերցված է January 3, 2008-ին.

[73] There is an ongoing debate on the relationship between the two branches of law. Koskenniemi, Marti (September 2002). «Fragmentation of International Law? Postmodern Anxieties». Leiden Journal of International Law. 15 (3): 553–579. doi:10.1017/S0922156502000262. Վերցված է January 30, 2015-ին. Yun, Seira (2014). «Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child». Journal of International Humanitarian Legal Studies. 5 (1–2): 213–257. SSRN 2556825.

[74] «Abolish the death penalty». Amnesty International. Վերցված է December 13, 2012-ին.

[75] United Nations resolution 62/149.

[76] «United Nations Treaty Collection». United Nations. Արխիվացված է օրիգինալից November 8, 2010-ին. Վերցված է October 7, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[77] «Torture and Ill-Treatment in the 'War on Terror'». Amnesty International. November 1, 2005. Վերցված է October 22, 2008-ին.

[78] Amnesty International Report 2005 Report 2006 Wayback Machine (արխիվացված Մարտ 17, 2007)

[Amnesty08-79] «Report 08: At a Glance». Amnesty International. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից July 8, 2008-ին. Վերցված է October 22, 2008-ին.

[80] «The law against slavery». Religion & Ethics – Ethical issues. BBC. Վերցված է October 5, 2008-ին.

[time-81] Skinner, E. Benjamin (January 18, 2010). «Sex trafficking in South Africa: World Cup slavery fear». Time. New York. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[Forced_labour_–_Themes-82] «Forced labour – Themes». Ilo.org. Արխիվացված է օրիգինալից February 9, 2010-ին. Վերցված է March 14, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[disposable-bales-83] Bales, Kevin (1999). «1». Disposable People: New Slavery in the Global Economy. University of California Press. էջ 9. ISBN 0-520-21797-7.

[un.org-84] «UN Chronicle | Slavery in the Twenty-First Century» (PDF). United Nations. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) July 16, 2011-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[BBC_Millions_'forced_into_slavery'-85] «Millions 'forced into slavery'». BBC News. May 27, 2002. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[newint-86] UK. «Slavery in the 21st century». Newint.org. Արխիվացված է օրիգինալից May 27, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[voa-87] «Experts encourage action against sex trafficking». Voice of America. May 15, 2009. Արխիվացված է օրիգինալից May 1, 2011-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[Article_10-88] «Article 10 UDHR». {{cite web}}: Missing or empty |url= (օգնություն)

[89] Doebbler, Curtis (2006). Introduction to International Human Rights Law. CD Publishing. էջեր 107–108. ISBN 978-0-9743570-2-7.

[90] Doebbler, Curtis (2006). Introduction to International Human Rights Law. CD Publishing. էջ 110. ISBN 978-0-9743570-2-7.

[91] Alfredsson, Gudmundur; Eide, Asbjorn (1999). The Universal Declaration of Human Rights: a common standard of achievement. Martinus Nijhoff Publishers. էջ 225. ISBN 978-90-411-1168-5.

[Doebbler_2006_108-92] 92,0 ^92,1 Doebbler, Curtis (2006). Introduction to International Human Rights Law. CD Publishing. էջ 108. ISBN 978-0-9743570-2-7.

[93] Universal Declaration of Human Rights, Article 18.

[94] «The Universal Declaration of Human Rights». The United Nations.

[95] For example see Jan Brabec, Václav Havel, Ivan Lamper, David Nemec, Petr Placak, Joska Skalnik et al. "Prisoners of Conscience". New York Review of Books. 1989; 36 (1) February 2. Accessed October 18, 2009.

[96] Katherine White. Crisis of Conscience: Reconciling Religious Health Care Providers' Beliefs and Patients' Rights. Stanford Law Review 1999; 51: 1703–1724.

[Gilbert-97] Jérémiee Gilbert, Nomadic Peoples and Human Rights (2014), p. 73: "Freedom of movement within a country encompasses both the right to travel freely within the territory of the State and the right to relocate oneself and to choose one's place of residence".

[98] Halbrook, Stephen P. (1994). That Every Man Be Armed: The Evolution of a Constitutional Right (Independent Studies in Political Economy). Oakland, CA: The Independent Institute. էջ 8. ISBN 0-945999-38-0.

[nclr-99] McAffee, Thomas B.; Michael J. Quinlan (March 1997). «Bringing Forward The Right To Keep And Bear Arms: Do Text, History, Or Precedent Stand In The Way?». North Carolina Law Review: 781. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)

[100] «Declaration on the Responsibilities of the Present Generation Towards the Future Generation». UNESCO. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[101] Shyamantha, Asokan (December 11, 2013). «India's Supreme Court turns the clock back with gay sex ban». Reuters.

[102] «World Day against Death Penalty». ILGA. Արխիվացված է օրիգինալից August 23, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[103] «The Role of the Yogyakarta Principles». International Gay & Lesbian Human Rights Commission. April 8, 2008.

[104] «Interactive Map of Legal Status of LGBT People». Amnestyusa.org. Արխիվացված է օրիգինալից May 16, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[105] «About LGBT Human Rights». Amnestyusa.org. March 3, 2010. Արխիվացված է օրիգինալից July 12, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[106] «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) December 17, 2008-ին. Վերցված է 2008-12-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)

[107] «2000 CCAR Resolution». March 18, 2008. Վերցված է October 12, 2008-ին.

[108] «2003 URJ Resolution». Վերցված է October 12, 2008-ին.(չաշխատող հղում)

[109] «John Geddes Lawrence and Tyron Garner v. State of Texas» (PDF). Վերցված է October 12, 2008-ին.

[110] «The Application of International Human Rights Law in relation to Sexual Orientation and Gender Identity». The Yogyakarta Principles. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[111] «Sexual orientation and gender identity». France Onu. Վերցված է December 13, 2012-ին.

[112] «Human Rights: Statement on Human Rights, Sexual Orientation and Gender Identity at High Level Meeting». Mission of the Netherlands to the UN. June 3, 2008. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[113] Worsnip, Patrick (December 18, 2008). «U.N. divided over gay rights declaration». Reuters. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[114] Macfarquhar, Neil (December 19, 2008). «In a First, Gay Rights Are Pressed at the U.N». The New York Times.

[115] «Should trade be considered a human right?». COPLA. December 9, 2008. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2011-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[116] Fernandez, Soraya (December 9, 2008). «Protecting access to markets». COPLA. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2011-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[117] Jones, Nicola and Hayley Baker (March 2008). «Untangling links between trade, poverty and gender». Overseas Development Institute.

[118] Ellis, Karen and Jodie Keane (November 2008). «Do we need a new 'Good for Development' label?». Overseas Development Institute.

[119] Mareike Meyn (December 9, 2008). «Beyond rights: Trading to win». COPLA. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2011-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[120] «International Decade for Action 'Water for Life' 2005-2015. Focus Areas: The human right to water and sanitation». www.un.org (անգլերեն). Վերցված է 2017-06-02-ին.

[unfpa.org-121] 121,0 ^121,1 «Human rights - UNFPA - United Nations Population Fund». www.unfpa.org.

[COOK-122] 122,0 ^122,1 Cook, Rebecca J.; Fathalla, Mahmoud F. (September 1996). «Advancing Reproductive Rights Beyond Cairo and Beijing». International Family Planning Perspectives. Guttmacher Institute. 22 (3): 115–121. doi:10.2307/2950752. JSTOR 2950752. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)

[Commitment-123] 123,0 ^123,1 «FROM COMMITMENT TO ACTION ON SEXUAL AND REPRODUCTIVE HEALTH AND RIGHTS» (PDF). UNFPA.

[Reproductive_rights-124] «Reproductive Rights are Human Rights» (PDF). UNFPA.

[FREEDMAN-125] 125,0 ^125,1 ^125,2 Freedman, Lynn P.; Isaacs, Stephen L. (Jan–Feb 1993). «Human Rights and Reproductive Choice». Studies in Family Planning. Population Council. 24 (1): 18–30. doi:10.2307/2939211. JSTOR 2939211. PMID 8475521. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)

[teheran_proc-126] «Proclamation of Teheran». International Conference on Human Rights. 1968. Արխիվացված է օրիգինալից October 17, 2007-ին. Վերցված է November 8, 2007-ին.

[AMNESTY-127] 127,0 ^127,1 «Stop Violence Against Women: Reproductive rights». Amnesty International USA. 2007. Արխիվացված է օրիգինալից January 20, 2008-ին. Վերցված է December 8, 2007-ին. «Reproductive rights – access to sexual and reproductive healthcare and autonomy in sexual and reproductive decision-making – are human rights; they are universal, indivisible, and undeniable. These rights are founded upon principles of human dignity and equality, and have been enshrined in international human rights documents.» {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[128] Zavales, Anastasios (December 10, 1993). «Genital mutilation and the United Nations». National Organization of Circumcision Information Resource Centers. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[129] «1Mb Broadband Access Becomes Legal Right». YLE. Helsinki. October 14, 2009. Վերցված է December 15, 2011-ին.

[130] «First nation makes broadband access a legal right». CNN. July 12, 2010. Վերցված է December 15, 2011-ին.

[131] «Internet access is 'a fundamental right'». BBC News. March 8, 2010. Վերցված է December 15, 2011-ին.

[132] «Four in Five Regard Internet Access as a Fundamental Right: Global Poll» (PDF). BBC News. Վերցված է December 15, 2011-ին.

[133] «Convention relating to the Status of Refugees». www.ohchr.org. Վերցված է September 29, 2015-ին.

[134] Lamey, Andy (April 5, 2011). Frontier Justice: The Global Refugee Crisis and What To Do About It. Doubleday Canada. էջեր 141–144. ISBN 9780307367921.

[135] Lamey, Andy (April 5, 2011). Frontier Justice: The Global Refugee Crisis and What To Do About It. Doubleday Canada. էջեր 232–40. ISBN 9780307367921.

[136] «African Commission on Human and Peoples' Rights». Achpr.org. July 20, 1979. Արխիվացված է օրիգինալից May 24, 2005-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[137] «OAS – Organization of American States: Democracy for peace, security, and development». Oas.org. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[hardin68-138] Garrett Hardin, "The Tragedy of the Commons", Science, Vol. 162, No. 3859 (December 13, 1968), pp. 1243–1248. Also available here [4] and here.

[resourceII-139] 139,0 ^139,1 «The Resource Part II: Human Rights in Times of Emergencies». United Nations. Վերցված է December 31, 2007-ին.

[140] «Children of the Camps | Internment Timeline». Pbs.org. Վերցված է August 29, 2010-ին.

[141] «The Great Purge». Cusd.chico.k12.ca.us. Արխիվացված է օրիգինալից April 6, 2010-ին. Վերցված է August 29, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[142] «Fox News Report». Fox News Channel. December 10, 2007.

[143] «UK Law Lords Rule Indefinite Detention Breaches Human Rights». Human Rights Watch.

[144] "Eurocentrism". In Encyclopedia of the Developing World. Ed. Thomas M. Leonard, Taylor & Francis, 2006, 0-415-97662-6, p. 636.

[145] Halper, Stefan. The Beijing consensus. p. 133

[Littman1999-146] Littman (1999)

[147] Ball & Gready 2006, էջ. 25

[148] Ignatieff 2001, էջ. 68

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]