Յոզեֆ Հոֆման (երաժիշտ)
| Յոզեֆ Հոֆման լեհ.՝ Józef Kazimierz Hofmann | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 20, 1876[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Կրակով, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա |
| Մահացել է | փետրվարի 16, 1957[4][1][2][…] (81 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4] |
| Գերեզման | Ֆորեսթ Լոուն հուշայգի |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ԱՄՆ և .svg){kind=small} Լեհաստան |
| Մասնագիտություն | դաշնակահար, կոմպոզիտոր, սցենարիստ, համալսարանի դասախոս և գյուտարար |
| Աշխատավայր | Քերտիսի անվան երաժշտական ինստիտուտ |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
 Josef Hofmann (pianist) Վիքիպահեստում | |
Յոզեֆ Կազիմիր Հոֆման (լեհ.՝ Józef Kazimierz Hofmann, հունվարի 20, 1876[1][2][3], Կրակով, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա - փետրվարի 16, 1957[4][1][2][…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]), լեհական ծագմամբ ամերիկացի դաշնակահար և կոմպոզիտոր։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է երաժիշտների ընտանիքում, հայրը՝ Կազիմիր Հոֆմանը, դաշնակահար էր, մայրը երգել է կրակովյան օպերետում։ Երեք տարեկան հասակում Յոզեֆը ստացել է հոր առաջին երաժշտական դասերը և մեծ տաղանդ է ցուցաբերել, շուտով արդեն սկսել է ելույթ ունենալ որպես դաշնակահար և նույնիսկ կոմպոզիտոր (Նա նաև լավ ընդունակություններ ուներ մաթեմատիկայում, մեխանիկայում և այլ ճշգրիտ գիտություններում)։
Եվրոպայում հյուրախաղերից հետո Հոֆմանը 1887 թվականի նոյեմբերի 29-ին առաջնախաղ է ունեցել ԱՄՆ-ում` համերգով հանդես գալով Մետրոպոլիտեն օպերայի թատրոնում, որտեղ փայլուն կերպով կատարել է Բեթհովենի առաջին կոնցերտը, նաև հանպատրաստից ստեղծագործել է հանդիսատեսի կողմից առաջարկվող թեմաներով` հանրության առջև ունենալով մեծ հաջողություն։
Ապակու մագնատ Ալֆրեդ Կլարկը հիանալով պատանի երաժշտի արվեստով` փոխանցել է նրան 50.000 դոլար, ինչն ընտանիքին թույլ է տվել վերադառնալ Եվրոպա, որտեղ Հոֆմանը կարողացել է հանգիստ շարունակել իր ուսումը։ Որոշ ժամանակ նրա ուսուցիչը եղել է Մաուրիցի Մոշկովսկին, սակայն հետո Հոֆմանը եղել է Անտոն Ռուբինշտեյնի միակ մասնավոր աշակերտը (որն այդ ժամանակ ապրում էր Դրեզդենում), որը մեծ ազդեցություն է ունեցել նրա ստեղծագործական հայացքների վրա։
1894 թվականին Հոֆմանը կրկին սկսել է ելույթ ունենալ հանրության առջև, արդեն ոչ թե որպես հրաշամանուկ, այլ` որպես կազմավորված հասուն արտիստ։ Ռումբիշտեյնի չորրորդ կոնցերտը հեղինակի ղեկավարությամբ Համբուրգում կատարելուց հետո Ռումբիշտեյնը ասել է, որ այլևս նրան սովորեցնելու բան չունի և դադարեցնում է նրա հետ պարապմունքները։
Դարի վերջին Հոֆմանը եղել է աշխարհի ամենահայտնի և պահանջված դաշնակահարներից մեկը, նրա համերգները մեծ հաջողությամբ անցնում էին Մեծ Բրիտանիայում, Ռուսաստանում, ԱՄՆ-ում, Հարավային Ամերիկայում, ամենուր անշլագով։ Համերգներից մեկի ժամանակ Սանկտ Պետերբուրգում նա ապշեցրել է հանրությանը` 10 ելույթի ընթացքում նվագելով ավելի քան 250 տարբեր պիեսեր։ 1903 և 1904 թվականներին Հոֆմանը ելույթ է ունեցել Պետերբուրգում Յան Կուբելիկի հետ միասին այնպես, որ ըստ Օսիպ Մանդելշտամի հիշողությունների.
|
այն ժամանակվա պետերբուչգցու գիտակցության մեջ նրանք մի կերպար էին դարձել։ Երկվորյակների նման նրանք ունեին նույն հասակը և նույն ոճի էին։ Հասակով` միջինից ցածր, մազերը` ագռավի փետուրի պես սև։ Երկուսն էլ չափազանց ցածր ճակատ ունեին և շատ փոքր ձեռքեր։ Երկուսն էլ հիմա ինձ համար պատկերվում են որպես լիլիպուտների թատերախմբի ներկայացուցիչներ։ | 
|
1914 թվականին Հոֆմանը տեղափոխվել է ԱՄՆ, որտեղ շուտով քաղաքացիություն է ստանացել և շարունակել է ելույթները։ 1924 թվականին Նա ընդունել է Ֆիլադելֆիայում նոր հիմնադրված Կյորտիսոսկու երաժշտության ինստիտուտը ղեկավարելու առաջարկը և այն ղեկավարել է մինչև 1938 թվականը։ Իր ղեկավարման ընթացքում ինստիտուտը դուրս է եկել համաշխարհային մակարդակի` դառնալով հիանալի դպրոց ապագայում շատ հայտնի երաժիշտների համար։
Հոֆմանի ակտիվ ելույթները շարունակվել են մինչև 1940-ական թվականների սկիզբը, նրա վերջին համերգը կայացել է 1946 թվականին, Նյու Յորքում։ Հոֆմանը կյանքի վերջին տարիներին ոգևորված էր ձայնագրությունների և մեխանիկայի մշակմամբ, նրան են պատկանում տասնյակ արտոնագրեր դաշնամուրի կառուցվածքի տաարբեր բարելավումների համար[5][6], նաև տարբեր բարելավումներ մեքենաների համար, որոնցից էին ամորտիզատորը, որի նախագիծը նման էր դաշնամուրի ոտնակին և «մաքրիչները», որի գործողության հիմքում ընկած է մետրոնոմի սկզբունքը[7]։
Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հոֆմանը 20-րդ դարի մեծագույն դաշնակահարներից մեկն էր։ Փայլուն տեխնիկան և յուրօրինակ ռիթմիկ երևակայությունը համատեղ թույլ էին տալիս նրան նվագել տարերային հզորությամբ և ուժով, իսկ շնորհիվ գերազանց հիշողության նա կարող էր չմտածել մեկ անգամ կատարած ստեղծագործությունը հերթական համերգից առաջ «վերաթարմացնելու» մասին։
Դաշնակահարի խաղացանկը հսկայական էր, բայց ոչ համապարփակ, այն սահմանափակվել է 19-րդ դարի առաջին կեսի ժառանգությամբ, Բեթհովենից մինչև Ֆերենց Լիստ։ Շատ հաճախ Հոֆմանը իր ծրագրերին էր միացնում Շոպենի ստեղծագործությունները և հատկապես նվագում էր վալսերը, նույն կատարելությամն` մազուրկաները, «որի առջև լռում էր ցանկացած քննադատություն»[8]։ Սակայն նա գրեթե երբեք չի կատարել ժամանակակից կոմպոզիտորների երաժշտությունները։ Բացառություն չէր նույնիսկ Սերգեյ Ռախմանինովի դաշնամուրային երրորդ կոնցերտը, որը նվիրված էր Հոֆմանին, որի ստեղծագործությունները Ռախմանինովը ևս շատ էր գնահատում։ Հոֆմանը եղել է պատմության մեջ առաջին երաժիշտը, որը 1887 թվականին ձայնագրել է իր կատարումը ֆանոգրաֆով, սակայն հետագայում ստուդիայում քիչ էր ձայնագրվում։ Հոֆմանի մեծ քանակությամբ ձայնագրություններ, որոնք կատարվել էին համերգների ընթացքում, պահպանվել են մինչ օրերս։
Հոֆմանը համարվում է մոտ հարյուր ստեղծագործությունների (հրապարակվել են Միշել Դվորսկի կեղծանվամբ), դաշնամուր նվագելու արվեստի մասին երկու` «Խորհուրդներ երիտասարդ դաշնակահարներին» և «Դաշնամուրային նվագակցում» գրքերի հեղինակ։
Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Баринова М. Н. Воспоминания о Гофмане и Бузони. — М.: Музыка, 1964.
- Рабинович Д. Играет Иосиф Гофман. — «Советская музыка», № 7 за 1961 год.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Internetowy Polski Słownik Biograficzny (польск.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Гофман Иосиф // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ HOFMANN — Google Patent Search(չաշխատող հղում)
- ↑ PIANO ACTION — Google Patent Search(չաշխատող հղում)
- ↑ Marek Kępa. Twice The Genius: The Music & Inventions of Józef Hofmann // Culture.pl, 19.09.2017.
- ↑ Вступительная статья Г. М. Когана к книге: Гофман И. Фортепианная игра. Ответы на вопросы о фортепьянной игре // М.: Музгиз, 1961—224 с. (см. стр. 12, 17-18)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Иосиф Гофман: Ноты произведений на IMSLP
- Յոզեֆ Հոֆման(անգլ.) Allmusic կայքում
- Հոֆմանի և այլ դաշնակահարների կենսագրությունը (անգլ.)
- Հարցազրույց Հոֆմանի հետ
| ||||||||||||||||
