Ժան Ռիշպեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Ժան Ռիշպեն
ֆր.՝ Jean Richepin
Jean Richepin.jpg
Ծնվել էփետրվարի 4, 1849(1849-02-04)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՄեդեա, Ֆրանսիական Ալժիր
Վախճանվել էդեկտեմբերի 12, 1926(1926-12-12)[1][2][3][…] (77 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզ, Ֆրանսիա
ԳերեզմանPléneuf-Val-André
Մասնագիտությունդրամատուրգ, բանաստեղծ, վիպասան, լիբրետիստ, գրող, արձակագիր և քաղաքական գործիչ
Լեզուֆրանսերեն[1]
Ազգությունֆրանսիացիներ
ՔաղաքացիությունFlag of France (1794–1815, 1830–1958).svg Ֆրանսիա
ԿրթությունՇարլեմաժ լիցե և Բարձրագույն նորմալ դպրոց
Ուշագրավ աշխատանքներQ56316155?
ԱնդամակցությունՖրանսիական ակադեմիա[4]
ՊարգևներՊատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ
ԶավակներԺակ Ռիշպեն և Tiarko Richepin?
Signature of Jean Richepin.jpg
Jean Richepin Վիքիպահեստում

Ժան Ռիշպեն (ֆր.՝ Jean Richepin, փետրվարի 4, 1849(1849-02-04)[1][2][3][…], Մեդեա, Ֆրանսիական Ալժիր - դեկտեմբերի 12, 1926(1926-12-12)[1][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիա), ֆրանսիացի բանաստեղծ, գրող և դրամատուրգ:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժան Ռիշպեն ծնվել է 1849 թվականի փետրվարի 4-ին Մեդեա գավառում (Ալժիր)՝ բանակային բժշկի ընտանիքում: Սովորել է Փարիզի բարձրագույն նորմալ դպրոցում, որն ավարտել է 1870 թվականին: Մանկությունից տաղանդ է դրսևորել տարբեր ոլորտներում:

Մասնակցել է Ֆրանս-պրուսական պատերազմին: Փոխել է մի քանի մասնագիտություններ, եղել է դերասան, ծովային և նավահանգստային բանվոր: Փարիզում մտերմանում է կոմունար Ժյուլ Վալեսի հետ, մտնում է խռովարար գրողների՝ Պոլ Վեռլենի, Արթյուր Ռեմբոյի, Շառլ Կրոյի, Ժերմեն Նուվոյի և Մորիս Ռոլլինայի խմբի մեջ: Գրել է բանաստեղծություններ և պիեսներ: Նրա L'Étoile պիեսը գրվել է հանրահայտ ծաղրանկարիչ Անդրե Ժիլեի (1840-1885) համահեղինակությամբ, բեմադրվել է 1873 թվականին, սակայն ճանաչում է ստացել 1876 թվականից հետո, երբ հրատարակվեց Chanson des gueux (Ցնցոտիավորների երգերը, վերահրատարակվել է 1990) բանաստեղծությունների ժողովածուն, գրաքննական առանձնահատկություններից ելնելով՝ բանաստեղծությունները լույս տեսան առանձին հրատարակությամբ 1881 թվականին Բրյուսելում, հասարակական բարքերի ոտնահարման համար հեղինակին սպառնում էր մեկ ամսվա բանտարկություն, բայց գործը սահմանափակվեց խորհրդանշական տուգանքով: Հանրային սկանդալն ավելի բարձրացրեց գրողի հեղինակությունը:

Ռիշպենը մոտ էր նատուրալիզմին: Շատ էր ճամփորդում Ֆրանսիայում գնչուական թափառախմբի հետ, բնակվել է ձիախաղացների և ծաղրածուների միջավայրում, եղել դերասան, վարձու զինվորական Անգլիայում[5]: 1912 թվականին Ժան Ռիշպենն ընտրվում է Իվելին գավառի Մոնշով քաղաքի քաղաքապետ (այդ գավառում նա ուներ Երեք աղբյուր ամրոցը):

1913 թվականի մարտի 12-ին Ռուսաստան այցի ժամանակ ներկայացել է Նիկոլայ II կայսրին[6]:

Ժան Ռիշպենը մահացել է 1926 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Փարիզում և թաղված է Կոտ դ'Արմորում (Բրետան), որտեղ ավանդաբար անցկացնում էր ամառը: Գրողի մահախոսականը Revue des Deux Mondes ամսագրում գրեց Պոլ Բուրժեն: Ռիշպենի որդիներն են, դրամատուրգ Ժակ Ռիշպենը և կոմպոզիտոր Տյարկո Ռիշպենը, թոռը՝ իմպրեսարիո և երգերի հեղինակ Տրիստիան Ռիշպենը, կինը՝ դաշնակահարուհի Էլիանա Ռիշպենը:

Ստեղծագործություն և ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նրա կողմից գրված պիեսների մեծ մասը բեմադրվել են Կոմեդի ֆրանսեզի բեմում, դրանցում խաղացել են Սառա Բեռնարը, Գաբրիել Ռեժանը, Կոկլեն եղբայրները, Մունե-Մյուլլին: Գրել է մի քանի լիբրետոներ, այդ թվում Շաբրիեի «Ակամա թագավորը» (ֆր. Le roi malgré lui) և Մասնեի Մագ (ֆր. Le Mage) օպերաների, Վիդալի Կայսրուհի (ֆր. L'Impératrice) բալետի համար:
Ռիշպենի Ֆլիբուստեր (1888) կատակերգության հիման վրա ստեղծվում է Ցեզար Կյուիի համանուն օպերան: Ռիշպենի բանաստեղծությունների համար երաժշտություն են գրել Գաբրիել Ֆորեն, Շոսսոնը, Կազելլան, Սեսիլ Շամինադը, Լուի Վեռնը, Կյուին, Իպպոլիտով-Իվանովը, Վլադիմիր Սենիլովը, Ժորժ Բրասսենսը: Ռիշպենի Կպչուկ (ֆր. La Glu, 1881) վեպը էկրանացվել է Ալբեր Կապելանի կողմից (1913, գլխավոր դերում՝ Միստենգետ), հետագայում (1927, 1938 թթ.), հիմք հանդիսացավ Գաբրիել Դյուպոնի և Կանիլիա Էրլանժի օպերայի համար: Էկրանավորվել են նաև գրողի այլ ստեղծագործություններ:

Ընտրյալ ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Les Caresses, բանաստեղծություններ (1877)
  • Les Morts bizarres, նովելներ (1877, վերահրատարակվել է 1980, 2009)
  • Nana Sahib, драма (1883)
  • Miarka, la fille à l’ours, վեպ (1883)
  • Les Blasphèmes, բանաստեղծություններ (1884)
  • Monsieur Scapin (1886)
  • «Флибустьер» | Le Flibustier, կոմեդիա (1888)
  • «От меча и погибнут» | Par le glaive, դրամա (1892)
  • Vers la joie (1886)
  • Le Chemineau, դրամա (1897)
  • Le Chien de garde (1898)
  • Contes de la décadence romaine, պատմական նովելներ (1898, վերահրատարակվել է 1993)
  • «Бродяги» | Les Truands (1899)
  • «Дон Кихот» | Don Quichotte, երգիծական դրամա բանաստեղծությունների տեսքով (1905)
  • Le Coin des fous, histoires horribles, նովելներ (1921, վերահրատարակվել է 1996)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Broadway Database — 2000.
  4. ↑ Французская академия (фр.) — 1635.
  5. ↑ Венгерова, Зинаида Афанасьевна (1890–1907)։ «Ришпэн, Жан»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ 
  6. ↑ «Новое время». — 13.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժան_Ռիշպեն&oldid=7156069» էջից