Թամզարա

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Թամզարա (այլ կիրառումներ)

Գյուղաքաղաք
Թամզարա
Վարչական տարածք	Արևմտյան Հայաստան
Վիլայեթ	Շապին ԳարահիսարՇապին Գարահիսար
Գավառ	Շապին Գարահիսարի գավառ
Այլ անվանումներ	Թամազրա, Թամարզա, Թամզար, Թեմզերի, Տամզարա
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Ազգային կազմ	Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)
Կրոնական կազմ	Քրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը)
Ժամային գոտի	UTC+3

Թամզարա (թուրքերեն՝ Tamzara), գյուղաքաղաք (ավան, գյուղ) պատմական Փոքր Հայքում, իսկ ապա Արևմտյան Հայաստանում, Սեբաստիայի վիլայեթի Շապին Գարահիսարի գավառում։ Գտնվում էր Շապին Գարահիսար քաղաքից հյուսի, Կերասուն տանող ճանապարհին։

Աշխարհագրություն

Բնակավայրը տեղադրված էր քարաժայռի փեշերին և շրջապատված էր փարթամ պարտեզներով ու պուրակներով։ Ուներ խմելու և ոռոգելու առատ ջուր։ Թամզարայի միջով հոսում է Աիթմուղի գետի աջ վտակներից մեկը, որի հովիստը հարուստ էր անդաստաններով և հովիտներով։

Պատմություն

Ըստ ավանդության հայերի նախնիները Անիից XIX դարում գաղթած վերաբնակիչներ են։ Թամզարան ավերվել, իսկ բնակիչները կոտորվել կամ բռնությամբ տեղահանվել են 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։

Բնակչություն

Մինչև 1915 թվականն ուներ 8000 հայ բնակիչ։ Բնակիչները բարետես, նուրբ դիմագծերով, խաղաղ, համբերատար, բայց խիզախ մարդիկ էին։

Տնտոսություն

Բնակիչները հմուտ արհեստավորներ էին։ Հատկապես զբաղվում էին բրուտությամբ և ջուլհակությամբ։ Մշակում էին Տրապիզոնի և Կերասունի շրջաններից բերած վուշը։

Բնակավայրն ուներ ալրաղաց գործարան։ Թամզարայի շրջակայքում կային շատ ջրաղացներ։

Օգտակար հանածոներ

Գյուղաքաղաքի շրջակայքում կան արծաթի հանքավայրեր։

Պատմամշակութային կառույցներ

Թամզարան ուներ Ս. Աստվածածին (կառուցված 1210 թ.), Ս. Թագավոր (կառուցված 1210 թ.) և Ս. Խաչ (կառուցված 1252 թ.) եկեղեցիները։ Գյուղի մոտակայքում գտնվում էին Ս. Գերոգ (Այոս-Խըտրելլեսի), Կողուց և Կարմրակ Ս. Նշան եկեղեցիները։

Կրթություն

Բնակավայրում գործում էր Արամյան երկսեռ վարժարանը, որն ուներ մոտ 150 աշակերտ։

Գրչություն

Թամզարան հին ձեռագրերում հիշատակվել է որպես գրչության կենտրոն։

Անվանի մարդիկ

Այստեղ է ծնվել կրթական գործիչ Գ. Մալաթյանը (1860-1940)։

Տես նաև

• Սեբաստիայի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր

Աղբյուրներ

• «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
• Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 135)։