Էնթոնի Իդեն
.jpg)
.svg){kind=small}
Էնթոնի Իդեն, Էյվոնի 1-ին կոմս[6][7][8][9] (անգլ.՝ Anthony Eden, 1st Earl of Avon, հունիսի 12, 1897[1][2][3][…], Դարհեմ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հունվարի 14, 1977[1][2][4][…], Alvediston Manor, Alvediston, Wiltshire, Ուիլտշիր, Միացյալ Թագավորություն[5]), բրիտանացի պետական գործիչ, Մեծ Բրիտանիայի պահպանողական կուսակցության անդամ։ 1935-1938 թվականներին (Սթենլի Բոլդուինի ղեկավարած կառավարության կազմում), 1940-1945 թվականներին (Ուինստոն Չերչիլի ղեկավարած կառավարության կազմում) և 1951-1955 թվականներին եղել է Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար, [1951]]-1955 թվականներին՝ վարչապետի տեղակալ, 1955-1957 թվականներին՝ Մեծ Բրիտանիայի 64-րդ վարչապետը[10][11][12]։ Առաջիններից մեկն է աշխարհին պատմել Եվրոպայի բոլոր հրեաներին ոչնչացնելու նացիստական պլանների մասին և ինքն էլ անձամբ հարյուրհազարավոր հրեաների է փրկել Հոլոքոստից[13]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էնթոնի Իդենը սերում է ազնվականական տոհմից։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին կամավոր զինվորագրվել է բրիտանական բանակին, Ֆրանսիայի տարածքում մասնակցել մարտական գործողությունների։
1919-1922 թվականներին ուսանել է Օքսֆորդում՝ արևելյան լեզուների ֆակուլտետում, որն ավարտել է գերազանցության դիպլոմով։
1945-1973 թվականներին եղել է Բիրմինգհեմի համալսարանի ռեկտորը։
1961 թվականին նրան կոմսի տիտղոս է շնորհվել։
Քաղաքական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1923–1957 թթ. - Համայնքների պալատի պատգամավոր։
1935—1938 թթ. - Սթենլի Բոլդուինի ղեկավարած կառավարության կազմում արտաքին գործերի նախարար. 1938 թ. փետրվարի 20-ին հրաժարական է տվել և դուրս եկել Նևիլ Չեմբեռլենի ղեկավարած կառավարության կազմից՝ ֆաշիստական Իտալիայի և Գերմանիայի նկատմամբ վարչապետի վարած «հաշտվողական» քաղաքականությանը համաձայն չլինելու պատճառով[14]։
1940—1945 թթ. Չերչիլի ղեկավարած պատերազմական կառավարության կազմում դարձյալ զբաղեցրել է արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնը, համարվել արժանավոր բարձրաստիճան պաշտոնյա, ով կարող էր փոխարինել Չերչիլին[15]։
1942–1945 թթ. - Համայնքների պալատի առաջնորդ։
1945 թ. հուլիսին կայացած ընտրություններում լեյբորիստների տարած հաղթանակից հետո եղել է ընդդիմության առաջնորդի տեղակալը։
1951-1955 թթ. - արտաքին գործերի նախարար և վարչապետի տեղակալ։
1955 թ. Չերչիլի պաշտոնաթողությունից հետո նշանակվել է Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ, բայց այդ պաշտոնին երկար չի մնացել։ Նախ՝ 1956 թ. Սուեզի ջրանցքի՝ Եգիպտոսի կողմից ազգայնացվելու առնչությամբ ծագած ճգնաժամում ներքաշված Մեծ Բրիտանիան պարտություն է կրել և ԽՍՀՄ-ի ու ԱՄՆ-ի ճնշման ներքո հարկադրվել է լքել այդ տարածքը։ Հաջորդել են բնակչության զանգվածային ելույթները կառավարության դեմ, և Իդենը ստիպված է եղել թողնելու ոչ միայն վարչապետի պաշտոնը, այլև պապանողական կուսակցության առաջնորդի դերը։ Հրաժարական է տվել՝ պատճառաբանելով առողջական վիճակը[10][11][14]։
Կինոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էնթոնի Իդենի կերպարը ներկայացվել է մի շարք կինոնկարներում, այդ թվում՝
- Պաուլ Բուտկևիչի «Հաղթանակ» (ԽՍՀՄ, 1985) գեղարվեստական ֆիլմում,
- Ջերեմի Նորթեմի «Թագը» հեռուստասերիալում (ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա, 2016)
Հիշողությունների գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Another World. London. Doubleday, 1976.
- The Eden Memoirs: Facing the Dictators. London. Casell, 1962.
- The Eden Memoirs: the Reckoning. London. Casell, 1965.
- The Eden Memoirs: Full Circle. London. Casell, 1960.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Aster Sidney (1976)։ Anthony Eden։ London: St Martin's Press։ ISBN 978-0-312-04235-6 Online free
- Peter G. Boyle: The Eden-Eisenhower Correspondence, 1955-1957. The University of North Carolina Press, 2012, ISBN 978-08078--8296-2
- Alan Campbell Johanson: Anthony Eden. Hesperides Press, 2008, ISBN 978-1-4437-2574-3
- David Dutton: Anthony Eden: A Life & Reputation. Oxford University Press, London 1997, ISBN 978-0-340-69139-7
- Thomas Freiberger: Allianzpolitik in der Suezkrise 1956. V&R Unipress, Göttingen 2013, ISBN 978-3-8471-0031-7
- Peter Hennessy: Having It So Good: Britain In The Fifties. Penguin Books, 2006, ISBN 978-0-14-100409-9
- Yvonne Kipp: Eden, Adenauer und die deutsche Frage. Schöningh, Paderborn 2002, ISBN 978-3-506-77525-2.
- Keith Kyle: Suez: Britain's End of Empire in the Middle East. IB Tauris, London 2011, ISBN 978-1-84885-533-5.
- Robert Rhodes James: Anthony Eden: A Biography. McGraw-Hill, London 1987, ISBN 978-0-07-032285-1
- D.R. Thorpe: Eden: The Life and Times of Anthony Eden, First Earl of Avon, 1897-1977. Chatto & Windus, London 2003, ISBN 978-0-7126-6505-6
- Peter Wilby: Eden (20 British Prime Ministers of the 20th Century). Haus Publishing Ltd, London 2006, ISBN 978-1-904950-65-3
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Schellenberg W., Schutzstaffel Sonderfahndungsliste G.B. — Schutzstaffel, 1940.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- ↑ Иден / Прокопов А. Ю. // Железное дерево — Излучение. — М. : Большая российская энциклопедия, 2008. — С. 694-695. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 10). — ISBN 978-5-85270-341-5.
- ↑ Ермолович Д. И. Англо-русский словарь персоналий. — М.: Рус. яз., 1993. — 336 с. — С. 115
- ↑ [dic.academic.ru/dic.nsf/dic_diplomatic/545/ИДЕН, Антони] в Дипломатическом словаре
- ↑ [dic.academic.ru/dic.nsf/bse/89635/Иден Антони] в БСЭ
- ↑ 10,0 10,1 |titulo=History of Sir Anthony Eden - GOV.UK|url=https://www.gov.uk/government/history/past-prime-ministers/anthony-eden%7Cobra=www.gov.uk%7Cacessodata=2019-07-27%7Clingua=en}}(չաշխատող հղում)
- ↑ 11,0 11,1 |titulo=Anthony Eden | Biography & Facts|url=https://www.britannica.com/biography/Anthony-Eden%7Cobra=Encyclopædia Britannica|acessodata=2019-07-27|lingua=en}}
- ↑ |data=1957-01-09|titulo=1957: Sir Anthony Eden resigns|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/january/9/newsid_2800000/2800833.stm%7Clingua=en-GB}}(չաշխատող հղում)
- ↑ In December 1942, British Foreign Secretary Anthony Eden stood before the House of Commons and declared the Nazis were «now carrying into effect Hitler’s». Genocide in the XX century: the Nazi holocoust 1938—1945. The History Place.com
- ↑ 14,0 14,1 |titulo=BBC - History - Anthony Eden|url=https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/eden_anthony.shtml%7Cobra=www.bbc.co.uk%7Cacessodata=2019-07-27%7Clingua=en-GB}}(չաշխատող հղում)
- ↑ «Черчилль советовал королю Георгу VI в случае его, Черчилля, смерти назначить на пост премьер-министра Идена как самого способного из членов правительства» [1].
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 311)։ 
|