Դմիտրի Ուտկին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դմիտրի Ուտկին
ռուս.՝ Дми́трий Вале́рьевич У́ткин
հունիսի 11, 1970(1970-06-11) - օգոստոսի 23, 2023(2023-08-23)[1][2] (53 տարեկան)
ԾննդավայրAsbest, Սվերդլովսկի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահվան վայրKuzhenkino, Բոլոգովսկի շրջան, Տվերի մարզ, Ռուսաստան
ԳերեզմանԴաշնային զինվորական հուշահամալիր-գերեզմանատուն[4]
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան[5]
ԶորատեսակՌուսաստանի զինված ուժեր
Կոչումփոխգնդապետ և փոխգնդապետ
Հրամանատարն էրՎագներ խմբավորում և 2nd Spetsnaz Brigade?
Մարտեր/
պատերազմներ
Ռուսաստանի ռազմագործողությունը Սիրիայում, Առաջին չեչենական պատերազմ, Երկրորդ չեչենական պատերազմ, Ռուսական ռազմական ներխուժումն Ուկրաինա և Վագներ խմբի ապստամբություն
Պարգևներ
Ռուսաստանի Դաշնության հերոս,
, Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար 3-րդ աստիճանի շքանշան, «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 4-րդ աստիճանի շքանշան, Արիության շքանշան, Արիության շքանշան, Արիության շքանշան, Արիության շքանշան, Արիության շքանշան, Արիության շքանշան, Order of Courage,
և Hero of the Luhansk People's Republic
Արտաքին պատկերներ
Դմիտրի Ուտկինը ՍՍ-ի դաջվածքներով[6]
Խմբակային նկար Պուտինի հետ (ծայր աջ)[7]
Դմիտրի Ուտկիը (ծայր աջ) Կրեմլի մեծ պալատի Գեորգիևյան դահլիճում[8]

Դմիտրի Վալերիևիչ Ուտկին (հունիսի 11, 1970(1970-06-11), Asbest, Սվերդլովսկի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 23, 2023(2023-08-23)[1][2], Kuzhenkino, Բոլոգովսկի շրջան, Տվերի մարզ, Ռուսաստան), Ռուսաստանի Դաշնության Զինված ուժերի Գլխավոր շտաբի Գլխավոր հետախուզական վարչության հատուկ նշանակության զորքերի ռուս սպա, պահեստազորի փոխգնդապետ, Ռուսաստանի Դաշնության հերոս[9][10], Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետության հերոս, Արիության վեց մեդալների ասպետ[9][11], նեոնացիստ։ Եղել է «Վագներ» մասնավոր ռազմական կազմակերպության հրամանատարը, ունեցել է «Վագներ» մականունը[12][13][14][15][16]։

Ռուս-ուկրաինական պատերազմի ժամանակ ռուսական ագրեսիային աջակցելու պատճառով գտնվել է անձնական միջազգային պատժամիջոցների տակ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեղեկություններից մեկի համաձայն՝ Դմիտրի Ուտկինը ծնվել է 1970 թվականի հունիսի 11-ին, Սվերդլովսկի մարզի Ասբեստ քաղաքում, երկրաբանի ընտանիքում[17][18]։ Ըստ այլ վարկածների՝ նրա ծննդավայրը եղել է Ուկրաինական ԽՍՀԿիրովոգրադ քաղաքը[19], կամ Կիրովոգրադի մոտ գտնվող Սմոլինո գյուղը[20][21]։

Սմոլինի դպրոցն ավարտելուց հետո Ուտկինը մեկնել է Լենինգրադ, որտեղ ընդունվել է ռազմական ուսումնարան[20]։

2000-ականների սկզբին բաժանվել է կնոջից՝ Ելենա Շչերբինինայից[20][22]։

Հաղորդվում է, որ Ուտկինը մասնակցել է առաջին և երկրորդ չեչենական պատերազմներին[23][24]։

Մինչև 2013 թվականը եղել է Ռուսաստանի Դաշնության Զինված ուժերի Գլխավոր շտաբի 2-րդ հատուկ նշանակության առանձին բրիգադի 700-րդ հատուկ նշանակության առանձին ջոկատի հրամանատարը[25][26] [27](տեղակայումը՝ Պսկովի մարզի Պեչորի քաղաք)։ Փոխգնդապետի կոչումով անցել է թոշակի։

Պահեստազոր տեղափոխվելուց հետո աշխատել է Moran Security Group-ում[20], մասնակցել 2013 թվականին «Սլավոնական կորպուսի» սիրիական ձախողված արշավին[28][29]։ Ջոկատը պետք է գրավեր Դեյր էլ Զորի գլխավոր տրանսպորտային հանգույցը։ Կազմավորումը բաղկացած էր երկու վաշտերից, որոնցից մեկը ղեկավարում էր հենց Դմիտրի Ուտկինը[20][30]։

2014 թվականին ռուսական զորքերի կազմում գտնվել է Ղրիմում[31]։ 2014 թվականի մայիսին դարձել է սեփական ստորաբաժանման հրամանատարը, որը, ըստ իր մարտանվան (ընտրված Ուտկինի կողմից Երրորդ Ռայխով տարվածության պատճառով[20][32]), ստացել է պայմանական «Վագներ» անվանումը[29][33]։ 2015 թվականին մասնակցել է Դեբալցևոի համար մղվող մարտերին[29]։

2015 թվականի աշնանից «Վագներ»-ի գործունեությունը տեղափոխվել է Սիրիա[31]։ Համարվում է, որ հենց այս ստորաբաժանումն է որոշիչ դեր խաղացել Պալմիրայի գրոհման ժամանակ[34]։

2016 թվականի դեկտեմբերին Դմիտրի Ուտկինին տեսել են Կրեմլում՝ Հայրենիքի հերոսների օրվան նվիրված հանդիսավոր ընդունելության ժամանակ[31]։ Ավելի ուշ Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հաստատել է, որ Ուտկինը Նովգորոդի մարզից հրավիրվածների թվում մասնակցել է բանկետին, քանի որ նա «Արիության շքանշանների ասպետ» է։ Միաժամանակ Պեսկովը ոչինչ չի ասել Ուտկինի՝ «Վագներ» մասնավոր ռազմական կազմակերպության հետ կապի մասին[34]։

2017 թվականի նոյեմբերին РБК-ն հայտնել է Ուտկինին «Конкорд менеджмент и консалтинг»-ի գործադիր տնօրեն նշանակելու մասին, որը Եվգենի Պրիգոժինի ռեստորանային հոլդինգի կառավարող ընկերությունն է[35][36]։ Bellingcat-ի վերլուծաբանները ենթադրում էին, որ Ուտկինի նշանակումը այդ պաշտոնում ֆիկտիվ էր[28], մինչդեռ ըստ «Фонтанка»-ի, Конкорд-ի նոր ղեկավարի անհատական ​​հարկային համարը տարբերվում էր «Վագներ»-ի Ուտկինի հարկային նույնականացման համարից[37], սակայն Ուտկինը (Անդրեյ Տրոշևի հետ միասին) 2015-2016 թվականներին նկատվել է Պրիգոժինի անվտանգության ծառայության հայտնի աշխատակիցների հետ համատեղ շրջագայություններում և կարող էր աշխատել «Конкорд» հոլդինգի կառույցներում[38]։

Հաղորդվում էր, որ 2018 թվականին Պրիգոժինը Ուտկինին հեռացրել է «Конкорд»-ում իր պաշտոնից՝ Դեյր էլ Զորում «Վագներ» խմբի ձախողումից հետո[28][39]։

Ըստ չհաստատված տեղեկությունների, 2022 թվականին Ուտկինը Պրիգոժինի հետ միասին երկու անգամ այցելել է Ռոստովի մարզում գտնվող ռուսական գաղութներ՝ «Վագներ» ՄՌԿ բանտարկյալներին հավաքագրելու նպատակով՝ Ուկրաինայի հետ պատերազմին մասնակցելու համար[40]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի օգոստոսի 23-ին Մոսկվայից Սանկտ Պետերբուրգ թռչող ինքնաթիռը կործանվել է Տվերի մարզում։ Ինքնաթիռում գտնվող բոլոր 7 ուղևորները և անձնակազմի 3 անդամները, այդ թվում՝ Եվգենի Պրիգոժինը և Դմիտրի Ուտկինը, մահացել են[41]։

2023 թվականի օգոստոսի 31-ին հուղարկավորվել է Միտիշչիի Դաշնային ռազմական հուշահամալիր-գերեզմանատանը[42][43]։

Նեոնացիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանակից զորացրվելուց հետո Ուտկինը սկսել էր համակրանք ցուցաբերել նացիստական ​​Գերմանիայի խորհրդանիշների նկատմամբ։ Նա իրեն որպես մարտանուն վերցրել էր «Վագներ» անվանումը՝ Ադոլֆ Հիտլերի սիրելի կոմպոզիտոր և հակասեմիտ Ռիխարդ Վագների պատվին։ Ականատեսները լրագրողներին պատմել են, որ Ուտկինը օգտագործում էր նացիստական ​​ատրիբուտներ։ Փաստաթղթերի վրա նա ստորագրում էր երկու ռուներով (ՍՍ-ի նշան) և Եվգենի Պրիգոժինին դիմում էր «Հեյլ, Պետրովիչ» ձևով, «Վագներ» խմբի շրջանակներում նրա ծածկանունով։ The Wall Street Journal-ի վավերագրական ֆիլմում և BBC-ի հոդվածում, ցուցադրվում է Ուտկինի լուսանկարը, որտեղ տեսանելի են նրա դաջվածքները ՍՍ-ի ուբերշտուրմբաննֆյուրերի տարբերանշանների և Վերմախտի զինանշանի տեսքով[20][44][45]։

Սեփականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Досье» կենտրոնի հետաքննության համաձայն՝ Ուտկինին և նրա կնոջն է պատկանում «Кашулина» ՍՊԸ-ն, որը զբաղվում է սննդամթերքի, այդ թվում՝ ծխախոտի արտադրանքի մանրածախ առևտրով. դատելով դրամական հաշվետվություններից, կա երկու խանութ՝ մեկը Սանկտ Պետերբուրգում, երկրորդը՝ Կրասնոդարի երկրամասում։ Նախկինում Ուտկինին են պատկանել Սանկտ Պետերբուրգի Իվանովսկայա փողոցում գտնվող «Кашулина» ապարտ-հյուրանոցը և Լախտայի «Аура» բիզնես կենտրոնում գտնվող գեղեցկության սրահը[20]։

Միջազգային պատժամիջոցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի հունիսին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները պատժամիջոցներ են սահմանել Դմիտրի Ուտկինի նկատմամբ՝ որպես «Վագներ» ՄՌԿ-ի ղեկավար[46][47][48]։

2018 թվականին Ուտկինին արգելվել է մուտք գործել Ուկրաինայի տարածք, ինչպես նաև է արգելք է դրվել ֆինանսական գործառնության և Ուկրաինայում ունեցած ցանկացած ակտիվների վրա[49]։

2021 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Եվրամիության խորհուրդը սահմանափակող միջոցներ է կիրառել Ուտկինի և «Վագներ» խմբի հետ կապված այլ անձանց նկատմամբ[50][51][52]։

Զբաղեցնելով «Վագներ» խմբում հրամանատարական կոչում, նա պատասխանատվութուն է կրում խմբի կողմից իրականացրած մարդու իրավունքների լուրջ խախտումների համար, որոնք ներառում են խոշտանգումներ և արտադատական, անօրինական մահապատիժներ և սպանություններ։ Դրանց մեջ է մտնում 2017 թվականի հունիսին Սիրիայի Հոմս նահանգում «Վագներ» խմբի չորս անդամների կողմից սիրիացի դասալիքի խոշտանգումը մինչև մահ։ «Վագներ» խմբի նախկին անդամի խոսքով՝ Դմիտրի Ուտկինն անձամբ է հրաման տվել դասալիքին տանջամահ անելու, ինչպես նաև այդ գործընթացը տեսանկարահանելու մասին։
- «Եվրոպական միության պաշտոնական ամսագիր», Բրյուսել, 2021 թվականի դեկտեմբերի 13

2021 թվականի դեկտեմբերի 23-ին Ուկրաինայում Դմիտրի Ուտկինի նկատմամբ քրեական գործ է հարուցվել[29][34]։

2022 թվականի փետրվարի 24-ից գտնվել է Կանադայի, հունվարի 14-ից՝ Շվեյցարիայի, փետրվարի 25-ից՝ Ավստրալիայի, մարտի 8-ից՝ Ճապոնիայի, մարտի 15-ից՝ Միացյալ Թագավորության պատժամիջոցների տակ[49][53][54][55][56][57]։ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու 2021 թվականի հունիսի 24-ի հրամանագրով գտնվել է ուկրաինական պատժամիջոցների տակ[53]։ 2022 թվականի մայիսի 3-ից գտնվել է Նոր Զելանդիայի պատժամիջոցների տակ[53]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականին Դմիտրի Ուտկինը որպես Արիության չորս շքանշանների ասպետ[58] մասնակցել է Կրեմլում Հայրենիքի հերոսների օրվա տոնակատարությանը[59] և լուսանկարվել է նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և այլ հյուրերի հետ[13]։

Ըստ Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության՝ պարգևների մի մասը ստացել է Ուկրաինայում մարտերին մասնակցելու համար[60]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 Wagner Group chief among passengers on crashed plane near MoscowThe Jerusalem Post, 2023.
  2. 2,0 2,1 2,2 Wagner chief Yevgeny Prigozhin presumed dead after Russia plane crashBBC Online, 2023.
  3. https://www.proekt.media/portrait/evgeniy-prigozhin/
  4. https://meduza.io/news/2023/08/31/komandir-chvk-vagnera-dmitriy-utkin-on-zhe-vagner-pohoronen-na-memorialnom-kladbische-v-mytischah
  5. Along the sanctioned persons: UTKIN, Dmitry Valerievich
  6. «Ливийские гастроли ЧВК Вагнера: что хранится в планшете наемника»։ BBC News Русская служба (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-11-ին։ Վերցված է 2021-08-11 
  7. «Бродяга, Седой, Вагнер и Ратибор окружили президента (фото)»։ www.fontanka.ru (ռուսերեն)։ 2017-08-21։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-05-28-ին։ Վերցված է 2021-08-11 
  8. ««Хайль Петрович» История Дмитрия Уткина — человека, который подарил группе «Вагнера» название»։ https://dossier.center/utkin/ (ռուսերեն)։ 2017-08-21։ Արխիվացված է օրիգինալից 2023-04-10-ին։ Վերցված է 2021-08-11 
  9. 9,0 9,1 «Легендарный Уткин удостоился посмертных воинских почестей» 
  10. «Вход по списку: как прошли тайные похороны командира ЧВК «Вагнер» Уткина» 
  11. «Погибший Дмитрий Уткин был единственным, кто имел 6 орденов Мужества» 
  12. «Командир ЧВК «Вагнер» возглавил ресторанный бизнес «повара Путина»»։ Meduza (ռուսերեն)։ 2017-11-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-02-27-ին։ Վերցված է 2018-02-26 
  13. 13,0 13,1 «Песков подтвердил присутствие командира ЧВК Вагнера на приеме в Кремле»։ ТАСС (ռուսերեն)։ 2016-12-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-02-21-ին։ Վերցված է 2018-02-26 
  14. «Tracing Wagner’s Roots»։ newamerica (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-04-18-ին։ Վերցված է 2020-07-27 
  15. Alexander Rabin։ «Diplomacy and Dividends: Who Really Controls the Wagner Group?»։ en:Foreign Policy Research Institute (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-08-ին։ Վերցված է 2020-07-27 
  16. «Wagner, shadowy Russian military group, 'fighting in Libya'»։ BBC News (անգլերեն)։ 2020-05-07։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-05-27-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  17. «Уткин Дмитрий Валерьевич»։ spisok-putina (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-03-27-ին։ Վերցված է 2020-07-27 
  18. «СБУ назвала всех "вагнеровцев" на фото с Путиным в Кремле»։ ukrinform (ռուսերեն)։ 2017-10-07։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-03-27-ին։ Վերցված է 2020-07-27 
  19. Zubov Gennady, Petelin German։ «WSJ: США пригрозили санкциями российскому союзнику в Ливии Хафтару за захват нефтяных месторождений бойцами «ЧВК Вагнера»»։ Gazeta.Ru|Gazeta (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-12-17-ին։ Վերցված է 2021-04-07 
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 20,7 Денис Коротков։ ««Хайль Петрович»»։ Досье (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2023-04-11-ին։ Վերցված է 2023-04-11 
  21. Цензор.НЕТ (2017-01-25)։ «"Что дядя Вова скажет, то Дима и сделает". Украинский след в судьбе таинственного главаря "ЧВК Вагнера"»։ Цензор.НЕТ (ռուսերեն)։ Վերցված է 2023-07-13 
  22. Геннадий Зубов, Герман Петелин։ «WSJ: США пригрозили санкциями российскому союзнику в Ливии Хафтару за захват нефтяных месторождений бойцами «ЧВК Вагнера»»։ gazeta (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-12-17-ին։ Վերցված է 2020-07-27 
  23. View Author Archive, Email the Author, Follow on Twitter, Get author RSS feed (2022-02-25)։ «Wagner Group, Kremlin-backed mercenaries, reportedly laid groundwork in Ukraine»։ New York Post (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-23-ին։ Վերցված է 2022-08-30 
  24. «В разбившемся самолете в Тверской области были Пригожин и глава «Вагнера» Уткин» (ռուսերեն)։ Новые Известия։ Վերցված է 2023-8-23 
  25. ««Фонтанка» нашла двух российских наемников, подозреваемых в убийстве дезертира в Сирии. Один из них служил в спецназе с главой ЧВК «Вагнер»»։ meduza (ռուսերեն)։ 2019-12-13։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-05-13-ին։ Վերցված է 2020-07-27 
  26. «Они сражались за Пальмиру (фото)»։ fontanka.ru - новости Санкт-Петербурга (ռուսերեն)։ 2016-03-29։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-04-18-ին։ Վերցված է 2022-08-12 
  27. Сергей Часовских Новороссия. Год войны. — ISBN 5040201656
  28. 28,0 28,1 28,2 «Putin Chef's Kisses of Death: Russia's Shadow Army's State-Run Structure Exposed»։ bellingcat (անգլերեն)։ 2020-08-14։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-19-ին։ Վերցված է 2022-08-12 
  29. 29,0 29,1 29,2 29,3 «В Украине возбудили уголовное дело против командира ЧВК Вагнера»։ Международное французское радио|RFI (ռուսերեն)։ 2021-12-23։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-28-ին։ Վերցված է 2022-08-28 
  30. «Последний бой «Славянского корпуса» (фото)»։ fontanka.ru - новости Санкт-Петербурга (ռուսերեն)։ 2013-11-14։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-14-ին։ Վերցված է 2023-04-11 
  31. 31,0 31,1 31,2 «Сирийские потери "Славянского корпуса"»։ Радио Свобода (ռուսերեն)։ 2016-03-29։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-06-12-ին։ Վերցված է 2022-08-28 
  32. Moscow Tom Parfitt (2016-03-31)։ «Russian-led private army sent to Syria»։ The Times (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-10-19-ին։ Վերցված է 2018-02-27 
  33. Хазов-Кассиа Сергей (2018-03-07)։ «Проект "Мясорубка". Рассказывают три командира ЧВК Вагнера»։ Радио Свобода (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-06-23-ին։ Վերցված է 2023-04-30 
  34. 34,0 34,1 34,2 «В Украине возбудили уголовное дело против командира ЧВК Вагнера»։ The Insider (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-28-ին։ Վերցված է 2022-08-28 
  35. «Командир ЧВК Вагнера возглавил ресторанный бизнес Пригожина»։ РБК (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-06-08-ին։ Վերցված է 2022-08-12 
  36. The Moscow Times (2017-11-15)։ «Russian Mercenary Leader Now Behind Troll Farm Mastermind’s Catering Business»։ The Moscow Times (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  37. «Фирму "повара Путина" возглавил тезка командира ЧВК, воюющей в Сирии»։ BBC News Русская служба (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  38. «Часовня "ЧВК Вагнера" сменила собственника. Им стала организация командира "Седого"»։ BBC News Русская служба (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  39. «Частники боевых действий»։ www.kommersant.ru (ռուսերեն)։ 2018-02-13։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-05-28-ին։ Վերցված է 2022-08-12 
  40. «ЧВК "Вагнер" вербует в ростовских колониях заключенных для участия в войне в Украине» (ռուսերեն)։ Радио «Свобода»։ 2022-10-10։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-10-16-ին։ Վերցված է 2022-10-14 
  41. «СК установил личности всех погибших при крушении самолета Пригожина» (ռուսերեն)։ Lenta.ru։ 2023-08-27։ Վերցված է 2023-8-27 
  42. «Дмитрия Уткина похоронят на Федеральном военном мемориальном кладбище в Мытищах | Родники»։ Мытищи. [ Родники | Новости Подмосковья (mytishchi)։ Վերցված է 2023-08-30 
  43. «В Мытищах прошли похороны командира "Группы Вагнера" Уткина»։ РИА Новости։ Новости, Р. И. А։ 31 августа 2023։ Վերցված է 2023-08-31 
  44. Inside Prigozhin’s Wagner, Russia’s Secret War Company ՅուԹյուբում՝ սկսած 550-րդ վայրկյանից
  45. Надер Ибрагим и Илья Барабанов Ливийские гастроли ЧВК "Вагнер": что хранится в планшете наемника // BBC. — 2021.
  46. «США ввели санкции против ЧВК "Вагнер"»։ ՌԻԱ Նովոստի (ռուսերեն)։ 2017-06-20։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-06-08-ին։ Վերցված է 2020-08-02 
  47. Niko Vorobyov։ «Shrouded in secrecy for years, Russia’s Wagner Group opens up»։ Аль-Джазира (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-28-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  48. Rappeport Alan (2017-06-20)։ «Trump Imposes New Sanctions on Russia Over Ukraine Incursion»։ The New York Times (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-11-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  49. 49,0 49,1 «Dmitri Valerievich UTKIN»։ www.opensanctions.org (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  50. «EU slaps sanctions on Russian mercenary group Wagner»։ Politico (en-US)։ 2021-12-13։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-12-13-ին։ Վերցված է 2022-08-28 
  51. «EU sanctions target Russian 'Wagner' mercenary group»։ Deutsche Welle (en-GB)։ 2021-12-13։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  52. ««Вагнер» доигрался Наемникам запретили брать кредиты и посещать Европу: кто эти люди?»։ Новая газета (ռուսերեն)։ 2268-07-23։ Արխիվացված է օրիգինալից 2023-01-19-ին։ Վերցված է 2023-01-19 
  53. 53,0 53,1 53,2 «УТКИН Дмитрий Валерьевич» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-26-ին։ Վերցված է 2022-12-28 
  54. «Who’s on Canada’s list of sanctions against Russia and who’s not»։ Global News (en-US)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  55. «Canada Gazette, Part 2, Volume 156, Number 6: Regulations Amending the Special Economic Measures (Russia) Regulations» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-11-22-ին։ Վերցված է 2022-12-29 
  56. Michael O'Kane (2022-01-17)։ «Switzerland lists 6 people & 3 entities linked to the Wagner Group»։ EU Sanctions (en-GB)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  57. «The Dirty 33: meet the Russian cronies sanctioned by Australia»։ Australian Financial Review (անգլերեն)։ 2022-02-25։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 
  58. ««Фонтанка» насчитала у командира российских наемников Вагнера четыре ордена Мужества»։ Meduza (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-06-14-ին։ Վերցված է 2022-08-28 
  59. «Дмитрий Уткин, которого называют командиром российских наемников в Сирии, и Владимир Путин» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-03-03-ին։ Վերցված է 2019-12-21 
  60. «"Решение принимали в Кремле": СБУ сделала заявление о сбитом Ил-76»։ BBC News Україна (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-08-29-ին։ Վերցված է 2022-08-29 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]