Գոա
 | |
|---|---|
 | |
| Երկիր |  Հնդկաստան |
| Մասն է | West India? |
| Կարգավիճակ | Հնդկաստանի նահանգ |
| Մտնում է | Հնդկաստան |
| Վարչկենտրոն | Փանաջի |
| ԲԾՄ | 1167 մետր |
| Օրենսդրական մարմին | Գոայի օրենսդիր ժողով |
| Պաշտոնական լեզուներ | կոնկանի[1] |
| Բնակչություն | 1 458 545 մարդ (2011)[2] |
| Տարածք | 3702 կմ² |
.svg) | |
| Հիմնադրված է | մայիսի 29, 1987 թ. |
| Սահմանակցում է | Մահարաշտրա և Կառնատակա |
| Ժամային գոտի | UTC+5:30 |
| Փոխարինեց | Գոա, Դաման և Դիու |
| ISO 3166-2 կոդ | IN-GA |
| Փոստային ինդեքսներ | 403XXX |
| goa.gov.in | |
Գոա (հինդի՝ गोआ, պորտ.՝ Goa), նահանգ Հնդկաստանի հարավ-արևմուտքում, ամենափոքրը տարածքով և 26-րդը (29-ից) բնակչությամբ։ Նախկին պորտուգալական գաղութ Հինդուստան թերակղզում։ Բնակչությունը 3,1046 մլն մարդ է։ Մայրաքաղաքը Փանաջին է, իսկ խոշորագույն քաղաքը՝ Վասկո դա Գաման։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոայի մակերեսը 3702 կմ քառակուսի է, հյուսիսից հարավ ձգվում է 105 կմ, արևմուտքից արևելք՝ 65 կմ։ Այն տարածքով Հնդկաստանի 29 նահանգներից ամենափոքրն է։ Գոան տեղակայված է Հնդկաստանի արևմտյան ափի կենտրոնական հատվածում։ Հյուսիսում սահմանակցում է Մահարաշտայի նահանգին, հարավում և արևելքում՝ Կառնատակային, իսկ արևմուտքում ափերը ողողում է Արաբական ծովի ջրերը։ Ափագծի երկարությունը կազմում է 101 կմ։ Ջրափնյա նեղ գիծը ծով բաժանում է լեռնային սարահարթից, արևելքում՝ Արևմտյան Գաթերի լեռնաշղթայից։ Արևմտյան Գաթերի լեռնաշղթան Դեկանի սարահարթի արևմտյան ծայրամասն է, որի երկարությունը 1800 կմ է։ Լեռնաղշթան զբաղեցնում է նահանգի տարածքի մոտ 15%-ը։ Գոայի ամենաբարձր կետը Սոնսոգորն է, որի բարձրությունը 1167 մետր է։ Գոայի առափնյա գիծը կտրտված է գետերի գետաբերաններով, որոնք սկիզբ են առնում Արևմտյան Գաթերից։ Խոշորագույն գետերը Մանդովին, Զուարին և Չապորան են։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոան ունի տիպային ենթահասարակածային կլիմա, որն արտահայտվում է չոր և խոնավ եղանակով։ Տարվա կեսը (մայիսից հոկտեմբեր) տարածաշրջանում գերակշռում է խոնավ և տաք եղանակը։ Ամենից բարձր ջերմաստիճանը դիտվում է մայիսին, առավելագույն միջինը՝ 33 °C[3], և անգամ այդ ժամանակ պահպանվում է օդի բարձր խոնավությունը (մարտին 73 %[4])։ Մուսսոնի շրջանը սկսվում է հունիսին և ավարտվում է սեպտեմբերին։ Այս շրջանը բնորոշվում է նաև առավելագույն տեղումներով (հուլիսին մոտ 1000 մմ, համեմատության համար Երևանում տարեկան միջին տեղումները 300 մմ է)։ Չոր սեզոնը Գոայում տևում է դեկտեմբերի կեսերից մինչև փետրվար։ Ջերմաստիճանի օրական տատանումներն աճում են հասնելով 10-15 °C-ի։ Գիշերը ջերմաստիճանը կազմում է մոտ 20 °C, ցերեկը՝ 31 °C։ Այս շրջանում տեղումները հազվադեպ են։
 Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Գոա
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | տարին |
| միջին առավելագույնը (°C) | 31,6 | 31,5 | 32,0 | 33,0 | 33,0 | 30,3 | 28,9 | 28,8 | 29,5 | 31,6 | 32,8 | 32,4 | 31,3 |
| տեղումների քանակը (մմ) | 0,2 | 0,1 | 1,2 | 11,8 | 112,7 | 868,2 | 994,8 | 512,7 | 251,9 | 124,8 | 30,9 | 16,7 | 2926 |
| Աղբյուր՝ Օդերևութաբանության համաշխարհային կազմակերպություն | |||||||||||||
Արեգակնային ակտիվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Արևափայլ, ժամերի քանակն ամսում | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | Հուն | Փետ | Մար | Ապր | Մայ | Հուն | Հուլ | Օգոս | Սեպ | Հոկ | Նոյ | Դեկ | Տարի |
| Արևափայլ, ժամ | 313,1 | 301,6 | 291,4 | 288,0 | 297,6 | 126,0 | 105,4 | 120,9 | 177,0 | 248,0 | 273,0 | 300,7 | 2842,7 |
Միջին արևափայլը մեկ օրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դեկտեմբերից մինչև ապրիլ օրական միջին արևափայլի տևողությունը կազմում է 1 ժամ։ Ամենաքիչը հունիսից օգոստոս է՝ 4-ից 5 ժամ[5]։
| Հուն | Փետ | Մար | Ապր | Մայ | Հուն | Հուլ | Օգոս | Սեպ | Հոկ | Նոյ | Դեկ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10 | 10 | 9 | 10 | 9 | 5 | 4 | 4 | 6 | 8 | 9 | 10 |
Ցերեկվա տևողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոան գտնվում է աշխարհագրական ցածր լայնությունում, ուստի ցերեկվա տևողությունը շատ չի տարբերվում տարվա տարբեր ամիսներին։ Փետրվարից հոկտեմբեր ցերեկը տևում է 12 ժամ և ավել, իսկ նոյեմբերից հունվար՝ 11 ժամ[5]։
Տեղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեղումներով օրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դեկտեմբերից ապրիլ Գոաում տեղումները շատ հազվադեպ են, հունիս և հուլիս ամիսներին գրանցվում են ամենաշատ տեղումներով օրերը, ավելի քան 20 օր[6]
| Հուն | Փետ | Մար | Ապր | Մայ | Հուն | Հուլ | Օգոս | Սեպ | Հոկ | Նոյ | Դեկ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0,0 | 0,0 | 0,1 | 0,8 | 4,2 | 21,9 | 27,2 | 13,3 | 13,5 | 6,2 | 2,5 | 0,4 |
Քամի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեպտեմբերից դեկտեմբեր և հունվարից մարտ քամու միջին արագությունը 6-ից 7 կմ/ժամ է[4]։
Քամու միջին արագություն (կմ/ժ)
| Հուն | Փետ | Մար | Ապր | Մայ | Հուն | Հուլ | Օգոս | Սեպ | Հոկ | Նոյ | Դեկ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 6 | 7 | 7 | 8 | 9 | 11 | 13 | 10 | 7 | 6 | 6 | 6 |
Քամու առավելագույն արագություն (կմ/ժ)
| Հուն | Փետ | Մար | Ապր | Մայ | Հուն | Հուլ | Օգոս | Սեպ | Հոկ | Նոյ | Դեկ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 85 | 74 | 61 | 63 | 56 | 81 | 83 | 93 | 39 | 78 | 74 | 63 |
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.JPG)
.svg)
Գոայի վրա ոտք դրած առաջին եվրոպացին Աֆոնս դը Ալբուկերկեն էր, որը հասնելով ծովային ճանապարհով, 1502 թվականին նվաճեց Գոան։ Հին Գոան դառնում է Պրորտուգալական Հնդկաստանի մայրաքաղաքը նահանագապետ Աֆոնս դը Աբուկերկեի ղեկավարությամբ։ Վասկո Դա Գաման դը Ալբուկերկեից հետո հաջորդ նահանգապետն էր։ Գոայից կառավարվող հողերն աֆրիկյան Մոմբասայից մինչև չինական Մակաո։ Այդ պահից սկսել է Գոայի ոսկե դարը։ Հին Գոան կոչվել է «եկեղեցիների քաղաք», Արևելքի քրիստոնեական բոլոր տաճարներին գերազանցող ճարտարապետական գեղեցկությամբ։
Լեզուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն «Գոայի պաշտոնական լեզուների մասին ակտին» 1987 թվականից (անգլ.՝ The Goa, Daman and Diu Official Language Act) Գոա նահանգի պաշտոնական միակ լեզուն կոնկանին է, սակայն հատուկ կարգավիճակ է նախատեսվում մարաթի[7][8][9]։
Կոնկանին նահանգի 61,2% բնակիչների մայրենի լեզուն է։ 1991 թվականի տվյալներով մյուս լեզուներից առավել տարածված են մարաթին (27,12 %), կաննադան (3,41 %), ուրդուն (2,81 %) և հինդին (2,09 %)[10]։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նահանգի ավիափոխադրումն իրականացվում է «Դաբոլիմ» օդանավակայանով։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf
- ↑ 2,0 2,1 2011 census of India
- ↑ В мае 1996 года температура достигала 33,3 °C, в 1997 году превысила эту высоту ртутного столба на 0,7 °C «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 3-ին.
{{cite web}}: Invalid|url-status=да(օգնություն) - ↑ 4,0 4,1 Climate profile for Panaji | Holiday and Travel | MyWeather2.com
- ↑ 5,0 5,1 Panaji Climate Guide, Goa, India | World Climate Guide
- ↑ World Weather Information Service — Goa
- ↑ Commissioner Linguistic Minorities. «42nd report: July 2003 – June 2004». էջ para 11.3. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 6-ին.
- ↑ «Solving the Language Imbroglio». Navhind Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Konkani:The Tussule over the script». Navhind Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
- ↑ A. R. Fatihi. «Urdu in Goa». Language in India, Volume 2: 2002-12-09. M. S. Thirumalai, Managing Editor, Language in India. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 29-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գոայի կառավարության պաշտոնական կայք
- Գոա հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
- Resources on Goa, India Environment Portal
| |||||||||||||||||
