Արտի Շոու

Արտի Շոու
Ի ծնե անուն	անգլ.՝ Arthur Jacob Arshawsky
Նաև հայտնի է որպես	Artie Shaw
Ծնվել է	մայիսի 23, 1910[…]; Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Երկիր	ԱՄՆ
Մահացել է	դեկտեմբերի 30, 2004[…] (94 տարեկան); Թաուզենդ Օուքս, Վենտուրա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Գերեզման	Valley Oaks Memorial Park
Ժանրեր	ջազ
Մասնագիտություն	կինոդերասան, բենդ-լիդեր, կոմպոզիտոր, դիրիժոր, կլառնետահար, ջազ երաժիշտ, սաքսոֆոնահար, երաժշտական գործիքավորող, գրող, երաժիշտ և դաշնակահար
Գործիքներ	կլառնետ, ալտ սաքսոֆոն և soprano saxophone?
Լեյբլ	RCA Records, Columbia Records, Capitol Records, Musicraft Records?, Bell Records և Brunswick Records
Կրթություն	Հիլհաուսի ավագ դպրոց
Անդամակցություն	Artie Shaw and His Gramercy Five? և Artie Shaw and His Orchestra?
Ամուսին	Ավա Գարդներ, Լանա Թըրներ, Քեթլին Ուինզոր, Դորիս Դաուլինգ, Էվելին Քեյս, Jane Cairns?, Margaret Allen? և Betty Kern?
Պարգևներ	Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ և NEA Jazz Masters?
Կայք	artieshaw.com
	Artie Shaw Վիքիպահեստում

Արտի Շոու կամ Արթուր Ջեյքոբ Արշավսկի^[8] (անգլ.՝ Artie Shaw, Arthur Jacob Arshawsky, մայիսի 23, 1910(1910-05-23)^[1]^[2]^[3]^[…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4] - դեկտեմբերի 30, 2004(2004-12-30)^[5]^[1]^[2]^[…], Թաուզենդ Օուքս, Վենտուրա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի ջազային կլառնետահար, դիրիժոր, կոմպոզիտոր և գրող, «սվինգի դարաշրջանի» խոշորագույն երաժիշտներից մեկը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտի Շոուն (ծննդյան ժամանակ՝ Արթուր Ջեյքոբ Արշավսկի) ծնվել է 1910 թվականի մայիսի 23-ին Նյու Յորքում Ռուսաստանից և Գալիցիայից (այն ժամանակ Ավստրո-Հունգարիայի միապետություն) հրեա ներգաղթյալների ընտանիքում։ Նրա հայրը՝ ծնունդով Օդեսայից, Հարոլդ «Հարի» Արշավսկին 1888 թվականին մանկուց տեղափոխվել է Ամերիկա և աշխատել որպես լուսանկարիչ. մայրը՝ Սառա Շտրաուսը, 1899 թվականին Սամբորից արտագաղթել է Ամերիկա և աշխատել որպես դերձակ^[9]։

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոսը երաժշտություն է սովորել Նյու Հեյվենում (Կոնեկտիկուտ նահանգ), որտեղ 1925 թվականին որպես սաքսոֆոնահար ընդգրկվել է Ջոնի Կավալարոյի պարային նվագախմբում։ Հաջորդ տարի նա սկսել է նվագել կլառնետ, որը շուտով դարձել է նրա հիմնական գործիքը։ 1926-1929 թվականներին աշխատել է Օսթին Ուայլիի նվագախմբում, որի համար վերադաշնակում էր կատարում, այնուհետև սաքսոֆոն էր նվագում Իրվինգ Ահարոնսոնի մոտ, 1929 թվականին Չիկագոյում մասնակցել է տեղի երաժիշտների հետ ջեմ-սեսիաներին (jam session)։ Միևնույն ժամանակ, նա ծանոթացել է է Կլոդ Դեբյուսիի և Իգոր Ստրավինսկու երաժշտությանը, որը մեծ ազդեցություն է ունեցել նրա երաժշտական աշխարհայացքի զարգացման վրա։

Ստեղծագործական գործունեության սկիզբը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1931-1934 թվականներին, արդեն Արտի Շոու կեղծանվամբ, երաժիշտը հանդես է եկել որպես ազատ արտիստ, իսկ 1936 թվականին «Իմպերիալ» թատրոնում համերգի համար ձևավորել է իր առաջին անսամբլը։ Նրա կազմն անսովոր էր այն ժամանակվա ջազի համար՝ լարային կվարտետ, ռիթմ-սեկցիա և սոլո կլառնետ, սակայն դա չի խանգարել Շոուին մեծ տպավորություն թողնել հանդիսատեսի վրա սեփական «Ինտերլյուդիա in B» ստեղծագործությամբ։ Հետագայում խմբին միացան երկու շեփորահար՝ տրոմբոնիստ, սաքսոֆոնահար և երգիչ, բայց երաժշտական հասարակության զգուշավոր վերաբերմունքը ոչ ստանդարտ կազմին և գործիքավորմանը՝ 1937 թվականի մարտին Շոուին ստիպել է լուծարել այն։

Մեկ ամիս անց Շոուն հավաքել է նոր նվագախումբ, որի հետ շուտով ձայնագրել է Քոուլ Փորթերի «Պարի սկիզբը» (Begin the Beguine) երգը Ջերի Գրեյի գործիքավորմամբ։ Շոուն հայտնի է դառնում, և շատերը սկսում են խոսել նրա մասին՝ որպես Բենի Գուդմենի մրցակից։ Չընդունելով պարող երիտասարդության կուռքի դերերը՝ Շոուն 1939 թվականի նոյեմբերին ժամանակավորապես լքել է բեմը։

«Գրեմերսիի հնգյակը»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1940-ի սկզբում Շոուն աշխատել է Հոլիվուդում ֆիլմերի երաժշտության վրա, ինչպես նաև ձայնագրել է Frenesi կոմպոզիցիան լարային նվագախմբի հետ։ Նրա հաջողությունը Շոուին դրդել է նվագախմբի և լարային գործիքների հետ մեկնել համերգային շրջագայության։ Այս նվագախմբի կազմից նա ստեղծել է «Գրեմերսիի հնգյակը» (Gramercy Five) և ձայնագրել է ևս մի քանի հիթեր՝ Summit Ridge Drive֊ը, Moonglow֊ն, Dancing in The Dark֊ը, Stardust֊ը, I cover the waterfront֊ը։ Չնայած այն բանին, որ այդ կոմպոզիցիաները դարձել են շատ սիրված, Շոուն շուտով կրկին լուծարել է իր խմբերը և հաստատվել Նյու Յորքում, որտեղ սկսել է ուսումնասիրել նվագախումբը և շարունակել է ձայնագրվել ստուդիաներում։

1940-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1942 թվականի հունվարին Շոուն զորակոչվել է ռազմածովային ուժեր, որտեղ հրամանատարության հանձնարարությամբ կազմավորել է նվագախումբ, որը ղեկավարել է առաջիկա մեկ տարվա ընթացքում։ Շուտով երաժիշտը զորացրվել է, և 1944 թվականին նա ստեղծել է նոր բիգ բենդ, որը շատ ջազի պատմաբանների կարծիքով եղել է լավագույնը, որոնց հետ որ աշխատել են։ Այդ ժամանակաշրջանի հիթերի թվում առավել հայտնի էր դարձել Little Jazz կոմպոզիցիան, որը ձայնագրվել է շեփորահար Ռոյ Էլդրիջի հետ։

Կարիերայի վերջին տարիները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շոուն նաև վերակենդանացրել է «Գրեմերսիի հնգյակը», իսկ հետո կազմավորել է ևս երկու մեծ նվագախումբ։ Նա ակտիվորեն ելույթ է ունեցել և ձայնագրվել է մինչև 1954 թվականը, որից հետո հայտարարել է, որ դադարեցնում է ելույթները։ Միայն 1983 թվականին Շոուն կրկին հավաքել է իր նվագախումբը և երբեմն խմբավարել այն, բայց հիմնական ղեկավարը դարձել է կլառնետահար Դիկ Ջոնսոնը։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շոուն հաճախ համեմատվել է այդ ժամանակի մեկ այլ նշանավոր կլառնետիստի՝ Բեննի Գուդմենի հետ։ Բացի այդ, ինչպես և Գուդմենը, Շոուն ուներ բարձր տեխնիկական վարպետություն և արտահայտության լավ զգացողություն, սակայն նրա կատարման ձևը ավելի հանգիստ էր։ Որպես կոմպոզիտոր Շոուն հայտնի է նախ և առաջ կլառնետի նվագախմբի համար իր Համերգով (1940), որն ինքն էլ մեծ հաջողությամբ է կատարել։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամուսնացած է եղել մի քանի անգամ. նրա կանայք են եղել գրող Քեթլին Ուինզորը, կինոգործիչներ Ավա Գարդները և Լանա Թըրները։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Lundy D. R. The Peerage
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Carnegie Hall linked open data — 2017.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A37911-2004Dec30.html
↑ ^6,0 ^6,1 Allmusic — 1991.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 Discogs — 2000.
↑ Распространённая передача фамилии в русских текстах; более точная передача — Шо
↑ Artie Shaw, King of the Clarinet

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտի Շոու» հոդվածին։

[_a9850e340dfd9075-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_893d03bac688b481-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_9fd48248698d4a14-3] 3,0 ^3,1 Lundy D. R. The Peerage

[_ae6a022f839d6c3d-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Carnegie Hall linked open data — 2017.

[_53cbf92ca56eb463-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A37911-2004Dec30.html

[_e1ff8e4c9f37f458-6] 6,0 ^6,1 Allmusic — 1991.

[_d4b1b08b7bae19d9-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 Discogs — 2000.

[8] Распространённая передача фамилии в русских текстах; более точная передача — Шо

[9] Artie Shaw, King of the Clarinet

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]