Անտուան Լորան Լավուազիե
.jpg)
.svg){kind=small}
Անտուան Լորան Լավուազիե (ֆր.՝ Antoine Laurent de Lavoisier, ɑ̃twan lɔʁɑ̃ də lavwazje, օգոստոսի 26, 1743[1][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[1][4][5] - մայիսի 8, 1794[1][2][3][…], Կոնկորդի հրապարակ), ֆրանսիացի քիմիկոս Անտուան Լավուազիեն այրման թթվածնայի տեսության, դրանով՝ նաև գիտական քիմիայի հիմնադիրն է։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անտուան Լորան Լավուազիեն ավարտել է Փարիզի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը, միաժամանակ ուսումնասիրել քիմիա և ֆիզիկա։ Նրա քիմիական ուսումնասիրությունները հիմնականում նվիրված են օդի ու ջրի բաղադրությունների և այրման ու շնչառության շարժընթացներում օդի ունեցած դերի բացահայտման հարցերին։ Հաստատել է, որ օդը բաղկացած է այրմանը և շնչառությանը նպաստող բաղադրիչից, որն իր հերթին, միանալով տարբեր նյութերի հետ, առաջացնում է թթու։ Այդ հատկության շնորհիվ նյութն անվանեց թթվածին՝ թթու ծնող։ Նա բացահայտեց նաև, որ ջուրը նույնպես ջրածնի թթվածնային միացություն է՝ չնայած այն ակնհայտ թթվածնայի հատկություն չունի։
Հաստատելով այրման թթվածնային տեսությունը՝ Լավուազիեն քիմիական գիտությունը դրեց գիտական հիմքերի վրա և կեղծ ֆլոգիստոնի տեսությունը փոխադրեց այրման թթվածնային տեսությամբ։
Նա մշակել է նաև քիմիական անվանակարգության սկզբունքները, Պիեռ Սիմոն Լապլասի հետ պատրաստել է առաջին սառցային կալորիմետրը և չափել մի շարք նյութերի այրման ջերմությունները։
1789 թվականին լույս է ընծայել իր «Տարրական քիմիայի դասագիրքը», որը գիտական քիմիայի առաջին ձեռնարկն էր։
Լավուազիեն գլխատվել է Հեղափոխական դատարանի որոշմամբ՝ մեղադրվելով ծխախոտի մթերման գործում թույլ տված խարդախության համար։ Այդ առիթով ֆրանսիացի մաթեմատիկոս Ժոզեֆ Լագրանժն ասել է. «Պահանջվեց ընդամենը մեկ ակնթարթ, որպեսզի կտրվեր այդ գլուխը, բայց հնարավոր է, որ հարյուրամյակը քիչ լինի նրա նմանը ստեղծելու համար»։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 Созонов С. Лавуазье, Антуан-Лоран (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1896. — Т. XVII. — С. 218—223.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Лавуазье Антуан Лоран // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Brock W. H. The fontana history of chemistry — 1992. — ISBN 0-00-686173-3
- ↑ Notable Names Database — 2002.
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2009, էջ 379
| ||||||||||||||||
- Օգոստոսի 26 ծնունդներ
- 1743 ծնունդներ
- Փարիզ քաղաքում ծնվածներ
- Մայիսի 8 մահեր
- 1794 մահեր
- Փարիզ քաղաքում թաղվածներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ֆրանսիացի քիմիկոսներ
- Ֆրանսիացի կենսաբաններ
- Փարիզի համալսարանի շրջանավարտներ
- Ֆրանսիացի տնտեսագետներ
- Ֆրանսիացի ֆիզիկոսներ
- Ֆրանսիացի փաստաբաններ
- Ֆրանսիացի աստղագետներ
- Ակադեմիկոսներ
- Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ
- Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամներ
- 18-րդ դարի ֆրանսիացի գրողներ