Կլոդ Բերթոլե

Կլոդ Բերթոլե; ֆր.՝ Claude Louis Berthollet
Ծնվել է	դեկտեմբերի 9, 1748[…]; Տալուար
Մահացել է	նոյեմբերի 6, 1822[…] (73 տարեկան); Արկեյ; բնական մահով
Գերեզման	Cimetière de Cachan
Բնակության վայր(եր)	Ֆրանսիա
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա և Kingdom of Sardinia
Մասնագիտություն	բժիշկ, քիմիկոս և քաղաքական գործիչ
Գործունեության ոլորտ	քիմիա, քաղաքականություն և բժշկություն
Պաշտոն(ներ)	Ֆրանսիայի պեր, Պահպանողական սենատի անդամ, նախագահ, Director?, պրոֆեսոր, պրոֆեսոր և փոխնախագահ
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Փարիզի գիտափիլիսոփայական միություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Թուրինի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիայի ինստիտուտ, Institut d'Égypte?, Société d'encouragement pour l'industrie nationale?, Académie des sciences, belles-lettres et arts de Savoie?, Society of Arcueil?, Թուրինի գիտությունների ակադեմիա, Académie des sciences, belles-lettres et arts de Lyon?, Ազգային բժշկական ակադեմիա և Société libre des sciences et belles-lettres de Montpellier?
Ալմա մատեր	Թուրինի համալսարան (1768)
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն
Գիտական ղեկավար	Անտուան Լորան Լավուազիե
Եղել է գիտական ղեկավար	Ժոզե Լուի Գեյ-Լյուսակ
Հայտնի աշակերտներ	Ժոզե Լուի Գեյ-Լյուսակ
Պարգևներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ և Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ
Երեխա(ներ)	Amédée Barthélemy Berthollet?
	Ստորագրություն;
	Claude Louis Berthollet Վիքիպահեստում

Կլոդ Լուի Բերթոլե (ֆր.՝ Claude Louis Berthollet, դեկտեմբերի 9, 1748(1748-12-09)^[1]^[2]^[3]^[…], Տալուար^[4] - նոյեմբերի 6, 1822(1822-11-06)^[5]^[2]^[3]^[…], Արկեյ^[4]), ֆրանսիացի քիմիկոս, քիմիական հավասարակշռության մասին ուսմունքի հիմնադիր։ Փարիզի Գիտությունների Ակադեմիայի անդամ (1785-ից), Փարիզի Նորմալ և Պոլիտեխնիկ դպրոցների քիմիայի պրոֆեսոր (1794)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բերթոլեն աշխատել է Թուրինում, ապա՝ Փարիզում (1772)։ Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության տարիներին ակտիվորեն մասնակցել է բորակի, պողպատի և ռազմական նշանակություն ունեցող այլ նյութերի արտադրության կազմակերպմանը։ Բերթոլեն առաջինը հարեց Ա․Լ․ Լավուազիեի հակաֆլոգիստոնյան տեսակետին։ Մասնակցել է քիմիական նոր անվանակարգման աշխատանքներին (1786–1787)։ Նրա կարևոր աշխատանքներից են կտավի, մոմի, թղթի՝ քլորով սպիտակեցման եղանակը (1785) և քլորի թթվածնական թթուների մի շարք աղերի (նաև բերթոլեի աղի) հայտնաբերումը։ Որոշել է ամոնիակի (1785), կապտաթթվի (1786) և ծծմբածխածնի (1788) քիմիական բաղադրությունը։ Բերթոլեն հաստատեց, որ քիմիական ռեակցիայի ուղղությունը որոշվում է փոխազդող նյութերի զանգվածով, հատկություններով և ռեակցիայի պայմաններով։ Բերթոլեն քիմիական ռեակցիան համարում էր անընդհատ ու դարձելի երևույթ և ենթադրում, որ առաջացող նյութերը փոփոխական բաղադրություն ունեն։ Այդ տեսակետը վիճարկեց ֆրանսիացի քիմիկոս Ժ․ Լ․ Պրուստը։ Վեճը ավարտվեց (1801–1808) Բերթոլեի պարտությամբ և հաստատուն բաղադրության օրենքի հայտնաբերմամբ։ Սակայն 20-րդ դարի սկզբին ռուս քիմիկոս Ն․Մ․ Կուռնակովը ցույց տվեց փոփոխական բաղադրությամբ նյութերի գոյությունը, որոնք, ի պատիվ Բերթոլեի, անվանվեցին բերթոյիդներ։

Բերթոլեի պատվին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլոդ Լուի Բերթոլեի պատվին անվանվել են հարավամերիկյան ցեղատեսակի բույսերը Բերթոլետիա (Bertholletia), որոնց պատկանում է՝ Բրազիլական ընկույզի հայտնի տեսակը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Czech National Authority Database
↑ https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-depuis-la-creation-de-l-Academie-des-sciences/les-membres-du-passe-dont-le-nom-commence-par-b.html

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 422)։

[_c6b191eee12621b6-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.

[_b9798fa900082ec0-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_2b093bc0668bdaa5-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.

[_91132eca7e465444-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)

[_97777beb5ea3fa7e-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_871d2ba878754a05-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Czech National Authority Database

[_a72018e93d47bcbd-7] ttps://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-depuis-la-creation-de-l-Academie-des-sciences/les-membres-du-passe-dont-le-nom-commence-par-b.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]