Ալեխանդրո Խոդորովսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեխանդրո Խոդորովսկի
իսպ.՝ Alejandro Jodorowsky Prullansky
Ծնվել էփետրվարի 7, 1929 (95 տարեկան)
ԾննդավայրՏոպոկիյա, Չիլի
ԿրթությունՉիլիի համալսարան (1950)[1]
Քաղաքացիություն Չիլի և  Ֆրանսիա[2]
ԱզգությունՉիլիացի, Մեքսիկացի, Ֆրանսիացի
Մասնագիտացումգրող, կինոռեժիսոր, դրամատուրգ, սցենարիստ, մոնտաժող, գիտաֆանտաստիկ գրող, փիլիսոփա, բանաստեղծ, թատերական ռեժիսոր, միմոս, դերասան, կոմպոզիտոր, կոմիքսների սցենարիստ, արվեստագետ, տիկնիկագործ, քանդակագործ, ակնարկագիր, նկարիչ, գծանկարիչ, ռեժիսոր, կինոպրոդյուսեր, comics creator, կոմիքսների արտիստ և penciller
Ոճ(եր)սյուրռեալիստ
ԱմուսինՎալերի Խոդորովսկի
Պարգևներ
IMDbID 0423524
clubcultura.com/clubliteratura/clubescritores/jodorowsky/index.htm

Ալեխանդրո Խոդորովսկի Պրուլանսկին (իսպաներեն՝ Alejandro Jodorowsky Prullansky, փետրվարի 17, 1929(1929-02-17)[3][4][5], Tocopilla, Անտոֆագաստա, Չիլի[1]), սյուրռեալիստ ռեժիսոր, համեմատական կրոնի գիտնական, թատերագիր, կինոարտադրող, երգահան, դերասան, դիմախաղացող, կոմիքս գրքերի հեղինակ, պատմիչ և հոգեբույժ է։ Նա ծնվել է Չիլիում մի ուկրաինացի հրեա ընտանիքում։ Ապագայում մեկնել է Ֆրանսիա, որտեղ շարունակել է ստեղծագործել[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նա ծնվել է 1929 թ.փետրվարի 7-ին, Չիլիի հյուսիսի Տոպոկիյա խաղաղօվկիանոսյան քաղաքում, ուկրաինացի հրեա ընտանիքում։ Նրա ծնողներն էին Խեյմի և Սարա Խոդորովսկիները, որոնք փախչելով ցարական Ռուսաստանից, Օդեսայի հրեական ջարդերից, 1905 թ.-ին գաղթել էին Չիլի։ Նախքան իր խանութը՝ Տուն Ուկրաինան (իսպաներեն՝ Casa Ukrania) բացելը, նրա հայրն աշխատում էր կրկեսում։ Մայրը նրան խստությամբ է դաստիարակել[7][8]։

Հայրը երազում էր, որ նա բժշկությունը ընտրի որպես իր աշխատանքը։ Իսկ նա 1942 թվականին մեկնում է Սանտիագո, որտեղ համալսարան է մտնում։ 40-ականների սկզբին և 50-ականներին մշակութային շարժում է սկսվում Չիլիում, տաղանդավոր և ստեղծագործ երիտասարդների կողմից, որոնք ստեղծում են դիմախաղի թատրոնը և ներկայանում Չիլիի Համալսարանի Փորձնական Թատրոնում։ Նրա մեջ էին Խոզե Դոնոսոն, Էնրիքե Լիհնը, Խորխե Էդվարդսը, ինչպես նաև Ալեխանդրո Խոդորովսկին, ով իր համալսարանական տարիներին աշխատեց նաև որպես կրկեսի ծաղրածու և տիկնիկ խաղացնող[7][8]։

1953 թվականին մեկնում է Փարիզ, որտեղ սկսում է աշխատել նշանավոր մնջախաղաց Մարսել Մարսոյի հետ։ Փարիզ հասնելու հենց առաջին օրը, ավելի ճիշտ, գիշերը, նա ժամը երեքին զանգահարեց Անդրե Բրետոնին՝ պահանջելով անմիջապես իրեն ընդունել։ «Բայց դուք ո՞վ եք», - վրդովվեց սյուրռեալիզմի նահապետը։ «Իմ ազգանունը Խոդորովսկի է, - ներկայացավ նա, - քսանչորս տարեկան եմ, եկել եմ Չիլիից՝ սյուրռեալիզմին հարություն տալու համար»։ Նա այնտեղ աշխատեց Մորիս Շովալիեյի հետ, և ստեղծեց իր առաջին կինոնկարը՝ Շրջված Գլուխներ, որն այժմ կորած է համարվում[6][8]։

Փարիզում նա ընկերակցեց սյուրռեալիստներ Ռոլան Տոպոր և Ֆեռնանդո Արրաբալի հետ, ում հետ էլ 1962 ստեղծեցին Պանիկ շարժումը։ Դրա անունը գալիս է Պան հույն բնության հեթանոսական աստծուց, և կենտրոնանում է քաոսային գեղարվեստական ներկայացումների և սուրռեալ պարկերների վրա[6]։

Անարխիկ թատրոնից Խոդորովսկին անցավ կինո, իսկ հետագայում զբաղվեց կոմիքսների ստեղծմամբ ու վիպասանությամբ։ Ոմանց աչքին նա մնաց շառլատան, մինչդեռ մյուսները նրան պիտի կարգեին միստիցիզմի քուրմ և խռովարար ավանգարդի վարպետ[8]։

Խոդորովսկու կինը՝ Վալերին և նրա տղաները՝ Բրոնտիսը, Աքսելը և Ադանը հայտնվել են նրա ֆիլմերում[6]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես Պանիկ շարժման անդամ՝ Խոդորովսկին գրեց քանի գրքեր և թատերական պիեսներ։ 1960-ականների վերջերում նա ավանգարդ թատրոնի ռեժիսոր դարձավ Փարիզում և Մեխիկոյում, ստեղծեց «Հրաշալի Պանիկականներ» կոմիքսը, և 1967 թվականին իր առաջին «իսկական» կինոնկարը սարքեց՝ Ֆանդո և Լիզը, մի սյուրռեալիստական սիրո պատմություն, Արրաբալի սցենարներից մեկի հիման վրա, որը նկարահանվեց Իսպանիայում։ Ֆանդո և Լիզը Ակապուլկոյի միջազգային կինոփառատոնին ցուցադրվելիս, այնպիսի թեժ սկանդալի տեղիք տվեց, որ փառատոնը մեկընդմիշտ փակեցին։ Ապա դա արգելվեց Մեքսիկայում, ամերիկյան էկրան բարձրացավ աղճատված տարբերակով և երեսուն տարի ֆիլմադարանում մնալուց հետո միայն 1999 թվականին թողարկվեց տեսաժապավենի վրա։ 1971 թվականին Խլուրդը լույս տեսավ, որը վերածվեց պաշտամունքային դասականի, ինչպես և Սրբազանց Լեռը 1973 թվականին[6][8]։

1975 թվականին նա վերադարձավ Ֆրանսիա, որտեղ և սկսեց գործել մի ֆիլմի վրա, որը երբեք չսարքվեց՝ Ֆրանկ Հերբերտի Ավազաթումբի մի հսկայական հարմարացում, որում պիտի նկարահանվեին՝ Օրսոն Ուելսը, Սալվադոր Դալին և այլներ, և իր երաժշտությունը պիտի լիներ Փինկ Ֆլոյդինը։ Նրա ֆինանսիստները հրաժարվեցին, և Ավազաթումբը նկարահանվեց Դեյվիդ Լինչի միջոցով[6]։

Նրա մյուս կինոնկարը նկարահանվեց 1979 թվականին՝ Փղաժանիքը, մի փոքրիկ աղջկա ընկերության պատմությունը մի փղի հետ, որն արագորեն խամրեց խավարի մեջ։ 1980-ականներին նա սկսեց գործել Մոբիոսի և այլ արվեստագետների հետ կոմիքսների, պատկերավոր վեպերի և մուլտֆիլմերի վրա, և մի քանի այլ գրքեր գրեց։ 1990 թվականին նա նկարահանեց մի այլ ֆիլմ՝ Ծիածանի Գողը ֆանտաստիկ ֆիլմը Օմար Շարիֆի և Պիտեր Օ'Թուլի հետ։ 1990-ականներին նա շարունակեց գծանկարիչների հետ մուլտֆիլմեր արտադրել, և պետք է որ որոշ ժամանակ սկսի գործել իր նոր ֆիլմի՝ Խլուրդի Զավակները ֆիլմը[6]։

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 https://www.britannica.com/biography/Alejandro-Jodorowsky
  2. Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (ֆր.) — 1868. — ISSN 0242-6773
  3. BD Gest' (ֆր.)
  4. Babelio (ֆր.) — 2007.
  5. CineChile
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 «Ալեխանդրո Խոդորովսկու կենսագրությունը IMDB-ից (անգլերեն)». Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 25-ին.
  7. 7,0 7,1 «Ալեխանդրո Խոդորովսկու պաշտոնական կայքի կենսագրություն (իսպաներեն)». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 25-ին.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 «Սյուրռեալիզմի ուշացած գուրուն». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 25-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]