Ժան Ժիրո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ժան Ժիրո
ֆր.՝ Jean Giraud
Ի ծնեֆր.՝ Jean Henri Gaston Giraud[1]
ԿեղծանունGir և Mœbius
Ծնվել էմայիսի 8, 1938(1938-05-08)[2][3][4][…]
ԾննդավայրՆոժան սյուր Մարն, Սենա, Ֆրանսիա[1]
Վախճանվել էմարտի 10, 2012(2012-03-10)[5][2][3][…] (73 տարեկան)
Մահվան վայրՄոնրուժ, Օ-դը-Սեն, Ֆրանսիա[1]
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
ԿրթությունÉcole Duperré?
Մասնագիտությունծաղրանկարիչ, կոմիքսների սցենարիստ, սցենարիստ, գիտաֆանտաստիկ գրող, փոստային բացիկների դիզայներ, նկարիչ, penciller, նկարազարդող, գծանկարիչ և կոմիքսների արտիստ
Ժանրվեստեռն, Կոմիքս և գիտական ֆանտաստիկա
Ուշագրավ աշխատանքներArzach?, Airtight Garage?, Blueberry?, The Incal?, Le Monde d'Edena?, Q3236227? և The Long Tomorrow?
Ներշնչվել էJean-Paul Appel-Guéry?
Պարգևներ
ԶավակներHélène Giraud?
Կայքmoebius.fr​(ֆր.)
 Jean Giraud Վիքիպահեստում

Ժան Ժիրո (ֆր.՝ Jean Giraud, մայիսի 8, 1938(1938-05-08)[2][3][4][…], Նոժան սյուր Մարն, Սենա, Ֆրանսիա[1] - մարտի 10, 2012(2012-03-10)[5][2][3][…], Մոնրուժ, Օ-դը-Սեն, Ֆրանսիա[1]), ֆրանսիացի նկարիչ, կոմիքսների հեղինակ։ Հայտնի է նաև Մյոբիուս (Moebius) կեղծանունով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատանեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժան Ժիրոն ծնվել է 1938 թվականի մայիսի 8-ին Փարիզի արվարձանում[10][11], եղել է միակ երեխան Ռեյմոնդ Ժիրոյի և Փոլին Վինչոնի ընտանիքում։ Երբ Ժան Ժիրոն եղել է երեք տարեկան, ծնողները բաժանվել են, և նրան դաստիարակել են պապիկն ու տատիկը։ Մանուկ հասակից հետաքրքրված է եղել վեստերններով և 10-12 տարեկանում սկսել է նկարել իր առաջին կոմիքսները վեստերն ժանրում։ 1954 թվականին 16 տարեկան հասակում ընդունվել է École Duperré արվեստի և դիզայնի քոլեջ։ Այնտեղ նա կրկին սկսել է նկարել վեստերն-կոմիքսներ՝ չխրախուսվելով դասավանդողների կողմից։

1956 թվականին նա թողել է քոլեջը, որպեսզի տեղափոխվի Մեքսիկա՝ իր մոր մոտ, որ ամուսնացել էր մեքսիկացու հետ, և այնտեղ անցկացրել է 9 ամիս։ Մեքսիկական անապատը, անեզր կապույտ երկինքը և հարթ դաշտավայրերը՝ զարմանալի հեռանկարներ, որոնցով նա նախկինում հիանում էր էկրանից՝ վեստերներում, անջնջելի տպավորություն են թողել նրա հետագա աշխատանքների վրա։ Ֆրանսիա վերադառնալուց հետո նա սկսել է աշխատել Fleurus կաթոլիկ հրատարակչությունում՝ որպես հաստիքային նկարիչ։

1959-1960 թվականներին, Ալժիրի պատերազմի ժամանակ Ժիրոն զորակոչվել է ծառայության։ Գծանկարչական կրթության շնորհիվ նրան հաջողվել է խուսափել առաջնագծից՝ զինվորական ծառայությունն անցկացնելով որպես բանակային ամսագրի նկարազարդող և լոգիստ։ Ծառայության ընթացքում Ժիրոն ծանոթացել է շատ էկզոտիկ մշակույթների հետ և, ինչպես Մեքսիկայում, ձեռք է բերել փորձ, որն անջնջելի տպավորություն է գործել և իր հետքը թողել ավելի ուշ շրջանի նրա կոմիքսների վրա, հատկապես "Mœbius" կեղծանունով ստեղծված ստեղծագործություններում։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին կոմիքսը՝ Frank et Jeremie երգիծական վեստերնը, Ժիրոն նկարել է 18 տարեկանում՝ Far West ամսագրի համար։ 1956-1958 թվականներին աշխատել է Fleurus հրատարակչությունում։ 1961 թվականին դարձել է բելգիացի նկարիչ Ժիժեի (Joseph Gillain, առավել հայտնի որպես Jijé) աշակերտը։ 1963 թվականին բելգիացի սցենարիստ Ժան Միշել Շարլյեի հետ ստեղծել է առաջին կոմիքսը լեյտենանտ Բլուբերրի (Blueberry) մասին շարքից, որը մինչև հիմա լույս է տեսնում։ Մյոբիուս կեղծանունը Ժիրոն մտածել է 1963 թվականին, երբ դիմել է ֆանտաստիկայի ժանրին։

Նա համագործակցել է բրիտանական «Նոր աշխարհներ» ամսագրի հետ, որը խմբագրում էր Մայքլ Մուրկոքը, նկարազարդել է Մուրկոքի, Սեմուել Դիլենիի, Ֆիլիպ Դիքի, Ռոջեր Ժելյազնիի գրքերը։

Métal Hurlant[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1974 թվականին Ժիրոն Ֆիլիպ Դրուեի, Ժան Պիեր Դյոնեի և Բերնար Ֆարկասի հետ հիմնել են Métal Hurlant (ֆր. ճչացող մետաղ) ամսագիրը։ Հրատարակությունը լույս է տեսել եռամսյակը մեկ և մասնագիտացած էր մեծահասակների կոմիքսների վրա՝ հիմնականում գիտական ֆանտաստիկայի, սարսափների և էրոտիկայի ժանրում։ Ամսագրի հետ համագործակցել են եվրոպացի բազմաթիվ առաջատար նկարիչներ, և հրապարակված կոմիքսների տեսողական ոճը միշտ տարբերվել է բարձր որակով, պրոֆեսիոնալ և հաճախ փորձառական գծանկարչությամբ։

Métal Hurlant հսկայական ազդեցություն է գործել կոմիքսների աշխարհի վրա ոչ միայն Եվրոպայում, այլև ԱՄՆ-ում և Ճապոնիայում, ինչպես նաև այդ ժամանակաշրջանի և դրան հաջորդող սերունդների նկարիչների, պատկերազարդողների և գրաֆիկական դիզայներների վրա։

1974-1975 թվականներին լույս է տեսել Ժիրոյի "Արզակ" քառաշար կոմիքսը՝ ժանրի պատմության մեջ առաջին առանց բառերի կոմիքսը, որն անմիջապես դարձել է կուլտային։ Արզակի ցնցող տեսողական ոճը իր ազդեցությունն է ունեցել դասական ամերիկյան սուպերհերոսական կոմիքսի ոճի վրա։ Հանս Գիգերը և Մայք Մինյոլան («Հելբոյի» ստեղծողը) ասել են, որ իրենց ցնցել է Մյոբիուսի հենց այդ կոմիքսը։ Ճապոնացի անիմացիոն ռեժիսոր Հայաո Միյաձակին պատմել է, որ «Արզակի» էսթետիկան շատ մեծ ազդեցություն է ունեցել իր՝ 1984 թվականին նկարահանած «Նավսիկայան Քամիների հովտից» մուլտֆիլմի ձևավորման վրա[12]։ Միյաձակին և Ժիրոն երկար տարիներ ընկերներ են եղել, և վերջինս նույնիսկ իր դստերն անվանել է Նավսիկայա[13]։

The Long Tomorrow[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1975 թվականին «Ավազաբլուր» ֆիլմի նկարահանման ժամանակ Ժիրոն ծանոթացել է ամերիկացի սցենարիստ և ռեժիսոր Դեն Օ’Բեննոնի հետ, որը պատասխանատու էր հատուկ էֆեկտների համար։ Նկարահանումներից առաջ ազատ ժամանակ Դենը գրել և նկարազարդել է մի փոքրիկ դետեկտիվ պատմություն, որը տեղի էր ունենում ապագայի աշխարհում։ Կոմիքսը ծաղրապատճենել է գիտական ֆանտաստիկայի և նուար դետեկտիվների բազմաթիվ նմուշներ։ Օ’Բեննոնը ցույց է տվել կոմիքսը Ժիրոյին, իսկ նրան այնքան է դուր եկել պատմությունը, որ նա թույլտվություն է խնդրել նկարազարդել այն և տպագրել Métal Hurlant-ում։ Օ’Բեննոնը համաձայնել է և մոռացել՝ այնքան էլ լուրջ չընդունելով սեփական ստեղծագործությունը։ 1976 թվականին Ժիրոյի նկարազարդած «Երկար վաղվա օրը» («The Long Tomorrow»)[14] լույս է տեսել Métal Hurlant-ում, իսկ 1977 թվականին՝ Heavy Metal-ի առաջին համարում։ Եզակի դիզայնի և յուրահատուկ ոճի շնորհիվ The Long Tomorrow համարում են տեսողական կիբերպանկ ոճի հիմքը։ Նրանով են ուղղորդվել Ռիդլի Սքոթը՝ «Ածելիների վրայով վազողը» ֆիլմում ապագայի աշխարհն ստեղծելիս, և Ջորջ Լուկասը՝ «Կայսրությունը հասցնում է պատասխան հարված» ֆիլմում։ The Long Tomorrow մեծ ազդեցություն է ունեցել կիբերպանկի դասական Ուիլյամ Գիբսոնի «Նեյրոմանտ» վեպի հեղինակի և Կացուխիրո Օտոմոյի «Ակիրա» կուլտային մանգայի ու անիմեի ստեղծողի վրա։

Կինեմատոգրաֆիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970 թվականների վերջին Ժիրոն սկսել է գործունեությունը կինոյի բնագավառում։ Նա աշխատել է չիլիացի գրող և ռեժիսոր Ալեխանդրո Խոդորովսկու՝ հետագայում չեղարկված «Ավազաբլուր» ֆիլմի գեղարվեստական ձևավորման վրա, արել է ավելի քան 3000 նկարներ[15][16]։ 1980 թվականներին նրանք միասին ստեղծել են «Ինկալ» կոմիքսների շարքը, որը հրապարակվել է Métal Hurlant-ում։

«Օտարը» (1979) և «Շեղբի վրայով վազողը» (1982) ֆիլմերում Ժան Ժիրոն աշխատել է ռեժիսոր Ռիդլի Սքոթի հետ։ Նա կիբերպանկային «Գահ» (1982) ֆիլմի համար ստեղծել է հագուստների ձևավորումներ։ «Ժամանակի տիրակալները» (1982) մուլտֆիլմում Ժիրոն հանդես է եկել ոչ միայն որպես նկարիչ, այլև որպես սցենարիստ։ 1989 թվականին Ժիրոն մասնակցել է ճապոնական անգլալեզու «Փոքրիկ Նիմո։ Արկածներ երազների աշխարհում» մուլտֆիլմի և Ջեյմս Քեմերոնի «Անդունդ» ֆիլմի ստեղծմանը։ 1990-ական թվականների կեսերին վերադարձել է կինո՝ մասնակցելով «Տիեզերական ջեմ» և «Հինգերորդ տարրը» ֆիլմերի ստեղծման աշխատանքներին։

2000 թվականների սկզբին Ժիրոն դարձել է «Աստվածային կատակերգության» նկարազարդման իտալական նախագծի երեք մասնակիցներից մեկը, նա նկարել է պատկերներ «Դրախտի» համար։ 2003 թվականին թողարկվել է «Արզակ» անիմացիոն շարքը, որը ստեղծել էր Ժիրոն՝ ըստ սեփական կոմիքսի։

Ժիրոն վախճանվել է քաղցկեղի դեմ երկարատև պայքարից հետո՝ 2012 թվականի մարտի 10-ին, Փարիզում, 73 տարեկան հասակում, թաղվել է մարտի 15-ին Մոնպառնասի գերեզմանատանը։

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Fichier des personnes décédées
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Jean (1938-2012) Giraud (նիդերլ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Obituary for French comic book artist Jean Giraud — The Guardian.
  6. ↑ https://www.whoswho.fr/decede/biographie-moebius_42760
  7. ↑ https://www.comic-con.org/awards/inkpot
  8. ↑ https://www.comic-con.org/awards/1990s-recipients
  9. ↑ https://www.harveyawards.com/en-us/winners/previous-winners.html
  10. ↑ Comics Buyer's Guide #1485; 3 May 2002; Page 29
  11. ↑ De Weyer, Geert (2008). 100 stripklassiekers die niet in je boekenkast mogen ontbreken (Dutch). Amsterdam / Antwerp: Atlas. էջ 215. ISBN 978-90-450-0996-4.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  12. ↑ «Великий Мёбиус» (ռուսերեն). Vltramarine. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  13. ↑ Miyazaki Moebius : coup d’envoi(ֆր.)
  14. ↑ ««The Long Tomorrow»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 30-ին.
  15. ↑ Д. Воронов, А. Натаров. Миры. «Дюна» Фрэнка Герберта. Экранизации // Мир фантастики. — № 8, апрель 2004.
  16. ↑ М. Попов. Киношедевры. «Дюна» // Мир фантастики. — № 19, март 2005.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Sadoul, Numa (February 1976). Mister Mœbius et Docteur Gir (French). Paris: Éditions Albin Michel. էջ 96. ISBN 2226002669.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link); cover by Tardi, who returned the favor Giraud had provided him, when scripting one of his very first published comics.
  • de Bree, Kees; Frederiks, Hans (1982). Stripschrift special 4: Blueberry, Arzach, Majoor Fataal, John Difool, de kleurrijke helden van Giraud/Moebius (Dutch). Zeist: Vonk. էջ 100. OCLC 63463307.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Hjorth-Jørgensen, Anders (1984). Giraud/Moebius – og Blueberrys lange march (Danish). Odense: Stavnsager. էջ 64. ISBN 8788455262.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Collective (November 1986). L'univers de 1: Gir (French). Paris: Dargaud. էջ 96. ISBN 2205029452.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Sadoul, Numa (January 1991). Mœbius: Entretiens avec Numa Sadoul (French) (Updated, expanded and revised version of the 1976 Albin Michel ed.). Tournai: Casterman. էջ 198. ISBN 2203380152.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Sadoul, Numa; Rebiersch (tr.), Resel (1992). Das grosse Moebius Buch (German) (German language version of the 1991 Casterman ed.). Hamburg: Carlsen Verlag GmbH. էջ 200. ISBN 3551019002.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Giraud, Jean (January 1999). Moebius-Giraud: Histoire de mon double (French). Paris: Editions 1. էջ 220. ISBN 2226002669.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link); autobiography
  • Svane, Erik; Surmann, Martin; Ledoux, Alain; Jurgeit, Martin; Berner, Horst; Förster, Gerhard (2003). Zack-Dossier 1: Blueberry und der europäische Western-Comic (German). Berlin: Mosaik. էջ 96. ISBN 393266759X.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link); the vast majority of the featured artist's interviews, conducted by Svane, was originally published in French in the Swiss comic journal Swof, Hors-Séries (Moebius-themed) issue 2, 2000/Q1, but were augmented with material edited out in the original publication, as well as augmented with material from other, older source publications, especially opportune in the latter case for the by then deceased Jean-Michel Charlier.
  • Bosser, Frédéric (June 2005). «Jan Kounen: Du Colt 45 au 35 mm" & "Dossier Jean Giraud: Cavalier solitaire». Les dossiers de la bande dessinée (French). No. 27. Paris: DBD. էջեր 52–94.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Sadoul, Numa (October 2015). Docteur Mœbius et Mister Gir: Entretiens avec Jean Giraud (French) (Updated, expanded and revised version of the 1991 Casterman ed.). Tournai: Casterman. էջ 264. ISBN 9782203041639.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Sadoul, Numa; Masato (tr.), Hara (2017). 人の漫画家が語る創作の秘密 (Futari no mangaka ga kataru sosaku no himitsu) (Japanese) (Japanese language version of the 2015 Casterman ed.). Tokyo, Japan: ShoPro Books. էջ 512. ISBN 9784796876605.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժան Ժիրո» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժան_Ժիրո&oldid=9793819» էջից