Ձիթենու ճյուղ (գործողություն)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
«Ձիթապտղի ճյուղ» գործողություն
Քաղաքացիական պատերազմ Սիրիայում, Թուրք-քրդական հակամարտություն

Թվական 2018 թվականի հունվարի 20-ից մինչև մարտի 24[1]
Վայր Հալեպի մարզ (Աֆրինի գավառ, Ազազի գավառ, Ալ-Բաբի գավառ), Սիրիա-թուրքական սահման
Պատճառ Թուրք-քրդական հակամարտություն
Արդյունք Թուրքական զինուժը գրավել է 7 գյուղ, 4 բլուր[2] և Բարսայա լեռը[3]։
  • Քրդական ուժերը հետ են գրավել 3 գյուղ[4] և Բարսայա լեռը[5]։
Հակառակորդներ
{{{2}}} Թուրքիա
Սիրիական ընդդիմություն 		Սիրիայի դեմոկրատական ուժեր
Ռազմական կորուստներ
463 զոհ (ըստ SOHR-ի)[6]
{{{2}}} 80 զոհ (ըստ SOHR-ի), 7 անհետ կորած[6]

{{{2}}} 1648+ (ըստ Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի)[7][8][9]

332 զոհ, {{{2}}} 52 զոհ, 229 վիրավոր (ըստ Թուրքիայի)[10]

1506 զոհ (ըստ SOHR-ի)[6][11]

3820 զոհեր և գերիներ (ըստ Թուրքիայի)[12]

820 զոհ (ըստ Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի)[13]

Ընդհանուր կորուստներ
Աֆրինում զոհվել են 51-86 քաղաքացիական անձ, իսկ Թուրքիայում 4 մարդ՝ երկու թուրք և երկու սիրիացի[14][15]։

«Ձիթենու ճյուղ» գործողություն (թուրքերեն՝ Zeytin Dalı Harekâtı), ռազմական գործողություն, որն իրականացրել են Թուրքիան և Սիրիայի ազատ բանակը։ Գործողությունները տեղի են ունենում Սիրիայի Արաբական Հանրապետության հյուսիսային հատվածում՝ Հալեպի մարզում։ Գործողության նպատակը մեծ մասամբ քրդերից բաղկացած Ազգային ինքնապաշտպանության ջոկատների, Կանանց ինքնապաշտպանության ջոկատների արտաքսումն է Աֆրին քաղաքից և նրա հարակից շրջաներից[16]։

Թուրքիայի զինված ուժերի Գլխավոր շտաբը 2018 թվականի հունվարի 20-ին հայտարարել է «Ձիթապտղի ճյուղ» գործողությունը սկսելու մասին։ Գործողությունը ուղղված էր սիրիական Աֆրինում տեղակայված քրդական զինված խմբավորումների դեմ։ Գործողությունը սկսվել է Երևանի ժամանակով ժամը 18:00-ին: Համաձայն Գլխավոր շտաբի տվյալների, գործողությանը մասնակցում են 72 ինքնաթիռներ։ Գլխավոր շտաբի պետ Հուլուսի Աքարը հայտարարել է, որ 113 նշանակետերից 108-ը խոցվել են։

Թուրքիայի փոխվարչապետ Բեքիր Բոզդաղը հայտարարել է, որ զինվորականները կլքեն Աֆրինը, երբ հասնեն իրենց առջև դրված մարտական խնդիրների իրականացմանը։

«Այս գործողությունը ուղղված չէ Աֆրինում բնակվող մեր թուրքմենական, քրդական կամ արաբական եղբայրների դեմ, այլ ընդդեմ ահաբեկչական կազմակերպությունների։ Այն սկսվել է և կշարունակվի՝ հարգելով Սիրիայի տարածքային ամբողջականությունը, ինքնիշխանությունը և քաղաքական միասնականությունը։ Այն բանից հետո, երբ գործողությունը կկատարի իր մարտական խնդիրը, Թուրքիան կհեռանա Սիրիայի տարածքից։», — հայտարարել է փոխվարչապետը[17]։

Գործողության ընթացք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեռ հունվարի 15-ին թուրքական կողմը հրետակոծել է Սիրիայի քրդերի դիրքերը[18]։ Թուրքիական զինուժը տեղակայված է եղել Սիրիայի հյուսիսում գտնվող տարածքում, որը գրավվել էր թուրքերի կողմից դեռևս «Եփրատի վահան» ռազմագործողության ժամանակ։ Այն փաստը, որ Թուրքիան նախապատրաստվում է գործողություն իրականացրել սիրիական տարածքում, հայտնի էր դեռ 2017 թվականի վերջին։ Թուրքիայի պաշտոնատար դեմքերը, այդ թվում նաև նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը[19], մի քանի անգամ հայտարարել են Սիրիայի հյուսիսում նախատեսվող հակաահաբեկչական գործողության մասին[20]։

Սիրիայի ազատ բանակը հարձակումներ է իրականցրել քրդական PYD (Դեմոկրատական միության) դիրքերի նկատմամբ[21], իսկ քրդական SDF-ը կսկսի ինքնապաշտպանական ջոկատների վերազինումը, այն դեպքում, երբ Անկարան սկսի զինված գործողությունները[22]։

Մի քանի ամիսների ընթացքում Թուրքիան սիրիական սահմանին մոտեցրել է մեծ քանակությամբ ռազմատեխնիկա և զինուժ[23]։ Հունվարի 19-20-ը Թուրքիայի տարածքից ռմբակոծվել է Աֆրինի տարածքը։ Հունվարի 20-ին պաշտոնապես հայտարարվել է գործողության մեկնարկի մասին։ Գործողության առաջին օրը թուրքական ռազմական օդուժը 108 հարված է հասցրել քրդական օբյեկտների ուղղությամբ[24]։

Հունվարի 21-ին քրդական կողմը հայտարարել է, որ թուրքական զինուժի հրետակոծության արդյունքում Աֆրինում զոհվել է 9 մարդ։ Քրդական ուժերի թվիթերի պաշտոնական կայքը հայտնում է, որ գործողության արդյունքում զոհվել են վեց քաղաքացիական անձինք, քուրդ երեք զինյալներ, ևս 13-ը վիրավորվել են[25]։

Քրդական Firat գործակալությունը տարածել է հաղորդագրություն, համաձայն որի յոթնամյա Եղիա Հեմեդի Էլին ստացել է մարմնական ծանր վնասվածք և մահացել հիվանդանոցի ճանապարհին՝ թուրքական զինուժի հունվարի 21-ի գիշերը իրականացրած ավիահարվածների արդյունքում։ Արաբ երեխային փրկել չի հաջողվել, չնայած բժիշկների իրականացրած միջամտությանը[26]։

Ռուսական «Риа Новости» լրատվական ծառայության փոխանցմամբ հունվարի 21-ի լույս 22-ի գիշերը Աֆրինից հրետակոծվել է թուրքական Հաթայի մարզի Ռեյխանլը քաղաքը, որի արդյունքում զոհվել է մեկ և վիրավորվել 46 մարդ։ Յոթ մարդ էլ վիրավորվել է հարակից Քիլիսում։ Ռեյխանլըի ուղղությամբ արձակվել է 11 արկ, որոնցից 9-ը պայթել են քաղաքի տարածքում։ Ավելի վաղ, Ռեյխանլըի քաղաքապետը հայտարարել էր, որ զոհվել է 1 և վիրավորվել 32 մարդ[27]։

Հունվարի 22-ի կեսօրին Թուրքիան հարձակումներ է սկսել իրականացնել սիրիական Ազազ քաղաքի ուղղությամբ։ Բացի այդ, թուրքական «Haber Turk» լրատվական կայքը ուղիղ եթերում հայտարարել է, որ թուրքական զորաբանակը Աֆրինում քրդերից 13 գյուղ է գրավել[28]։ Թուրքական կողմը հայտարարել է, որ YPG-ի հրետակոծության արդյունքում Քըրըքհանա քաղաքում մեկ անձ սպանվել է, ևս երկուսը՝ վիրավորվել[29][30]։

Հունվարի 22-ին թուրքական զինուժը՝ սիրիական ընդդիմության ուժերի հետ միասին, կարողացել է գրավել Ռաջու, Բասրայա և Թալ Շեյխ Հարուզ բնակավայրերը, որոնք գտնվում էին քրդական ինքնապաշտպանական ջոկատների հսկողության տակ[31]։

Ծանր մարտեր են տեղի ունեցել նաև Աֆրինի գավառի հյուսիսային հատվածում գտնվող Բյուլբյուլ քաղաքի մոտ։ Սիրիական Muraselon լրատվական գործակալության տվյալներով, որպես ուժեղացում Մանբիջայի շրջանից Աֆրինի գավառ են տեղափոխվել Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի լրացուցիչ ստորաբաժանումներ[32]։

Երեք օրերի ընթացքում փոխհրաձգություններ են եղել նաև սիրիա-թուրքական սահմանին։ Միայն հունվարի 23-ին թուրքական զինուժը կորցրել է ավելի քան 10 զինծառայող, 1 տանկ։ Այդ մասին տարածել է տեղեկատվություն լիբանանյան Al Masdar News գործակալությունը[33]։ Ընդորում, նշվում է, որ քրդական կողմից զոհեր չեն եղել։ Հունվարի 22-ի երկրորդ կեսին թուրքերը շարունակել են ապամոնտաժել Հալեպի մարզի հատվածում կառուցված սահմանապահ պատը, որպեսզի ապահովվօ լրացուցիչ ուժերի և տեխնիկայի տեղաշարժը դեպի Հյուսիսային Սիրիա[31]։

Թուրքական բանակի հրամանատարությունը տարածել է հայտարարությունը, համաձայն որի զինուժը բացել է նոր ռազմաճակատ՝ Քոբանի քաղաքի շրջանում։ Այդպիսով, թուրքական բանակը և սիրիական ընդդիմության ուժերը պատրաստվում են քրդերի դիրքերի վրա հարձակվել միանգամից երկու ուղղություններով[31][34]։

Հունվարի 23-ին թուրքական օդուժը հարվածներ է հասցրել քրդերի դիրքերի ուղղությամբ։ Օդային գործողությանը մասնակցել են 24 ռազմական ինքնաթիռներ։ Այդ մասին փոխանցում է թուրքական պետական Anadolu գործակալությունը[35]։ Թուրքական զինուժի և Սիրիայի ազատ բանակի հրետանին հրետակոծել է Թել Ռիֆաթ, Մարանազ և Աֆրինից արևելք գտնվող մի շարք այլ քաղաքներ ևս։

Թուրքիայի կողմից սկսված ռազմական գործողության պատճառով տեղի բնակչությունը զանգվածաբար լքում է շրջանը։ Հակամարտող կողմերի հաշտեցման ռուսական կենտրոնի ղեկավար Յուրի Եվտուշենկոն նշել է, որ ավելի քան հազար կանայք և երեխաներ սիրիական Աֆրինից տեղափոխվել են կառավարական ուժերի կողմից վերահսկվող տարածքներ՝ ապաստարան գտնելու նպատակով։ Al Masdar News-ը փոխանցել է, որ ռուսական զինուժը պատրաստ է փախստականներին տրամադրել ժամանակավոր կացարան, ինչպես նաև հումանիտար և բժշկական օգնություն։ Դրան զուգընթաց, քրդերը համաձայնացրել են սիրիական կառավարության հետ, օգտագործելու կառավարական ուժերի կողմից վերահսկվող տարածքները, քուրդ զինյալներին Աֆրինի տարածք հասցնելու համար[36]։

Հունվարի 24-ին Թուրքիայի ԶՈւ հատուկ նշանակության «կոմանդոսների» 200 հոգանոց խումբը մեկնել է Աֆրին՝ մասնակցելու հակաքրդական գործողությանը։ Խումբը գործում է ցամաքային զորքերի հատուկ նշանակության 5-րդ բրիգադի կազմում։ Հրապարակված տեսագրության մեջ զինծառայողներից մեկը հայտարարել է, որ իրենք մեկնում են «հարսանիքի»[37]։

Թուրքական ուժերին աջակցող Սիրիայի ազատ բանակի մարտիկները

Հունվարի 25-ի առաջին կեսին հայտնի դարձավ այն մասին, որ քրդական ինքնապաշտպանական ուժերը հակահարվածի են անցել Աֆրինի գավառի հյուսիսային հատվածում։ Ինչպես հաղորդել է Al Masdar News-ը լրատվական գործակալությունը, քրդական ուժերը բախվել են Սիրիայի ազատ բանակի ուժերի հետ, որոնք գործում էին թուրքական զորքերի հովանավորության ներքո։ Բախումները տեղի են ունեցել Բարսայա լեռնազանգվածում, ինչպես նաև Համամ գյուղից ոչ հեռու գտնվող տարածքներում։ Արդյունքում, այդ տարածքները նորից անցան քրդական վերահսկողության տակ[38]։

Հունվարի 25-ին թուրքական ռազմական օդուժը անդադար հրթիռակոծել է քրդերի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքները։ Մասնավորապես, հրթիռակոծվել է Աֆրինից հարավ-արևմուտք գտնվող Ջանդարիս քաղաքի շրջակայքը, որտեղ տեղակայված են եղել YPG-ի ուժերը։ Հրթիռակոծվել է նաև Շեյխ ալ Հադիդ բնակավայրը։ Թուրքական ռազմական ինքնաթիռների կրակի տակ են ընկել նաև Թալ Ալուշ և Ալ Վասեյթա բնակավայրերը[39]։ Քրդական աղբյուրները վկայում են, որ Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի մարտական թռիչքների ընթացքում զոհվել են ամենաքիչը 32 խաղաղ քաղաքացի[40]։ Թուրքական ռազմական ղեկավարությունն էլ հայտարարել է, որ գործողության ընթացքում, ընդհանուր առմամբ, զոհվել է 394 քուրդ զինյալ[41]։

Հունվարի 25-ին Մանբիջի ռազմական խորհրդի ներկայացուցիչ Շարֆան Դարվիշը հայտարարել է, որ Մանբիջում «Սիրիայի դեմոկրատական ուժերը» (SDF) իրենց զորքերը բերել են մարտական դրության և տեղաշարժել մարզի արևմտյան գավառներ՝ դեպի «Սիրիայի ազատ բանակի» հետ շփման գիծ։ Նպատակը թուրքական զինուժի հնարավոր հարձակումները կանխելն է։ Նրա խոսքերով, Մանբիջում SDF-ի ուժերի շարունակում են կորդինացնել իրենց գործողությունները միջազգային կոալիցիայի հետ, որը գլխավորում է ԱՄՆ-ն։ Մանբիջ քաղաքը ազատագրվել էր ԴԱԻՇ-ի գրոհայիններից 2016 թվականի օգոստոսին SDF-ի կողմից՝ միջազգային կոալիցիայի աջակցությամբժ[42]։

Հունվարի 26-ին Թել Ռիֆաթ քաղաքի շրջանում շարունակվել են բախումներ տեղի ունենալ քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի և Սիրիայի ազատ բանակի զինյալների միջև։ Աֆրինի շրջան է բերվել թուրքական ռազմական տեխնիկայի նոր լրակազմ[43]։

Հունվարի 26-ին՝ ողջ օրվա ընթացքում Աֆրինի գավառում մարտեր են տեղի ունեցել «Սիրիայի ազատ բանակի», որին աջակցում են թուրքական բանակը և օդուժը, և քրդական ինքնապաշտպանական ջոկատների միջև։ Օրվա առաջին կեսին իսլամիստները փորձել են նորից գրավել Ջեբել Բարսայա լեռնազանգվածը։ Նրանք կարողացել են գրավել մի քանի բլուրներ։ Բախումներ են տեղի ունեցել նաև Ադամանլը բնակավայրի, Ռաջու և Ալ Մաաբատա տեղանքների մոտ։

Քրդական համացանցային աղբյուրները և ԶԼՄ-ները, որոնք գտնվում են զինված ընդդիմության վերահսկողության տակ, հրապարակել են հակառակորդի կորուստների վերաբերյալ միմյանց հակասող տեղեկատվություններ։ «Սիրիայի դեմոկրատական ուժերը» հայտարարել են, որ կորցրել են ավելի քանի 300 զինյալների։ Նրանք հայտարարել են, որ զոհվել է նաև 60 խաղաղ բնակիչ և գերեվարվել 16 թուրք զինվորական։ Ի պատասխան, թուրքերը YPG-ին մեղադրել են թուրքական բնակավայրերի գնդակոծման մեջ[44]։

Թուրքական մարտական ավիացիան նոր ավիահարվածներ է հասցրել Ազգային ինքնապաշտպանության ջոկատների (YPG) դիրքերին։ Ավիահարվածները հասցվել են քրդական օբյեկտների վրա, որոնք գտնվել են Շեյխ Հորուս բնակավայրի շրջանում։ Իրանական «Mehr News» լրատվական գործակալության փոխանցմամբ, թուրքական ռազմաօդային ուժերը մարտական թռիչքներ են իրականացրել նաև Մանբիջի հարակից շրջաններում գտնվող YPG-ի դիրքերի մոտակայքում[45]։ Այդ ընթացքում քրդական ջոկատների դաշտային հրամանատարները նոր ուժեր են կենտրոնացնում Աֆրին գավառում՝ թուրքական զինուժի հնարավոր հարձակումները կանխելու համար։ «ANF News» ինֆորմացիոն կայքի փոխանցմամբ, Քաֆր Ջանա քաղաքի շրջանում քրդական YPG-ի մի քանի հարյուր մարտիկներ փոփոխել են իրենց դիրքավորումները։ Նրանց մեծ մասը տեղակայվել է բնակավայրը Աֆրինին կապող մայրուղու մոտ[46]։

Հունվարի 27-ին Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբը հայտարարել է, որ ռազմական գործողության շրջանակներում թուրքական զինված ուժերը լիկվիդացրել են 394 «ահաբեկիչների» և ոչնչացրել «ահաբեկչական կազմակերպությունների» 304 օբյեկտներ։ Գլխավոր շտաբում նշել են, որ գործողության ժամանակ զոհվել են թուրք երեք զինծառայողներ, ևս 30-ը ստացել են տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ։ Սպանվել են Անկարային հավատարիմ սիրիական ընդդիմության 13 զինյալներ[47]։

Քրդական Աֆրին գավառում իրավիճակը շարունակվում է մնալ լարված։ Թուրքիայի ռազմական օդուժը, որը փորձում է ապահովել ցամաքային զորքերի տեղաշարժը, 40 ավիահարվածներ է հասցրել «Ազգային ինքնապաշտպանության ջոկատների» (YPG) դիրքերին։ Թուրքական ռազմական ղեկավարությունը ուժերի մի մասը տեղակայել է Ազազ քաղաքի հարակից Սաբունջի բնակավայրի շրջանում։ Բացի այդ, Դադաթա քաղաքի շրջան են ժամանել թուրքական զինուժի տանկային ստորաբաժանումները[48]։

Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերը մի քանի հարվածներ են հասցրել քրդական ջոկատների դիրքերի ուղղությամբ, որոնք տեղակայված են եղել Հալեպի մարզի հարավարևմտյան մասում։ Թուրքական ավիացիան հարվածներ է հասցրել SDF-ի դիրքերի ուղղությամբ, որոնք տեղակայված են եղել Հալիլ բնակավայրի մոտակայքում՝ Աֆրինից ոչ շատ հեռու։

Սիրիական ազատ բանակը հարձակումներ է գործել Մաամլա բնակավայրի մոտ տեղակայված SDF-ի ուժերի ուղղությամբ՝ գրավելով Բիսկի գյուղը։ Օրվա վերջում գրոհայինները գրավել են նաև Ռաջու լեռան բարձունքներից մեկը, վտարել են քրդերին Մարսեդես բնակավայրից և վերահսկողության տակ առել Ջինդերես շրջանի բարձունքներից մի քանիսը[49]։

Աֆրինի շրջանի առողջապահության դեպարտամենտի ղեկավար Անջելա Ռիշոյի խոսքերով, թուրքական գործողության 9 օրերի ընթացքում զոհվել է 89 մարդ, ևս 198-ը՝ վիրավորվել։ Նրա խոսքերով, զոհերի մեծ մասը կանայք և երեխաներ են։ Ռիշոն նշել է, որ նրանք դարձել են թուրքական ավիացիայի ռմբակոծությունների զոհ[50]։

Թուրքական զինտեխնիկան շարժվում է դեպի Աֆրին

Հունվարի 28-ին Հալեպի մարզի հյուսիսարևմտյան մասում շարունակվել են կատաղի մարտերը։ Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերը Բարսայա լեռան շրջանում հարվածներ են հասցրել քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի դիրքերին։ Սիրիայի ազատ բանակի օգնությամբ թուրքական բանակը գրավել է Բարսայա լեռը։

Մարտական թռիչքներ են իրականացրել F-16 և F-4 տիպի ինքնաթիռները, ինչպես նաև T-129 և S-70 ուղղաթիռները։ Թուրքիայի ՌՕՈւ-ի տվյալներով, ընդհանուր առմամբ, Աֆրինի գավառում իրականացվել են 20 ավիացիոն հարվածներ՝ հատկապես Բյուլբյուլի, Ռաջուի, Սանքանլըի, Կաստալի և այլ բնակավայրերի ուղղությամբ։

Սիրիայի ազատ բանակը Կաստալ Ջանդու տեղանքում փորձել է գրավել քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի դիրքերը։ Նրանք կարողացել են գրավել Մերին և Յազբաքան գյուղերը[51]։

Հունվարի 29-ին թուրքական զինուժի և Սիրիայի ազատ բանակի ստորաբաժանումները Հալեպի մարզի հյուսիսարևմտյան մարզում շարունակել են հակաքրդական օպերացիան՝ հարձակվելով միանգամից մի քանի ուղղություններով։ Թուրքերը և նրանց դաշնակիցները փորձել են առաջ շարժվել դեպի Ալ Կաստել, որը գտնվում է Աֆրինից հյուսիս և Ռաջու (արևմուտք)։ Այդուհանդերձ, թուրքական զինուժը որևէ լուրջ հաջողության այս գծում չի հասել։ Ներկայումս ամբողջությամբ թուրքական հսկողության տակ է գտնվում հինգ բնակավայր[52]։

Այն բանից հետո, երբ Բարսայա լեռնազանգվածը անցել է թուրքական ստորաբաժանումների և Սիրիայի ազատ բանակի վերահսկողության տակ, միացյալ ուժերը սկսել են ամրապնդել իրենց դիրքերը՝ խուսափելով քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի հետ ուղղակի բախումներից։ Թուրքական ավիացիան հարվածներ է հասցրել քրդական դիրքերի ուղղությամբ։ Ինքնաթիռները մարտական խնդիրը կատարել են «Մենահ» ավիաբազայի մոտից։

Սիրիական լրատվական ծառայությունը հայտարարել է ենթակառուցվածքների, բնակելի շրջանների և հին հուշարձանների լուրջ վնասվածքների մասին, որոնք հասցվել են թուրքական ռազմական ավիացիայի հարձակման արդյունքում։ Ինչպես հայտնի է դարձել, Թուրքիայի ՌՕՈւ-ը հարվածներ են հասցրել Կյուրոս անտիկ քաղաքի ուղղությամբ, որը կառուցվել է մ.թ.ա. 300 թվականին և անվանվել ի պատիվ պարսից Կյուրոս արքայի։ Քաղաքը գտնվում է Ազաազից դեպի հյուսիս[53]։

Al Masdar News ինֆորմացիոն կայքը հայտնել է, որ թուրքական բանակը և նրա դաշնակիցները Աֆրինի գավառի հյուսիսարևմտյան մասում սկսել է Ռաջու բնակավայրի ուղղությամբ գրոհը։ Թուրքիայի ՌՕՈւ-ի ուղղաթիռները հարվածներ են հասցրել YPG-ի դիրքերի ուղղությամբ, որոնք տեղակայված են եղել քաղաքի հյուսիսային մասում։ Տեղի ակտիվիստների խոսքերով, թուրքերին հաջողվել է մի փոքր առաջ գալ, սակայն կատաղի մարտերը շարունակվում են։ Միաժամանակ, թուրքական զինուժը և նրա դաշնակիցները փորձում են կոտրել քրդական դիմադրությունը Բյուլբյուլ քաղաքի շրջակայքում։ Այս ուղղությամբ, սակայն, թուրքերը հաջողություն դեռևս չեն կրել։ Մարտեր են տեղի ունենում նաև Այն Դաքնա և Շաալա քաղաքների մոտ։ Դիմադրության ժամանակ քրդական ուժերը կորցրել են Ուշահի գյուղը[54]։

Սիրիայի կառավարությունը օգնության խնդրանքով դիմել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին՝ կոչ անելով ճնշում գործադրել Անկարայի վրա, որը պարբերաբար ռմբահարում է պատմամշակութային տարբեր հուշարձաններ՝ իբր քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի ոչնչնացնելու նպատակով։ Այսպես, ավերվել է Այն Դարայի անտիկ տաճարը, որը նվիրված է եղել Իշտար աստվածուհուն և թվագրվում է մ.թ.ա. 10-8-րդ դարերին[55]։

Al Masdar News ինֆորմացիոն կայքը հաղորդում է, որ Թուրքիայի Քիլիսի մարզից Սիրիայի տարածք են փոխադրվել տանկեր և հրետանային ուժեր, որպեսզի օգնեին Սիրիայի ազատ բանակի գրոհայինների հարձակման ժամանակ[56]։ Հունվարի 30-ին կատաղի մարտերը Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի և թուրքական զինուժի ու Սիրիայի ազատ բանակի միացյալ կոալիցիայի միջև շարունակվել են։ Թուրքական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, քրդերը կորցրել են Հալալ և Սաթի Օշաղի բնակավայրերը։ Զինված բախումներ են տեղի ունեցել նաև Ռաջու և Ջանդարիս քաղաքների մատույցների մոտ։ Քրդերն էլ հայտնել են, որ թուրքական նոր ռազմատեխնիկա և ուժեր են կենտրոնացվել YPG-ի հետ շփման գծի մոտ։ Այսպես, թուրքական Համամ բնակավայրի շրջանում, որը գտնվում է Սիրիային սահմանակից Հաթայի մարզում, նկատվել է մի քանի տանկերի մոտ 19 ինքնաշարժ հրետանային զրահամեքենաների տեղաշարժк[57]:

«Syrian Observatory for Human Rights-ը» հրապարակել է զոհերի և կորուստների թիվը, որոնք ունեցել են կողմերը՝ օպերացիայի մեկնարկի պահից։ Այսպես, SOHR-ի տվյալներով, սպանվել են 85 քուրդ մարտիկներ, ինչպես նաև Սիրիայի ազատ բանակի պրոթուրքական 80 իսլամիստներ։ Բացի այդ, զոհվել են, առնվազն, 9 թուրք զինծառայողներ[58]։

Հունվարի 31-ին ողջ օրվա ընթացքում Աֆրինի շրջանում շարունակվել են կատաղի մարտերը։ Թուրքիայի ՌՕՈւ-ը շրջանի կենտրոնում հարվածներ են հասցրել քրդական ուժերի դիրքերին։ Որոշ աղբյուրների համաձայն, թուրքական ավիացիան հարվածներ է հասցրել Աֆրինի հյուսիսարևմտյան և հյուսիսարևելյան հատվածներում։ Մասնավորապես, ավիահարվածներ են հասցվել Ազգային ինքնապաշտպանության ջոկատների դիրքերին, որոնք գտնվել են Ռահմանլը, Դիքմենթաշ, Ռաջու և Սոլաքլը բնակավայրերի մոտ[59]։

Սիրիայի ազատ բանակը իր վերահսկողության տակ է վերցրել Շանքալ բարձունքը։ Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի հրամանատարությունը հայտարարել է, որ թուրքական բանակի զինծառայողները գրավել են Բաք Ուբասի բնակավայրը, որը գտնվում է Բյուլբյուլ քաղաքի մոտակայքում։ Աղբյուրների համաձայն, պրոթուրքական ուժերը քրդական ջոկատներից գրավել են նաև Քուրնի բնակավայրը[60]։

Փետրվարի 1-ին Աֆրինի տարածքում Թուրքիայի ՌՕՈւ շարունակել են ավիահարվածներ հասցնել YPG-ի դիրքերին՝ Քաֆեր Սաֆրա, Ռախմանլը, Սանքանլը, Քասթալ, Սեննարա և Սոլաքլը բնակավայրերի ուղղությամբ[61]։

Սիրիայի իշխանությունները դիմել են ՄԱԿ-ին՝ բողոքելով Թուրքիայի կողմից իրականացվող գործողությունները։ Միջազգային կազմակերպությանը ուղղված նամակում Սիրիան Անկարայի գործողություններն անվանել է «բռնազավթում» և «զինված ագրեսիա»[62]։

Փետրվարի 2-ին Թուրքիայի ՌՕՈւ-ն 12 ավիահարված է հասցրել Ազգային ինքնապաշտպանության ուժերի դիրքերի ուղղությամբ, հիմնականում Սեննարայի, Բյուլբյուլի, Ռաջուի, Քասթալի, Գորանլըի և Արաբվիրանի ուղղությամբ։ Թուրքական զորքերը պրոթուրքական ուժերի հետ միասին Թելքեփրյու բնակավայրից մեկ կիլոմետր առաջխաղացում են ունեցել դեպի Ռաջու բնակավայր, սակայն կանգնեցվել են YPG-ի զորքերի կողմից՝ հրետանային կրակի արդյունքում։ Թուրքիայի զինված ուժերի հսկողության տակ են անցել Քարաբարա, Հարաբ Սուլուք և Ալի Բասկի բնակավայրերը, ինչպես նաև պրոթուրքական ուժերի օգնությամբ գրավել է Ալի Քար և Զահրան բնակավայրերը[63]։

Թուրքական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, ռազմագործողության սկզբից ի վեր սպանվել է YPG-ի ավելի քան 800 քուրդ զինյալ։ Նշվում է, որ ավելի քան 20 բնակավայրեր և մի քանի նշանակալի բլուրներ անցել են Թուրքիայի զինված ուժերի և Սիրիայի ազատ բանակի հսկողության տակ[64]։ Reuters գործակալությունը հղում անելով Թուրքիայի ԶՈւ ԳՇ-ին հայտնում է, որ քրդերը ոչնչացրել են թուրքական տան, որի արդյունքում զոհվել են թուրք հինգ զինծառայողներ[62]։

Milliyet պարբերականի փոխանցմամբ, փետրվարի 4-ին Թուրքիայի փոխվարչապետ Բեքիր Բոզդաղի հայտարարել է, որ Սիրիայում թուրքական ուժերը միտված են ոչնչացնելու բոլոր նրանց, ովքեր կրում ե YPG-ի համազգեստը, այդ թվում նաև ամերիկացի զինծառայողներին։ Նրա խոսքերով, եթե մոտ ապագայում այդ ջոկատները չհեռանան Մանբիջից, ապա Թուրքիայի բանակը կմտնի այդ քաղաք, իսկ հետո կշարունակի շարժվել արևելք՝ դեպի Եփրատի ափ։ Բոզդաղը հաստատել է Թուրքիայի ԶՈւ ԳՇ-ի տվյալները առ այն, որ 932 «ահաբեկիչներ» ոչնչացվել են՝ ռազմագործողության սկսման պահից[65]։

Փետրվարի 5-ին Թուրքիայի ՌՕՈւ-ն հարվածներ են հասցրել Աֆրինի շրջանի քրդական հենակետերին։ Ավիացիայի օգնությամբ թուրքական բանակը գրավել է Սուրկի բնակավայրը։ Սիրիայի ազատ բանակի և քրդական ինքնապաշտպանական ջոկատների միջև փոխհրաձգություն է գրանցվել Բաջա և Շարան բնակավայրերի շրջանում։ Օրվա ավարտին պարզ է դարձել, որ Սիրիայի ազատ բանակը իր հսկողության տակ է առել Սարըքայա բարձունքը և Դիքմեթ Թաշ գյուղը, որը գտնվում է Աֆրինից ոչ շատ հեռու[66]։

Համաձայն Al Manar News լրատվական գործակալության, սիրիական կառավարական ուժերը փետրվարի 6-ին մարտական պատրաստության են բերել Իդլիբ և Հալեպի նահանգների ՀՕՊ համալիրները[67]։

Թուրքիայի զինված ուժերի և իսլամիստների միացյալ ուժերը, իրականացնելով վերախմբավորում, շարունակել են զարգացնել հարձակումը։ Նրանց հսկողության տակ է անցել «1027» բարձունքը, որը գտնվում է Աֆրինի շրջանի հյուսիսարևմտյան հատվածում։ Համաձայն Al Masdar News լրատվական գործակալության, Ազգային ինքնապաշտպանության ջոկատների ուժերը Աֆրինի շրջանի հյուսիսային հատվածում հարվածներ են հասցրել Սիրիայի ազատ բանակի հենակետերին։ Քրդական ԶԼՄ-ները հայտարարել են, որ հակահարձակման արդյունքում քրդերը կարողացել են վերականգնել հսկողությունը Հաջ Բիլալ բնակավայրի նկատմամբ։ Բացի այդ, Սիրիայի ազատ բանակը Ռաջու և Բյուլբյուլ քաղաքների շրջանում կորցրել է ռազմավարական նշանակություն ունեցող մի քանի դիրքեր, որոնց շրջանում նախորդ շաբաթ տեղի էին ունեցել կատաղի մարտեր[68]։

Al Masdar News լրատվական գործակալությունը հրապարակել է Այն Դարա վանքի լուսանկարը, որը երկու շաբաթ առաջ կործանվել էր թուրքական ռազմական ինքնաթիռների ավիահարվածների արդյունքում։ Այն Դարան, որը կառուցվել է մ.թ.ա. 10-8-րդ դարերում, եղել է Սիրիայի պատմական գլխավոր տեսարժան վայրերից մեկը։

Փետրվարի 7-ին Աֆրինի շրջանի տարածքում շարունակվել են կատաղի մարտերը։ Մարտերը տեղի են ունեցել նաև Շեյխ Հորուզ քաղաքի համար, որը օրվա ընթացքում մի ձեռքից մյուսն է անցել։ Համաձայն Al Masdar News լրատվական գործակալության, մարտեր են տեղի ունեցել նաև Բյուլբյուլ քաղաքի մոտ, որի արդյունքում Սիրիայի ազատ բանակը մեծ կորուստներ է ունեցել։ Համաձայն թուրքական լրատվամիջոցների, Սիրիայի ազատ բանակի կորուստների պատճառը քրդական ուժերի կողմից քիմիական զենքի կիրառումն է (քլորով արկեր)[69]։

Ինչպես հայտնում է թուրքական Daily Sabah-ը, քրդական ավտոշարասյան կազմում, որոնք ժամանել էին Աֆրին, եղել են, այսպես կոչված «Ռաքքայի անվտանգության ներքին ուժերի» ջոկատներ։ ԱՄՆ գլխավորած կոալիցիան պատրաստել էր հատուկ ջոկատայիններ, որոնք պետք է զբաղվեին Ռաքքայի անվտանգության ապահովմամբ՝ ԻԼԻՊ-ի գրոհայիններից քաղաքը ազատագրելուց հետո[70]։

Փետրվարի 8-ին Աֆրինի շրջանում ակտիվ մարտական գործողություններ են գրանցվել Բյուլբյուլ բնակավայրի շրջակայքում։ Թուրքական բանակը հրետանային կրակ է արձակել քրդերի դիրքերի ուղղությամբ, որոնք գտնվում էին Ռաջու բնակավայրի մոտ։

Փետրվարի 9-ին Սիրիայում մարդու իրավունքների դիտարանը (SOHR) հայտնել է, որ Մարի քաղաքի շրջակայքում, որը գտնվում է Աֆրինից ոչ այնքան հեռու, գրանցվել են ինտենսիվ կրակահերթեր քրդական ինքնապաշտպանական ջոկատների և Սիրիայի ազատ բանակի գրոհայինների միջև։ Օրվա ընթացքում Սիրիայի ազատ բանակը քրդերից գրավել են շրջանի մի քանի բնակավայրեր։

Փետրվարի 10-ին Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարել է, որ Հաթայի մարզում «Ձիթենու ճյուղ» օպերացիայի ընթացքում մարտական խնդրի կատարման ժամանակ կործանվել է Թուրքիայի ՌՕՈւ Т-129 տիպի ուղղաթիռը։ Ավելի ուշ, Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը հայտնել է, որ ավիավթարի արդյունքում ուղղաթիռի անձնակազմի երկու անդամներն էլ զոհվել են։ Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբից հայտնել են, որ ավիավթարի պատճառը տեխնիկական անսարքությունն է եղել[71]։

Փետրվարի 11-ին բախումներ են գրանցվել Ռաջու բնակավայրի, որը վերահսկվում էր քրդերի կողմից, և Շեյխ Հորուզ քաղաքի շրջանում, որը անցել էր պրոթուրքական իսլամիստների վերահսկողության տակ։ Սիրիայի ազատ բանակի վերահսկողության տակ է անցել Դեյր Բալութ բնակավայրը։ Գրոհայիններին գործողության ընթացքում օգնել է Թուրքիայի ՌՕՈւ-ն, որոնք թռիչքներ են իրականացրել «Մեննահ» ռազմական օդանավակայանի տարածքից։ Թուրքական ԶԼՄ-ները հայտարարել են, որ «Ձիթենու ճյուղ» գործողության ընթացքում քրդերը կորցրել են 1141 մարտիկներ[72][73][74]։

Ավելի վաղ, Թուրքիայի զինված ուժերը հայտարարել են, որ փետրվարի 10-ին զոհվել են թուրք 11 զինծառայողներ[75]։ Աֆրինում գործողության սկզբից ևեթ, գլխավոր շտաբի տվյալներով, թուրքական բանակը տվել է 30 զոհ և 70 վիրավոր[75]։

Թուրքիայի ՌՕՈւ-երը հասցրել են ավելի քան 20 ավիահարվածներ՝ Աֆրինում քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի դիրքերի և հենակետերի ուղղությամբ։ Թուրքական ավիացիայի գործողությունների հիմնական շրջանները հանդիսացել են Քասթալ, Սանքանլը, Քաֆեր Սաֆրա, Ջալմա, Արչելի, Կատմա, Ատմա, Իսկան բնակավայրերը[76]։

Թուրքական զորքերը Սիրիայի ազատ բանակի ուժերի հետ միասին Աֆրինի հյուսիսարևմտյան հատվածում փորձել են ճեղքել քրդական ուժերի պաշտպանությունը։ Բախումներ են արձանագրվել Բյուլբյուլ և Ռաջու բնակավայրերի մոտ, սակայն դաշնակիցները լուրջ հաջողություններ չեն ունեցել։ Այդուհանդերձ, օրվա երկրորդ հատվածում պրոթուրքական իսլամիստները քրդական ինքնապաշտպանական ուժերից կարողացել են գրավել Թադադիլ, Սաար Նաջկա և Արաբվիրան բնակավայրերը, ինչպես նաև հարակից մի շարք բարձունքներ[77]։

Թուրքիան լրացուցիչ զորքեր է մտցրել Աֆրինի շրջան։ Համաձայն HalabToday հեռուստաընկերության տեղեկատվության, լրացուցիչ զորքերը անցել են Իդլիբի մոտ գտնվող «Քաֆր Լյասին» անցակետով և շարժվել են Դարաթ Իզզա քաղաքի ուղղությամբ։ Նաև հայտնի է դարձել, որ Սիրիայի ազատ բանակի «Սուլթան Մուրադ» բրիգադի 500 գրոհայիններ, ովքեր վերապատրաստվել էին թուրքական ճամբարներում, նույնպես միացել են քրդերի դեմ հարձակմանը[77]։

Փետրվարի 12-ին Սիրիայի ազատ բանակը և թուրքական զորքերը Ռաջու, Բյուլբյուլ և Ջանդարիս բնակավայրերի մոտ դիրքային մարտեր են մղել քրդական ուժերի դեմ։ Սիրիայի ազատ բանակը գրավել է Ալ Մուհամմադիա բնակավայրը և Թելլյաթ ալ Ամարա բարձունքը։ «Ֆայլաք աշ Շամի» գրոհայինները, որոնք կռվում էին Թուրքիայի կողմից, գրավել են Դեյր Բալլութ բնակավայրը։ Թուրքիայի ՌՕՈւ-երը և թուրքական հրետանային ջոկատները շարունակել են հարվածներ հասցնել քրդական ջոկատների դիրքերի ուղղությամբ՝ հատկապես Բասուֆան, Ջանդարիս, Բյուլբյուլ, Ռաջու և Աֆրին բնակավայրերի շրջանում[78]։

Փետրվարի 13-ին Թուրքիայի ՌՕՈւ-երը Աֆրինի շրջանում շարունակել են ապահովել ցամաքային ստորաբաժանումների տեղաշարժը։ Թուրքական ավիացիան մոտ 10 ավիահարվածներ են հասցրել քրդական ինքնապաշտպանական ջոկատների դիրքերի և հենակետերի ուղղությամբ, որոնք տեղակայված էին Ռաջու, Սանքանլը, Ջանդարիս, Ազաազ քաղաքների շրջանում[79]։ Թուրքիայի զինված ուժերը և Անկարային ենթակա խմբավորումները շարունակել են հարձակումը Ջանդարիս քաղաքի ուղղությամբ։ Սիրիայի ազատ բանակը քրդերից գրավել է Աջիլե բնակավայրը, որը գտնվում էր Աֆրինից ոչ շատ հեռու[80]։

Haber Turk լրատվական գործակալությունը, հղում անելով Թուրքիայի զինված ուժերի հրամանատարության աղբյուրի վրա, հայտնել է, որ ռազմագործողության սկզից ևեթ քրդերը տվել են 1439 կորուստ[81]։

Փետրվարի 14-ին ռազմական գործողությունների ժամանակ Սիրիայի ազատ բանակը և թուրքական ուժերը Հալեպի հյուսիս-արևմուտքում բախվել են քրդական ուժերի հետ, որի արդյունքում քրդերը կորցրել են Աֆրինի գավառի առնվազն 10 %-ը։ Թուրքական ռազմական ինքնաթիռները ողջ օրվա ընթացքում չեն դադարել ավիահարվածներ հասցնել Քրդական ազգային ինքնապաշտպանական ուժերի դիրքերի և հենակետերի ուղղությամբ։ Թուրքական ավիացիայի թիրախ են դարել Ռահմանլը, Սանքանլը, Ջալմա, Ազաազ և այլ քաղաքների հարակից տարածքները[82]։

Al Masdar News լրատվական ծառայությունը փոխանցում է, որ Ջանդարիս բնակավայրի շրջանում, որը գտնվում է Աֆրինից դեպի հյուսիս-արևմուտք, ավելացվել է թուրքական կանոնավոր բանակի զինծառայողների թվաքանակը։ Սիրիայի ազատ բանակի վերահսկողության տակ են գտնվում քաղաքի շրջակայքի մեծ մասը։ Ջանդարիսը համարվում է Աֆրինի գավառի ամենախոշոր բնակավայրերից մեկը։ Միևնույն ժամանակ, իսլամիստները կարողացել են առաջանալ Ռաջու բնակավայրի ուղղությամբ։ Լրատվական ծառայությունները հայտնում են, որ Սիրիայի ազատ բանակի կազմում կռվում են «Ֆայլաք աշ Շամ» և «Ջեյշ Ուսուդ աշ Շարքիա» խմբավորումները, որոնց օգնությամբ Սիրիայի ազատ բանակը կարողացել է գրավել Կուդա Կիվի գյուղը[83]։

Փետրվարի 15-ին զինված գործողությունները շարունակվել են։ Բախումներ են գրանցվել Աֆրինի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող Բյուլբյուլ քաղաքի մոտ։ Ինչպես հաղոդրել է Halab Today TV հեռուստաընկերությունը, պրոթուրքական ջոկատների վերահսկողության տակ են անցել Դուրգա և Դուրաքլը բնակավայրերը։ Ավելի ուշ, Սիրիայի ազատ բանակը գրավել է նաև Շարբանլը, Ջուքալը Թախթանի, Խարաբ Սուլուկ, Քարը և հարևան մի քանի այլ բարձունքներ ևս[84]։ Սիրիայի ազատ բանակի կազմում կռվել են իսլամիստական հակառավարական «Ջեյշ ալ Նասր» խմբավորման անդամները։

Սիրիայի ազատ բանակի գրոհայինները հրետանային կրակ են վարել քրդական դիրքերի ուղղությամբ, որոնք գտնվել են Շաուգրեթ էլ Արզ շրջանում և Ազաազ և Թելթանա բնակավայրերի շրջանում[85]։ Ռաջու բնակավայրի շրջանում քրդերը կորցրել են հակատանկային հրթիռային համակարգեր։ Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերը շարունակել են ավիահարվածներ հասցնել քրդական պաշտպանական շրջանների ուղղությամբ։ Թուրքական ռազմական ինքնաթիռների թիրախ են դարձել քրդական դիրքերը, որոնք գտնվել են Շեյխ Հադիդ և Ջանդարիս բնակավայրերի մոտակայքում[86]։

Այդ ընթացքում թուրքական ինժեներական ստորաբաժանումները սկսել են ականազերծման աշխատանքները, որոնք տեղադրել էին քրդական ուժերը Բերսայալ լեռնազանգվածի մոտ։ Վերջինս քրդերից գրավվել էր հունվարի վերջին[84]։

Փետրվարի 16-ին պարզ է դարձել սիրիական իշխանությունների և քրդերի հարաբերությունների մերձեցման վերաբերյալ։ Լիբանանյան Al-Mayadeen հեռուստաընկերության փոխանցմամբ, սիրիական կառավարությունը և քրդերը պայմանավորվել են, որ մոտ ժամանակներում Աֆրինի տարածքում թուրքական հարձակման դեմ պայքարելու համար, կմտցվեն սիրիական զորքերը[87]։ Փետրվարի 18-ին այդ տեղեկատվությունը հաստատել է պաշտոնական Դամասկոսը[88]։

Միևնույն ժամանակ, աջակցելով ցամաքային զորքերի առաջխաղացմանը, Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերը ավիահարվածներ են հասցրել Սանքանլը, Սեննարա, Ռահմանլը, Ռաջու, Սոլաքլը, Աթմա, Քասթալ և Չաքալլը Թախթանի շրջաններում քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի դիրքերի ուղղությամբ։ Սիրիայի ազատ բանակի ջոկատները քրդական ուժերին վտարել են Շադիանլը և Քերրի բնակավայրերից[89]։

Փետրվարի 18-ին պրոթուրքական արմատականները իրենց վերահսկողության տակ են վերցրել մի քանի ռազմավարական շրջաններ, որոնք գտնվում են Ռաջու և Բյուլբյուլ քաղաքների շրջանում, ինչպես նաև գրավել են Ալ Մուհամմադիա և Դարվիշ Ուբասի բնակավայրերը։ Արդյունքում, քրդական ուժերը կորցրել են Աֆրինի գավառի 15 %-ը[90]։

Փետրվարի 19-ին թուրքական կոալիցիան շարունակել է ճնշումներ գործադրել քրդական ուժերի նկատմամբ։ Արդյունքում, պրոթուրքական ուժերը կարողացել են նոր տարածքներ գրավել Աֆրինի գավառում։ Մարտերի ժամանակ մեծապես կիրառվել է զրահատեխնիկա։ Իսլամիստական զինված խմբավորումների գրոհայինները, թուրքական ինքնագնաց հրետանային միավորների և տանկերի օգնությամբ, YPG-ի քուրդ զինյալներից կարողացել են գրավել մի քանի խոշոր տարածքներ՝ ռազմաճակատի հյուսիսային հատվածում։ Օրվա ընթացքում իսլամիստները գրավել են սահմանային մի քանի գյուղեր և տարածքներ, ինչպես նաև Կյուրոս քաղաքի ավերակները։ Ռազմաճակատի արևմտյան հատվածում «Ալ Համզա» խմբավորման գրոհայինները, թուրքական հատուկ նշանակության ուժերի օգնությամբ, մոտեցել են Ռաջու քաղաքին և կայարանին։ Փետրվարի 19-ի առավոտյան Սիրիայի ազատ բանակը գրավել է Ռաջու քաղաքին հարակից բլուրը և կրակ բացել քաղաքի ուղղությամբ։ Միաժամանակ, կրակ է բացվել Ռաջուից մինչև Աֆրին ընկած տարածքում գտնվող քրդական դիրքերը։ Հարավ-արևմուտքում իրավիճակը սրվել է հատկապես Ջանդարիս քաղաքի շրջանում, որից դեպի հարավ իսլամիստները ավելի են մոտեցել քրդական տարածքներին[91]։

Փետրվարի 20-ին, ինչպես հաղորդվել է, Սիրիայի կառավարական ուժերի հրամանատարությունը Աֆրինի քրդերի առջև պայմաններ է դրել, որոնք նրանք պետք է կատարեին՝ Աֆրինի գավառի սիրիական կառավարական ուժերի վերահսկողության տակ անցնելու համար.

  • կառավարական բոլոր շենքերի, ոստիկանական բաժանմունքների, հիվանդանոցների, կենտրոնական ենթակայության տակ գտնվող դպրոցների հանձնում կառավարական ուժերին,
  • Սիրիայի կառավարական ուժերին պետք է հանձնվեին հարյուրավոր օբյեկտներ, որոնք գտնվում էին YPG-ի և SDF-ի վերահսկողության տակ,
  • Միջին և ծանր զենքերի և պահեստների հանձնում,
  • Թեթև զենքի կրում, այդ թվում նաև քրդական ոստիկանության կողմից,
  • Սիրիայի ցամաքային զորքերի կազմի համալրում[91]։

Փետրվարի 20-ին սիրիական պաշտոնական լրատվամիջոցները հայտնել են, որ Ինքնապաշտպանության ազգային ուժերից որոշ կամավորականների մի ջոկատ մտել է Աֆրին քաղաք։ Սակայն մի քանի ժամ անց թուրքական հրետանու և անօդաչու թռչող սարքերի հարվածներից հետո սիրիական կամավորական ջոկատը ստիպված է եղել նահանջե[92]։ YPG-ի մամլո ծառայության փոխանցմամբ, առաջ քաշված ուժերը դեռևս չեն բավարարում՝ թուրքական հնարավոր հարձակումը կանխելու համար։ Քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի հրամանատարությունը պահանջում է, որ բանակային լիակազմ ստորաբաժանումներ մտցվեն շրջան[93]։

Փետրվարի 22-ին Քրդական ինքնապաշտպանական ազգային ջոկատները սկսել են սիրիական կառավարական զորքերին հանձնել Հալեպ քաղաքի իրենց վերահսկողության տակ գտնվող շրջանները։ Հալեպից դուրս եկող քրդական ջոկատները շարժվել են դեպի Աֆրին։ Քրդական ուժերի դուրսբերումից հետո Հալեպում վերականգնվել են Սիրիայի պետական մարմինների աշխատանքը[94]։ Ազ Զիարա բնակավայրի մոտ, որը գտնվում է Աֆրինի գավառի մոտ, «Ասայիշի» (անվտանգության քրդական ծառայություն) դրոշի փոխարեն բարձրացվել է Սիրիայի դրոշը։ Ենթադրվում է, որ քրդերի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքների փոխանցումը սիրիական կառավարական ուժերին իրականացվում է քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի և Բաշշար ալ-Ասադի վարչակազմի միջև ձեռք բերված պայմանավորվածության արդյունքում[93]։

Նույն օրը պարզ է դարձել, որ քրդերը սիրիական կառավարական ուժերի վերահսկողությանն են հանձնել նաև Աֆրինի գավառի մի քանի բնակավայրեր։ Բուստան Բաշա, Ալ Խալկ, Բայդեն, Ալ Խայդարիա և Այն ալ Աբյադ բնակավայրերը անցել են Սիրիայի կառավարական ուժերի վերահսկողության ներքո։ Ավելի ուշ, կառավարական ուժերի մի մասը մտել են Հալեպի հյուսիսային Շեյխ Մաքսուդ թաղամաս, որտեղ նախկինում հաստատվել էին քրդերը և Թել Ռիֆաաթ քաղաք։ Նշվում է, որ քրդերը այդ քայլով ցանկանում են ապահովել բնակավայրերի անվտանգությունը՝ Թուրքիայի զինված ուժերի և Սիրիայի ազատ բանակի կոալիցիոն ուժերի հնարավոր հարձակման դեպքում։ Այդ ընթացքում Սիրիայի ազատ բանակը, Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի անմիջական աջակցությամբ, շարունակել են առաջ շարժվել նահանգի հյուսիս-արևմուտքում և գրավել են Քուրքան Թախթանի, Ռահմանլը, Քուրքա Ֆաուքանի ալ Կաստալ և Ալի Ջարու բնակավայրերը[95]։

Փետրվարի 23-ին Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբը հայտարարել է, որ «Ձիթենու ճյուղ» գործողության սկզբից ևեթ ոչնչացվել են քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի և ԻԼԻՊ-ի 1873 մարտիկներ։ Ավելի վաղ հաղորդվել էր, որ Թուրքիայի զինված ուժերը Աֆրինի գործողությունների ժամանակ տվել են 32 զոհեր, ևս 150-ը՝ վիրավորվել էին[96]։

«Ձիթենու ճյուղ» գործողության սկսվելուց մեկ ամիս առաջ Սիրիայի ազատ բանակը, Թուրքիայի զինված ուժերի աջակցությամբ, կարողացել էր գերակշիռ ուժ դառնալ թուրք-սիրիական սահմանի ողջ երկայնքով մեկ՝ ստեղծելով բուֆերային գոտի։ Քրդերի հետ վերջին ընդհարումների արդյունքում, Թուրքիայի դաշնակիցներին հաջողվել է գրավել Բաֆլուր գյուղը, որը գտնվում է Ջանդարիս խոշոր քաղաքից ոչ շատ հեռու։ Փետրվարի 23-ին թուրքական ռազմական ավիացիան հարվածներ է հասցրել Աֆրինի գավառում քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի ռազմական ենթակառուցվածքնրի և խրամատների ուղղությամբ։ Թուրքիայի զինված ուժերը հարվածներ են հասցրել տրանսպորտային միջոցների ավտոշարասյան ուղղությամբ, որի շարքերում եղել են նաև բեռնատարներ, որոնք հումանիտար օգնություն էին տեղափոխում Աֆրինի բնակչության համար։ Պատահարը տեղի է ունեցել Զիյարա ոլորանի մոտ։ Կրակահերթի արդյունքում զոհվել են քաղաքացիական մի քանի անձինք, ովքեր ուղեկցում էին ավտոշարասյանը[97]։

Փետրվարի 25-ին, ինչպես հաղորդում է HABERTÜRK լրատվական ծառայությունը, Թուրքիան ավարտել է «Ձիթենու ճյուղ» գործողության չորս փուլերից առաջինը։ Լրատվական ծառայության տվյալներով, թուրքական զորքերը, ովքեր Սիրիայի տարածք էին մտել Հաթայի և Քիլիսի մարզներից, միավորվել և Աֆրինի ուղղությամբ ձևավորել են կիսալուսնաձև շրջափակում[98]։

Փետրվարի 26-ին Աֆրինի գավառում շարունակվող մարտերի ընթացքում քրդերը կորցրել են Քարմանլուք բնակավայրը։ Քրդական լրատվամիջոցները հայտարարել են, որ քաղաքացիական բնակչությունը մասսայական կերպով լքում է Ջանդարիս բնակավայրի շրջանը, քանի որ քաղաքը անընդհատ գտնվում է Սիրիայի ազատ բանակի և թուրքական ավիացիայի հարվածների տակ։ Ստացվել է տեղեկատվություն այն մասին, որ պրոթուրքական ընդդիմադիր խմբավորումներին միացել են Սիրիայի ազատ բանակի «Ալ Խամզա» բրիգադի գրոհայինները, որը հիմնականում բաղկացած է էթնիկ քրդերից, ովքեր բնակվում էին Ազաազ քաղաքի շրջանում։ Նորամարտիկները անցել էին զինվորական պատրաստություն և պատրաստ էին պայքարելու Աֆրինում իրենց ազգակիցների՝ YPG-ի և Քրդական բանվորական կուսակցության (ՊԿԿ) մարտիկների դեմ[99]։

Վերջին բախումների ընթացքում, Անկարայի հսկողության տակ են անցել Շեյխ Մուհամմեդի, Սամալըք, Քվանդա և Մեյդան Իքբեզ բնակավայրերը, որոնք գտնվում էին գավառի հյուսիսարևմտյան մասում, ինչպես նաև Ամարանլը բնակավայրը՝ հյուսիս-արևելքում։ Սիրիայի ազատ բանակը և թուրքական զինուժը զբաղեցրել են թուրք-սիրիական սահմանագծի ողջ տարածքը, հետևաբար քրդական YPG-ն հնարավորություն չի ունեցել անցնելու Թուրքիայի տարածք։ Սիրիայի ազատ բանակի հրամանատարությունը փոխել է իր մի քանի տասնյակ մարտիկների դիրքերը՝ Արչելի բնակավայրի մոտ, որը գտնվում է Աֆրին գավառի հյուսիս-արևմուտքում, Ջանդարիս քաղաքի մոտ[100]։

Փետրվարի 28-ին Սիրիայի ազատ բանակի գրոհայինները քրդական ինքնապաշտպանական ուժերից գրավել են Անքալա և Սինարա բնակավայրերը։ Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերը շարունակել են ավիացիոն օժանդակություն տրամադրել Թուրքիայի ցամաքային զորքերին և նրանց դաշնակիցներին՝ Աֆրինի գավառում քրդական ուժերի դեմ պայքարի ժամանակ։ Նրանք ավիահարվածներ են հասցրել Ռաջու, Սոլաքլը, Շեյխ էլ Հադիդ, Ջալմա, Ջանդարիս և Բաֆլիուն բնակավայրերի ուղղությամբ[101]։

Մարտի 2-ին պրոթուրքական ուժերի վերահսկողության տակ են անցել Մամալի Թախթանի, Մամալի Ֆաուքանի Մեսքենլի և Ութմանլը բնակավայրերը, ինչպես նաև Բիլյալ Քույու բլուրը։ Ինչպես փոխանցում են արտասահմանյան ԶԼՄ-ները, առավոտյան թուրքական զորքերը և սիրիական ընդդիմությունը ձեռնամուխ են եղել քրդերից մաքրելու Աֆրինի գավառում գտնվող քաղաքները։ Խոսքը Ռաջու և Ջանդարիս քաղաքների մասին է։ Այդ երկու քաղաքները թուրքական ԶԼՄ-ները բնութագրում են որպես ռազմավարական լուրջ ձեռքբերում՝ «Ձիթենու ճյուղ» ռազմագործողության մեկնարկից ի վեր։ Ռաջու և Ջանդարիս քաղաքները գտնվում են՝ դեպի Աֆրին տանող հիմնական մայրուղիների վրա[102]։

Մարտի 6-ին Թուրքիայի փոխվարչապետ Բեքիր Բոզդաղը հայտարարել է, որ թուրքական զինուժի վերահսկողության տակ է գտնվում սիրիական Աֆրինի տարածքի կեսը։ Խոսքը 1920 քառակուսի կմ-ից 702 քառակուսի կմ-ի մասին, որտեղ տեղակայված են 142 բնակավայրեր[103]։

«Ձիթենու ճյուղ» ռազմագործողության իրականացման ընթացքում պրոթուրքական ուժերի վերահսկողության տակ են անցել Ալիսիա, Բալուրսակ, Խարաբաթ Շարանլի և Շիրքան բնակավայրերը, ինչպես նաև ռազմավարական նշանակություն ունեցող մի քանի բլուրներ։ Համաձայն Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի հայտարարության, թուրքական բանակը, «Ձիթենու ճյուղ» ռազմագործողության իրականացման ընթացքում, ոչնչացրել են PYD-ի, YPG-ի և ԻԼԻՊ-ի 2940 անդամների։ Պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն, թուրքական զինուժը ռազմագործողության մեկնարկից ևեթ կորցրել է 42 զինծառայողների[104]։

Մարտի 6-ին «Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի» մի քանի խմբեր հայտարարել են, որ Եփրատի արևելյան ափից՝ Ռաքքայի և Դեյր-էլ-Զորի մարզերից, իրենց զինուժի մի մասը փոխադրել են Աֆրին[105]։ Սա նշանակում էր, որ Սիրիայի դեմոկրատական ուժերը Դեյր էլ Զորի մարզի հարավ-արևելքում դադարեցնում է պայքարը ԻԼԻՊ-ի դեմ, որն իրականացվում էր միջազգային կոալիցիայի անմիջական աջակցությամբ։

Մարտի 13-ին թուրքական բանակը ամբողջությամբ շրջափակել է Աֆրինը։ Գրոհի վերջնական փուլում քաղաքը ենթարկվել է ինտենսիվ հրետակոծման և ավիահարվածների, որի զոհ են դարձել տասնյակ խաղաղ բնակիչներ։ Ջրամատակարարման, մթերքի և դեղամիջոցների մատակարարման դադարեցման արդյունքում Աֆրինում սկսվել է հումանիտար աղետ[106][107]։

Մարտի 18-ին Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարել է, որ թուրք զինծառայողների վերահսկողության տակ է անցել ողջ Աֆրինը։ Թուրքիայի ԶՈւ գլխավոր շտաբը հայտարարել է, որ ռազմագործողության մեկնարկից սկսած թուրքական զինուժը տվել է 46 զոհ, ևս 225-ը՝ վիրավորվել են։ Ռազմագործողության ընթացքում ոչնչացվել են «ահաբեկչական կազմակերպությունների» 3603 անդամներ[108]։ Հումանիտար հարցերով ՄԱԿ-ի բարձրագույն հանձնակատարի գրասենյակի տվյալներով, էսկալիացիայի արդյունքում քաղաքը և նրա հարակից շրջանները լքել են ավելի քան 100 000 քաղաքացիական անձինք[106]։

Մարտի 24-ին Թուրքիայի Գլխավոր շտաբը հայտարարել է, որ Աֆրինի գավառը ամբողջությամբ մաքրվախ է YPG/PKK խմբավորումների անդամներից'[109]։

Հարակից իրադարձություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիրիայի դեմոկրատական ուժերի հրամանատարության մամլո ասուլիսը Աֆրինում

Դեռ հունվարի 18-ին Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Նուրեթթին Ջանիքլին հայտարարել էր, որ պաշտոնական Անկարան Մոսկվայի հետ կքննարկի հնարավոր գործողության պլանը[110]։ Բացի այդ, փոխվարչապետ Բեքիր Բոզդաղն էլ հայտարարել էր, որ ռազմական խորհրդակցություն է տեղի ունեցել նաև Վաշինգտոնի հետ[111]։ ԶԼՄ-ները տարածել էին հաղորդագրություն, որ սիրիական սահմանին տեղակայված զինուժը բերվել է մարտական վիճակի[112]։

Հունվարի 19-ին ԱՄՆ-ն հայտարարել էր, որ դեմ է Թուրքիայի կողմից իրականացվող գործողություններին[113]։ ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտի ներկայացուցիչ Հիզեր Նաուերտը կոչ էր արել Թուրքիային պայքարարել ԻԼԻՊ-ի գրոհայինների դեմ[114]։ Պաշտպանության նախարար Նուրեթթին Ջանիքլին հայտարարել է, որ Անկարան դատարկ և անիմաստ է համարում Վաշինգտոնի հայտարարությունը[111]։

ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ հետևում է սիրիական Աֆրինում իրադարձությունների զարգացմանը[115]։ Վլադիմիր Պուտինի հրամանով ռուսական զորքերը դուրս են բերվել Աֆրինից։ ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ ռուս զինծառայողների դուրս բերումը կապված է նրանց անվտանգության ապահովման՝ հնարավոր պրովոկացիաներից խուսափելու համար[116]։

ՌԴ Դաշնային խորհրդի պաշտպանության և անվտանգության կոմիտեի փոխնախագահ Ֆրանց Կլինցեվիչը հայտարարել է, որ անհրաժեշտության դեպքում Ռուսաստանը ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդում կպահանջի,որ Թուրքիան դադարեցնի ռազմական գործողությունները Սիրիայում[117]։ Հունվարի 21-ին Ֆրանսիան հրավիրել է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի արտահերթ նիստ, որը նվիրված էր Սիրիայում առկա ճգնաժամային իրավիճակին[118]։ Ալժիրում Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ժան Իվ Լե Դրիանը հայտարարել է, որ Թուրքիան անմիջապես պետք է դադարեցնի գործողությունները Սիրիայի հյուսիսում[119]։

Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն հայտարարել է, որ հեռախոսազրույց է ունեցել ԱՄՆ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնի հետ, որի հիմնական թեման եղել է Աֆրինում տեղի ունեցող ռազմական գործողությունները։ Չավուշօղլուն հայտարարել է, որ Թուրքիան վստահ է, որ իր դաշնակիցները կլինեն իր կողքին, այլ ոչ թե ահաբեկիչների։ Ավելի վաղ թուրքական աղբյուրները հայտնել էին, որ հեռախոսազանգը ձեռնարկվել էր ամերիկյան կողմի նախաձեռնությամբ[120]։ Թուրքիայի ԱԳՆ են հրավիրվել ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Չինաստանի և Ռուսաստանի դեսպանները՝ Աֆրինում տեղի ունեցող իրադարձությունների վերաբերյալ զեկուցման համար[121]։

YPG-ի կին մարտիկները

Սիրիայի նախագահ Բաշշար ալ-Ասադը դատապարտել է Թուրքիայի կողմից իրականացվող ռազմական գործողությունները։ Ասադը նշել է, որ Աֆրինը Սիրիայի անբաժան մասն է և որևէ երկիր չի կարող խախտել Սիրիայի տարածքային ամբողջականությունը։ SDF-ի ղեկավարությունը տարածել է հաղորդագրություն, որտեղ նշվում է, որ իրենք մտահոգված են, քանի որ գործողության արդյունքում ԻԼԻՊ-ը կարող է երկրորդ կյանք առնել[122]։

Հունվարի 22-ին թուրքական Yeni Akit պարբերականի կայքը տարածել է հաղորդագրություն, համաձայն որի Աֆրինում Թուրքիայի կողմից կկռվի Մուսլիմ աշ-Շիշանին։ Խոսքը հայտնի ահաբեկիչ Մուրադ Մարգոշվիլիի մասին է[123]։ Կայքի տվյալներով Մարգոշվիլին 3 տարի արդեն պայքարում է «Ասադի ռեժիմի» դեմ[124]։

Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը հայտարարել է, որ Ռուսաստանը դեմ չէ Թուրքիայի կողմից իրականացվող ռազմագործողությանը։ Յըլդըրըմը հայտարարել է, որ Ասադի ռեժիմի հետ իրենք կապը պահում են Ռուսաստանի միջոցով։ Վարչապետը հայտարարել էր նաև, որ հասկանում է Իրանի կողմից հնչեցրած մտահոգությունները։ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն էլ հայտարարել է, որ գործողությունը Աֆրինում շուտ կավարտվի, քանի որ «ահաբեկիչները» զանգվածաբար լքում են Աֆրինը[125]։

Եգիպտոսը քննադատել է Թուրքիայի կողմից իրականացվող գործողությունները Սիրիայում։ Այդ մասին հայտարարել է երկրի ԱԳՆ ներկայացուցիչը[126]։

Հունվարի 22-ին Մոսկվայում Սիրիական Քուրդիստանի ներկայացուցիչ Ռոդի Օսմանը հայտարարել է, որ սիրիական քրդերը ստիպել են թուրքական զինուժին և նրանց դաշնակից ուժերին հետ նահանջել։ Վերջինիս փոխանցմամբ, թուրք զինվորականները և սիրիական ընդդիմադիրները Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի օգնությամբ փորձել են ներխուժել Աֆրին։ Ընդորում, պաշարման ժամանակ կիրառվել են նաև հրթիռներ[127]։

Հունվարի 22-ին Ստրասբուրգում մեկնարկած ԵԽԽՎ ձմեռային նստաշրջանի ժամանակ քննարկվել է Սիրիայում տեղի ունեցող վերջին իրադարձությունները։ ԵԽԽՎ-ն կոչ է արել Թուրքիային դադարացնել Սիրիայում հյուսիսում իրականացվող գործողությունները, որոնց արդյունքում զոհվում են նաև խաղաղ բնակիչներ[128]։ Բացի այդ, վերջին զարգացումնեի վերաբերյալ իր մտահոգությունն է հայտնել նաև ԵՄ արտաքին հարաբերությունների հանձնակատար Ֆեդերիկա Մոգերինին։ Նա հայտարարել է, որ Բրյուսելում այս հարցը քննարկել է նաև Թուրքիայի ԵՄ հարցերով նախարար Օմեր Չելիքի հետ[129]։

Հունվարի 24-ին ԱՄՆ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնը Թուրքիային առաջարկել է Աֆրինի շրջանում 30 կմ-ոց «անվտանգության գոտի» ստեղծել։ Այդ մասին «Anadolu» պետական լրատվական ծառայությանը հայտնել է Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն[130]։ Թիլերսոնը և Չավուշօղլուն հանդիպել էին հունվարի 23-ին Ֆրանսիայում։ Կողմերը քննարկել են Աֆրինում թուրքական ռազմական գործողությունները։ Ըստ Թիլերսոնի՝ անվտանգության գոտին կլուծի անվտանգության վերաբերյալ Թուրքիայի մտահոգությունները[131]։

Հունվարի 24-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը և Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հեռախոսազրույց են ունեցել, որի ժամանակ քննարկել են Աֆրինի հարցը[132]։ Թրամփը Էրդողանին զգուշացրել է սահմանափակել գործողությունները և խուսափել ամերիկյան ու թուրքական զորքերի միջև կոնֆլիկտային ռիսկի բերող ցանկացած գործողությունից[133]։

Մևլյութ Չավուշօղլուն «France 24» հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցի ժամանակ նշել է, որ ապագայում հնարավոր է, որ թուրքական զինուժը գործողություններ սկսի Մանբիջում և Եփրատ գետի արևելյան ափում[134]։ Նա նշել է, որ Թուրքիան պետք է վերացնի բոլոր սպառնալիքները։ Ֆրանսիական լրատվական ծառայության լրագրողի այն հարցին, թե Թուրքիան արդյոք համաձայնեցրել է գործողությունները Ռուսաստանի հետ, Չավուշօղլուն պատասխանել է, որ իրենք տեղեկացրել են սիրիական ճգնաժամի մեջ ներգրավված կողմերին՝ ՌԴ-ին, ԱՄՆ-ին, Իրանին, ՆԱՏՕ-ին, ինչպես նաև սիրիական իշխանություններին[135]։

Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը հայտարարել է, որ «կառավարությունը մոտիկից հետևում է» Աֆրինի գործողության վերաբերյալ սոցիալական ցանցերում տարածվող տեղեկություններին և անհրաժեշտության դեպքում միջամտում է։ Ըստ վարչապետի, իրենք հայտնաբերում եմն Թուրքիայի տարածքից կատարվող գրառումները, ուղարկում դատարան, անհրաժեշտության դեպքում որոշում փակել տվյալ հաշիվը և ընթացք տալ դրա քննությանը։ Թուրքական կողմը հաշիվները սառեցնելու վերաբերյալ դիմում է խոշոր սոցիալական ցանցերին, հատկապես Facebook-ին, Twitter-ին և Youtube-ին (Google ընկերություն)[136]։ Իսկ Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունն էլ հայտարարել է, որ Աֆրին շրջանում «Ձիթենու ճյուղ» գործողությանը ուղղված և սոցցանցերում «ահաբեկչական քարոզչություն իրականացնելու մեղադրանքով» ձերբակալվել է 311 մարդ[137][138]։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարել է, որ Թուրքիան սկսելու է նաև գործողություններ իրականացնել Մանբիջի քրդական ուժերի դեմ, իսկ այնուհետև գործողությունները կարող են ընդլայնվել դեպի Իրաք հետ սահմանը[139][140]։ Իսկ նախօրեին էլ, ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգը հայտարարել էր, որ Թուրքիան իրավունք ունի «ինքնապաշտպանվելու», սակայն կարևոր է, որ Թուրքիայի գործողությունները լինեն «չափավորված»[141]։

Հունվարի 27-ի գիշերը Թուրքիայի նախագահի մամլո Խոսնակ Իբրահիմ Քալընը հեռախոսազրույց է ունեցել ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության գծով խորհրդական Հերբերտ Մաքմաստերի հետ, որի ընթացքում վերջինս հաստատել է, որ Վաշինգտոնը դադարեցրել է «Դեմոկրատական միություն» քրդական կուսակցությանը և Քրդական ինքնապաշտպանական ջոկատներին ցուցաբերվող ռազմական օգնությունը (YPG)[142]:

Գործողության հրամանատար, Թուրքիայի ցամաքային զորքերի 2-րդ բանակի հրամանատար կորպուսի գեներալ Իսմայիլ Մեթին Թեմելը այցելել է թուրքական զինուժի և գրոհայինների կողմից գրավված Բուրսայա բլուր։ Բանակի հրամանատարը անց է կացրել ստուգումներ և տվել կարգադրություններ[143][144]։ Նույն ժամանակ Al Monitor կայքը տարածել է հակասական հաղորդագրություն, համաձայն որի քրդերը նորից հետ են գրավել բարձունքը[145]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Turkey launches major land operation into YPG militants in Syria's Afrin». Hürriyet Daily News.
  2. ↑ «Turkey battles YPG 'on two fronts' in Syria's Afrin». www.aljazeera.com. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  3. ↑ «Breaking: Turkey-led militias regain control over key mountain from Kurdish forces in Syria's Afrin». 2018 թ․ հունվարի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  4. ↑ «Kurdish forces recapture town in northern #Afrin, several Turkish-backed rebels killed». 2018 թ․ հունվարի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  5. ↑ «Kurdish forces beat back Turkish-backed rebels at strategic mountain in Afrin». 2018 թ․ հունվարի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «القوات الكردية تشن هجوماً معاكساً لاستعادة قريتين تقدمت إليهما القوات التركية والفصائل وارتفاع أعداد الخسائر إلى نحو 140 ممن استشهدوا وقضوا في عفرين». SOHR. 2018 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  7. ↑ «18 civilians killed by Turkish airstrikes and shelling in Syria's Afrin». Xinhua. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 21-ին.
  8. ↑ «YPG: Killing 203 of Turkish occupation army, its mercenaries - ANHA». en.hawarnews.com. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  9. ↑ Syrian Kurds Claim They Captured 16 Turkish Soldiers in Afrin
  10. ↑ «At least 268 militants killed in Turkey's operation against YPG: Officials». Hürriyet Daily News. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  11. ↑ «Hundreds of the factions' fighters head to the borders of Turkey and Iskenderun with Afrin in a preparation for the attack which will be carried out through 10 fronts at least». Syriahr.com. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 21-ին.
  12. ↑ «306 terrorists neutralized so far in Turkey's Afrin op». 2018 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  13. ↑ «Casualties mount on day five of Turkey's operation in northern Syria». 2018 թ․ հունվարի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  14. ↑ AFP. «Turkey steps up assault on Kurdish militia in Syria». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  15. ↑ «Syrian rockets kill two in Turkey as Ankara fights Kurd militia». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  16. ↑ «Турецкая армия начала военную операцию "Оливковая ветвь" в сирийском Африне». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T2144+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 20-ին.
  17. ↑ «"Оливковая ветвь": Турция анонсировала наземную операцию в Сирии». РИА Новости (ռուսերեն). 20180121T0050+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 21-ին.
  18. ↑ «Турецкая армии нанесла ответный удар по террористам в Сирии». Агентство Анадолу. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  19. ↑ «Эрдоган заявил о фактическом начале наземной операции в Африне». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T1442+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  20. ↑ «Турция готовится начать операцию в Сирии». Рамблер/новости (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 20-ին.
  21. ↑ «Free Syrian Army deployed on Syria-Turkey border». Anadolu Agency. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  22. ↑ «Курдско-арабские отряды SDF заявили, что готовы к ответным действиям в Африне». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T1748+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  23. ↑ «Турция отправляет военные подкрепления в Сирию, сообщил источник». РИА Новости (ռուսերեն). 20171206T1422+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 20-ին.
  24. ↑ «Турецкие самолеты нанесли удары по 108 целям в Африне». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 20-ին.
  25. ↑ «#BREAKING: Turkish airstrikes against #Afrin killed 6 civilians, 3 YPG fighters and injured 13 civilians, YPG statement». Twiiter.
  26. ↑ ««В результате турецких авиаударов убиты шесть мирных жителей»». Газета.Ru. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  27. ↑ «В Турции после обстрела из Африна пострадали 54 человека». РИА Новости (ռուսերեն). 20180121T2315+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  28. ↑ «Թարմացվող լրահոս. Թուրքիայի գործողություններն Աֆրինում (22.01.2018) | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  29. ↑ «Hatay'daki ÖSO kampına roketli saldırı». Ensonhaber (թուրքերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  30. ↑ «PYD/PKK Kırıkhan'a havan mermisi attı: 1 ölü, 2 yaralı». Anadolu Ajansı. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 «Сирия итоги за сутки на 23 января 06.00». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  32. ↑ «Сирия новости на 23 января 07.00». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  33. ↑ «Kurdish forces recapture town in northern Afrin, several Turkish-backed rebels killed». AMN - Al-Masdar News | المصدر نيوز (ամերիկյան անգլերեն). 2018 թ․ հունվարի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  34. ↑ «Турция перебросила дополнительную бронетехнику на границу с Сирией». Агентство Анадолу. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  35. ↑ Kurdistan24. «Turkish jets pound Kurdish positions as Erdogan says Afrin invasion has begun». Kurdistan24 (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  36. ↑ «Сирия новости на 22 января 22.30». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  37. ↑ «Թուրքիայի ԶՈւ «կոմանդոսների» 200 հոգանոց խումբը մեկնել է Աֆրին | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  38. ↑ «Kurdish forces retake strategic mountaintop in northeast Afrin». AMN - Al-Masdar News | المصدر نيوز (ամերիկյան անգլերեն). 2018 թ․ հունվարի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
  39. ↑ «Турецкие ВВС продолжают спецоперацию в Алеппо, сообщают СМИ» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
  40. ↑ «http://www.rudaw.net/english/middleeast/syria/270120182». www.rudaw.net. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  41. ↑ «394 militants 'neutralized' in Turkey's ongoing op in Syria: Turkish military». Hürriyet Daily News (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
  42. ↑ Как сирийские курды рассорили США и Турцию // РБК, 25.01.2018
  43. ↑ «Сирия итоги за сутки на 26 января 06.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
  44. ↑ «Сирия итоги за сутки на 27 января 06.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 29-ին.
  45. ↑ «No exact time for end of Olive Branch Operation:Turkish amb». Mehr News Agency (անգլերեն). 2018 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 29-ին.
  46. ↑ «Сирия новости 27 января 07.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 29-ին.
  47. ↑ Генштаб Турции сообщил о ликвидации почти 400 «террористов» в Африне // РБК, 27.01.2018
  48. ↑ «Сирия новости 28 января 07.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 29-ին.
  49. ↑ «Сирия итоги за сутки на 28 января 06.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 29-ին.
  50. ↑ В Африне заявили о 89 жертвах турецких бомбардировок // РБК, 28.01.2018
  51. ↑ «Сирия итоги за сутки на 29 января 06.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.
  52. ↑ Zaman, Amberin (2018). «Opinion | Two Men Can Stop the War Between Turkey and the Kurds». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 31-ին.
  53. ↑ «Сирия новости на 29 января 22.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 31-ին.
  54. ↑ Tharoor, Ishaan (2018 թ․ հունվարի 31). «Analysis | Turkey's Erdogan wages a dangerous war on many fronts». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 31-ին.
  55. ↑ «Сирия новости на 29 января 19.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 31-ին.
  56. ↑ «Сирия итоги за сутки на 30 января 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 31-ին.
  57. ↑ «Сирия новости на 31 января 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 1-ին.
  58. ↑ «Сирия новости на 30 января 22.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 1-ին.
  59. ↑ «Сирия новости на 01 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 1-ին.
  60. ↑ «Сирия итоги за сутки на 01 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 1-ին.
  61. ↑ «Сирия новости 2 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  62. ↑ 62,0 62,1 В сирийском Африне курды подбили турецкий танк // РБК, 03.02.2018
  63. ↑ «Сирия новости 3 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  64. ↑ «Сирия новости 2 февраля 12.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  65. ↑ Турция пригрозила уничтожать одетых в курдскую форму военных США в Сирии // РБК, 04.02.2018
  66. ↑ «Сирия итоги за сутки на 06 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  67. ↑ «Сирия итоги за сутки на 07 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  68. ↑ «Сирия новости на 06 февраля 19.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  69. ↑ «Сирия итоги за сутки на 08 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  70. ↑ «Сирия новости на 08 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  71. ↑ «Генштаб ВС Турции назвал причину крушения вертолета в провинции Хатай // Федеральное агентство новостей (ФАН), 10.02.2018». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  72. ↑ «Сирия итоги за сутки на 11 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  73. ↑ ВС Турции заявили о «нейтрализации 1266 террористов» в ходе операции в Африне // ТАСС, 11.02.2018
  74. ↑ Турецкие военные заявили об уничтожении 1266 «террористов» в ходе операции в Африне // Комсомольская правда, 11.02.2018
  75. ↑ 75,0 75,1 В Африне число погибших за сутки турецких военных возросло до 11 // РИА Новости, 10.02.2018
  76. ↑ «Сирия новости 12 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  77. ↑ 77,0 77,1 «Сирия итоги за сутки на 12 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  78. ↑ «Сирия новости 13 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  79. ↑ «Сирия новости 14 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  80. ↑ «Сирия новости на 13 февраля 22.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  81. ↑ «Сирия итоги за сутки на 14 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 31-ին.
  82. ↑ «Сирия итоги за сутки на 15 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  83. ↑ «Сирия новости на 14 февраля 19.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  84. ↑ 84,0 84,1 «Сирия итоги за сутки на 16 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  85. ↑ «Сирия новости на 16 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  86. ↑ «Сирия новости на 15 февраля 22.30 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  87. ↑ https://www.rbc.ru/politics/16/02/2018/5a85f7929a7947b6cb6cad05 СМИ узнали о введении Сирией войск в Африн по договоренности с курдами // РБК, 16.02.2018
  88. ↑ Афринский гамбит. Обозреватель «Ъ» Максим Юсин о ситуации в Сирийском Курдистане // Коммерсантъ, 19.02.2018
  89. ↑ «Сирия новости 17 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  90. ↑ «Сирия итоги за сутки на 19 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 14-ին.
  91. ↑ 91,0 91,1 Сегодня вечером САА может войти в Африн // ИА REX, 20.02.2018
  92. ↑ Антон Мардасов. Ротация союзников: почему Башару Асаду пришлось договариваться с курдами // РБК, 21.02.2018
  93. ↑ 93,0 93,1 Курды отдают САА район Шейх Максуд в городе Алеппо // ИА REX, 22.02.2018
  94. ↑ «Курды передали под контроль армии Сирии ряд районов в провинции Алеппо // Федеральное агентство новостей (ФАН), 22.02.2018». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  95. ↑ «Сирия итоги за сутки на 23 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  96. ↑ «Генштаб ВС Турции сообщил о ликвидации в Африне 44 боевиков за прошедшие сутки // Федеральное агентство новостей (ФАН), 23.02.2018». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  97. ↑ «Сирия итоги за сутки на 24 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  98. ↑ «СМИ: Турция завершила первый этап проведения операции в Африне». ТАСС (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 26-ին.
  99. ↑ «Сирия итоги за сутки на 27 февраля 06.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  100. ↑ «Сирия новости 27 февраля 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  101. ↑ «Сирия новости 1 марта 07.00 // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 15-ին.
  102. ↑ «Армия Турции и оппозиция Сирии приступили к зачистке городов около Африна // Федеральное агентство новостей (ФАН), 02.03.2018». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.
  103. ↑ «Сирия: власти Турции заявили о контроле почти над половиной территории Африна // Федеральное агентство новостей (ФАН), 6 марта 2018». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.
  104. ↑ «Сирия сегодня: Путин и Эрдоган обсудили ситуацию в Восточной Гуте, Турция продолжает бойню в Африне // Федеральное агентство новостей (ФАН)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.
  105. ↑ ANHA (2018 թ․ մարտի 6). ««Мы выведем наши силы из восточного Евфрата и отправим их на фронты Африна»». Hawar News Agency. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  106. ↑ 106,0 106,1 Война до последнего курда. Турция создает свою зону контроля на севере Сирии // Коммерсантъ, 21.03.2018
  107. ↑ Африн должен быть разрушен. Турецкая операция на севере Сирии вступает в решающую фазу // Коммерсант.ru, 14.03.2018
  108. ↑ Как развивалась операция «Оливковая ветвь» // Коммерсант.ru, 20.03.2018
  109. ↑ «Генштаб Турции: Африн полностью очищен от террористов». Агентство Анадолу. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 25-ին.
  110. ↑ «Bozdağ'dan Afrin açıklaması». NTV. 2018 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  111. ↑ 111,0 111,1 «Hükümetten planlanan Afrin operasyonuyla ilgili flaş mesajlar: Bu harekat yapılacak!». Ahaber (թուրքերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  112. ↑ «Анкара проводит консультации с Москвой по вопросу операции в Африне». РИА Новости (ռուսերեն). 20180119T1244+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  113. ↑ CNN, Gul Tuysuz, Joe Sterling and Schams Elwazer,. «Turkish jets hammer Syrian town to oust US-backed Kurdish militia». CNN. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  114. ↑ «В Турции назвали заявления США по операции в Африне бессмысленными». РИА Новости (ռուսերեն). 20180119T1300+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  115. ↑ «Москва следит за ситуацией в сирийском Африне, где Турция проводит операцию». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T1820+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  116. ↑ «Минобороны приказало российским военным покинуть район Африн». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T1828+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  117. ↑ «Россия потребует в ООН прекращения операции Турции в сирийском Африне». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T1834+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  118. ↑ «France calls for UN Security Council meeting over Syria» (անգլերեն). 2018 թ․ հունվարի 21. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  119. ↑ «France calls on Turkey to stop offensive against Syrian Kurds». RFI (բրիտանական անգլերեն). 2018 թ․ հունվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  120. ↑ «Чавушоглу провел переговоры с Тиллерсоном после начала операции в Африне». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T1948+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  121. ↑ «В МИД Турции пригласили послов Великобритании, Франции и Китая». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T2027+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  122. ↑ «В SDF опасаются, что операция в Африне может вдохнуть новую жизнь в ИГ*». РИА Новости (ռուսերեն). 20180120T2237+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  123. ↑ «Աֆրինում թուրքերի կողմից կկռվի հայտնի ահաբեկիչ Մուրադ Մարգոշվիլին. Պնդում է թուրքական թերթը | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  124. ↑ «Ünlü Çeçen komutan Zeytin Dalı operasyonuna katıldı». yeniakit (թուրքերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  125. ↑ «"Operasyon hedefine ulaştığında bitecek"». NTV. 2018 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  126. ↑ «Loading site please wait...». dailynewsegypt.com (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 22-ին.
  127. ↑ «Сирийские курды сообщили об отступлении турецких войск». РИА Новости (ռուսերեն). 20180122T1035+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  128. ↑ «ԵԽԽՎ-ն արտահերթ բանավեճեր կանցկացնի Սիրիայում Թուրքիայի գործողությունների կապակցությամբ». news.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  129. ↑ «В Евросоюзе обеспокоены проведением операции Турции в Сирии». РИА Новости (ռուսերեն). 20180122T1847+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
  130. ↑ «'Tillerson 30 kilometrelik güvenli hat önerisinde bulundu'». Anadolu Ajansı. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  131. ↑ «ԱՄՆ-ն առաջարկել է Աֆրինում «անվտանգություն գոտի» ստեղծել. Թուրքիայի ԱԳ նախարար | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  132. ↑ «Readout of President Donald J. Trump's Call with President Recep Tayyip Erdogan of Turkey». The White House (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  133. ↑ «Թրամփն Էրդողանին հորդորել է գործել զգույշ ու խուսափել իրենց զորքերի միջև բախումից | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  134. ↑ «Թուրքիան կարող է գործողություններ սկսել նաև Մանբիջում ու Եփրատ գետի արևելքում. Չավուշօղլու | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  135. ↑ «Turkish FM: 'We might start an operation in Syria's Manbij' - France 24». France 24 (ամերիկյան անգլերեն). 2018 թ․ հունվարի 24. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 25-ին.
  136. ↑ «Թուրքիան սահմանափակում է Աֆրինի շուրջ ոչ ցանկալի լուրերը սոցցանցերում | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.
  137. ↑ «SON BİR HAFTA İÇERİSİNDE (22-29 OCAK 2018)». www.icisleri.gov.tr. հունվարի 2017, 29.
  138. ↑ «Աֆրինի «տեղեկատվական պայքար». Թուրքիայում սոցցանցերի 310 օգտատեր են ձերբակալել | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.
  139. ↑ «Թուրքիան Սիրիայում գործողությունները կշարունակի մինչև Իրաքի հետ սահման. Էրդողան | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.
  140. ↑ «Twitter». www.Twitter.com. հունվարի 2017, 28.
  141. ↑ Stoltenberg, Yens (2017 թ․ հունվարի 27). «NATO».
  142. ↑ США заверили Турцию в прекращении поставок оружия курдам // РБК, 27.01.2018
  143. ↑ ««Ձիթենու ճյուղ» գործողության հրամանատարը եղել է Աֆրինում թուրքերի գրաված բարձունքում | Razm.info». Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.
  144. ↑ «Zeytin Dalı Harekatı'nın komutanından Burseya'da inceleme». Anadolu Ajansı. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.
  145. ↑ kjenson (2018 թ․ հունվարի 29). «Strategic Syrian peak slips through Turkey's fingers — again». Al-Monitor (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 30-ին.

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

✯
 Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի՝ 2018 թվականի փետրվարի 20-ի օրվա հոդված:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ձիթենու_ճյուղ_(գործողություն)&oldid=9804784» էջից