Իլհամ Ալիևի նախագահություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իլհամ Ալիև

Իլհամ Ալիև, Ադրբեջանի Հանրապետության 4-րդ նախագահը։ Նրա նախագահությունը սկսվել է 2003 թվականին, որից հետո ևս երեք անգամ (2008, 2013, 2018) Իլհամ Ալիևն ընտրվել է երկրի նախագահի պաշտոնում։

Ընտրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2003 թվականի հոկտեմբերի 15-ին Ադրբեջանում տեղի են ունեցել հինգերորդ նախագահական ընտրությունները։ Նույն թվականի հուլիսին ԿԸՀ-ն գրանցել էր Հեյդար Ալիևի թեկնածությունը, որն այդ պահին կատարում էր իր նախագահության երկրորդ ժամկետը։ Իլհամ Ալիևը նույնպես առաջադրել էր իր թեկնածությունը։ Բացի Ալիևներից, ընտրություններին մասնակցել են ընդդիմադիր «Մուսավաթ» կուսակցության առաջնորդ Իսա Ղամբարը, Ադրբեջանի ազգային անկախության կուսակցությունից Էթիբար Մամեդովը, «Ազգային միասնություն» կուսակցությունից Լալա Շևքեթը, «Արդարություն» կուսակցությունից Իլյաս Իսմայիլովը, «Քաղաքացիական համերաշխություն» կուսակցությունից Սաբիր Ռուստամխանլին, «Ժողովրդական ճակատ» կուսակցությունից Գուդրատ Հասանգուլիևը և «Ժամանակակից Մուսավաթ» կուսակցությունից Հաֆիզ Հաջիևը[1]։ Հոկտեմբերի 2-ին առողջական վիճակի պատճառով Հեյդար Ալիևը հանել է իր թեկնածությունը։ Ընտրություններում հաղթանակ է տարել Իլհամ Ալիևը։ Այս մասին հոկտեմբերի 28-ին հայտարարել Էր Ադրբեջանի Սահմանադրական դատարանը[2]։

Թեկնածուներ Ձայներ[1]
Իլհամ Ալիև 1,860,346 (76.84 %)
Իսա Ղամբար 372,385 (13.97 %)
Լալա Շևքեթ 100,558 (3.62 %)

2003 թվականի հոկտեմբերի 31-ին «Հանրապետություն» պալատում տեղի է ունեցել Իլհամ Ալիևի երդմնակալության արարողությունը[3], որին մասնակցել են Միլի Մեջլիսի պատգամավորներ, քաղաքական կուսակցությունների, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, զինծառայողներ, կրոնական գործիչներ, ինչպես նաև արտասահմանյան երկրների ներկայացուցիչներ՝ Վրաստանի նախագահ Էդուարդ Շևարդնաձեն, Ռուսաստանի Դաշնային ժողովի Դաշնության խորհրդի նախագահ Սերգեյ Միրոնովը, Թուրքիայի փոխվարչապետ Աբդուլաթիֆ Շեներին, Իրանի փոխնախագահ Սեյիդ Մոհամադալի Աբթահին և Ուկրաինայի վարչապետ Վիկտոր Յանուկովիչը։

2008 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Ադրբեջանում նախագահական ընտրություններ են տեղի ունեցել։ Քվեարկությունների ընթացքում Իլհամ Ալիևը հավաքել է 82,6-ից մինչև 85,7 % ձայն[4]։ Ադրբեջանում նախագահական ընտրությունների հաղթող է դարձել Իլհամ Ալիևը՝ հավաքելով ձայների 88,73 %-ը[5]։

Թեկնածու Ձայներ
Իլհամ Ալիև 88,73 % [6]
Իգբալ Ագազադե 2,86 %
Ֆազիլ Ղազանֆարօղլու 2,47 %

2008 թվականի հոկտեմբերի 24-ին տեղի է ունեցել նախագահ Իլհամ Ալիևի երդմնակալության արարողությունը[6][7]։ Արարողության ժամանակ նախագահը պատմել է նախորդ 5 տարիների կատարած աշխատանքի, ինչպես նաև առաջիկա 5 տարիների ծրագրերի մասին[8]։ Միջոցառմանը մասնակցել են Ադրբեջանի այլ կուսակցությունների ներկայացուցիչներ, Վրաստանի նախագահը, Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Սերգեյ Նարիշկինը, Թուրքիայի փոխվարչապետ Ջամիլ Չիչեքը և այլ օտարերկրյա ներկայացուցիչներ[9][10][11]։

Թեկնածու Ձայներ
Իլհամ Ալիև 3,126,113 (84.54 %)
Ջամիլ Հասանլի 204, 642 (5.53 %)
Իգբալ Ագազադե 88, 723 (2.40 %)

2013 թվականի հոկտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի խորհրդարանում (Միլի մեջլիս) տեղի է ունեցել Իլհամ Ալիևի երդմնակալության արարողությունը[12][13], որը հոկտեմբերի 9-ին կայացած քվեարկության արդյունքում ընտրվել է երկրի նախագահի պաշտոնում։

2018 թվականի ապրիլի 11-ին տեղի են ունեցել արտահերթ նախագահական ընտրություններ, որոնք պետք է տեղի ունենային նույն թվականի հոկտեմբերին, սակայն նախագահի 2018 թվականի փետրվարի 5-ի հրամանագրով հետաձգվել էին[14]։ Արտահերթ նախագահական ընտրություններում հաղթանակ է տարել Իլհամ Ալիևը՝ հավաքելով ձայների 86,22 %-ը[15]։

Թեկնածու Ձայներ
Իլհամ Ալիև 3, 192, 252 (86,22 %)[16]
Զահիդ Օրուջ 115, 462 (3,11 %)
Գուդրատ Գուսանգուլիև 112, 915 (3,05 %)

Ապրիլի 18-ին Ադրբեջանի խորհրդարանի շենքում տեղի է ունեցել վերընտրված նախագահի երդմնակալության արարողությունը՝ Ադրբեջանի պետության պաշտոնատար անձանց, կառավարության անդամի, խորհրդարանի պատգամավորների և նախագահի ընտանիքի անդամների մասնակցությամբ[17]։

2019 թվականին OpinionWay ֆրանսիական հետազոտական ինստիտուտը հարցում է անցկացրել ադրբեջանցի ժողովրդի շրջանում՝ անդրադառնալով երկրում վերջին նախագահական ընտրություններից հետո մեկ տարվա ընթացքում տեղի ունեցած գործընթացներին[18]։ Հարցման արդյունքներով մասնակիցների ավելի քան 85 %-ը դրական է արտահայտվել Իլհամ Ալիևի գործունեության մասին[19]։

Ներքին քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստանձնելով նախագահի պաշտոնը՝ Իլհամ Ալիևը զբաղվել է երկրի համակողմանի զարգացմամբ։ Ստորագրված առաջին փաստաթղթերից մեկը եղել է «Ադրբեջանի Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական զարգացման արագացման միջոցառումների մասին», ինչպես նաև «Ադրբեջանի Հանրապետության տարածաշրջանների սոցիալ-տնտեսական զարգացման հաստատման մասին (2004-2008 թվականներ)» կարգադրությունը։ Երկրորդ փաստաթղթի շրջանակներում առաջին իսկ տարում ծրագրեր են բացվել 27 խոշոր և միջին ձեռնարկություններում և ավելի քան 135 հազար աշխատատեղ[6]։

2004 թվականին հաստատել է« Նավթային և գազային եկամուտների կառավարման երկարաժամկետ ռազմավարություն (2005-2025 թվականներ)» օրենքը, որը նախատեսում էր նավթային հատվածից եկամտի ուղղություն ոչ նավթային հատվածի զարգացման համար[20][21]։

2005 թվականի հոկտեմբերի 26-ին կարգադրություն Է ստորագրել «Ադրբեջանի Հանրապետության զբաղվածության ռազմավարությունը (2006-2015 թվականներ)» հաստատելու մասին, որը նախատեսում էր տնտեսապես ուժեղ հասարակություն կառուցելու համար ապահովել բոլորի, մասնավորապես՝ աշխատանքային ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործումը[22]։

2006 թվականի հունվարի 19-ին նախագահ Իլհամ Ալիևը հրամանագիր է ստորագրել դատական համակարգի արդիականացման մասին, որի շրջանակներում տարածաշրջաններում ստեղծվել են նոր դատարաններ, ինչպես նաև նոր վերաքննիչ դատարաններ 6 շրջաններում։ Մարզային վերաքննիչ դատարանները կազմված են 4 կոլեգիայից՝ քաղաքացիական, քրեական, ռազմական և վարչատնտեսական[23]։

2007 թվականին մի շարք դատապարտյալների ներում շնորհելու մասին երկու անգամ հրամանագիր է ստորագրել, որի արդյունքում ավելի քան 200 կալանավորներ ազատ են արձակվել կամ նրանց պատիժները մեղմացվել են[24][25]։

Վկայակոչելով ՄԱԿ-ի «Հազարամյակի զարգացման նպատակները» 2008 թվականի սեպտեմբերի 15-ին Իլհամ Ալիևը «Ադրբեջանի Հանրապետությունում աղքատության կրճատման և կայուն զարգացման 2008-2015 թվականների պետական ծրագիրը» հաստատելու մասին կարգադրություն է ստորագրել[26]։

2009 թվականին հաստատել է «Ադրբեջանի Հանրապետության շրջանների սոցիալ-տնտեսական զարգացման պետական 2009-2013 թվականների ծրագիրը», ինչը կարևոր դեր է խաղացել ձեռնարկատիրական գործունեության ընդլայնման և, համապատասխանաբար, նոր աշխատատեղերի բացման գործում։ Այս ծրագիրն ուղղված էր բնակչության բարեկեցության բարելավմանը և աղքատության մակարդակի նվազեցմանը։ 2011 թվականին Ադրբեջանում ստեղծվել է 5,1 հազար նոր ձեռնարկություն և 72,4 հազար մշտական աշխատատեղ։ Այս ծրագրի շրջանակներում զարգացել է ենթակառուցվածքը. մարզերում կառուցվել է 18 նոր կամուրջ և թունել, վերանորոգվել և կառուցվել է ընդհանուր առմամբ ավելի քան 600 կմ ճանապարհ։ Առաջին անգամ Ադրբեջանում Գոբուստանի շրջանի տարածքում կառուցվել և շահագործման է հանձնվել հիբրիդային տիպի փորձադաշտ։ 2011 թվականի ապրիլի 8-ին նախագահը հրամանագիր է ստորագրել «խմելու ջրի և կոյուղու ծառայությունների ապահովման ուղղությամբ բնակչության ունեցած պարտքերի դուրսգրման մասին»[27]։

Նախագահի 2010 թվականի օգոստոսի 11-ի հրամանագրով հաստատվել է «Ադրբեջանի Հանրապետությունում կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման 2010-2012 թվականների պետական ծրագիրը»[28]։

2011 թվականի նոյեմբերի 15-ին կարգադրություն Է ստորագրել «Ադրբեջանի Հանրապետության զբաղվածության ռազմավարության իրականացման պետական ծրագրի (2011-2015 թվականներ)» հաստատելու մասին, որը «Ադրբեջանի Հանրապետության զբաղվածության ռազմավարության» (2006-2015 թվականներ) ծրագրի երկրորդ փուլն էր[29]։

2012 թվականի փետրվարի 28-ին Բաքվում տեղի է ունեցել կոնֆերանս նվիրված «Ադրբեջանի Հանրապետության տարածաշրջանների սոցիալ-տնտեսական զարգացման 2009-2013 թվականների պետական ծրագրի» իրականացման երրորդ տարվա արդյունքներին։ Իլհամ Ալիևը մասնակցել է խորհրդաժողովին[30]։

Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահի 2012 թվականի հուլիսի 13-ի «Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահին առընթեր քաղաքացիների ծառայությունների և սոցիալական նորարարությունների պետական գործակալություն ստեղծելու և քաղաքացիներին մատուցվող ծառայությունների կատարելագործման միջոցների մասին» № 685 հրամանագրով ստեղծվել են «АSAN» կենտրոններ[31]։ 2012 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Իլհամ Ալիևը ևս մեկ հրամանագիր է ստորագրել «Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահին առընթեր քաղաքացիների ծառայությունների և սոցիալական նորարարությունների պետական գործակալության գործունեության ապահովման մասին», որը ենթադրում էր «ASAN xidmət» կենտրոններում իրականացվող ծառայությունների և էլեկտրոնային ծառայությունների տեսակների ընդլայնում[32]։

2012 թվականի դեկտեմբերի 29-ին «Ադրբեջան 2020. Հայացք ապագային» զարգացման հայեցակարգը հաստատելու մասին հրամանագիր է ստորագրել[33]։

2013 թվականի հունվարի 17-ին 2015 թվականին Բաքվում առաջին Եվրոպական խաղերի անցկացման կազմակերպչական կոմիտեի ստեղծման մասին հրամանագիր է ստորագրել[34]։

«Ադրբեջան-2020. Հայացք ապագային» զարգացման հայեցակարգի շրջանակներում Իլհամ Ալիևը հաստատել է «գլոբալիզացիայի պայմաններում ադրբեջանական լեզվի օգտագործման պետական ծրագիրը ժամանակի պահանջներին համապատասխան և երկրում լեզվաբանության զարգացման համար»։ Ծրագիրը ներառում էր 5 գերակա խնդիր՝ նորմատիվային-իրավական հիմքերի կատարելագործում, լեզվի դասավանդման ընդլայնում, լեզվի կիրառման ընդլայնում, զանգվածային լրատվության միջոցներով լեզվի քարոզչություն և տեղեկատվական-հաղորդակցական տեխնոլոգիաների կիրառում լեզվի ուսումնասիրման և քարոզչության ոլորտում[35]։

2013 թվականի փետրվարի 14-ին կարգադրություն Է ստորագրել «2015 թվականին Բաքու քաղաքում շախմատի աշխարհի գավաթի և 2016 թվականին Համաշխարհային շախմատային օլիմպիադայի անցկացման կազմակերպչական կոմիտեի ստեղծման» մասին։ Հրամանագրում նաև հստակեցվել է կոմիտեի կազմը[36]։

2014 թվականի փետրվարի 13-ին Իլհամ Ալիևը գործընթացի թափանցիկության, արդյունավետության ապահովման և արագացման նպատակով հրամանագիր է ստորագրել «էլեկտրոնային դատարան» ստեղծելու մասին և համապատասխան հանձնարարականներ տվել կառավարությանը[37]։

2014 թվականի փետրվարի 14-ին ադրբեջանական մշակույթի զարգացումն ապահովելու և համաշխարհային մշակույթին նրա հաջող ինտեգրումն ապահովելու նպատակով, հրամանագիր է ստորագրել «Ադրբեջանի Հանրապետության մշակույթի հայեցակարգի հաստատման» մասին[38]։

2015 թվականի հունվարի 19-ին կարգադրություն Է ստորագրել «Ադրբեջանի Հանրապետությունում կրթության զարգացման պետական ռազմավարության իրականացման հետ կապված գործողությունների ծրագրի հաստատման» մասին։

2015 թվականի մայիսի 13-ին մասնակցել է հեծանվահրապարակի բացմանը։ Արարողության շրջանակներում նախագահը ծանոթացել է հեծանվահրապարակի գլխավոր հատակագծին և հանդիպում ունեցել հեծանվային թիմի անդամների հետ[39]։

2015 թվականի սեպտեմբերի 18-ին կարգադրություն Է ստորագրել իսլամական համերաշխության IV Խաղերի անցկացման կազմակերպչական կոմիտեի ձևավորման մասին։

2016 թվականի մայիսի 4-ին «ASAN xidmət»-ի շրջանակներում հրամանագիր է ստորագրել «ASAN Kommunal» կենտրոնների ստեղծման մասին, որոնք նախատեսում էին կոմունալ և այլ հաճախորդների ծառայությունների իրականացում[40]։

2016 թվականի սեպտեմբերին երկրում զբոսաշրջության հետագա զարգացումն ապահովելու և ձևավորելու նպատակով կարգադրություն Է ստորագրել «Ադրբեջանի Հանրապետությունում զբոսաշրջության զարգացման լրացուցիչ միջոցառումների մասին», որի հիման վրա ստեղծվել է զբոսաշրջության խորհուրդ[41]։

2016 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Հեյդար Ալիևի կենտրոնում կազմակերպվել էր պաշտոնական ընդունելություն՝ նվիրված Ադրբեջանի Հանրապետության պետական անկախության վերականգնման 25-ամյակին։ Իլհամ Ալիևը մասնակցել է ընդունելությանը և հանդես եկել ելույթով․

«Քսանհինգ տարին մեծ պատմություն է։ Մենք արդեն ապացուցել ենք ամբողջ աշխարհին, որ կարող ենք ապրել անկախ և հաջող։ Դրա վառ ապացույցը մեր լավ քաղաքներն են, բարեկարգ տարածաշրջանները և աշխարհի ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը՝ Բաքուն։ Մենք հետագայում էլ գնալու ենք այդ ճանապարհով, իրականացնելու ենք անկախ քաղաքականություն։ Մենք առաջ ենք գնալու՝ հենվելով ժողովրդի կամքի վրա։ Մեր անկախությունն անշրջելի է և հավերժ։ Ադրբեջանի ողջ ժողովրդին մաղթում եմ նորանոր հաջողություններ մեր անկախության ամրապնդման գործում»[42]։

2017 թվականի նոյեմբերի 17-ին կարգադրություն Է ստորագրել «Բաքվի գործընթացի» 10-ամյա տարելիցն անցկացնելու մասին[43][44]։

2018 թվականի հունվարի 29-ին մասնակցել և ելույթ է ունեցել 2014-2018 թվականներին տարածաշրջանների սոցիալ-տնտեսական զարգացման պետական ծրագրի իրականացման չորրորդ տարվա արդյունքներին նվիրված խորհրդաժողովում[45]։

2018 թվականի փետրվարի 8-ին Հեյդար Ալիևի կենտրոնում աշխատանքն է սկսել «Ենի Ադրբեջան» կուսակցության 6-րդ համագումարը։ Կուսակցության նախագահ Իլհամ Ալիևը մասնակցել է համագումարին և հանդես եկել ելույթով[46][47]։

Օգոստոսի 1-ին նախագահը մասնակցել է Բաքվի Հարադաղի շրջանի Լոքբաթան ավանում Հայրենական մեծ պատերազմի, Չեռնոբիլի հաշմանդամներին և շահիդների ընտանիքներին բնակարանների և ավտոմեքենաների տրամադրման արարողությանը։ Ընդհանուր առմամբ տրամադրվել է 35 բնակարան և 136 մարդատար ավտոմեքենա[48]։

2018 թվականի նոյեմբերի 6-ին Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահի հրամանագրով Ադրբեջանի Հանրապետության տրանսպորտի, կապի և բարձր տեխնոլոգիաների նախարարության ենթակայությամբ ստեղծվել է Ինովացիոն գործակալություն[49][50]։

2018 թվականի նոյեմբերի 12-ին Բաքվում կայացել է էլեկտրոնային կառավարության Զարգացման Կենտրոնի վարչական շենքի բացումը Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահին առընթեր քաղաքացիներին ծառայությունների մատուցման և սոցիալական նորարարությունների պետական գործակալության ենթակայությամբ[51]։

2019 թվականի ապրիլի 3-ին ստորագրվել է «դատական համակարգում բարեփոխումների խորացման մասին» օրենքը, որից հետո համապատասխան փոփոխություններ են կատարվել նաև Ադրբեջանի Քրեական օրենսգրքում և «Ադրբեջանի Սահմանադրական օրենսգրքի մասին» օրենքում[52]։

Նավթային դիվանագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004 թվականի փետրվարի 3-ին Բաքվում՝ «Գյուլուստան» պալատում, Ադրբեջանի, Վրաստանի և Թուրքիայի նախագահների մասնակցությամբ տեղի է ունեցել Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նախագծի ֆինանսավորման մասին փաստաթղթերի ստորագրման արարողությունը[53]։ Նույն թվականի հոկտեմբերի 16-ին Իլհամ Ալիևը մասնակցել է ադրբեջանա-վրացական սահմանին Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան հիմնական տրանսպորտային նավթամուղի ադրբեջանական և վրացական մասերի միավորման արարողությանը։

2006 թվականի հուլիսի 12-ին Ստամբուլում տեղի են ունեցել Ադրբեջանի, Վրաստանի և Թուրքիայի նախագահների հանդիպումը, որի հիմնական թեման Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան տրանսպորտային խողովակաշարն էր, ինչպես նաև Ադրբեջանի, Վրաստանի և Թուրքիայի միջև համագործակցությունը այլ ոլորտներում։ 2006 թվականի հուլիսի 13-ին տեղի է ունցել Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան խողովակաշարի բացման հանդիսավոր արարողությունը։

2014 թվականի սեպտեմբերի 20-ին Բաքվում տեղի է ունեցել հանդիսավոր արարողություն նվիրված «Դարի պայմանագրի» 20-ամյակին։ Արարողությանը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ միասին ներկա են եղել նաև Բուլղարիայի նախագահ Ռոսեն Պլևնելիևը, Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին, Հունաստանի վարչապետ Անտոնիս Սամարասը, Մոնտենեգրոյի վարչապետ Միլո Ջուկանովիչը և այլ օտարերկրյա ներկայացուցիչներ[54]։

2017 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Իլհամ Ալիևի մասնակցությամբ ստորագրվել է «դարի նոր պայմանագիր», որի համաձայն Ադրբեջանը և նավթային ընկերությունների միջազգային կոնսորցիումը պայմանավորվել են երկարաձգել դարի պայմանագիրը՝ երեք նավթային հանքավայրերի՝ «Ազերի», «Չիրագ» և «Գյունեշլի» համատեղ շահագործման մասին Կասպից ծովի ադրբեջանական հատվածում մինչև 2050 թվականը։ Նախկին պայմանագիրը ուժի մեջ էր մինչև 2024 թվականը։ Նոր պայմանագրում Ադրբեջանի Հանրապետության պետական նավթային ընկերությունը (SOCAR) իր բաժնեմասը 11 %-ից բարձրացրել է մինչև 25 %։ Պայմանագրի ստորագրման արարողության ժամանակ Իլհամ Ալիևը Բարեկամության շքանշանով է պարգևատրել BP ընկերության գլխավոր տնօրեն Ռոբերտ Դադլիին[55][56][57]։

2018 թվականի մայիսի 29-ին Բաքվում սկիզբ է առել Հարավային գազային միջանցքի առաջին փուլը[58], որից մի քանի օր անց Թուրքիայի և Ուկրաինայի նախագահների հետ Ալիևը մասնակցել է Էսկիշեհիրում Տրանսանատոլիական գազատարի բացմանը[59][60][61]։

Արտաքին քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարաբերությունները Ամերիկայի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2006 թվականի ապրիլի 28-ին Վաշինգտոնում՝ Սպիտակ տանը, տեղի է ունեցել Իլհամ Ալիևի և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահ Ջորջ Բուշի հանդիպումը։ Հանդիպման ընթացքում կողմերը քննարկել են Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նախագծի իրականացումը, ինչպես նաև իրավիճակը տարածաշրջանում և միջազգային ասպարեզում[62]։

2013 թվականի մայիսի 29-ին Բաքվում տեղի է ունեցել ադրբեջանա-ամերիկյան «Հայացք ապագային» համաժողովը, որի բացմանը մասնակցել է նաև Իլհամ Ալիևը[63][64]։

2016 թվականի ապրիլին Իլհամ Ալիևը Վաշինգտոնում մասնակցել է միջուկային անվտանգության 5-րդ գագաթնաժողովին, որի շրջանակներում կայացել է նախագահի հանդիպումը ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերիի հետ։ Կողմերը քննարկել են ահաբեկչության դեմ պայքարի կարևորությունը, և Ջոն Քերին հիշատակել է Ադրբեջանի մասնակցությունը Աֆղանստանում խաղաղապահ առաքելությանը։ Դրանից մեկ օր առաջ Իլհամ Ալիևը հանդիպել է ԱՄՆ փոխնախագահ Ջո Բայդենի հետ։ Հանդիպմանը քննարկվել են երկկողմ հարաբերությունների հետագա ընդլայնման հեռանկարները բոլոր ոլորտներում[65][66]։

2017 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Նյու Յորքում՝ ՄԱԿ-ի 72-րդ վեհաժողովի շրջանակներում, Իլհամ Ալիևը հանդիպել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ[67]։

2018 թվականի ապրիլի 5-ին տեղի է ունեցել Չմիավորման շարժման նախարարական համաժողովի բացման արարողությունը՝ Ալիևի մասնակցությամբ՝ «միջազգային խաղաղության և անվտանգության խրախուսումը հանուն կայուն զարգացման» թեմայով, որտեղ հաստատվել է 2019 թվականի շարժման 16-րդ գագաթնաժողովի կազմակերպումը Բաքվում[68][69]։

2018 թվականի օգոստոսի 10-ին Ալիևն ընդունել է ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության հարցերով մշտական հատուկ կոմիտեի նախագահ Դևին Նունյեսի գլխավորած պատվիրակությանը[70]։

Հարաբերությունները ՄԱԿ-ի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2006 թվականի մարտին Իլհամ Ալիևը ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում հաստատել է մանկատներից երեխաներին ընտանիք փոխանցելու և այլընտրանքային խնամքի մասին պետական ծրագիրը (2006-2015)[71]։

2012 թվականի մայիսի 4-ին Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի կենտրոնակայանում Իլհամ Ալիևի մասնակցությամբ տեղի է ունեցել Անվտանգության խորհրդի նիստ՝ նվիրված ահաբեկչության դեմ պայքարին[72]։

2015 թվականի ապրիլի 28-ին Բաքվում իր աշխատանքն է սկսել «Բաց հասարակությունների գլոբալ ֆորումը», որին մասնակցել է Իլհամ Ալիևը[73]։

2015 թվականի նոյեմբերի 17-ին Փարիզում Իլհամ Ալիևը և նրա կինը՝ Մեհրիբան Ալիևան, մասնակցել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր կոնֆերանսի 38-րդ նստաշրջանի առաջնորդների համաժողովին, որտեղ Ալիևը հանդես է եկել ելույթով[74]։

2017 թվականի փետրվարի 18-ին Իլհամ Ալիևը Մյունխեն կատարած այցի շրջանակներում հանդիպել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշի հետ։ Սա նրանց առաջին հանդիպումն էր երկրորդ գլխավոր քարտուղարի ընտրվելուց հետո[75]։ Մայիսի 4-ից 6-ը Բաքվում տեղի է ունեցել միջմշակութային երկխոսության 4-րդ համաշխարհային համաժողովը, որին մասնակցել է Իլհամ Ալիևը[38]։ Նույն թվականի սեպտեմբերի 18-ին Իլհամ Ալիևը ժամանել է Նյու Յորք՝ մասնակցելու ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեային, որտեղ սեպտեմբերի 20-ին հանդես է եկել ելույթով[76][77]։

2020 թվականի մարտին Ադրբեջանի Հանրապետության կառավարությունը նախագահի հանձնարարությամբ ԱՀԿ «ռազմավարական նախապատրաստման և պատասխանի ծրագրի» շրջանակներում, կորոնովիրուսային համաճարակով պայմանավորված, 5 միլիոն ԱՄՆ դոլար օգնություն է ցուցաբերել ԱՀԿ-ին[78]։

Հարաբերությունները Եվրոպայի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2003 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Ժնևում մասնակցել է տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովին։ Գագաթնաժողովի շրջանակներում Իլհամ Ալիևը հանդիպել է Մակեդոնիայի նախագահ Բորիս Տրայկովսկու[79], Ղրղզստանի նախագահ Ասկար Ակաևի[80], Հայաստանի նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի[81], ՄԱԿ-ի բաժանմունքի գլխավոր տնօրենի[82] և այլ արտասահմանյան ներկայացուցիչների հետ[83][84]։

Առաջին պաշտոնական այցը Ֆրանսիա Իլհամ Ալիևը կատարել է 2004 թվականի հունվարին։ Նույն թվականի հունիսին ՆԱՏՕ-ի ստամբուլյան գագաթաժողովի ժամանակ և սեպտեմբերին Ֆրանսիա կատարած գործնական այցի շրջանակներում Իլհամ Ալիևը հանդիպումներ է ունեցել Ժակ Շիրակի հետ։

2004 թվականի փետրվարին Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահներ Իլհամ Ալիևն ու Վլադիմիր Պուտինը ստորագրել են Մոսկովյան հռչակագիր, որում մանրամասն շարադրված են ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները[85]։

2005 թվականի փետրվարի 24-ից 26-ը տեղի է ունեցել Իլհամ Ալիևի պաշտոնական այցը Իտալիա, որտեղ հանդիպել է Իտալիայի պետության ղեկավարության հետ և մասնակցել «Ադրբեջանի ներկայացուցչությունը» գործարար համաժողովին, որը կազմակերպել էր Իտալիայի արտաքին առևտրի ինստիտուտը։ Այցի շրջանակներում Իտալիայի և Ադրբեջանի միջև ստորագրվել են նոր համաձայնագրեր՝ մաքսային, տեղեկատվության, հեռահաղորդակցության, սպորտի, մշակույթի, մունիցիպալիտետի և արդարադատության ոլորտներում համագործակցության վերաբերյալ[86]։

Դմիտրի Մեդվեդևի և Իլհամ Ալիևի ներկայությամբ ներկայացուցիչները բնական գազի առքուվաճառքի համաձայնագիր են ստորագրել, 2012 թվականի հունվար

2007 թվականի մարտի 9-ին Հեյդար Ալիևի պալատում տեղի է ունեցել Համաշխարհային ադրբեջանական և թուրքական սփյուռքի կազմակերպությունների ղեկավարների առաջին համաժողովը, որին մասնակցել են Իլհամ Ալիևը և Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը[87]։

2012 թվականի հունվարին Սոչիում տեղի է ունեցել Իլհամ Ալիևի և Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի հանդիպումը, որոնց մասնակցությամբ Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև լրացուցիչ համաձայնագիր Է ստորագրվել բնական գազի առք ու վաճառքի վերաբերյալ[88]։

2012 թվականի փետրվարի 4-ին Իլհամ Ալիևը Մյունխենի անվտանգության համաժողովում մասնակցել է «էներգիա, ռեսուրսներ և շրջակա միջավայր. անվտանգության նոր պարամետրեր» թեմայով քննարկմանը[89]։

2014 թվականի մայիսի 11-ին Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդի Ադրբեջան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում Իլհամ Ալիևի հետ ծանոթացել են Բաքվի Ֆրանսիական լիցեյի շինարարությանը[90]։

Իլհամ Ալիևը Դավոսի Համաշխարհային տնտեսական համաժողովի քննարկման ժամանակ, 2018 թվականի հունվար

2015 թվականի հունիսին Իլհամ Ալիևի հրավերով Վլադիմիր Պուտինը և Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը մասնակցել են Բաքվում Եվրոպական խաղերի բացման արարողությանը[91]։

2016 թվականի հունվարին Շվեյցարիայում՝ Դավոսում, տեղի է ունեցել Համաշխարհային տնտեսական ֆորում, որին մասնակցել է նաև Իլհամ Ալիևը։ Համաժողովի շրջանակներում նախագահը մի շարք հանդիպումներ է ունեցել, ինչպես նաև մասնակցել «Նոր էներգետիկ բալանս» թեմայով նստաշրջանին[92]։

2018 թվականի հունվարին Իլհամ Ալիևը հերթական այցն է կատարել Դավոս՝ մասնակցելու Համաշխարհային տնտեսական համաժողովին[93], որի շրջանակներում հանդիպումներ է ունեցել նավթ արտահանող երկրների կազմակերպությանգլխավոր քարտուղար Մուհամեդ Բարկինդոյի, Վրաստանի վարչապետ Գիորգի Կվիրիկաշվիլիի, Microsoft ընկերության փոխնախագահ Միշել վան դեր Բելի և այլ բարձրաստիճան անձանց հետ[94][95]։ Նախագահը մասնակցել է «ռազմավարական հեռանկարներ. Եվրասիա» թեմայով քննարկմանը, որտեղ Երկրի ղեկավարը խոսել է իրականացված բարեփոխումների, նախագծերի, ինչպես նաև գալիք ծրագրերի մասին[96]։

2018 թվականի հունվարի 29-ին Իլհամ Ալիևը Ադրբեջանի Հանրապետության կրթության նախարարության և Հունգարիայի մարդկային ռեսուրսների նախարարության միջև 2018-2020 թվականների աշխատանքային ծրագիրը հաստատելու մասին կարգադրություն է ստորագրել[97]։

Մայիսի 21-ին պատվիրակության հետ միասին Սերբիայի նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչը այցելել է Բաքու[98], որի շրջանակներում տեղի է ունեցել Ալիևի հետ հանդիպում։ Երկու երկրների նախագահները ստորագրել են ադրբեջանա-սերբական փաստաթղթեր[99]։

Իլհամ Ալիևը և Անգելա Մերկելը Բաքվում կայացած հանդիպման ժամանակ

Հուլիսի 17-ին պաշտոնական այցով Բաքու Է ժամանել Իտալիայի նախագահ Սերջիո Մատարելլան, որի հետ Իլհամ Ալիևը հանդիպում է ունեցել[100]։ Պաշտոնական այցի շրջանակներում տեղի է ունեցել նաև պարգևատրման արարողություն։ Ադրբեջանի նախագահի կարգադրությամբ Ադրբեջանի և Իտալիայի միջև բարեկամական կապերի և համագործակցության զարգացման գործում ունեցած առանձնահատուկ ծառայությունների համար Սերջո Մատարելլային շնորհվել է Ադրբեջանի բարձրագույն պետական պարգև՝ «Հեյդար Ալիև» շքանշան, երկու երկրների Հումանիտար համագործակցության ամրապնդման գործում ունեցած վաստակի համար նախագահի դուստր Լաուրա Մատարելլային՝ «Շոխրատ» շքանշան, իսկ Իտալիայի արտաքին գործերի և միջազգային համագործակցության նախարար Էնցո Մոավերո Միլանեզիին՝ միջպետական հարաբերությունների ամրապնդման համար շնորհվել է «Դոստլուղ» շքանշան[101]։ Նախագահները նաև մասնակցել են Բաքվում կայացած իտալական գործարար համաժողովին[102]։

Հուլիսի 20-ին Իլհամ Ալիևի՝ Փարիզ կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում Ելիսեյան պալատում կայացել է նրա հանդիպումը Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի[103] և Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի նախագահ Ֆրանսուա դե Ռյուժիի հետ։

2018 թվականի օգոստոսի 25-ին՝ Հարավային Կովկաս կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում, Բաքվում կայացել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կանցլեր Անգելա Մերկելի հանդիպումը[104][105]։

2018 թվականի սեպտեմբերի 1-ին կայացել է Իլհամ Ալիևի և Վլադիմիր Պուտինի պաշտոնական հանդիպումը Ռուսաստանի Դաշնություն կատարած առաջին այցի շրջանակներում[106][107]։ Այցի ընթացքում ստորագրվել են տնտեսական համագործակցության մասին համատեղ հայտարարություն և միջկառավարական և առևտրային փաստաթղթերի փաթեթ[108]։

2018 թվականի հոկտեմբերի 19-ին Թուրքիայի Իզմիր քաղաքում տեղի է ունեցել Star նավթավերամշակման գործարանի բացման արարողությունը, որին մասնակցել են Իլհամ Ալիևն ու Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը։ Գործարանի կառուցման համար Ադրբեջանը 6,3 միլիարդ դոլար է ներդրել[109]։

2020 թվականի մայիսին Ադրբեջանը պատասխանել է Բոսնիա և Հերցեգովինայի անվտանգության նախարար Ֆահրուդին Ռադոնչիչի հարցմանը և 538 910 եվրո է փոխանցել Բոսնիա և Հերցեգովինայի անվտանգության նախարարության ենթահաշվի համար, որը բաց է եղել COVID-19 համավարակի դեմ պայքարում նվիրատվությունների համար[110][111]։ Ադրբեջանը նաև Ուկրաինային 23 տոննա մարդասիրական օգնություն է տրամադրել կորոնավիրուսի դեմ պայքարելու համար, որի մասին պայմանավորվածությունը ձեռք է բերվել մարտին կայացած նախագահների հեռախոսազրույցի ընթացքում[112]։

Մերձկասպյան երկրների գագաթաժողով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մերձկասպյան երկրների ղեկավարների V գագաթնաժողովը[113] տեղի է ունեցել 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ղազախստանի Ակտաու քաղաքում[114]։ Գագաթնաժողովի շրջանակներում Ադրբեջանի, Ղազախստանի, Ռուսաստանի, Իրանի և Թուրքմենստանի նախագահները ստորագրել են Կասպից ծովի իրավական կարգավիճակի մասին կոնվենցիան[115]։ Ըստ պայմանագրի՝ Կասպից ծովի հատակից տարանջատումը պետք է իրականացվի լճային սկզբունքով, իսկ մակերեսները՝ ծովային սկզբունքով[116]։ Կոնվենցիայի կարևոր կետերից մեկը Կասպից ծովում արտատարածաշրջանային տերությունների զինված ուժերի ներկայության արգելումն էր։ Մնացած ամեն ինչ՝ նավագնացությունը, ձկնորսությունը, գիտական հետազոտությունները և մայրուղային խողովակաշարերի անցկացումը պետք է իրականացվի կոնսենսուսի հիման վրա դիտարկելով Կասպից ծովի կոլեկտիվ օգտագործման հստակ կանոնները[117]։ Մերձկասպյան գագաթնաժողովի շրջանակներում տեղի են ունեցել նաև Ալիևի երկկողմ հանդիպումները Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի[118] և Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիի հետ[119][120]։

Հարաբերությունները ՆԱՏՕ-ի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004 թվականի Հունվարի 12-14-ը Բաքվում անցկացվել Է ՆԱՏՕ-ի «Cooperative Best Effort» զորավարժությունների պլանավորման կոնֆերանսը։ Իսկ հուլիսի 14-19-ը Բաքվում անցկացվել է «ՆԱՏՕ-ի շաբաթ»։ 2004 թվականի նոյեմբերի 5-ին ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յաապ դե Հոոպ Սխեֆերն այցելել էր Ադրբեջան և հանդիպել երկրի նախագահի հետ[121][122]։

2009 թվականիի ապրիլի 29-ին Իլհամ Ալիևը հերթական այցն է կատարել ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայան և Հյուսիսատլանտյան խորհրդի նիստից առաջ երկկողմ հանդիպում է ունեցել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հետ։ Քննարկման գլխավոր թեմաներն էին տարածաշրջանում տիրող իրավիճակը, էներգետիկ անվտանգությունը և միջազգային կազմակերպության և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների հետագա զարգացումը[123][124][125]։

2012 թվականի փետրվարի 15-ին նախագահը կրկին այցելել է ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայան և հանդիպել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի հետ։ Քննարկումների ընթացքում գլխավոր քարտուղարը շնորհակալություն է հայտնել Ալիևին աֆղանական ազգային անվտանգության ուժերին աջակցելու համար[126]։ Նույն թվականի սեպտեմբերի 7-ին Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենն իր առաջին այցն է կատարել Ադրբեջան՝ Բաքու, որի շրջանակներում այցելել է ադրբեջանական դիվանագիտական ակադեմիա։ Բանակցություններ են ընթացել Իլհամ Ալիևի հետ։ Գլխավոր քարտուղարը նշել է Ադրբեջանի մասնակցությունը Աֆղանստանում ՆԱՏՕ-ի ղեկավարած առաքելությանը և երախտագիտություն հայտնել ՆԱՏՕ-ի գործողություններին լրացուցիչ աջակցություն ցուցաբերելու համար[127]։

2014 թվականին լրանում էր «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրին Ադրբեջանի անդամակցության 20-ամյակը և այդ կապակցությամբ հունվարին Իլհամ Ալիևը այց էր կատարել Բրյուսել և հանդես եկել մամուլի ասուլիսով[128]։

2017 թվականի նոյեմբերի 23-ին Իլհամ Ալիևը Բրյուսել կատարած այցի շրջանակներում այցելել է դաշինքի կենտրոնակայան և հանդիպել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգի հետ[129][130]։

Հարաբերությունները ԵՄ-ի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի հունվարի 13-ին Իլհամ Ալիևը և Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժոզե Մանուել Բարոզուն համատեղ հռչակագիր են ստորագրել «Շահ Դենիզ 2» հանքավայրից Հարավ-գազային միջանցքով Եվրոպա ադրբեջանական գազի մատակարարման մասին (հիմնարկեքի արարողությունը տեղի է ունեցել 2014 թվականին)[131]։

2016 թվականի նոյեմբերի 14-ին ԵՄ Խորհուրդը հաստատել է Եվրահանձնաժողովի և ԵՄ գերագույն ներկայացուցչի մանդատը Ադրբեջանի Հանրապետության հետ բանակցություններ վարելու համար։ Փետրվարի 6-ին Իլհամ Ալիևը այցելել է Բրյուսել, իսկ փետրվարի 7-ին սկսվել են բանակցությունները[132]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Իլհամ Ալիևն ընդունել է Եվրոպական Միության խորհրդի քաղաքականության և անվտանգության կոմիտեի նախագահի գլխավորած պատվիրակությանը։ Նույն թվականի դեկտեմբերի 4-ին Բաքվում ընդունել է Հարավային Կովկասի հարցերով Եվրոպական Միության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարի գլխավորած պատվիրակությանը[133]։

2017 թվականի նոյեմբերի 25-ին Ադրբեջանի նախագահը ԵՄ Խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկի հրավերով մասնակցել է «Արևելյան գործընկերության» գագաթնաժողովին։ 2019 թվականի հուլիսին ԵՄ Խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկը Ադրբեջան կատարած այցի շրջանակներում հանդիպել է նաև Իլհամ Ալիևի հետ[134][135][136]։

Եվրոպայի Խորհուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004 թվականի հոկտեմբերի 12-13-ը Բաքու Է ժամանել Նորվեգիայի արտաքին գործերի նախարար, Եվրոպայի Խորհրդի Նախարարների կոմիտեի նախագահ Յան Պետերսոնի գլխավորած պատվիրակությունը։ Պատվիրակությունն ընդունել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին։ Քննարկվել են Նորվեգիայի և Եվրոպայի խորհրդի հետ Ադրբեջանի համագործակցությունը[137]։

Բաքվի գործընթացի շրջանակներում Բաքվում 2008 թվականի դեկտեմբերի 2-3-ին տեղի է ունեցել Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունների մշակույթների նախարարների համաժողովը, որի թեման էր «Միջմշակութային երկխոսությունը՝ Եվրոպայի և հարևան տարածաշրջանների խաղաղության և կայուն զարգացման հիմքը»։

Իլհամ Ալիևի Ֆրանսիա կատարած աշխատանքային այցի շրջանակներում, 2014 թվականի հունիսի 24-ին, նախագահը Ստրասբուրգում հանդիպել է Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Անն Բրասերի հետ, քննարկվել են Ադրբեջանի և Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի միջև համագործակցության ներկա վիճակն ու հեռանկարները։

2017 թվականի մայիսի 5-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հանդիպել է Եվրոպայի Խորհրդի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ Գաբրիելա Բատաինի-Դրագոնիի հետ։ Հանդիպմանը քննարկվել է ԱՀ-ի և ԵԽ-ի միջև համագործակցությունը[138]։

Հարաբերությունները Աֆրիկայի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականի նոյեմբերի 29-ին Իլհամ Ալիևն ընդունել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության միջազգային հարաբերությունների և համագործակցության նախարար Մաիտե Նկոանա-Մաշաբանեի գլխավորած պատվիրակությանը։ Կողմերը քննարկել են երկու երկրների միջև համագործակցության զարգացումը[139]։

2017 թվականի ապրիլի 10-ին Ադրբեջանի արտակարգ իրավիճակների նախարարությանը հանձնարարվեց Ջիբութիի մարդասիրական օգնություն ուղարկել, որը բաղկացած էր սննդամթերքից՝ շաքար, թեյ, կարագ, ալյուր, ալյուր, խմորեղեն և խմելու ջուր։ 80 տոննա սննդամթերք և 20 տոննա խմելու ջուր է ուղարկվել «Ադրբեջանական ավիաուղիների» ինքնաթիռով[140][141]։

2018 թվականի փետրվարի 1-ին ընդունել է Smart Africa նախաձեռնության գործադիր տնօրեն Համադոուն Տոուրեին։ Քննարկման թեմաներն էին նախաձեռնության գործունեությունը, ինչպես նաև Ադրբեջանի հետ նրա հետագա համագործակցությունը[142]։

Հարաբերությունները Ասիայի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008 թվականի սեպտեմբերի 11-ին պաշտոնական այցով Ադրբեջանում էր գտնվում Ուզբեկստանի Հանրապետության նախագահ Իսլամ Քարիմովը, որը հանդիպում է ունեցել Իլհամ Ալիևի հետ։ Հանդիպման շրջանակներում ստորագրվել են պաշտոնական փաստաթղթեր շրջակա միջավայրի պահպանության, տեղեկատվական-հաղորդակցական տեխնոլոգիաների և երկաթուղային տրանսպորտի հետ կապված ոլորտներում համագործակցության վերաբերյալ։ Սեպտեմբերի 12-ին նախագահները Բաքվում մասնակցել են ուզբեկ բանաստեղծ Ալիշեր Նավոիի հուշարձանի բացման արարողությանը[143]։

2009 թվականի հունիսի 28-29-ը առաջին անգամ պաշտոնական այցով Ադրբեջանում էին գտնվում Իսրայելի նախագահը, երեք նախարար և 50 գործարարներից բաղկացած պատվիրակություն, որի շրջանակներում Ադրբեջանի նախագահի մասնակցությամբ երկու պայմանագիր է ստորագրվել. առաջինը նախատեսում էր համագործակցություն հաղորդակցությունների, իսկ մյուսը՝ կրթության, գիտության և տեխնոլոգիաների ոլորտներում[144]։

2014 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Իլհամ Ալիևը հանդիպել է Աֆղանստանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Մոհամմադ Աշրաֆ Ղանիի հետ, որը աշխատանքային այցով գտնվում էր Բաքվում։ Հանդիպմանը ներկա է եղել նաև Աֆղանստանի գործադիր ղեկավար Աբդուլա Աբդուլան[145]։

2017 թվականի սեպտեմբերի 6-ին ընդունել Է Կորեայի Հանրապետության Ազգային ժողովի փոխնախագահ Պարկ Ջու Սունի գլխավորած պատվիրակությանը։ Հանդիպմանը կողմերը մտքեր են փոխանակել Կորեական թերակղզու լարված իրավիճակի շուրջ[146]։

Նույն թվականի նոյեմբերի 30-ին ընդունել է Հնդկաստանի արտաքին գործերի պետնախարար Մոբաշար Ջավեդ Աքբարի գլխավորած պատվիրակությանը, որի հետ հանդիպմանը քննարկվել է Բաքվում կայանալիք «Ասիայի սիրտը՝ Ստամբուլյան գործընթացի» շրջանակներում նախարարական խորհրդաժողովը, Ինչպես նաև երկկողմ հարաբերությունների հեռանկարները[147][148]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Բաքվում տեղի է ունեցել «Ասիայի սիրտը» միջազգային խորհրդաժողովի բացումը, որը նվիրված էր Աֆղանստանում իրավիճակի կայունացման նպատակով տարածաշրջանային համագործակցությանը։ Բացման արարողությանը մասնակցել և ելույթ են ունեցել Աֆղանստանի նախագահ Մոհամմադ Աշրաֆ Ղանին և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը[149]։

Ադրբեջանի նախագահի նախաձեռնությամբ փետրվարի 6-ին Պեկինում կայացած միջազգային կոնֆերանսի շրջանակներում հուշագիր է ստորագրվել «Ադրբեջանական երկաթուղիներ» ՓԲԸ-ի և Չինաստանի ճանապարհների և կամուրջների կառուցման կորպորացիայի միջև[150]։

Հարաբերությունները իսլամական պետությունների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004 թվականի հուլիսի 8-ին Պակիստանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Փարվիզ Մուշարաֆի Ադրբեջան կատարած եռօրյա պաշտոնական այցի շրջանակներում տեղի է ունեցել հանդիպում Իլհամ Ալիևի հետ և քննարկվել են երկու երկրների միջև հարաբերությունների զարգացման հեռանկարները, ինչպես նաև ստորագրվել են միջկառավարական համաձայնագրեր թմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի մասին։ Ադրբեջանի Հանրապետության և Պակիստանի Իսլամական Հանրապետության միջև ստորագրվել է համատեղ հռչակագիր[151]։

2012 թվականի սեպտեմբերի 18-ին տեղի է ունեցել Փարիզի Լուվրի թանգարանի նոր սրահների բացման արարողությունը՝ նվիրված Իսլամական արվեստին, որին մասնակցել են նաև Իլհամ Ալիևը և Ադրբեջանի առաջին տիկին Մեհրիբան Ալիևան[152]։

2017 թվականի մարտի 5-ին Ադրբեջանի, Իրանի և Ռուսաստանի միջև եռակողմ հանդիպման շրջանակներում Իլհամ Ալիևն ու Հասան Ռոհանին երկաթուղային ընկերությունների միջև փոխըմբռնման հուշագիր են ստորագրել։ Նույն թվականի հուլիսի 19-ին Իլհամ Ալիևը «Ադրբեջանական երկաթուղիներ» ՓԲԸ-ի և իրանական երկաթուղիների միջև երկաթուղային ճանապարհների զարգացման վերաբերյալ փոխըմբռնման հուշագիրը հաստատելու մասին հրամանագիր է ստորագրել[153]։

2017 թվականի մայիսի 21-ին Իլհամ Ալիևը Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության մայրաքաղաք Էր Ռիադում մասնակցել է արաբա-իսլամա-ամերիկյան գագաթնաժողովին։ Գագաթնաժողովին իսլամական երկրների այլ ղեկավարների հետ միասին մասնակցել է նաև ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը։ Գագաթաժողովն անցկացվում էր «միասին ուժեղ ենք» կարգախոսով[154][155][156]։

2020 թվականի մարտին Ադրբեջանի Հանրապետության կառավարությունը նախագահի հանձնարարությամբ Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը 5 միլիոն ԱՄՆ դոլարի չափով մարդասիրական հիմունքներով օգնություն է ցուցաբերել՝ վարակի դեմ պայքարելու նպատակով[157][158]։

Հարաբերությունները ԻՀԿ-ի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2005 թվականի դեկտեմբերին Մեքքայում տեղի է ունեցել Իսլամական համագործակցության կազմակերպության արտակարգ նիստը, որին մասնակցել է նաև Իլհամ Ալիևը։ Այցի շրջանակներում Ադրբեջանի նախագահը հանդիպումներ է ունեցել Մալայզիայի վարչապետ Աբդուլա Ահմեդ Բադավիի, Պակիստանի նախագահ Փերվեզ Մուշարաֆի, Ռուսաստանի նախագահի լիազոր ներկայացուցիչ Կամիլ Իսհակովի, ԻՀԿ գլխավոր քարտուղար Էքմելեդդին Իհսանօղլուի, Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի նախագահ Բյուլենդ Առընչի և այլ պաշտոնատար անձանց հետ։

2006 թվականին Բաքվում Իլհամ Ալիևի մասնակցությամբ աշխատանքն է սկսել ԻՀԿ անդամ երկրների արտգործնախարարների 33-րդ նստաշրջանը, որի ընթացքում կազմակերպության նախագահությունը փոխանցվել է Ադրբեջանին։

2016 թվականի ապրիլի 14-ին Ստամբուլում աշխատանքն է սկսել Իսլամական համագործակցության կազմակերպության (ԻՀԿ) XIII գագաթնաժողովը, որին մասնակցել է Իլհամ Ալիևը[142]։

Հարաբերությունները Կովկասյան երկրների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու հիմնարկեքի արարողությունը

2007 թվականի փետրվարի 7-ին Վրաստանը, Ադրբեջանը և Թուրքիան միջկառավարական համաձայնագիր են ստորագրել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղային միջանցքի ստեղծման մասին[159]։ Նույն օրը Վրաստան կատարած իր այցի շրջանակներում Իլհամ Ալիևը մասնակցել Է Վրաստանի մայրաքաղաքի կենտրոնում Հեյդար Ալիևի անվան պողոտայի հանդիսավոր բացմանը[160]։

2007 թվականի մարտի 25-ին տեղի է ունեցել «Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում» գազատարի բացման արարողությունը, որին մասնակցել են Ադրբեջանի, Վրաստանի և Թուրքիայի ղեկավարները։

2008 թվականի հուլիսի 1-ին մասնակցել է Բաթումիում կայացած միջազգային կազմակերպության (ՎՈՒԱՄ) պետությունների ղեկավարների գագաթաժողովին՝ հանուն ժողովրդավարության և տնտեսական զարգացման։ Նիստից հետո տեղի է ունեցել պետությունների ղեկավարների համատեղ կոնֆերանս[161]։

2009 թվականի մայիսի 20-ին Բաքվում ընդունել Է Վրաստանի նախագահին։ Այցի շրջանակներում նախագահների մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ադրբեջանա-վրացական փաստաթղթերի ստորագրման արարողություն՝ Ադրբեջանի Հանրապետության և Վրաստանի կառավարությունների միջև օդային հաղորդակցության մասին համաձայնագրում փոփոխություններ կատարելու մասին արձանագրությունը, Ադրբեջանի Հանրապետության և Վրաստանի կառավարությունների միջև ազատ առևտրի մասին 1996 թվականին ստորագրված համաձայնագրում փոփոխություններ կատարելու մասին արձանագրությունը և Ադրբեջանի Հանրապետության և Վրաստանի կառավարությունների միջև մտավոր սեփականության պաշտպանության ոլորտում համագործակցության մասին համաձայնագիրը[162][163]։

2017 թվականի օգոստոսի 21-ին Բորժոմի-Խարագաուլի ազգային պարկում բռնկված հրդեհի պատճառով արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը Իլհամ Աիլևի կարգադրությամբ Վրաստան է ուղարկել ուղղաթիռ՝ հրդեհները մարելու համար[164]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 30-ին տեղի է ունեցել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս (ԲԹԿ) երկաթգծի բացման պաշտոնական արարողությունը, որին մասնակցել են Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը և Վրաստանի վարչապետ Գեորգի Կվիրիկաշվիլին[165][166]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 22-ին ընդունել Է Վրաստանի ֆինանսների նախարար Մամուկա Բախտաձեին։ Սա նախարարի առաջին այցն էր նոր պաշտոնում նշանակվելուց հետո։ Քննարկվել են բոլոր ոլորտներում համագործակցությունը, ինչպես նաև Բաքու-Թբիլիսի-Կարս նախագիծը[167]։

2019 թվականի մարտի 29-ին Վիեննայում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Իգոր Պոպովի (Ռուսաստան), Ստեֆան Վիսկոնտիի (Ֆրանսիա) և Էնդրյու Շոֆերի (ԱՄՆ) միջնորդությամբ տեղի է ունեցել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի առաջին պաշտոնական հանդիպումը[168][169]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 «IFES Election Guide | Elections: Azerbaijan Presidential Oct 15 2003» (անգլերեն). www.electionguide.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  2. ↑ «Инаугурация новоизбранного президента Азербайджана Ильхама Алиева». Day.Az (ռուսերեն). 2003 թ․ հոկտեմբերի 29. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  3. ↑ «Welcome to Heydar Aliyevs Heritage Research Center». lib.aliyev-heritage.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  4. ↑ «На выборах президента Азербайджана лидирует И. Алиев». РБК. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  5. ↑ «Действующий президент Азербайджана набрал 89,04% голосов». ИА REGNUM (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «Инаугурация Ильхама Алиева состоится во дворце имени Гейдара Алиева». ИА REGNUM (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  7. ↑ «Ильхам Алиев принял присягу и вступил в должность президента на второй срок». Interfax.ru (ռուսերեն). 2008 թ․ հոկտեմբերի 24. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  8. ↑ «Ильхам Алиев вступил в должность президента Азербайджана». ИА REGNUM (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  9. ↑ Узел, Кавказский. «За пост президента Азербайджана будут бороться 10 кандидатов». Кавказский Узел. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  10. ↑ «IFES Election Guide | Elections: Azerbaijan Pres 2013» (անգլերեն). www.electionguide.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  11. ↑ «ЦИК Азербайджана утвердил итоги президентских выборов». Российская газета (ռուսերեն). 2013 թ․ հոկտեմբերի 17. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  12. ↑ «Инаугурация президента Азербайджана проходит в Баку». РИА Новости (ռուսերեն). 20131019T1236+0400Z. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  13. ↑ F_100640. «Состоялась церемония инаугурации президента Азербайджана И. Алиева». russian.people.com.cn. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  14. ↑ «CEC Starts Preparations for Presidential Elections». www.contact.az. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  15. ↑ «EARLY PRESIDENTIAL ELECTIONS OF THE REPUBLIC OF AZERBAIJAN 11 April 2018» (PDF).
  16. ↑ «Mərkəzi Seçki Komissiyası». www.infocenter.gov.az. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  17. ↑ «Инаугурация: Ильхам Алиев вступил в должность президента Азербайджана». Mir24 (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  18. ↑ «As EU-Azerbaijan Partnership Strengthens, survey shows strong support for Aliyev's policies | Eupoliticalreport» (անգլերեն). www.eupoliticalreport.eu. 2019 թ․ ապրիլի 11. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 16-ին.
  19. ↑ «President Ilham Aliyev increased last year's rating and voters' high confidence VIDEO» (անգլերեն). azertag.az. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 16-ին.
  20. ↑ «В монтенегрской газете «Побжеда» опубликована статья об общенациональном лидере Гейдаре Алиеве» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  21. ↑ «Указ Президента Азербайджанской Республики "Об утверждении Долгосрочной стратегии по управлению доходами от нефти и газа"» (ռուսերեն). base.spinform.ru. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  22. ↑ «Распоряжение Президента Азербайджанской Республики "Об утверждении Стратегии занятости Азербайджанской Республики (2006-2015 гг.)"» (ռուսերեն). base.spinform.ru. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  23. ↑ «THE JUDICIAL AND LEGAL SYSTEM». www.judicialcouncil.gov.az. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 19-ին.
  24. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  25. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  26. ↑ «Рабочая группа по стратегиям и обзору, Пятьдесят четвертая сессия, 13-14 декабря 2016 г» (PDF).
  27. ↑ «Azerbaijan». www.azerbaijan.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  28. ↑ «УТВЕРЖДЕНА ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА «ЭЛЕКТРОННЫЙ АЗЕРБАЙДЖАН»» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  29. ↑ «Распоряжение Президента Азербайджанской Республики "Об утверждении "Государственной программы по реализации Стратегии занятости Азербайджанской..."» (ռուսերեն). base.spinform.ru. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  30. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Мероприятия Ильхам Алиев принял участие в конференции». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  31. ↑ «Loading...». www.cis.minsk.by. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  32. ↑ «Указ Президента Азербайджанской РеспубликиО расширении осуществляемых в центрах «ASAN xidmət» видов услуг и электронных услуг и внесении изменений в Указ Президента Азербайджанской Республики от 5 сентября 2012 года номер 706 «Об обеспечении деятельности Государственного агентства по услугам гражданам и социальным инновациям при Президенте Азербайджанской Республики»» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  33. ↑ «КОНЦЕПЦИЯ РАЗВИТИЯ «АЗЕРБАЙДЖАН – 2020: ВЗГЛЯД В БУДУЩЕЕ»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  34. ↑ Azerisport.com. «Создан Оргкомитет по проведению Европейских игр-2015 в Баку». Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  35. ↑ «ЭЛЕКТРОННЫЕ СЛОВАРИ ДЛЯ РАЗВИТИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО ЯЗЫКА» (PDF).
  36. ↑ «Вход - Законодательство Азербайджанской Республики» (ռուսերեն). legalacts.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  37. ↑ «Распоряжение Президента Азербайджанской Республики О создании информационной системы «Электронный суд»» (ռուսերեն). www.supremecourt.gov.az. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Распоряжения Распоряжение Президента Азербайджанской Республики об утверждении «Концепции культуры Азербайджанской Республики»». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  39. ↑ Azerisport.com. «Ильхам Алиев принял участие в открытии Велопарка и встретился с командой Синержи-Баку». Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  40. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Указы Указ Президента Азербайджанской Республики o мерах по созданию центров «ASAN Kommunal»». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  41. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Распоряжения Распоряжение Президента Азербайджанской Республики О дополнительных мерах по развитию туризма в Азербайджанской Республике». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  42. ↑ Sputnik. «Президент Ильхам Алиев проводит встречи в Давосе» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  43. ↑ S. R. Fahnestock Evidence of the involvement of a 50S ribosomal protein in several active sites // Biochemistry. — 1975-12-02. — В. 24. — Т. 14. — С. 5321—5327. — ISSN 0006-2960.
  44. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Распоряжения Распоряжение Президента Азербайджанской Республики o 100-летии геноцида азербайджанцев 1918 года». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  45. ↑ «Official web-site of President of Azerbaijan Republic - NEWS » Events Ilham Aliyev attended conference dedicated to results of fourth year implementation of the State Program on socio-economic development of regions in 2014-2018». en.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  46. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Распоряжения Распоряжение Президента Азербайджанской Республики oб утверждении «Государственной программы по развитию рисоводства в Азербайджанской Республике на 2018-2025 годы»». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  47. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Распоряжения Распоряжение Президента Азербайджанской Республики об утверждении «Государственной программы по развитию чаеводства в Азербайджанской Республике на 2018-2027 годы»». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  48. ↑ Официальный сайт президента Азербайджанской Республики. «Ильхам Алиев принял участие в церемонии вручения ключей от квартир и машин инвалидам Карабахской и Великой отечественной войн, Чернобыля и семьям шехидов» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  49. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Указы » Указ Президента Азербайджанской Республики о создании в подчинении Министерства транспорта, связи и высоких технологий Азербайджанской Республики Агентства по инновациям» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  50. ↑ «Указ Президента Азербайджанской Республики О создании в подчинении Министерства транспорта, связи и высоких технологий Азербайджанской Республики Агентства по инновациям (7)» (ռուսերեն). uaport.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  51. ↑ «Президент Ильхам Алиев принял участие в открытии административного здания Центра развития эл-правительства (16)» (ռուսերեն). uaport.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  52. ↑ «Məhkəmə-hüquq sistemində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı» (ադրբեջաներեն). president.az. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 19-ին.
  53. ↑ Sputnik. «Экономика Грузии: новости сегодня / 03.02.2004» (ռուսերեն). m.sputnik-georgia.ru. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  54. ↑ «В Баку заложен "Южный газовый коридор"» (ռուսերեն). BBC Русская служба. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  55. ↑ Мустафаева, Кама (2017 թ․ սեպտեմբերի 15). «"Контракт века": норвежские миражи Азербайджана». BBC Русская служба (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  56. ↑ uz, Kun. «Азербайджан продлил "Контракт века" еще на 25 лет: Подписан новый «Контракт века»». Kun.uz (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  57. ↑ Sputnik. «Баку подписал новый "Контракт века"» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  58. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Мероприятия» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  59. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ПРЕЗИДЕНТ » Рабочий график» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  60. ↑ «Прошла церемония открытия газопровода TANAP в Эскишехире». DailySabah Russian. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  61. ↑ «"Энергетический шелковый путь". В Турции состоялась церемония ввода в строй газопровода TANAP. Фоторепортаж / События / Фото». m.gordonua.com. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
  62. ↑ «ВСТРЕЧА ПРЕЗИДЕНТА АЗЕРБАЙДЖАНА ИЛЬХАМА АЛИЕВА И ПРЕЗИДЕНТА США ДЖОРДЖА БУША» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  63. ↑ «В Баку начал работу азербайджано-американский форум». Министерство связи и высоких технологий. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  64. ↑ «Азербайджан играет большую роль в обеспечении энергобезопасности союзников США - экс-сенатор». Trend (ռուսերեն). 2013 թ․ մայիսի 29.
  65. ↑ «Президент Азербайджана прибыл в США на саммит по ядерной безопасности». Российская газета (ռուսերեն). 2016 թ․ ապրիլի 1. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  66. ↑ «Встречи Ильхама Алиева во время пребывания в США на саммите по Ядерной безопасности» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  67. ↑ «President of Azerbaijan Ilham Aliyev met President Donald Trump | U.S. Embassy in Azerbaijan». U.S. Embassy in Azerbaijan (անգլերեն). 2017 թ․ սեպտեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  68. ↑ «В Баку началась конференция представителей Движения неприсоединения». ИА REGNUM (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 14-ին.
  69. ↑ «В Баку открылась министерская конференция Движения неприсоединения». Белорусское телеграфное агентство (ռուսերեն). 2018 թ․ ապրիլի 5. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 14-ին.
  70. ↑ «Президент Ильхам Алиев принял делегацию Конгресса США». SalamNews.org (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  71. ↑ «Национальная конференция «Реформа защиты детей в Азербайджане»» (ռուսերեն). heydar-aliyev-foundation.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  72. ↑ «Завтра президент Азербайджана Ильхам Алиев будет председательствовать на заседании Совета Безопасности ООН в Нью-Йорке». Новости ООН (ռուսերեն). 2012 թ․ մայիսի 3. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  73. ↑ «Ильхам Алиев выступил на открытии III Глобального форума открытых обществ в Баку». Белорусское телеграфное агентство (ռուսերեն). 2015 թ․ ապրիլի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  74. ↑ «В Париже состоялся Форум лидеров 38-й сессии Генеральной конференции ЮНЕСКО В Форуме приняли участие Президент Азербайджана Ильхам Алиев и посол доброй воли ЮНЕСКО Мехрибан Алиева» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  75. ↑ CBC.AZ. «Ильхам Алиев встретился с генсеком ООН» (անգլերեն). CBC.AZ. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  76. ↑ «Ильхам Алиев приехал в Нью-Йорк для участия в Генассамблее ООН» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  77. ↑ «Президент Азербайджана рассказал о поддержке культурного разнообразия и обвинил Армению в этнических чистках». Новости ООН (ռուսերեն). 2017 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  78. ↑ «Азербайджан оказал помощь ВОЗ в связи с коронавирусом в размере 5 млн долларов» (ռուսերեն). Информационное Агентство Репорт. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 9-ին.
  79. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  80. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  81. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  82. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  83. ↑ «Выступление Президента Азербайджанской Республики И. Алиева - Исполнительный комитет СНГ» (ռուսերեն). www.cis.minsk.by. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  84. ↑ President. «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti». archive.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  85. ↑ «Aliyev And Putin Sign Declaration Of Principles» (անգլերեն). RadioFreeEurope/RadioLiberty. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  86. ↑ «Welcome to Heydar Aliyevs Heritage Research Center». lib.aliyevheritage.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  87. ↑ «I ФОРУМ РУКОВОДИТЕЛЕЙ АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ И ТУРЕЦКИХ ДИАСПОРСКИХ ОРГАНИЗАЦИЙ ОТКРОЕТ НОВЫЙ ЭТАП В ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ДИАСПОРЫ» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  88. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Подписания При участии президентов Азербайджана и России в Сочи подписано дополнительное соглашение номер 5 к контракту по купле-продаже природного газа». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  89. ↑ «Ильхам Алиев примет участие в Мюнхенской конференции по безопасности».
  90. ↑ «Президент Азербайджана Ильхам Алиев и Президент Франции Франсуа Олланд ознакомились со строительством Бакинского французского лицея» (ռուսերեն). heydar-aliyev-foundation.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  91. ↑ Ведомости (2015 թ․ հունիսի 13). «Владимир Путин принял участие в открытии Европейских игр в Баку». Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  92. ↑ «Ильхам Алиев в Швейцарии – ОБНОВЛЕНО + ФОТО». Oxu.Az (ռուսերեն). 2016 թ․ հունվարի 23. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  93. ↑ Super User. «Президент Ильхам Алиев: «Мы обеспечиваем энергобезопасность наших партнеров»» (ռուսերեն). www.novoye-vremya.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
  94. ↑ «Президент Азербайджана встретился с вице-президентом компании Microsoft Новости России». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  95. ↑ Sputnik. «Президент Алиев в Швейцарии провел встречи с партнерами Азербайджана» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  96. ↑ Sputnik. «Президент Алиев в Давосе: я объявил, что мы должны забыть про нефть и газ» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  97. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ДОКУМЕНТЫ » Распоряжения Распоряжение Президента Азербайджанской Республики об утверждении Рабочей программы между Министерством образования Азербайджанской Республики и Министерством человеческих ресурсов Венгрии на 2018-2020 годы». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  98. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Мероприятия» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 14-ին.
  99. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Подписания» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 14-ին.
  100. ↑ «Состоялась встреча президентов Азербайджана и Италии один на один» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  101. ↑ Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Мероприятия. «В рамках официального визита Президента Италии в Азербайджан состоялась церемония награждения» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  102. ↑ «Ильхам Алиев и Президент Итальянской Республики Серджо Маттарелла приняли участие в бизнес-форуме» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  103. ↑ «Ilham Aliyev met with French President Emmanuel Macron» (անգլերեն). en.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  104. ↑ «Состоялась церемония официальной встречи Федерального канцлера Германии Ангелы Меркель» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  105. ↑ «Состоялась встреча Президента Азербайджана и Федерального канцлера Германии в расширенном составе» (ռուսերեն). plainnews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  106. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Встречи » Состоялась встреча Ильхама Алиева и Президента Владимира Путина» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  107. ↑ «Межгосударственные отношения России и Азербайджана». РИА Новости (ռուսերեն). 20180901T0107+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  108. ↑ правды», Дарья ИВАШКИНА | Сайт «Комсомольской (2018 թ․ սեպտեմբերի 1). «Путин и Алиев подписали документы о расширении сотрудничества РФ и Азербайджана». KP.RU - сайт «Комсомольской правды» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  109. ↑ «Ильхам Алиев и Реджеп Тайип Эрдоган открывают НПЗ Star в Измире | Вестник Кавказа» (ռուսերեն). vestikavkaza.ru. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  110. ↑ «Azerbaijan has donated over 500,000 Euros to Bosnia and Herzegovina» (ամերիկյան անգլերեն). Sarajevo Times. 2020 թ․ մայիսի 7. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 9-ին.
  111. ↑ Eastern Europe (2020 թ․ մայիսի 8). «Босния и Герцеговина получила от дружественного Азербайджана более 500 тысяч евро» (ամերիկյան անգլերեն). Новости ДНД Радио. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 9-ին.
  112. ↑ «Азербайджан дал Украине 23 тонны гумпомощи для противодействия COVID-19» (ռուսերեն). www.ukrinform.ru. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 22-ին.
  113. ↑ «Коммюнике Пятого каспийского саммита — Официальный сайт Президента Республики Казахстан». Akorda.kz. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  114. ↑ «Ильхам Алиев принял участие в V Саммитe глав государств прикаспийских стран» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  115. ↑ «Fifth Caspian Summit». President of Russia (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  116. ↑ «Как поделили дно Каспийского моря» (ռուսերեն). delo.ua. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  117. ↑ «Подписана конвенция о правовом статусе Каспийского моря». РИА Новости (ռուսերեն). 20180812T1323+0300Z. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  118. ↑ «В Актау состоялась встреча Президента Азербайджанской Республики Ильхама Алиева и Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  119. ↑ «Президент Азербайджанской Республики Ильхам Алиев встретился в Актау с Президентом Исламской Республики Иран Хасаном Роухани» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  120. ↑ «Пятеро президентов выпустили в Каспий мальков осетра - свежие новости на Аtameken Business Channel» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  121. ↑ «NATO Secretary General to visit Azerbaijan».
  122. ↑ «President of Azerbaijan addresses NATO Council».
  123. ↑ «Visit to NATO of the President of Azerbaijan».
  124. ↑ «Joint Press Briefing by the President of Azerbaijan, Ilham Aliyev and NATO Secretary General, Jaap de Hoop Scheffer».
  125. ↑ «Visit to NATO of the President of Azerbaijan».
  126. ↑ «NATO Secretary General welcomes President Ilham Aliyev of Azerbaijan at NATO Headquarters».
  127. ↑ «NATO Secretary General commends strong security cooperation with Azerbaijan».
  128. ↑ «Активное сотрудничество с Азербайджаном».
  129. ↑ «Генеральный секретарь приветствует президента Азербайджана в штаб-квартире НАТО».
  130. ↑ FS. «President Ilham Aliyev met with NATO Secretary General Jens Stoltenberg in Brussels». nato-pfp.mfa.gov.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  131. ↑ «Сотрудничество Азербайджанской Республики и Европейского союза в рамках Программы «Восточное партнерство»» (ռուսերեն). articlekz.com. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  132. ↑ «Отношения ЕС - Азербайджан. Справочный материал - Европейская Комиссия» (ռուսերեն). EEAS. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  133. ↑ «Эмиссар Евросоюза прибыл в Баку» (անգլերեն). Новостной портал Amorinfo.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  134. ↑ «Состоялась встреча Ильхама Алиева и президента Совета Европейского Союза Дональда Туска» (ռուսերեն). ru.president.az. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
  135. ↑ Donald Tusk (2019 թ․ հունվարի 1). «Azerbaijan is unique, combining tradition and modernity, looking both East and West. The EU and Azerbaijan come closer to each other every year. Today I reconfirmed the EU's readiness to further deepen our cooperation. https://europa.eu/!YM67Nt pic.twitter.com/X3D8rNL30f» (անգլերեն). @eucopresident. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  136. ↑ «Remarks by President Donald Tusk after his meeting with President of Azerbaijan Ilham Aliyev - Consilium». www.consilium.europa.eu. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
  137. ↑ «Welcome to Heydar Aliyevs Heritage Research Center». lib.aliyevheritage.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  138. ↑ Sputnik. «Совет Европы нацелен на укрепление сотрудничества с Азербайджаном» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  139. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Приемы Ильхам Алиев принял делегацию во главе с министром международных отношений и сотрудничества Южно-Африканской Республики». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  140. ↑ «Азербайджан направил Джибути продукты и воду» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  141. ↑ «Президент Ильхам Алиев встретился с муфтием Египта».
  142. ↑ 142,0 142,1 «Президент Азербайджана Ильхам Алиев принял участие в XIII Саммите Организации исламского сотрудничества в Стамбуле ВИДЕО» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  143. ↑ «Uzembassy» (ռուսերեն). www.uzembassy.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  144. ↑ «Отношения Израиль - Азербайджан как новая геополитическая ось». ia-centr.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  145. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Встречи Ильхам Алиев встретился с Президентом Исламской Республики Афганистан Мохаммадом Ашрафом Гани». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  146. ↑ Vzglayd.az. «Ильхам Алиев принял делегацию Нацассамблеи Республики Корея» (ռուսերեն). vzglyad.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  147. ↑ «Президент Ильхам Алиев принял делегацию во главе с государственным министром Индии по иностранным делам ОБНОВЛЕНО ВИДЕО» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  148. ↑ Sputnik. «Азербайджан и Индия развивают двусторонние отношения» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  149. ↑ «Афганистан.Ру | Ашраф Гани и Ильхам Алиев выступили на конференции «Сердце Азии»». Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  150. ↑ «Подписан меморандум между ЗАО "Азербайджанские железные дороги" и китайской корпорацией (ФОТО)». Trend.Az (ռուսերեն). 2018 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  151. ↑ «Azerbaijan - Pakistan relations» (PDF).
  152. ↑ telegraf.com.ua. «В Лувре сегодня открыли отдел, посвященный искусству ислама». Телеграф (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  153. ↑ «Роухани и Алиев обсудили партнерство в рамках формата Иран - Азербайджан - Россия». ТАСС (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  154. ↑ «Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Мероприятия Ильхам Алиев принял участие в Арабо-исламско-американском саммите в Эр-Рияде». ru.president.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  155. ↑ «Президент Азербайджана участвует в Арабо-исламско-американском саммите в Эр-Рияде». interfax.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  156. ↑ Sputnik. «Президент Ильхам Алиев - на переговорах в Иране» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  157. ↑ 2390 (2020 թ․ մարտի 7). «Азербайджан взаимодействует с Ираном в борьбе с коронавирусом» (ռուսերեն). IRNA Pусский. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 9-ին. {{cite web}}: |author= has numeric name (օգնություն)
  158. ↑ «Азербайджан выделил Ирану 5 млн долларов на борьбу с коронавирусом» (ռուսերեն). Информационное Агентство Репорт. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 9-ին.
  159. ↑ «Открытие ж/д Баку-Тбилиси-Карс намечено на конец октября». www.kavkazplus.com. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  160. ↑ «პრეს–დაიჯესტი - საქართველოს საელჩო ბელარუსის რესპუბლიკაში» (անգլերեն). belarus.mfa.gov.ge. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  161. ↑ «Саммит ГУАМ Батуми-2008» (ռուսերեն). ГУАМ. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  162. ↑ Sputnik. «По итогам встречи президентов Азербайджана и Грузии подписано три документа» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  163. ↑ Sputnik. «Азербайджан и Грузия практически создают неформальную конфедерацию – Саакашвили» (ռուսերեն). ru.sputnik.az. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  164. ↑ «Азербайджан вновь отправил вертолет для тушения пожаров в Грузии». enter.news. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  165. ↑ «Azerbaijan, Georgia, Turkey launch 'Silk Road' rail link». Reuters. 2017 թ․ հոկտեմբերի 30. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  166. ↑ «Баку-Тбилиси-Карс: путь к успеху открыт — Turkish Forum» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  167. ↑ «Президент Алиев обсудил с грузинским министром Баку-Тбилиси-Карс» (ռուսերեն). m.ru.sputnik.az. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  168. ↑ «Joint Statement by the Foreign Ministers of Armenia and Azerbaijan and the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group».
  169. ↑ «Commonspace.eu». commonspace.eu. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 30-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իլհամ_Ալիևի_նախագահություն&oldid=9795619» էջից