«Սալվադոր Դալի»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝) |
No edit summary |
||
Տող 15. | Տող 15. | ||
| ազդել է= |
| ազդել է= |
||
}} |
}} |
||
'''Սալվադոր Դալի''' ([[իսպաներեն]]՝ ''Salvador Dalí'', |
'''Սալվադոր Դալի''' ([[իսպաներեն]]՝ ''Salvador Dalí'',րիվ անունը՝ Սալվադոր Դոմենեկ Ֆելիպ Ժասինտ Դալի ի Դոմենեկ,Մարկիզ դե Պուբոլ )[[Մայիս 11]], [[1904]] – [[Հունվար 23]], [[1989]]), [[Իսպանիա|Իսպանացի]] [[գեղանկարիչ]],[[քանդակագործ]],[[ռեժիսոր]], [[գրող]], և [[սյուրռեալիզմ]]ի հիմնադիրներից։ |
||
== Կենսագրություն == |
== Կենսագրություն == |
||
Նա ծնվել է 1904 թվականի Մայիսի 11-ին [[Իսպանիա]]յի [[Կատալոնիա]] |
Նա ծնվել է 1904 թվականի Մայիսի 11-ին [[Իսպանիա]]յի [[Կատալոնիա]] նահանգի Ֆիգուերաս քաղաքում:Դեռ մանկուց Սալվադորը տարբերվում էր իր վարքով և բնավորությամբ: Իր առաջին նկարը նա նկարել է տաս տարեկան հասակում:1921 թվականին ընդունվում է [[Սան Ֆերնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա]]: Նկարը, որ ներկակայցրել էր ընդունվելու համար, չի ընդունվում փոքր լինելու պատճառով, բայց շատ բարձր է գնահատվում մասնագետների կողմից: ԵՎ նրանք Դալիին տալիս են երեք օր նոր նկար ներկայացնելու համար, բայց Սալվադորը ներկայացնում է նախորդից ավելի փոքր նկար: Այդ ու հանդերձ բացառության կարգով բացառիկ վարպետության համար Սալվադորին ընդունում են ակադեմիա: [[Մադրիդ]]ում ուսանելը ազդում է նրա սկզբնական մասնագիտական ժամանակաշրջանում կատարած նկարների վրա, նրանք եղել են զուտ ակադեմիստական ոճի մեջ։ Այդ ժամանակահատվածում նա ծանոթանում է [[Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկա]]յի և [[Լուիս Բունյուել]]ի հետ: |
||
Նրա առաջին ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել 1925 թվականի նոյեմբերին [[Բարսելոնա]] քաղաքում։ Այդ տարիներին նա նկարում էր միայն [[ծով]]ային |
Նրա առաջին ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել 1925 թվականի նոյեմբերին [[Բարսելոնա]] քաղաքում։ Այդ տարիներին նա նկարում էր միայն [[ծով]]ային [[նկար]]ներ։ 1926 թվականին նրան հեռացնում են ակադեմիայից վատ վարքի համար: Այդ տարի նա առաջին անագամ գնում է [[Փարիզ]], որտեղ |
||
Դալին ծանոթանում է [[Պաբլո Պիկասսո|Պիկասսոյի]] և [[Անդրե Բրետոն|Բրետոնի]] հետ և հենց այդ ծանոթությունն է դառնում նրա սյուրռեալիստական ճանապարհ բռնելու սկիզբը։ 1929 թվականից նա լիովին ընկղմված էր այդ ոճի մեջ։ Հենց այդ տարիներին Դալին ծանոթանում և ամուսնանում է Գալա |
Դալին ծանոթանում է [[Պաբլո Պիկասսո|Պիկասսոյի]] և [[Անդրե Բրետոն|Բրետոնի]] հետ և հենց այդ ծանոթությունն է դառնում նրա սյուրռեալիստական ճանապարհ բռնելու սկիզբը։ 1929 թվականից նա լիովին ընկղմված էր այդ ոճի մեջ։ Հենց այդ տարիներին Դալին ծանոթանում և ամուսնանում է [[Գալա Էլյուառ]]ի հետ, որը հետագա Դալիական կյանքի մեծագույն ոգեշնչումն է դառնում։ |
||
[[Պատկեր:Dali-the-persistence-of-mem.jpg|մինի|ձախից|200px|Հիշողության կայունություն]] |
[[Պատկեր:Dali-the-persistence-of-mem.jpg|մինի|ձախից|200px|Հիշողության կայունություն]] |
||
Դալին աջակցել և մասնակցել է սյուրռեալիզմի զարգացմանը, և մեծ |
Դալին աջակցել և մասնակցել է սյուրռեալիզմի զարգացմանը, և մեծ գովազդ է արել այդ ոճը, ինչևէ ոճի առաջնորդները հետագայում նրան մեղադրել են չափազանց շահամոլ լինելու մեջ։ Դալիի այս ժամանակաընթացքի նկարները արտացոլում են՝ տեսիլքային կերպարներն ու ամենօրյա առարկաները, անսպասելի կառուցվածքների տեսքով, ինչպիսին են, օրինակ նրա հայտնի փափուկ ժամացույցները « Հիշողության կայունություն» նկարում (1931 թվական, Նորագույն արվեստի թանգարան, [[Նյու Յորք]])։ |
||
Դալիի արվեստը ծագում է հենց սյուրռեալիստական էսթետիկայից, որտեղ նա գտել է իրեն ամենամոտիկ մոտիվները։ Այն բոլոր սյուժեները, որոնք տեղափոխվում են Դալիի մեկ նկարից մյուսը, բացում են հեղինակի ապրումների աշխարհը, այդ բոլոր սյուժեները գտան իրենց արտացոլանքը նաև [[պոեմ]]ների և [[ֆիլմ]]երի մեջ, որոնք Դալին նկարահանում էր [[ |
Դալիի արվեստը ծագում է հենց սյուրռեալիստական էսթետիկայից, որտեղ նա գտել է իրեն ամենամոտիկ մոտիվները։ Այն բոլոր սյուժեները, որոնք տեղափոխվում են Դալիի մեկ նկարից մյուսը, բացում են հեղինակի ապրումների աշխարհը, այդ բոլոր սյուժեները գտան իրենց արտացոլանքը նաև [[պոեմ]]ների և [[ֆիլմ]]երի մեջ, որոնք Դալին նկարահանում էր [[Լուի Բյունուելի]] հետ համատեղ («Անդալուզական շունը» 1928 թ, «Ոսկե դար» 1930 թ)։ 1936 թվականին Դալին անսպասելի և ընդգծված մասնագիտական շեղում է կատարում դեպի իտալական [[կլասիցիզմ]]։ 1948 թվականին Դալին մեկնեց [[ԱՄՆ]], որտեղ նա ապրեց մինչ 1948 թվականը։ Իր արվեստի մեջ Դալին ներգրավել էր ամենատարբեր աղբյուրներ՝ նիդերլանդական [[ռեալիզմ]], իտալական [[բարոկկո]], [[աբստրակցիոնիզմ]], [[փոփ-արթ]]։ Դալիի ավելի ուշ նկարները, որոնք հաճախ կրոնական թեմատիկա էին կրում, ավելի դասական են իրենց ոճի մեջ, օրինակ՝ «Կորպուս Գիպերկուբուս» (1954, Մետրոպոլիտան թանգարան, Նյու Յորք) և «Վերջին Ընթրիքը» (1955, Ազգային արվեստի թանգարան, [[Վաշինգտոն]])։ |
||
[[Պատկեր:Dali-the-sacrament-of-the-l.jpg|մինի|աջից|200px|Վերջին Ընթրիքը]] |
[[Պատկեր:Dali-the-sacrament-of-the-l.jpg|մինի|աջից|200px|Վերջին Ընթրիքը]] |
||
Դալիի նկարները բնորոշվում են իրենց մանր գծանկարով և իրատեսական մանրամասնություններով և անշուշտ անբասիր գույներով, որոնք ևս շեշտվում են թափանցիկ ջնարակումով։ Դալին նաև նկարահանել է սյուրռեալիստական ֆիլմեր, տպագրել նկարազարդված գրքեր, զբաղվել է նաև ոսկերչությամբ, պատրաստել [[թատրոն]]ային բեմեր և [[հագուստ]]ներ։ Դալիի նկարչության հետ մեկտեղ, կան նրա [[բալետ]]ային սցենարները և մի շարք գրքեր, որոնցից են՝ «Սալվադոր Դալիի գաղտնի կյանքը» (1942 |
Դալիի նկարները բնորոշվում են իրենց մանր գծանկարով և իրատեսական մանրամասնություններով և անշուշտ անբասիր գույներով, որոնք ևս շեշտվում են թափանցիկ ջնարակումով։ Դալին նաև նկարահանել է սյուրռեալիստական ֆիլմեր, տպագրել նկարազարդված գրքեր, զբաղվել է նաև ոսկերչությամբ, պատրաստել [[թատրոն]]ային բեմեր և [[հագուստ]]ներ։ Դալիի նկարչության հետ մեկտեղ, կան նրա [[բալետ]]ային սցենարները և մի շարք գրքեր, որոնցից են՝ «Սալվադոր Դալիի գաղտնի կյանքը» (1942 թ) և «Հանճարի օրագիրը» (1964 թ)։ Դալիի կյանքն ու արվեստը դարձել էին մի կախարդական միաձուլում, որը նույնպես կարելի է Դալիի ստեղծագործություններից համարել։ Սալվադոր Դալին ներկայացված է ԱՄՆ-ի և [[Եվրոպա]]յի թանգարաններում՝ [[Լոնդոն]], [[Բասել]], [[Գլազգո]], [[Փարիզ]], [[Չիկագո]], [[Նյու Յորք]], [[Վաշինգտոն]] և [[Ֆիլադելֆիա]] քաղաքներում։ |
||
1968 թվականին Դալին դղյակ է գնում Գալայի համար, որտեղ նա ապրում է ամուսնուց առանձին, և Դալին կարող էր այցելել դղյակ, միայն կնոջ գրավոր թույլատվության դեպքում:1982 թվականին մահանում է նրա կինը։ Կնոջ մահից հետո Դալին ապրում է դղյակ:1984 թվականին դղյակը վառվում է, և Դալին ծանր այրվածքներով տանում են հիվանդանոց։ Նրա կյանքը փրկում են, բայց նա դառնում է հաշմանդամ: Հրդեհից հետո տեղափոխվում է թատրոն-թանգարան, որտեղ էլ մահանում է 1989 թվականի հունվարի 23-ին՝ սրտի կաթվածից։ |
|||
[[Պատկեր:Dali museum.jpg|մինի|աջից|200px|Դալիի թատրոն-թանգարան]] |
[[Պատկեր:Dali museum.jpg|մինի|աջից|200px|Դալիի թատրոն-թանգարան]] |
||
== Դալիի թատրոն-թանգարան == |
== Դալիի թատրոն-թանգարան == |
||
Դալիի |
Դալիի թատրոն-թանգարանը գտնվում է Իսպանիայի Ֆիգուերաս քաղաքում:Սալվադոր Դալին իրագործում է իր վաղեմի երազանքը՝ զետեղելով արվեստի իր բացառիկ նմուշները իր իսկ ծննդավայրի Հին թատրոնի շենքում: Թանգարանի պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 1974 թվականին: Հատկանշական է, որ թատրոնը վերանվանվում է Տոռե Գալատեյա՝ ի հիշատակ Դալիի վաղամեռ կնոջ՝ Գալաի անունով: Կառույցի ամենագրավիչ մասը՝ թափանցիկ, ցանցային կառուցվածքով գեոդեզիական գմբեթը` աչքի ընկնող ճարտարապետության մի մասն է, որն այսօր հանդիսանում է թե՛ թատրոնի, և թե՛ Ֆիգուերասի խորհրդանիշը:Դալիի Թատրոն-Թանգարանը, որի ճարտարապետն է Էմիլիո Պերես Պիներոն, բոլորի ուշադրությունն է գրավում ալ կարմիր պատերի երկայքով տեղակայված հսկա սպիտակ ձվերի շարանով: Մեծ արվեստագետ Սալվադոր Դալիի մարմինն իր իսկ ցանկությամբ հանգչում է գլխավոր ցուցասրահում, հատակի տակ, որպեսզի մարդկային շփումն ընդմիշտ մնա վարպետի հետ: |
||
== Գրականություն == |
== Գրականություն == |
||
* Jean-Pierre Thiollet, ''Carré d'Art'' (Սալվադոր Դալի), Anagramme Ed., 2008. ISBN 978-2-35035-189-6 |
* Jean-Pierre Thiollet, ''Carré d'Art'' (Սալվադոր Դալի), Anagramme Ed., 2008. ISBN 978-2-35035-189-6 |
||
Տող 51. | Տող 50. | ||
[[Կատեգորիա:1989 մահեր|Դալի, Սալվադոր]] |
[[Կատեգորիա:1989 մահեր|Դալի, Սալվադոր]] |
||
[[Կատեգորիա:Հունվարի 23 մահեր]] |
[[Կատեգորիա:Հունվարի 23 մահեր]] |
||
[[Կատեգորիա: |
[[Կատեգորիա:Ֆիգուերաս քաղաքում ծնվածներ]] |
||
{{Link FA|af}} |
{{Link FA|af}} |
16:37, 15 Դեկտեմբերի 2013-ի տարբերակ
Սալվադոր Դալի (իսպաներեն՝ Salvador Dalí,րիվ անունը՝ Սալվադոր Դոմենեկ Ֆելիպ Ժասինտ Դալի ի Դոմենեկ,Մարկիզ դե Պուբոլ )Մայիս 11, 1904 – Հունվար 23, 1989), Իսպանացի գեղանկարիչ,քանդակագործ,ռեժիսոր, գրող, և սյուրռեալիզմի հիմնադիրներից։
Կենսագրություն
Նա ծնվել է 1904 թվականի Մայիսի 11-ին Իսպանիայի Կատալոնիա նահանգի Ֆիգուերաս քաղաքում:Դեռ մանկուց Սալվադորը տարբերվում էր իր վարքով և բնավորությամբ: Իր առաջին նկարը նա նկարել է տաս տարեկան հասակում:1921 թվականին ընդունվում է Սան Ֆերնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա: Նկարը, որ ներկակայցրել էր ընդունվելու համար, չի ընդունվում փոքր լինելու պատճառով, բայց շատ բարձր է գնահատվում մասնագետների կողմից: ԵՎ նրանք Դալիին տալիս են երեք օր նոր նկար ներկայացնելու համար, բայց Սալվադորը ներկայացնում է նախորդից ավելի փոքր նկար: Այդ ու հանդերձ բացառության կարգով բացառիկ վարպետության համար Սալվադորին ընդունում են ակադեմիա: Մադրիդում ուսանելը ազդում է նրա սկզբնական մասնագիտական ժամանակաշրջանում կատարած նկարների վրա, նրանք եղել են զուտ ակադեմիստական ոճի մեջ։ Այդ ժամանակահատվածում նա ծանոթանում է Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկայի և Լուիս Բունյուելի հետ: Նրա առաջին ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել 1925 թվականի նոյեմբերին Բարսելոնա քաղաքում։ Այդ տարիներին նա նկարում էր միայն ծովային նկարներ։ 1926 թվականին նրան հեռացնում են ակադեմիայից վատ վարքի համար: Այդ տարի նա առաջին անագամ գնում է Փարիզ, որտեղ Դալին ծանոթանում է Պիկասսոյի և Բրետոնի հետ և հենց այդ ծանոթությունն է դառնում նրա սյուրռեալիստական ճանապարհ բռնելու սկիզբը։ 1929 թվականից նա լիովին ընկղմված էր այդ ոճի մեջ։ Հենց այդ տարիներին Դալին ծանոթանում և ամուսնանում է Գալա Էլյուառի հետ, որը հետագա Դալիական կյանքի մեծագույն ոգեշնչումն է դառնում։
Դալին աջակցել և մասնակցել է սյուրռեալիզմի զարգացմանը, և մեծ գովազդ է արել այդ ոճը, ինչևէ ոճի առաջնորդները հետագայում նրան մեղադրել են չափազանց շահամոլ լինելու մեջ։ Դալիի այս ժամանակաընթացքի նկարները արտացոլում են՝ տեսիլքային կերպարներն ու ամենօրյա առարկաները, անսպասելի կառուցվածքների տեսքով, ինչպիսին են, օրինակ նրա հայտնի փափուկ ժամացույցները « Հիշողության կայունություն» նկարում (1931 թվական, Նորագույն արվեստի թանգարան, Նյու Յորք)։
Դալիի արվեստը ծագում է հենց սյուրռեալիստական էսթետիկայից, որտեղ նա գտել է իրեն ամենամոտիկ մոտիվները։ Այն բոլոր սյուժեները, որոնք տեղափոխվում են Դալիի մեկ նկարից մյուսը, բացում են հեղինակի ապրումների աշխարհը, այդ բոլոր սյուժեները գտան իրենց արտացոլանքը նաև պոեմների և ֆիլմերի մեջ, որոնք Դալին նկարահանում էր Լուի Բյունուելի հետ համատեղ («Անդալուզական շունը» 1928 թ, «Ոսկե դար» 1930 թ)։ 1936 թվականին Դալին անսպասելի և ընդգծված մասնագիտական շեղում է կատարում դեպի իտալական կլասիցիզմ։ 1948 թվականին Դալին մեկնեց ԱՄՆ, որտեղ նա ապրեց մինչ 1948 թվականը։ Իր արվեստի մեջ Դալին ներգրավել էր ամենատարբեր աղբյուրներ՝ նիդերլանդական ռեալիզմ, իտալական բարոկկո, աբստրակցիոնիզմ, փոփ-արթ։ Դալիի ավելի ուշ նկարները, որոնք հաճախ կրոնական թեմատիկա էին կրում, ավելի դասական են իրենց ոճի մեջ, օրինակ՝ «Կորպուս Գիպերկուբուս» (1954, Մետրոպոլիտան թանգարան, Նյու Յորք) և «Վերջին Ընթրիքը» (1955, Ազգային արվեստի թանգարան, Վաշինգտոն)։
Դալիի նկարները բնորոշվում են իրենց մանր գծանկարով և իրատեսական մանրամասնություններով և անշուշտ անբասիր գույներով, որոնք ևս շեշտվում են թափանցիկ ջնարակումով։ Դալին նաև նկարահանել է սյուրռեալիստական ֆիլմեր, տպագրել նկարազարդված գրքեր, զբաղվել է նաև ոսկերչությամբ, պատրաստել թատրոնային բեմեր և հագուստներ։ Դալիի նկարչության հետ մեկտեղ, կան նրա բալետային սցենարները և մի շարք գրքեր, որոնցից են՝ «Սալվադոր Դալիի գաղտնի կյանքը» (1942 թ) և «Հանճարի օրագիրը» (1964 թ)։ Դալիի կյանքն ու արվեստը դարձել էին մի կախարդական միաձուլում, որը նույնպես կարելի է Դալիի ստեղծագործություններից համարել։ Սալվադոր Դալին ներկայացված է ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի թանգարաններում՝ Լոնդոն, Բասել, Գլազգո, Փարիզ, Չիկագո, Նյու Յորք, Վաշինգտոն և Ֆիլադելֆիա քաղաքներում։
Դալիի թատրոն-թանգարան
Դալիի թատրոն-թանգարանը գտնվում է Իսպանիայի Ֆիգուերաս քաղաքում:Սալվադոր Դալին իրագործում է իր վաղեմի երազանքը՝ զետեղելով արվեստի իր բացառիկ նմուշները իր իսկ ծննդավայրի Հին թատրոնի շենքում: Թանգարանի պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 1974 թվականին: Հատկանշական է, որ թատրոնը վերանվանվում է Տոռե Գալատեյա՝ ի հիշատակ Դալիի վաղամեռ կնոջ՝ Գալաի անունով: Կառույցի ամենագրավիչ մասը՝ թափանցիկ, ցանցային կառուցվածքով գեոդեզիական գմբեթը` աչքի ընկնող ճարտարապետության մի մասն է, որն այսօր հանդիսանում է թե՛ թատրոնի, և թե՛ Ֆիգուերասի խորհրդանիշը:Դալիի Թատրոն-Թանգարանը, որի ճարտարապետն է Էմիլիո Պերես Պիներոն, բոլորի ուշադրությունն է գրավում ալ կարմիր պատերի երկայքով տեղակայված հսկա սպիտակ ձվերի շարանով: Մեծ արվեստագետ Սալվադոր Դալիի մարմինն իր իսկ ցանկությամբ հանգչում է գլխավոր ցուցասրահում, հատակի տակ, որպեսզի մարդկային շփումն ընդմիշտ մնա վարպետի հետ:
Գրականություն
- Jean-Pierre Thiollet, Carré d'Art (Սալվադոր Դալի), Anagramme Ed., 2008. ISBN 978-2-35035-189-6
Այցելեք նաև
Արտաքին հղումներ
Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA
- ↑ https://ccemx.org/evento/salvador-dali-suenos-urbanos/
- ↑ 2,0 2,1 Salvador Dalí — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ Kunstindeks Danmark (դան.)
- ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118523481 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Дали Сальвадор // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 7,0 7,1 Կերպարվեստի արխիվ
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Salvador Dalí (նիդերլ.)
- ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
- ↑ Encyclopædia Britannica
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 RKDartists (նիդերլ.)
- ↑ https://hedendaagsesieraden.nl/2019/11/09/salvador-dali/
- ↑ https://www.wikidata.org/wiki/Q5432
- ↑ https://www.boe.es/boe/dias/1964/04/28/pdfs/A05391-05391.pdf