Տորկվատո Տասսո
Տորկվատո Տասսո | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 11, 1544[1][2] |
| Ծննդավայր | Սորենտո, Province of Naples, Կամպանիա[3] |
| Վախճանվել է | ապրիլի 25, 1595[1][2][4][5][6] (51 տարեկանում) |
| Վախճանի վայր | Հռոմ, Պապական մարզ[3] |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ և հեղինակ |
| Լեզու | իտալերեն[2] |
| Կրթություն | Պեդուայի համալսարան |
| Ժանրեր | պոեմ |
| Գրական ուղղություններ | Հումանիզմ |
| Տորկվատո Տասսո Վիքիքաղվածքում | |
| Torquato Tasso Վիքիպահեստում | |
Տորկվատո Տասսո (իտալ.՝ Torquato Tasso, մարտի 11, 1544[1][2], Սորենտո, Province of Naples, Կամպանիա[3] - ապրիլի 25, 1595[1][2][4][5][6], Հռոմ, Պապական մարզ[3]), XVII դարի իտալացի ամենանշանավոր բանաստեղծներից մեկը, «Ազատագրված Երուսաղեմը» (1575) հայտնի պոեմի հեղինակը, որի հիման վրա գերմանացի երգահան Գեորգ Ֆրիդրիխ Հենդելը գրել է «Ռինալդո» օպերան։ Իտալացիները նրան ընդգրկել են իրենց լավագույն բանաստեղծների քառյակում[7]:
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավարտել է Բոլոնիայի համալսարանը (1565)։
1572 թվականից եղել է Ֆեռարյան դուքս Ալֆոնս II դ'Էստեի պալատական բանաստեղծը։ Հակառեֆորմացիայի ազդեցությամբ հրաժարվել է փիլիսոփայական սպեկտիցիզմից։ Դարձել է մոլի կրոնավոր: Երեսուն տարեկանից տառապել է հետապնդման մոլագարությամբ։ 1579–1586 թվականներին արգելափակված է եղել հոգեբուժարանում։
Կյանքի վերջին տարիներին թափառել է Իտալիայի քաղաքներում։ Հռոմի պապը որոշել էր նրան Կապիտոլիում սարի վրա թագադրել բանաստեղծների արքա, բայց նախատեսված այդ արարողությունից մի քանի օր առաջ Տասսոն վախճանվել է:
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տասսոյի ստեղծագործության մեջ զուգորդված են Վերածնության և նրան հաշորդող կլասիցիզմի ու բարոկկոյի ոճական հատկանիշները («Ամինտա», 1573, հրատ․ 1580, հովվերգական դրամա)։ «Խորհրդածություններ քերթողական արվեստի մասին» (1565–66, հրտ․ 1587) տրակտատը և դրա երկրորդ խմբագրությունը՝ «Խորհրդածություններ հերոսական պոեմի մասին» (1594), հիմնված են Արիստոտելի պոետիկայի վրա և հանդիսանում են Տասսոյի նոր խառը ժանրի տեսական հիմքը։
Տասսոյի գլուխգործոցը՝ «Գոֆֆրեդո» (գրված 1574–1575) պատմական պոեմը, ամբողջությամբ հրատարակվել է «Ազատագրված Երուսաղեմ» խորագրով (1580), ունեցել է արդիական նշանակություն՝ թուրքերի հետ եվրոպական ժողովուրդների ռազմական ընդհարման կապակցությամբ։ Տասսոյի համար բանաստեղծական օրինակ է եղել «Իլիականը»։ Պոեմի երկրորդ խմբագրությունը՝ «Նվաճված Երուսաղեմ»-ը (1593), հագեցած է ուղղափառ–կաթոլիկական ոգով։
«Ազատագրված Երուսաղեմը» էպիկական պոեմում հեղինակը ասպետական վեպերի օրինակով նկարագրում է խաչակրաց առաջին արշավանքի վերջում՝ Երուսաղեմի պաշարման ժամանակ քրիստոնյաների մղած մարտերը մահմեդականների դեմ:
Տասնամյակներ ու հարյուրամյակներ շարունակ, մինչև քսաներորդ դարի սկիզբը, Տորկվատո Տասսոն համարվում էր Եվրոպայում ամենաշատ ընթերցվող բանաստեղծներից մեկը: Լուսավորության դարաշրջանի ֆրանսիացի մեծ մտածող Ժան Ժակ Ռուսսոն հիացած էր նրա արվեստով, անգիր գիտեր նրա պոեմի շատ հատվածներ, Les Rêveries du promeneur solitaire բանաստեղծությունը:[8]
Իսկ քսաներորդ դարի ֆրանսիացի փիլիսոփա, գրող Սիմոն Վեյը ,,Ազատագրված Երուսաղեմը,, պոեմը համարում էր ,,քրիստոնեական հույսի բարձրագույն արտահայտությունը,,:
Տասսոյի ստեղծագործությունը մեծապես նպաստել է XVII–XVIII դարերի արեմտաեվրոպական գրկականության զարգացմանը, իսկ իր՝ բանաստեղծի կերպարը պատկերվել է Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթեի, Ջորջ Բայրոնի, Կոնստանտին Բատյուշկովի և այլոց երկերում։
Տասսոյի «Ազատագրված Երուսաղեմ» պոեմը սիրված և տարածված է եղել հայ իրականության մեջ։ Դեռևս 1829 թվականին Հ․ Ալամդարյանը թարգմանել է պոեմից մի հատված։ Եղել են նաև թարգմանության մի քանի այլ փորձեր։ Առաջին ամբողջական թարգմանությունը, որ կատարել է Աթանաս Տիրոյանը, լույս է տեսել 1921 թվականին՝ Վենետիկում։ «Ազատագրված Երուսաղեմ»-ի որոշ ազդեցության հետքեր կան Արսեն Բագրատունու «Հայկ Դյուցազն» պոեմում։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բերբերյան Մ․, Տորկվատո Տասսո, «Արարատ», 1895, № 6, էջեր 206–210
- Батюшков К. Н. Сочинения, изд. П. Н. Батюшковым, т. II, СПБ, 1885 [ст. «Ариост и Тасс» и Заметки К. Н. Батюшкова на принадлежавшем ему экземпляре «Gerusalemme Liberata»];
- Корелин М. Торквато Тассо и его век, «Исторический вестник», 1883, NN 7—9; Ла-Барт Ф. де, Беседы по истории всеобщей литературы, ч. I, изд. 2, М., 1914; Овэтт А., Итальянская литература, Гос. изд., М., 1922;
- Каплинский В. Я. Теория эпоса молодого Тассо, «Ученые записки Саратовского гос. им. Н. Г. Чернышевского ун-та», т. VII, вып. III, Саратов, 1929;
- Эйхенгольц М. Пастораль Тассо «Аминта» и феррарский театр в конце XVI века, в кн.: Тассо Т., Аминта, М. — Л., 1937.
- Пильщиков И. А. Батюшков и литература Италии: Филологические разыскания, Под редакцией М. И. Шапира. — Москва: Языки славянской культуры. — 2003. — 314 с. (Philologica russica et speculativa; T. III).
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Istituto dell'Enciclopedia Italiana Enciclopedia Treccani — 1929.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Тассо Торквато // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Encyclopædia Britannica
- ↑ 5,0 5,1 5,2 SNAC — 2010.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 International Music Score Library Project — 2006.
- ↑ J.A. Symonds, El Renacimiento de Italia, FCE, 1977, II, p. 769
- ↑ Cf. les Notes d'édition par Samuel Silvestre de Sacy du Folio 186 publié chez Gallimard, v. Կաղապար:P. et la note 3 Կաղապար:P..
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Նյութեր Վիքիքաղվածքում |
|---|---|
|
Տորկվատո Տասսո Վիքիպահեստում |
- Տորկվատո Տասսոի գործերը «Գուտենբերգ» նախագծում
- Project Gutenberg e-text of Jerusalem Delivered (translated by Edward Fairfax)
- Project Gutenberg e-text of Torquato Tasso by Goethe (գերմ.)
- http://www.museodeitasso.com/
- http://www.sorrentoweb.com/uk/personages/index.htm
- Torquato Tasso – Discorsi dell'arte poetica ed in particolare sopra il poema eroico (Italian)
- Querelle: Torquato Tasso – Querelle.ca is a website devoted to the works of authors contributing to the pro-woman side of the querelle des femmes.
|
|
Նյութեր Վիքիքաղվածքում |
|---|---|
|
|
Torquato Tasso Վիքիպահեստում |
- Генрих Гейне «Смерть Тассо» (статья; разбор трагедии Вильгельма Сметса). Генрих Гейне. Собрание сочинений в десяти томах, М., Государственное издательство художественной литературы, 1958, том V, с.10.
- Gallait, Louis «Tasso in the Prison», 1853
- Richard, Fleury-François «Montaigne and Tasso», 1821
- Portrait of Torquato Tasso, 1590s, unknown master, Italian
- Эжен Делакруа «Tasso in the Madhouse», 1839.
- Эжен Делакруа «Tasso im Irrenhaus», 1824
- Шарль Бодлер. Стихотворение «К картине Эжена Делакруа “Тассо в темнице”»
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
