Վերոնիկա Տուշնովա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վերոնիկա Տուշնովա
Вероника Тушнова
Ծնվել էմարտի 14 (27), 1911 կամ մարտի 27, 1915(1915-03-27)[1]
ԾննդավայրԿազան, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էհուլիսի 7, 1965(1965-07-07)[2][1]
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՎագանկովյան գերեզմանատուն
Մասնագիտությունլեզվաբան, բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, գրող և բժիշկ
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունԿազանի Դաշնային համալսարան և Փորձարարական բժշկության ինստիտուտ

Վերոնիկա Միխայլովնա Տուշնովա (ռուս.՝ Вероника Михайловна Тушнова, 14 (27) մարտի, 1911, Կազան – 7 հուլիսի, 1965, Մոսկվա, ՌՍՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս խորհրդային բանաստեղծուհի, որ ստեղծագործել է սիրային քնարերգության ժանրում, թարգմանչուհի, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1946)[3]։ Տուշնովայի բանաստեղծությունների հիման վրա գրվել են մի շարք հայտնի երգեր, ինչպիսիք են՝ «Не отрекаются любя», «А знаешь, всё ещё будет!..», «Сто часов счастья» և այլն։

Ծննդյան տարեթիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերոնիկա Տուշնովայի կենսագրությանը նվիրված մի շարք հոդվածներում ու նրա ինքնակենսագրությունում որպես ծննդյան տարեթիվ նշված է 1915 թվականը։ 1915-1965 թվականները նշված են Վերոնիկա Տուշնովայի՝ Վագանկովյան գերեզմանատանը գտնվող շիրմաքարին. իր մահվանից կարճ ժամանակ առաջ այդպիսի ցանկություն է հայտնել բանստեղծուհին[4][5]։ Սակայն Կազանի Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության թանգարանում պահպանվող նյութերում և 2012 թվականին «Պոեզիայի ոսկե շարքում» (ռուս.՝ «Золотая серия поэзии») հրատարակված Տուշնովայի «Հանուն դրա կարելի է ամեն ինչ տալ» (ռուս.՝ «За это можно всё отдать») ժողովածուում, որը կազմել է բանաստեղծուհու դուստրը՝ Նատալյա Ռոզինսկայան, նշված է, որ Վերոնիկա Տուշնովան ծնվել է 1911 թվականի մարտի 27-ին[6]։ Վերոնիկա Տուշնովայի պոեզիան սիրողների ակումբի անցկացրած ուսումնասիրության արդյունքում գտնվել է գրություն չափաբերական մատյանում 1911 թվականին Տուշնովային կնքելու մասին։ Այդ տարեթիվը հաստատել է նաև բանաստեղծուհու դուստրը՝ Ն. Ռոզինսկայան[5]։ Տուշնովայի՝ 1911 թվականին ծնված լինելու փաստն ապացուցվում է նաև այն հանգամանքով, որ նա 1928 թվականին ավարտել է դպրոցը և նույն թվականին ընդունվել Կազանի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ, ինչը անհնար կլիներ 13 տարեկան հասակում։

2011 թվականին Ռուսաստանի մի շարք քաղաքներում անցկացվել են հոբելյանական գրական միջոցառումներ՝ նվիրված Վերոնիկա Տուշնովայի ծննդյան հարյուրամյակին[5][7][8][9][10][11]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերոնիկա Տուշնովան ծնվել է գիտնական, Կազանի անասնաբուժական ինստիտուտի պրոֆեսոր Միխայիլ Տուշնովի (1879-1935) ընտանիքում։ Մայրը՝ Ալեքսանդրա Գեորգիևնա Պոստնիկովան, եղել է Բեստուժևյան կանացի բարձրագույն դասընթացների շրջանավարտ։ Կազանում ընտանիքն ապրել է Մեծ Կազանյան (ներկայում՝ Բոլշայա Կրասնայա) փողոցում գտնվող տանը, ապա Միսլավսկու փողոցում։ Ամառն անցկացրել են Վոլգայի ափին՝ Շալանգայում։ Մանկությունից հետաքրքրվել է կենդանիներով ու ծաղիկներով։

1928 թվականին Վերոնիկա Տուշնովան ավարտել է Կազանի լավագույն դպրոցներից մեկը՝ Ա. Ռադիշչևի անվան № 14 օտար լեզուների խորացված ուսուցմամբ դպրոցը, լավ խոսել է անգլերեն և ֆրանսերեն։ Վերոնիկա Տուշնովայի գրական շնորհն առաջին անգամ նկատել է գրականության ուսուցիչ Բորիս Նիկոլաևիչ Սկվորցովը, ով բազմիցս աղջկա շարադրությունները բարձրաձայն կարդացել է որպես օրինակելի։ Դպրոցն ավարտելուց հետո Տուշնովան հոր պնդմամբ ընդունվել է Կազանի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ։ Բանաստեղծուհու կենսագիրները հատուկ նշում են նրա հոր տիրական ու բռնակալական բնավորությունը. ընտանիքում բոլորը ենթարկվել են նրա կամքին ու ցանկություններին[12]։

1931 թվականին Տուշնովայի հայրը տեղափոխվել է աշխատելու Փորձարարական բժշկության համամիութենական ինստիտուտում, և ընտանիքը Կազանից տեղափոխվել է Լենինգրադ, որտեղ Տուշնովան շարունակել է կրթությունը բժշկական ինստիտուտում։ Հետագայում նա ընդունվել է Փորձարարական բժշկության համամիութենական ինստիտուտի հյուսվածաբանության ֆակուլտետին կից ասպիրանտուրա։ Լենինգրադում Վերոնիկա Տուշնովան զբաղվել է գեղանկարչությամբ, և այդ ժամանակ է սկսել է լուրջ հետաքրքրվել պոեզիայով։ 1938 թվականին Տուշնովան ամուսնացել է բժիշկ-հոգեբույժ Յուրի Ռոզինսկու հետ։ Նույն թվականին հրատարակվել են նրա առաջին բանաստեղծությունները։

1941 թվականին Վերոնիկա Տուշնովան իր բանաստեղծությունները կարդացած Վերա Ինբերի խորհրդով ընդունվում է Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ։ Սակայն սկսված Հայրենական մեծ պատերազմի պատճառով Տուշնովան մոր ու փոքր դստեր՝ Նատաշայի հետ էվակուացվում է Կազան, որտեղ աշխատել է որպես Կարմիր բանակի վիրավոր մարտիկների նյարդավիրահատական հիվանդանոցի պալատային բժիշկ։ Երկու տարի անց՝ 1943 թվականին փետրվարին, Տուշնովան վերադարձել է Մոսկվա, որպես բժիշկ-օրդինատոր աշխատել հիվանդանոցում։ Բաժանվել է առաջին ամուսնուց։

1944 թվականին «Новый мир» պարբերականում տպագրվում է Տուշնովայի «Վիրաբույժ» բանաստեղծությունը՝ նվիրված փորձառու վիրաբույժ Ն. Չիստյակովին, ով նրա հետ աշխատում էր նույն հիվանդանոցում։ Նույն 1944 թվականին «Կոմսոմոլսկայա պրավդայում» տպագրվում է «Բանաստեղծություններ դստեր մասին» շարքը, որ լայն արձագանք է գտնում ընթերցողների շրջանում։

Վերոնիկա Տուշնովայի բանաստեղծությունների ու պոեմների առաջին ժողովածուն եղել է «Առաջին գիրքը» (ռուս.՝ «Первая книга», 1945), որ լույս է տեսել «Молодая гвардия» հրատարակչությունում։ Տուշնովայի ստեղծագործությամբ հիացած է եղել հայտնի դերասան Վասիլի Կաչալովը, որը, ըստ բանաստեղծուհու կենսագիր Վ. Վիլենկինի, տնեցիների ու հյուրերի համար շատ էր կարդում Վերոնիկայի բանաստեղծություններից[13]։

1947 թվականին Վերոնիկա Տուշնովան մասնակցել է Երիտասարդ գրողների համամիութենական առաջին խորհրդակցությանը։

Տուշնովայի ստեղծագործությունների երկրորդ ժողովածուն՝ «Ուղիներ-ճանապարհներ» գիրքը, լույս է տեսել առաջինից ինը տարի անց՝ 1954 թվականին։ Բանաստեղծուհու քնարականության սուր զգացումն իր արտահայտությունն է գտել կյանքի վերջին տարիներին հրատարակված ժողովածուներում՝ «Սրտի հիշողություն» (ռուս.՝ «Память сердца», 1958), «Երջանկության հարյուր ժամ» (ռուս.՝ «Сто часов счастья», 1965) և այլն, որոնցում նա խորհում է վեհ սիրո, մարդկային հարաբերությունների մասին։

Տուշնովան վարել է ստեղծագործական սեմինար Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտում[12]։ Որպես գրախոս աշխատել է «Художественная литература» հրատարակչությունում, թերթում աշխատել է որպես ակնարկագիր, բենգալիից (տողատակային թարգմանություններից) թարգմանել է Ռաբինդրանաթ Թագորի ստեղծագործություններից[3]։ Վերոնիկա Տուշնովան համագործակցային ու մտերիմ հարաբերություններով կապված է եղել սերբ բանաստեղծուհի Դեսանկա Մաքսիմովիչի հետ, ում նվիրել է բանաստեղծությունների։ Թաթարերենից թարգմանել է Գաբդուլլա Տուկայի ստեղծագործությունները։

Հետաքրքրություն են ներկայացնում Վիկտորյա Տուշնովայի այն բանաստեղծությունները, որ գրվել են հայրենի երկրում կատարած ճանապարհորդությունների մոտիվներով և ներկայացնում են ժողովրդի ժամանակակից առօրյան և օդանավակայաններում, կայարաններում ու գնացքներում տիրող մթնոլորտը։ Ճանապարհներին բանաստեղծուհու ունեցած մտորումները, դիտարկումներն ու ապրումները միահյուսված են քնարական ու սիրային սյուժեների հետ[14]։

Վերոնիկա Տուշնովայի ամենահայտնի բանաստեղծությունն է՝ «Չեն հրաժարվում սիրելով» (ռուս.՝ «Не отрекаются, любя»[15], գրվել է 1944 թվականին[16]): Մարկ Մինկովը բանաստեղծության հիման վրա գրել է երգ, որն առաջին անգամ հնչել է 1976 թվականին Մոսկվայի Ա. Պուշկինի անվան թատրոնում բեմադրված ներկայացման ժամանակ, սակայն հիթ է դարձել 1977 թվականին Ալլա Պուգաչովայի կատարմամբ։ Հետագա տասնամյակների ընթացքում այն շարունակում է մեծ ժողովրդականություն վայելել ունկնդիրների շրջանում։ Ալլա Պուգաչովան հետագայում այն կոչել է իր երգացանկի գլխավոր երգը և խոստովանել, որ կատարման ժամանակ իր աչքերն արցունքով են լցվում։ Ինչպես նաև ասել է, որ այդ հրաշքի համար կարելի է տալ Նոբելյան մրցանակ[14]։

1965 թվականի գարնանը Վերոնիկա Տուշնովան ծանր հիվանդացել է ու տեղափոխվել հիվանդանոց։ Մահացել է քաղցկեղից 1965 թվականի հուլիսի 7-ին Մոսկվայում։ Թաղված է Վագանկովյան գերեզմանատանը՝ ծնողների կողքին[4][17]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերոնիկա Տուշնովան ամուսնացած է եղել երկու անգամ։ Առաջին ամուսնուց՝ բժիշկ-հոգեբույժ Յուրի Ռոզինսկուց նա ուներ մեկ դուստր՝ Նատալյա Ռոզինսկայան (բանասեր)։ Թոռները՝ Նատալյա Պելեխացկայա («Русское Радио»-ի թղթակից) և Միխայիլ Լոգինով («Профиль» ամսագրի գլխավոր խմբագիր)։

Տուշնովայի երկրորդ ամուսինը եղել է (1950-ական թվականների սկզբից) գրականագետ, «Детский мир» հրատարակչության գլխավոր խմբագիր Յուրի Պավլովիչ Տիմոֆեևը։ Նրանք միասին ապրել են տասը տարի։

Իր կյանքի վերջին տարիներին Վերոնիկա Տուշնովան սիրահարված է եղել բանաստեղծ Ալեքսանդր Յաշինին, ինչը մեծ ազդեցություն է թողել նրա ստեղծագործության վրա։ Սակայն Յաշինը չի ցանկացել հեռանալ ընտանիքից (նա ունեցել է չորս երեխա[14]։ Նրանց վերջին հանդիպումը տեղի է ունեցել հիվանդանոցում, երբ Տուշնովան արդեն մահվան մահճում էր[12]։ Ալեքսանդր Յաշինը մահացել է երեք տարի հետո նույնպես քաղցկեղից։

Վերոնիկա Տոշնովայի վերջին գիրքը՝ «Երջանկության հարյուր ժամ», այդ սիրո օրագիրն է, որը գրելու ժամանակ բանստեղծուհին արդեն ծանր հիվանդ էր։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերոնիկա Տուշնովայի կյանքին ու ստեղծագործությանն է նվիրված Լև Աննինսկու «Դարանակալ գունդ» (ռուս.՝ «Засадный полк», 2008) հեղինակային հաղորդումը «Կուլտուրա» հեռուստաալիքով[18]։

Արվեստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտրյալ ժողովածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Առաջին գիրք (ռուս.՝ Первая книга, 1945)
  • Ուղիներ-ճանապարհներ (ռուս.՝ Пути-дороги, 1954)
  • Ճանապարհ դեպի Կլուխոր (ռուս.՝ Дорога на Клухор, 1956)
  • Սրտի հիշողություն (ռուս.՝ Память сердца, 1958)
  • Երկրորդ շնչառություն (ռուս.՝ Второе дыхание, 1961)
  • Քնարերգություն (ռուս.՝ Лирика, 1963, 1969)
  • Երջանկության հարյուր ժամ (Сто часов счастья, 1965)
  • Բանաստեղծություններ (ռուս.՝ Стихи, 1969)

Երգեր Վերոնիկա Տուշնովայի բանաստեղծությունների հիման վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • А знаешь, всё ещё будет!.. (երաժշտ.՝ Մարկ Մինկովի), կատարող՝ Ալլա Պուգաչովա և Քրիստինա Օրբակայտե
  • Вспоминай меня («Я прощаюсь с тобою…») (երաժշտ.՝ Վյաչեսլավ Դոբրինինի), կատարող՝ Սոֆյա Ռոտարու, Ալլա Պուգաչովա, Իրինա Ալլեգրովա
  • Не отрекаются, любя (երաժշտ.՝ Մարկ Մինկովի, առաջին անգամ երգը հնչել է Ա. Պուշկինի անվան թատրոնի դրամատիկական դերասանուհու կատարմամբ Ա. Խմելիկի պիեսի հիման վրա բեմադրված «Տղամարդի՛կ, կրեք տղամարդկանց գլխարկներ» (ռուս.՝ «Мужчины, носите мужские шляпы», 1976) ներկայացման մեջ, որի երաժշտության հեղինակն է եղել Մ. Մինկովը), կատարող՝ Ալեքսանդր Գրադսկի, Ալլա Պուգաչովա, Լյուդմիլա Արտյոմենկո[19], Տատյանա Բուլանովա (Հին երգեր գլխավորի մասին 3), Դիմա Բիլան
  • Миллион лет до нашей эры (երաժշտ.՝ Դավիթ Տուխմանովի), կատարող՝ Դավիթ Տուխմանով և «Մոսկվա» խումբ («НЛО» ալբոմ)
  • Напутствие («Ну что же, можешь покинуть…») (երաժշտ.՝ Եվգենի Արտամոնովի), կատարող՝ Լիլիա Տոլմաչյովա
  • Ну, пожалуйста! (երաժշտ.՝ Ալեքսանդր Դուլովի), կատարող՝ Ալեքսանդր Դուլով, Գալինա Խոմչիկ և Ելենա Ֆրոլովա
  • Сколько дней (երաժշտ.՝ Լուիզա Խմելնիցկայայի), կատարող՝ Իննա Ռազումիխինա
  • Сто часов счастья (երաժշտ.՝ Կոնստանտին Օրբելյանի), կատարող՝ Ալլա Պուգաչովա, Իրինա Օտիևա, Էռնա Յուզբաշյան, Թամարա Գվերցիթելի
  • Бессонница (երաժշտ.՝ Դավիթ Տուխմանովի), կատարող՝ Սոֆյա Ռոտարու
  • Без обещаний жизнь печальней (երաժշտ.՝ Նիկիտա Յանոշչուկի, կ/ֆ «Սովորեցնում եմ կիթառ նվագել»), կատարող՝ Ալինա Սերգեևա
  • И никто не знает (երաժշտ.՝ Դավիթ Տուխմանովի), կատարող՝ Վալենտինա Տոլկունովա

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 527—529. — ISBN 5-94848-307-X
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Вероника Тушнова. Тушнова Вероника Михайловна
  4. ↑ 4,0 4,1 Могилы знаменитостей. Тушнова Вероника Михайловна (1915—1965)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Год Тушновой (Вера Третьякова) / Проза.ру — национальный сервер современной прозы
  6. ↑ Вероника Тушнова За это можно всё отдать / сост. Н. Ю. Розинская. — М.: Эксмо, 2012. — С. 5. — 384 с. — ISBN 978-5-699-47055-6
  7. ↑ http://www.kazalmanah.ru/nomer7/181.pdf
  8. ↑ «Вероника Михайловна Тушнова | Art16.ru — Культура и Искусство в Татарстане». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  9. ↑ «Зимний бал поэзии | Казанский государственный медицинский университет». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 6-ին.
  10. ↑ ТОУНБ им. А. С. ПушкинаВечер к 100-летию Вероники Тушновой
  11. ↑ «…В крайнем страдании и острейшем счастье»: юбилей поэта Вероники Тушновой
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Тушнова, Вероника Тушнова
  13. ↑ Вероника Тушнова За это можно всё отдать / сост. Н. Ю. Розинская. — М.: «Эксмо», 2012. — С. 5-10. — 384 с. — ISBN 978-5-699-47055-6
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «И вот ты купе закрываешь…»
  15. ↑ Вероника Тушнова. Стихи
  16. ↑ Стихи Вероники Тушновой на сайте Tushnova.ouc.ru/
  17. ↑ Всё кратко.ру — Тушнова В. М. — Биография кратко. Тушнова Вероника Михайловна- краткая биография писателя
  18. ↑ «anninsky.ru: Лев Аннинский. Вероника Тушнова. «Не отрекаются, любя»». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  19. ↑ «Всесоюзный телевизионный конкурс молодых исполнителей эстрадной песни «С песней по жизни» (1977, «Мелодия» С60 08843-4, LP (1)». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 31-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վերոնիկա_Տուշնովա&oldid=9457973» էջից