Jump to content

Սոֆյա Կովալևսկայա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Ս. Կովալևսկայաից)
Սոֆյա Կովալևսկայա
Софья Ковалевская
Ծնվել էհունվարի 3 (15), 1850[1]
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2][3][4][…]
Մահացել էփետրվարի 10, 1891(1891-02-10)[3][5][6][…] (41 տարեկան)
Հեդվիգ Էլեոնորա, Շվեդիա[6][7]
բնական մահով
ԳերեզմանՀյուսիսային գերեզմանատուն[8][9][10]
Բնակության վայր(եր)Մոսկվա և Ստոկհոլմ
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  Շվեդիա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, վիպասան, համալսարանի դասախոս, կոմունար և գրող
Հաստատություն(ներ)Ստոկհոլմի համալսարան[3]
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկա[11], մեխանիկա[11], դիֆերենցիալ հաշիվ, մաթեմատիկական անալիզ, մաթեմատիկական ֆիզիկայի հավասարումներ և գրականություն[11]
ԱնդամակցությունՍանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԳյոթինգենի համալսարան (1874), Ստոկհոլմի համալսարան, Հայդելբերգի համալսարան[3], HU Berlin և Miguel Hernández University of Elche?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[12][11][13], գերմաներեն[11], շվեդերեն[11] և ֆրանսերեն[11]
Գիտական ղեկավարԿառլ Վայերշտրաս
Եղել է գիտական ղեկավարEmil Stenberg?[14]
Պարգևներ
Ակադեմիական արմավենիներ շքանշանի ասպետ
Ամուսին(ներ)Վլադիմիր Կովալևսկի[15][4][3][…]
Երեխա(ներ)Sofia Kovalevskaya?[16]
ՀայրՎասիլի Կորվին-Կրուկովսկի[4]
ՄայրYelizaveta Korvin-Krukovskaya?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Sofia Kovalevskaya Վիքիպահեստում

Սոֆյա Վասիլիևնա Կովալևսկայա (ռուս.՝ Софья Васильевна Ковалевская, հունվարի 3 (15), 1850[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2][3][4][…] - փետրվարի 10, 1891(1891-02-10)[3][5][6][…], Հեդվիգ Էլեոնորա, Շվեդիա[6][7]), ռուս մաթեմատիկոս, արձակագիր և հրապարակախոս, Ռուսաստանի և Հյուսիսային Եվրոպայի պատմության մեջ առաջին դասավանդող կին-պրոֆեսոր, Պետերբուրգի ԳԱ թղթակից անդամ (1889 թ.)։ Սոֆյա Կովալևսկայայի ուսուցիչներից մեկն էր հայտնի գերմանացի մաթեմատիկոս Կարլ Վեյերշտրասը։

Ռուսաստանում գիտությամբ զբաղվելու և դասավանդելու հնարավորություն չունենալով (կանանց մուտքը համալսարան արգելվում էր) մեկնել է արտասահման։ 1884 թ.-ից՝ Ստոկհոլմի համալսարանի մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են դիֆերենցիալ հավասարումներին, անալիտիկ ֆունկցիաներին, մեխանիկային (անշարժ կետի շուրջը պինդ մարմնի պտտման ուսումնասիրություն) և աստղագիտությանը (Սատուրնի օղակի ձևի մասին)։

Հեղինակ է գեղարվեստական մի շարք գործերի՝ «Նիհիլիստուհին» (1891), «Մանկության հիշողություններ» (1890) և այլն։

Գրականություն Ս. Կովալևսկայայի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Полубаринова-Кочина П. Я. Софья Васильевна Ковалевская. 1850-1891։ Её жизнь и деятельность. Гостехиздат, 1955.(Люди русской науки).
  • Малинин В. В. Софья Ковалевская - женщина-математик. Её жизнь и учёная деятельность. - ЦИТ СГГА, 2004.
  • Սաղաթելյան Վ. Վ., Տաղանդավոր կին մաթեմատիկոսը, Ե., 1952։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Большая российская энциклопедия (ռուս.)М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  2. 2,0 2,1 2,2 Ковалевская Софья Васильевна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 12 : Кварнер — Конгур. — С. 356.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Ковалевская, Софья Васильевна (ռուս.) // Русский биографический словарьСПб.: 1903. — Т. 9. — С. 20—21.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Ковалевская, Софья Васильевна (ռուս.) // Энциклопедический словарьСПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 499—500.
  5. 5,0 5,1 5,2 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Sonja Kovalevsky (շվեդերեն) — 1917.
  7. 7,0 7,1 7,2 Hedvig Eleonora kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0006/F I/14 (1890-1893), bildid: 00012484_00072 — P. 73.
  8. Kowalevski, SOPHIESvenskagravar.se.
  9. Sten nr 587 – Sophie KowalevskiNorra begravningsplatsen.se.
  10. KULTURGRAVAR.SE STOCKHOLMS LÄN Norra begravningsplatsen Solna sydvästra delen Sonja Kovalevskykulturgravar.se.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  12. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  13. CONOR.Sl
  14. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. Б. П. Ковалевский, Владимир Онуфриевич (ռուս.) // Энциклопедический словарьСПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 501.
  16. Swedish Census 1890 (շվեդերեն)Riksarkivet.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոֆյա Կովալևսկայա» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 625