«Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Jump to navigation Jump to search

Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց (խմբագրել)

19:55, 27 Օգոստոսի 2011-ի տարբերակ

Ավելացվել է 829 բայտ ,  10 տարի առաջ
Առանց խմբագրման ամփոփման
No edit summary
No edit summary
'''Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոցըդպրոց''', բացվելմիջնակարգ ուսումնական հաստատություն [[Շուշի]]ում` 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է [[1838]]-ի [[հունիսի 221920]]-ին։ թթ.։
 
==Պատմական ակնարկ==
«Դա աղքատության մեջ ծնված մի փոքրիկ հիմնարկություն էր» ([[Լեո]])։ Սկզբում ունեցել է մոտ քսան աշակերտ։ Առաջին ուսուցիչները հանձն են առել այնտեղ պարապել առանց վարձատրության։ Անցել են հայոց լեզու, ռուսաց լեզու, [[պարսկերեն]], [[թվաբանություն]], «օրենք աստվածային», «սրբազան պատմություն» և [[երգեցողություն]]։
Բացվել է [[1838]]-ի [[հունիսի 22]]-ին։
 
[[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] կարգադրությամբ [[1852]]-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց`անց՝ [[1855]]-ի նոյեմբերին։ [[1860]]-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։
 
Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի|Մաթեոս կաթողիկոսը]], շուշեցիների խնդրանքով, 1863-ին դպրոցի տեսուչ է նշանակում [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում տարիներ առաջ հռչակված [[Պետրոս Շանշյան]]ին։ Վերջինիս օգնականն է եղել [[Պերճ Պռոշյան]]ը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան` իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ [[Եղիշե]]ի անունով։▼
1860-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։
 
1877-78 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում [[Երևան]]ում հրատարակվող «[[Պսակ]]» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ [[Վասակ Պապաջանյան]]ը։▼
▲Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ Մաթեոս կաթողիկոսը, շուշեցիների խնդրանքով, 1863-ին դպրոցի տեսուչ է նշանակում [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում տարիներ առաջ հռչակված [[Պետրոս Շանշյան]]ին։ Վերջինիս օգնականն է եղել [[Պերճ Պռոշյան]]ը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։
 
1903-ին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905-ի աշնանը։ Այն ավելի բարկարգ տեսք է ստանում 1908-10 թվերին` տեսուչ [[Ավետիք Տեր-Պողոսյան]]ի օրոք և նրա ջանքերով։<ref>{{cite book|author=Ս. Կ. Խուդոյան|title=Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1987|page=էջ 370-374}}</ref>։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը [[1920]] թ.։▼
Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան` իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «''Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց''»` 5-րդ դարի պատմիչ [[Եղիշե]]ի անունով։
 
== Աշխակերտների քանակը ==
Այս դպրոցում է աշխատել նաև «[[Հայկական աշխարհ]]» ամսագրի խմբագիր [[Խորեն Ստեփանե]]ն։ Նրա տեսչությունը տևել է ընդամենը մեկ տարի։
* 1838 թ. — 20<ref>Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «[http://www.artsakank.com.cy/am/news/armenian/2010/shushi-school-opens-in-nineteen-thirty-eight 22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը]»</ref>
* 1970 թ. — 158
* 1893 թ. — 492
* 1909 թ. — 374
 
== Հայտնի դասավանդողներ==
▲1877-78 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում [[Երևան]]ում հրատարակվող «[[Պսակ]]» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ [[Վասակ Պապաջանյան]]ը։
* [[Պետրոս Շանշյան]]
* [[Պերճ Պռոշյան]]
* [[Խորեն Ստեփանե]]
* [[Ղազարոս Աղայան]] (1881-1882)
* [[Սեդրակ Մանդինյան]]
* [[Սահակ Մանվելյան]]
 
[[Պատկեր:Aram Manoogian.gif|thumb|100px|Արամ Մանուկյան]]
Շուշու թեմականում կարճատև, բայց բեղմնավոր գործունեություն է ունեցել հայ ականավոր մանկավարժ [[Սեդրակ Մանդինյան]]ը։ Նրա շնորհիվ առաջին անգամ թեմականում ավանդվել է [[մանկավարժություն]], իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։▼
[[Պատկեր:GareginHovsepyan.jpg|thumb|100px|Գարեգին Ա Հովսեփյան]]
[[Պատկեր:Akhajanian.jpg|thumb|100px|Ստեփան Աղաջանյան]]
 
== Առարկաներ ==
1881-82-ին թեմականում ուսուցչի, ապա նաև տեսչի պաշտոն է վարել [[Ղազարոս Աղայան]]ը։
 
▲ՇուշուԴասավանդվել թեմականումեն կարճատև[[հայոց լեզու]], բայց[[ռուսաց բեղմնավորլեզու]], գործունեություն[[պարսկերեն]], է[[թվաբանություն]], ունեցել[[կրոն]], հայ[[պատմություն]] ականավորև մանկավարժ[[երգեցողություն]]։ [[Սեդրակ Մանդինյան]]ը։ Նրա շնորհիվ, առաջին անգամ թեմականում ավանդվելդասավանդել է [[մանկավարժություն]], իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։
▲1903-ին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905-ի աշնանը։ Այն ավելի բարկարգ տեսք է ստանում 1908-10 թվերին` տեսուչ [[Ավետիք Տեր-Պողոսյան]]ի օրոք և նրա ջանքերով։<ref>{{cite book|author=Ս. Կ. Խուդոյան|title=Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1987|page=էջ 370-374}}</ref>
 
== Հայտնի աշակերտներ==
== Գրականություն ==▼
 
* [[Արամ Մանուկյան]]
==== Գրքեր ====
* [[Արշակ Աթայան]]
* [[Բախշի Իշխանյան]]
* [[Գարեգին Ա Հովսեփյան]]
* [[Գրիգոր Ներսիսյան]]
* [[Լեո]]
* [[Հակոբ Խանլարյան]]
* [[Հակոբ Հովհաննիսյան]]
* [[Մուրացան]]
* [[Նիկոլ Դուման]]
* [[Սողոմոն Մելիք-Շահնազարյանց]]
* [[Ստեփան Աղաջանյան]]
* [[Վաղարշ Վաղարշյան]]
* [[Վարդան Աբովյան]]
* [[Տմբլաչի Խաչան]]
 
==Հղումներ==
▲==== Գրականություն ====
* Լեո, «Պատմություն Ղարաբաղի հայոց թեմական հոգևոր դպրոցի - 1838-1913», Թիֆլիզ, 1914, 692 էջ։
* Մ. Հ. Սանթրոսյան, «Արևելահայ դպրոցը 19-րդ դարի առաջին կեսին», էջ 412-418։
 
==== Մամուլ ====
* «Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։ 1873, Ը. էջ 310-312։ 1888, Թ. էջ 866-885։ 1893, էջ 866-885։▼
* «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։ 1909, թիվ 6-7, էջ 149։ 1913, թիվ 4, էջ 52-64։ 1913, թիվ 5, էջ 63-72։ 1913, թիվ 6, էջ 61-63։ 1913, թիվ 7, էջ 11-18։
 
== {{Աղբյուրներ ==}}▼
▲* «Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։
* «Արարատ», 1873, Ը. էջ 310-312։
* «Արարատ», 1888, Թ. էջ 866-885։
* «Արարատ», 1893, էջ 866-885։
* «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։
* «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 6-7, էջ 149։
* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 4, էջ 52-64։
* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 5, էջ 63-72։
* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 6, էջ 61-63։
* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 7, էջ 11-18։
 
▲== Աղբյուրներ ==
{{Reflist}}
 
[[Կատեգորիա:Շուշիի հայկական դպրոցներ]]
Vacio
26 700

edits

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սպասարկող:MobileDiff/533040» էջից

Նավարկման ցանկ