Ռեդուտ (ամրաշինություն)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռեդուտ
Նկարագրություն
 Redoubts Վիքիպահեստում

Ռեդուտ (Redoubt, պատմականորեն redout )[1][2], դաշտային հողե ամրություն, ամրոց կամ ամրոցային համակարգ, որը սովորաբար ամրոցից դուրս կառուցված, ամրոցից մեծ` 60-120° անկյունային ճակատներով փակ պաշտպանական տեղանք է ներառում, և սովորաբար հիմնված է հողային աշխատանքների վրա, թեև որոշները կառուցվել են քարից կամ աղյուսից[3]։ Այն նախատեսված է հիմնական պաշտպանական գծից դուրս գտնվող զինվորներին պաշտպանելու համար և կարող է լինել մշտական կառույց կամ շտապ կառուցված ժամանակավոր ամրություն։ Բառը նշանակում է «նահանջի վայր»[2]։

Ռեդուտները գաղութատիրության ժամանակաշրջանում եվրոպական կայսրությունների մեծ մասի ռազմական ռազմավարության բաղադրիչն են եղել, հատկապես 17-րդ դարում տարածված Վոուբանի ոճի ամրոցների արտաքին աշխատանքներում, թեև ռեդուտ հասկացությունը գոյություն է ունեցել միջնադարյան ժամանակներից։ Ռեդուտը տարբերվում է ռեդանից նրանով, որ ռեդան ֆորտիֆիկացիան բաց է հետևի մասում, մինչդեռ ռեդուտը համարվում է փակ ֆորտիֆիկացիա[4]։

Պատմականորեն կարևոր ռեդուտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիական քաղաքացիական պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դևոնշիր կոմսության ռեդուտի նկարազարդումը, Բերմուդներ, 1614 թվական

Անգլիական քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ հաճախ կառուցվել են ռեդուպներ՝ հին ամրություններն այդ ժամանակաշրջանի ավելի արդյունավետ հրետանուց պաշտպանելու համար։ Հաճախ հնագույն ամրությունների մոտ կային փոքր բլուրներ, որոնք նայում էին պաշտպանություններին, սակայն նախորդ դարերում սպառնալիք լինելու համար դրանք չափազանց հեռու էին ամրություններից։ Վուսթերից ոչ հեռու գտնվող փոքրիկ բլուրը պատերազմում օգտագործվել է որպես հրետանային հարթակ կլոր գլուխներ (roundheads) կոչվող խորհրդարանականների կողմից, երբ նրանք հաջողությամբ պաշարեցին Վուսթերը 1646 թվականին[5]։ 1651 թվականին Վուսթերի ճակատամարտից առաջ բլուրը ռոյալիստների կողմից վերածվել է ռեդուտի (որի մնացորդներն այսօր կարելի է տեսնել Ֆորտ Ռոյալ Հիլ Պարկում)[6]։

Ճակատամարտի ընթացքում խորհրդարանականները գրավեցին ռեդուտը և զենքերը ուղղեցին Վուսթերի վրա։ Դրանով նրանք անտանելի դարձրին քաղաքի պաշտպանությունը։ Այդ գործողությունն արդյունավետորեն ավարտեց ճակատամարտը, որը Անգլիայի քաղաքացիական պատերազմի վերջինն էր։

Մալթա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վանդոմի աշտարակ Մարսաքսլոկում` Մալթայում պահպանված միակ զբոսաշրջային ռեդուտն է:

1715 թվականից սկսած Սուրբ Հովհաննեսի հիվանդախնամների միաբանությունը Մալթայում կառուցել է մի շարք ռեդուպներ` որպես կղզիների ափամերձ ամրությունները բարելավելու ջանքերի մի մաս։ Դրանք կառուցվել են ծովախորշերի մեջտեղում, որպեսզի թույլ չտան թշնամու ուժերին իջնել և շրջանցել առափնյա հրետանային մարտկոցները[7]։

Ռեդուտների դիզայնի վրա ազդել են ֆրանսիական գաղութներում կառուցվածները։ Ընդհանուր առմամբ կառուցվել են տասնմեկ հնգանկյուն նմանակներ և մի քանի կիսաշրջանաձև կամ ուղղանկյուն։ Ռեդուտի մեծ մասը քանդվել է տարիների ընթացքում, բայց մի քանիսը դեռ պահպանվել են, ինչպիսիք են Briconet, Saint George և Ximenes ռեդուտները[8]։

Կառուցվել են նաև չորս շուրջռեդուտներ: Սրանք աշտարակի տեսքով կառուցված ռեդուտներ էին` մուշկետային հրակնատների շարքերով։ Երեքը Մարսաշլոկ ծովածոցի շրջակայքում էր, իսկ մեկը գտնվում էր Գոցո կղզու Մարսալֆորն քաղաքում։ Միակ աշտարակը, որը դեռ գոյություն ունի Մարսաշլոկում, Վանդոմ աշտարակն է[9]։

1798-1800 թվականներին Մալթայի պաշարման ժամանակ մալթացի ապստամբները կառուցել են մի շարք ֆորտիֆիկացիաներ` ֆրանսիական դիրքերը ռմբակոծելու և հնարավոր հակահարձակումը հետ մղելու համար։ Ամրացումների մեծ մասը հրետանային մարտկոցներ էին, բայց կառուցվել են նաև առնվազն երկու ռեդուտ՝ Windmill և Żabbar ռեդուտները։ 1799 թվականին բրիտանական ուժերը Մալթայում կառուցել են նաև San Rocco և San Lucian ռեդուտները։ Ֆրանսիական շրջափակումից ոչ մի ռեդուտ առ այսօր չի պահպանվել[10]։

19-րդ դարի վերջում բրիտանացիները ռեդուտ են կառուցել Fomm ir-Riħ ծոցի մոտ` որպես Վիկտորիայի գծերի (Victoria Lines)[11] մի մաս[12]։

Այլ կարևոր ռեդուտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1916 թվականի հուլիսի 1-ին Hawthorn Ridge ռեդուտի տակ գտնվող հանքի պայթյունից հետո

1776 թվականին Ամերիկյան հեղափոխության ընթացքում, Հյուսիսային Ամերիկայում անկախության պատերազմի ժամանակ ներկայիս Վեսթ Փոյնթ ռազմական ակադեմիայի (Նյու Յորք) վայրում կառուցվել են մի քանի ռեդուտներ, ամրոցներ, ինչպես նաև Մեծ շղթա` յուրաքանչյուրն ավելի քան 100 ֆունտ կշռող օղակներով, որոնք մայրցամաքային բանակի ռազմական ինժեներներն անցկացրել էին Հուդզոն գետի վրայով։ Վեստ Փոինթ պաշտպանական համակարգի նպատակն էր թույլ չտալ, որ բրիտանական բանակը և թագավորական նավատորմը վերահսկողություն ստանան Հուդզոնի վրա և բաժանեն Նոր Անգլիան (ԱՄՆ) միջատլանտյան և հարավային նահանգներից։ Շղթան փակել էր գետը, ամրոցները դիրքավորվել էին, որ կրակեին շղթային մոտենալ փորձող նավերի վրա, իսկ ծայրամասային ռեդուտները հարմարեցված էին Վեսթ Փոյնթ տանող ցամաքային ուղիները պաշտպանելու համար[13]։

Օրինակներ, որտեղ ռեդուտները վճռորոշ դեր են խաղացել ռազմական պատմության մեջ.

Հարվիք նավահանգստի ռեդուտի տեսքը վերևից, Էսսեքս
Վերկորի լեռնազանգվածը Ֆրանսիայում (Ռոն-Ալպեր)

Ազգային ռեդուտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազգային ռեդուտը մի տարածք է, որտեղ կարող են հետ քաշվել ազգի մնացորդային ուժերը, եթե հիմնական ճակատամարտը պարտված է, կամ նախապես, եթե պարտությունն անխուսափելի է համարվում։ Սովորաբար մի շրջան ընտրվում է պաշտպանությանը նպաստող աշխարհագրությամբ, ինչպիսին է լեռնային տարածքը կամ թերակղզին, որպեսզի գործի որպես վերջնական պահող՝ պահպանելու ազգային անկախությունը հակամարտության ընթացքում։

Գերմանիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալպյան ամրոցը (գերմ.՝ Alpenfestung) Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ազգային ռեդուտ էր, որը ծրագրել էր Հայնրիխ Հիմլերը 1943 թվականի նոյեմբեր/դեկտեմբերին[16], որպեսզի Գերմանիայի կառավարությունը և զինված ուժերը նահանջեն «հարավային Բավարիայից արևմտյան Ավստրիայից մինչև հյուսիսային Իտալիա» տարածք[17]։ Ծրագիրը երբեք ամբողջությամբ չի հաստատել Հիտլերը և որևէ լուրջ փորձ չի արվել ծրագիրը գործի դնելու համար։ Այն, այնուամենայնիվ, ծառայել է որպես արդյունավետ քարոզչական գործիք և պատերազմի հնարամտություն հակամարտության վերջին ամիսներին, երբ դաշնակիցների զգալի ռեսուրսները շեղվեցին դեպի հարավ՝ ենթադրյալ կրկնակի գրավման ուղղությամբ։

Ավստրիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սառը պատերազմի ժամանակ Ավստրիան մշակել է նմանատիպ ծրագիր, որը կոչվում էր տարածքի պաշտպանություն (Raumverteidigung): Ծրագիրը հիմնականում ուղղված էր Հունգարիայի և Չեխոսլովակիայի (հետագայում ամբողջ Վարշավայի պայմանագրի) դեմ, բայց այն ներառում էր նաև ՆԱՏՕ-ի ուժերի հարձակման դեմ ծրագրեր։ Ավստրիայի զինված ուժերը նահանջելու էին ալպյան տարածաշրջանում գտնվող առանցքային գոտիներ և պաշտպանելու էին այն։ Նրանք նաև կիրառելու էին պարտիզանական պատերազմ թշնամու գծերի հետևում և կհետաձգեն թշնամու առաջխաղացումը տարածքի անվտանգության գոտիներում[18]։

Շվեյցարիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շվեյցարիայի ազգային ռեդուտը (Schweizer Alpenfestung կամ Réduit suisse) պաշտպանական ծրագիր էր, որը մշակվել էր Շվեյցարիայի կառավարության կողմից Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ պատասխանելու գերմանական հնարավոր ներխուժմանը, որը պլանավորված էր, բայց այդպես էլ չկայացավ։

Ծրագիրը բաղկացած էր երեք փուլից. նախ՝ սահմանին զավթիչ բանակ պահել. երկրորդը, եթե դա չհաջողվի, սկսել ձգձգվող պատերազմ, որը թույլ կտա շվեյցարական զորքերի մեծ մասին նահանջել Շվեյցարական Ալպերում` պաշտպանվող պարագծով. և երրորդ՝ պաշտպանել այդ լեռնային ամրոցը[19]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Browse 1828 => Word REDOUT :: Search the 1828 Noah Webster's Dictionary of the English Language». 1828.mshaffer.com. 2012 թ․ հունիսի 3. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 3-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Online Etymology Dictionary: redoubt». Etymonline.com. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  3. ↑ «Dictionary of Fortifications: Redoubt». Civil War Field Fortifications flair Website. 2005 թ․ սեպտեմբեր. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 19-ին.
  4. ↑ «Field Fortification: On The Trace Of Field Fortifications». Civil War Field Fortifications Website. 2003 թ․ մարտ. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 9-ին.
  5. ↑ «BBC - Hereford and Worcester Features - Battle of Worcester timeline». www.bbc.co.uk. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  6. ↑ Andrew Kelsall Photography (2006 թ․ ապրիլի 30), Sit and feed the ducks, Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 27-ին
  7. ↑ Debono, Charles. «Coastal Redoubts». Mellieha.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 23-ին.
  8. ↑ Spiteri, Stephen C. (2010 թ․ ապրիլի 10). «18th Century Hospitaller Coastal Batteries». MilitaryArchitecture.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 23-ին.
  9. ↑ «Vendôme Tower» (PDF). Mare Nostrum. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 23-ին.
  10. ↑ Spiteri, Stephen C. (2008 թ․ մայիս). «Maltese 'siege' batteries of the blockade 1798–1800» (PDF). Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification (6): 30–46. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 23-ին.
  11. ↑ «The Victoria Lines | Malta British Fortifications». web.archive.org. 2017 թ․ օգոստոսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  12. ↑ Spiteri, Stephen C. «Naxxar and its fortifications». MilitaryArchitecture.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 29-ին.
  13. ↑ Ruppert, Bob (2016 թ․ հունվարի 11). «Redoubt No. 4: Lynchpin of Fortress West Point». Journal of the American Revolution. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 8-ին.
  14. ↑ «' THE CHARGE OF THE LIGHT BRIGADE.|1897-11-04|Flintshire Observer Mining Journal and General Advertiser for the Counties of Flint Denbigh - Welsh Newspapers». newspapers.library.wales (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  15. ↑ «FORTIFICATIONS BUILT BY BELGIUM». www.allec.fr. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  16. ↑ «Nazis Prepared for Five Years Underground Warfare». news.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  17. ↑ «World Battlefronts: BATTLE OF GERMANY: The Man Who Can't Surrender - TIME». web.archive.org. 2012 թ․ հոկտեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  18. ↑ «Austria». web.archive.org. 2009 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  19. ↑ «The 'Réduit', Switzerland's Invasion Survival Plan». Big Think (ամերիկյան անգլերեն). 2010 թ․ հուլիսի 23. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռեդուտ (ամրաշինություն)» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռեդուտ_(ամրաշինություն)&oldid=9773260» էջից