Շահան Նաթալի

Շահան Նաթալի Յակոբ Տէր-Յակոբեան
հասարակական-քաղաքական գործիչ, գրող, փիլիսոփա
Ծնվել է	1884
Ծննդավայր	գ. Հյուսենիկ Խարբերդ (Արևմտյան Հայաստան)
Մահացել է	1983
Մահվան վայր	Մասսաչուսեթս (ԱՄՆ)
Ազգություն	ամերիկահայ
Կրթություն	Բոստոնի համալսարան
Մասնագիտություն	հեղինակ և գրող

Շահան Նաթալի (Յակոբ Տէր-Յակոբեան, (կեղծանունը՝ Նեմեսիս), 1884-1983), հայ հասարակական-քաղաքական գործիչ, գրող և փիլիսոփա։

Կենսագրություն

Շահան Նաթալին ծնվել է Խարբերդի Հյուսենիկ գյուղում (Արևմտյան Հայաստանում) 1884 թվականին։ Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի հայկական դպրոցում։ 1894-1896 թվականների հայկական ջարդերի ժամանակ հայրը, քեռին և մի քանի ազգականներ սպանվում են։ 11-ամյա Հակոբը երեք օր ապաստանում է հարևան հույների մոտ և փրկվում։ Ջարդերից հետո ուրիշ որբերի հետ տեղափոխվում է Կոստանդնուպոլիս՝ Ս. Հովհաննես որբանոց։ Ուսումը շարունակում է այդտեղ։ Հարուստ հայ բարեկամները Նյու Յորքից որդեգրում են նրան և նա մինչև 1900 թվականը ապրում է Նյու Յորքում և սովորում Բերբերյան ակադեմիայում։
1901 թվականին վերադառնում է Խարբերդ դասավանդում եկեղեցուն կից դպրոցում։ 1904 թվականին ընդունվում է Հայ հեղափոխական Դաշնակցության շարքերը։ Նույն տարի մեկնում է ԱՄՆ, որտեղ երեք տարի աշխատում է կոշիկի գործարանում։ 1908 թվականին Սահմանադրության ընդունումից հետո վերադառնում է Թուրքիա։ Սակայն 1909 թվականի ապրիլի 1-ից մինչև 14-ը տեղի ունեցած երիտթուրքական առաջին զանգվածային կոտորածներից հետո տեղափոխվում է ԱՄՆ։ 1909-1912 թվականներին սովորում է Բոստոնի համալսարանում։
Շահան Նաթալին Գրիգոր Մերջանովի հետ հանդիսացավ 1915 թվականի հայերի ցեղասպանությունը կազմակերպող և իրականացնող երիտթուրք (Միություն և Առաջադիմություն կուսակցություն) պարագլուխներին վերացնելու «Նեմեսիս» գործողության կազմակերպողն ու ոգեշնչողը։ Շահան Նաթալին մտածում էր ահաբեկչական և զինված պայքարի միջոցով ստիպել Թուրքիային ընդունել հայ փախստականների Արևմտյան Հայաստան վերադառնալու իրավունքը։ Այդ հարցում Հայ հեղափոխական Դաշնակցության հետ տարաձայնությունների պատճառով 1927 թվականին դուրս եկավ Բյուրոյից և կուսակցությունից։ 1970-ական թվականներին ողջունել է Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի ստեղծումը։

Ստեղծագործություններ

• «Օրէնքի եւ ընկերութեան զոհերէն» (կարճ պատմվածքներ), Բոստոն, 1909. 63 էջ
• «Ամպեր» Բոստոն, 1909.
• «Սէրի եւ ատելութեան երգեր» Բոստոն, 1915. 165 էջ
• «Քաւութեան երգեր» Բոստոն, Հայրենիք 1915. 31 էջ (չափածո)
• «Վրէժի աւետարան», Նյու Յորք, 1918. 39 էջ
• «Ասլան Բէկ» Բոստոն, Հայրենիք 1918 62 էջ (ողբերգություն երեք արարով)
• «Քեզի» Բոստոն, 1920 116 էջ. Սկսել է գրել 1904 թվականին (չափածո)

Ազգային-քաղաքական գործեր

• «Թուրքիզմը Անգորայէն Բագու եւ Թրքական Օրիէնթասիոն» Աթենք Նոր օր, 1928 172 էջ
• «Թուրքերը եւ Մենք» Աթենք Նոր օր, 1928. 70 էջ։ Երկրորդ հրատարակություն՝ Բոստոն 1931 93 էջ։ Երրորդ հրատարակություն՝ Երևան, 1992, ներբեռնել [1]
• «Ալեքսանդրապօլի Դաշնագրէն 1930-ի Կովկասեան Ապստամբութիւնները» 2 հատոր Մարսել, Արաբյան Հրատարակչություն, 1934-1935
• «Երեւանի Համաձայնագիրը» Բոստոն, 1941. 112 էջ
• «Գիրք Մատուցման եւ Հատուցման» Բեյրութ Օնիպար Հրատարակչություն, 1949 134 էջ

1. «Այսպէս Սպաննեցինք »
2. Յաւելուած, Պատկերազարդումներ

• «Վերստին Յաւելուած -- Ալեքսանդրապօլի Դաշնագրի «Ինչպէ՞սն ու ինչո՞ւն»» Բոստոն, Պայքար, 1955 144 էջ
• Natalie, Shahan (2002) [1928] (english). The Turks and Us. Արցախ: Փյունիկ հրատարակչություն. 

Արտաքին հղումներ

• Շահան Նաթալի ընտանիքի հիմնադրամ