Նիկոլայ Պոդգոռնի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Նիկոլայ Պոդգորնիից)
Նիկոլայ Պոդգոռնի
 
Կուսակցություն՝ ԽՄԿԿ
Կրթություն՝ National University of Food Technologies? (1931)
Մասնագիտություն՝ պետական գործիչ, ճարտարագետ և քաղաքական գործիչ
Դավանանք աթեիզմ
Ծննդյան օր փետրվարի 5 (18), 1903[1]
Ծննդավայր Կարլովկա, Konstantinogradsky Uyezd, Պոլտավայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[2]
Վախճանի օր հունվարի 11, 1983(1983-01-11)[3][4][5] (79 տարեկան)
Վախճանի վայր Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]
Թաղված Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն  Ռուսական կայսրություն,  Ռուսական հանրապետություն,  Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետություն,  Ուկրաինական պետություն,  Ուկրաինական ԽՍՀ և  ԽՍՀՄ
Զավակներ Q12145949?
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս «Մուրճ և մանգաղ» մեդալ
Լենինի շքանշան Լենինի շքանշան Լենինի շքանշան Լենինի շքանշան Լենինի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան «Աշխատանքային արիության համար» մեդալ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ «Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալ «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ «Աշխատանքի վետերան» մեդալ Սպիտակ առյուծի շքանշան Ֆինլանդիայի Սպիտակ վարդի շքանշանի Մեծ խաչ շղթայով[6] Order of the Somali Star և պարսկական կայսրության հիմնադրման 2500-ամյակին նվիրված հուշամեդալ

Նիկոլայ Վիկտորովիչ Պոդգոռնի (ռուս.՝ Никола́й Ви́кторович Подго́рный, փետրվարի 5 (18), 1903[1], Կարլովկա, Konstantinogradsky Uyezd, Պոլտավայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[2] - հունվարի 11, 1983(1983-01-11)[3][4][5], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), խորհրդային պետական և կուսակցական գործիչ, 1965 թվականից մինչև 1977 թվականը ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության նախագահ[7][8]։

1954 թվականից մինչև 1979 թվականը ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, 1956 թվականից մինչև 1981 թվականը ԽՄԿԿ Կենտկոմի անդամ, 1960 թվականից մինչև 1977 թվականը ԽՄԿԿ Կենտկոմի նախագահության անդամ[8]։ Սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս[7][8]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1903 թվականի փետրվարի 5-ին Ռուսական կայսրության Պոլտավա նահանգի Կոստինտինոգրադի շրջանի Կարլովկա քաղաքում[8], բանվոր-ձուլագործի ընտանիքում[7]։ Եղել է ուկրաինացի։

1917 թվականին սկսել է աշխատել որպես փականագործի աշակերտի, ապա դարձել է Կարլովկայում գլխավոր վերանորոգման-մեխանիկական սեմինարների փականագործ, եղել է տեղի կոմերիտական կազմակերպության ստեղծման կազմակերպիչներից մեկը[7]։

1921թվականից մինչև 1923 թվականը եղել է կոմերիտմիության Կարլովի շրջկոմի քարտուղար[7]։

1923 թվականից մինչև 1926 թվականը սովորել է Կիևի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի բանֆակում[7]։

1930 թվականից եղել է ԽՄԿԿ-ի անդամ[7][8]։

1931 թվականին ավարտել է Կիևի սննդի արդյունաբերության տեխնոլոգիական ինստիտուտը[7].

Դրանից հետո նա աշխատել է շաքարի արդյունաբերական ձեռնարկություններում[7]։ 1931 թվականից մինչև 1933 թվականը աշխատել է որպես Ժիտոմիրի մարզի Անդրուշևսկի շաքարի գործարանի գլխավոր ճարտարագետի ավագ օգնական, 1933 թվականից մինչև 1935 թվականը աշխատել է որպես Կիևի Վանքիշչենի մարզի շաքարի գործարանի գլխավոր ինժեների տեղակալ, իսկ 1935 թվականից մինչև 1937 թվականը՝Կիևսկի շրջանի Կոժանական շաքարի գործարանի գլխավոր ինժեներ։

1937 թվականից 1939 թվականը աշխատել է որպես Վիննիցկի Սախառատեստի շրջանի գլխավոր ճարտարագետի տեղակալ, այնուհետև՝ շաքարի արդյունաբերության Կամենեց-Պոդոլսկի մարզային տրեստի գլխավոր ճարտարագետ[7]։

1939 թվականից մինչև 1940 թվականը աշխատել է Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության սննդի արդյունաբերության ժողկոմի տեղակալ, 1940 թվականից մինչև 1942 թվականը ազատվել է պաշտոնից Անաստաս Միկոյանի ցուցմամբ՝ իր հանձնարարության կատարման մասին կեղծ զեկույցի՝ մերձֆրոնտային մարզում շաքարի գործարանի տարհանման վերաբերյալ անձնական դիտարկման համար[9]։

1942 թվականից մինչև 1944 թվականը եղել է Մոսկվայի սննդի արդյունաբերության տեխնոլոգիական ինստիտուտի տնօրեն[7]։

1944 թվականից մինչև 1946 թվականը կրկին եղել է ԽՍՀՄ սննդի արդյունաբերության ժողկոմի տեղակալ։ 1946 թվականից մինչև 1950 թվականը եղել է ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդին կից ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդի մշտական ներկայացուցիչ[7]։

1950 թվականից մինչև 1953 թվականը եղել Է Ուկրաինայի ՎՊ Խարկովի մարզկոմի առաջին քարտուղարը[7]։

1952 թվականից մինչև 1956 թվականը եղել է ԽՄԿԿ Կենտրոնական վերստուգիչ հանձնաժողովի անդամ[7][8]։

1953 թվականից մինչև 1957 թվականը եղել է Ուկրաինայի ԿԿ Կենտկոմի երկրորդ քարտուղար[7][8], 1957 թվականից մինչև1963 թվականը՝ Ուկրաինայի ԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղար[7][8]։

1963 թվականի հունիսի 21-ից մինչև 1965 թվականի դեկտեմբերի 6-ը եղել է ԽՄԿԿ Կենտկոմի քարտուղար[8], զբաղվել է թեթև արդյունաբերությամբ։

Ահա ընկեր Պոդգորնին։ Մենք նրան Մոսկվա ենք բերել մեծ պաշտոնի համար, և քանի որ նա շաքարի ինժեներ էր, այդպես էլ մնաց։

1964 թվականի հոկտեմբերին եղել է Խրուշչովի հեռացման գլխավոր կազմակերպիչներից մեկը ԽՄԿԿ Կենտկոմի պլենումում[10]։ Կոլեկտիվ ղեկավարության շրջանում՝ մինչև Բրեժնևի իշխանական դիրքորոշման կոնսոլիդացիան, եղել է Պոդգորնին Քաղբյուրոյի ամենաազդեցիկ անդամներից մեկը՝ Ալեքսեյ Կոսիգինի հետ[11]։

1965 թվականի դեկտեմբերի 9-ից մինչև 1977 թվականի հունիսի 16-ը եղել է ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության Նախագահ[8]։

Գերագույն Խորհրդի և նրա նախագահության լիազորություններն այդ պաշտոնում Պոդգորնիի գտնվելու ժամանակահատվածում ընդլայնվել են, ինչը թույլ է տվել Պոդգորնիին ուժեղացնել իր դիրքերը Քաղբյուրոյում։ Մասնավորապես, Գերագույն խորհրդի Նախագահությունը ձևական վերահսկողություն է ստացել նախարարների խորհրդի գործունեության նկատմամբ[12], որի նախագահ Կոսիգինի հետ Պոդգորնին հաճախակի տարաձայնություններ է ունեցել տնտեսական քաղաքականության վերաբերյալ տարբեր տեսակետների պատճառով[13]։ 1965 թվականին, այցով գտնվելով Բաքվում, հանդես է եկել ելույթով, որը քննադատել է խորհրդային տնտեսության կողմնակալությունը դեպի ծանր արդյունաբերություն, որի համար քննադատության է ենթարկվել Բրեժնևի և Սուլլովի կողմից[14]։ Գազի արտահանումը արևմտյան երկրներ անվանել է «Սիբիրի վաճառք»[15]։ Որպես խորհրդային պետության ձևական ղեկավար ակտիվորեն զբաղվել է դիվանագիտական աշխատանքով և պաշտոնական այցերով բազմիցս մեկնել արտերկիր[16]։

Պաշտոնաթողության պահին Պոդգորնին Արևմտյան խորհրդայինագետները համարել են Բրեժնևից հետո Քաղբյուրոյի երկրորդ ամենաազդեցիկ անդամը[17]։ Գերագույն Խորհրդի և նրա Նախագահության լիազորությունների կրճատումը 1977 թվականին Սահմանադրության նախագծում նշանակել է Պոդգորնիի իշխանական դիրքերի թուլացում[18]։ 1977 թվականի մայիսի 24-ին ԽՄԿԿ Կենտկոմի Քաղբյուրոն Գրիգորի Ռոմանովի առաջարկով միաձայն դուրս է բերել Պոդգորնիին իր կազմից՝ նրան թողնելով կենտկոմի անդամ։ 1977 թվականի հունիսի 16-ին Նիկոլայ Պոդգորնին, թոշակի անցնելով, հրաժարական է տվել ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության նախագահի պաշտոնից[19]։ Այդ պաշտոնը զբաղեցրել է Բրեժնևը, սակայն նրա զբաղվածության պատճառով նոր Սահմանադրությամբ նախագահի ամենօրյա գործառույթների իրականացման համար նախատեսված է եղել նրա առաջին տեղակալի պաշտոնը, որը 1977 թվականի հոկտեմբերի 7-ից զբաղեցրել է Վասիլի Կուզնեցովը[20]։

Իր հրաժարականից հետո Պոդգորնին քննադատության է ենթարկվել խորհրդային մամուլում՝ ժողովրդական սպառման ապրանքների արտադրության ավելացման վերաբերյալ կառավարության կարգուկանոնի և տնտեսական քաղաքականության դատապարտման համար[21][22]։

Ա. Ս. Չերնյաևին իր օրագրերում Պոդգորնիին անվանել է «չնչին» և «պատահական» մարդ և նշել նրա փառասեր բնույթը[23]։

Նիկոլայ Պոդգորնին մահացել է 1983 թվականի հունվարի 11-ին Մոսկվայում։ Նրան թաղել են Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կինը Ելենա Ալեքսեևնա Պոդգորնայան է (1908-1995 թվականներ)։ Դուստրը՝ Լեսյա Նիկոլաևնա Նաումովան (1929 թվական), եղել է կենսաբան-սելեկցիոներ, որդին՝ Անատոլի Նիկոլաևիչ Պոդգորնին (1932-1996 թվականներ), եղել է Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամ։ Ղեկավարել է Ուկրաինայի Գիտությունների ակադեմիայի մեքենաշինության խնդիրների ինստիտուտը։ Խարկովի փողոցներից մեկը կրել է Պոդգորնիի անունը։ Դուստրը՝ Նատալյա Նիկոլաևնա Պոդգորնան (1945 թվական), եղել է Մոսկվայի բժշկական ակադեմիայի աչքի հիվանդությունների ամբիոնի դոցենտ։

Նիկոլայ Պոդգորնին տարված է եղել շախմատով[24]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԽՍՀՄ
Այլ երկրների
  • 1970 թվական՝ Սպիտակ առյուծի շքանշան[25],
  • Ֆինլանդիայի սպիտակ վարդի շքանշան (Ֆինլանդիա),
  • Սոմալիի աստղի շքանշան (Սոմալի)
  • Պարսկական կայսրության հիմնադրման 2500-ամյակի հոբելյանական մեդալ (Իրան)։

Մարմնավորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1993 թվականին Վլադիմիր Տրոշինը «Գորշ գայլեր» գեղարվեստական ֆիլմում
  • 2005 թվականին Յուրի Կուզմենկովը «Բրեժնև» հեռուստասերիալում

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Deutsche Nationalbibliothek Record #118963988 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Подгорный Николай Викторович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Munzinger Personen (գերմ.)
  6. ↑ Matikkala A. Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat (фин.) — Helsinki: Edita, 2017. — P. 498. — ISBN 978-951-37-7005-1
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 Подгорный Николай Викторович // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 20. М., «Советская энциклопедия», 1975. стр.106-107
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 Подгорный Николай Викторович (1903—1983) // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 2. М., «Советская энциклопедия», 1991. стр.192
  9. ↑ ВОЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА -[ Мемуары ]- Микоян А. И. Так было
  10. ↑ Khrushchev: The Man and His Era. — W. W. Norton & Co., 2003. — С. 5. — ISBN 0-393-05144-7
  11. ↑ Zemtsov, 1989, էջ 87
  12. ↑ Zemtsov, 1989, էջ 118
  13. ↑ Zemtsov, 1989, էջ 103
  14. ↑ Zemtsov, 1989, էջ 105
  15. ↑ 8 апреля 1972 // Черняев А. С. Совместный исход. Дневник двух эпох. 1972—1991 годы. — М.: РОССПЭН, 2010.
  16. ↑ 10 апреля 1977 // Черняев А. С. Совместный исход. Дневник двух эпох. 1972—1991 годы. — М.: РОССПЭН, 2010.
  17. ↑ Daniels, 1998, էջ 36
  18. ↑ Zemtsov, 1989, էջ 119
  19. ↑ Daniels, 1998, էջեր 36—39
  20. ↑ «Soviet Union: Veep in Moscow». Time. 1977 թ․ հոկտեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 23-ին.
  21. ↑ Daniels, 1998, էջ 38
  22. ↑ Hiroshi Imai Mosukuwa Tokuhain Houkoku. — Iwanami Shinsho, 1985. — С. 26—29. — ISBN 978-4-00-420299-8
  23. ↑ 24 мая 1977 // Черняев А. С. Совместный исход. Дневник двух эпох. 1972—1991 годы. — М.: РОССПЭН, 2010.
  24. ↑ «Газета «Бульвар Гордона» | Анатолий Карпов: "В тот день, час и, может, даже минуту, когда в Токио мы с Фишером начали закулисные переговоры, в Амстердаме Корчной зашел в полиц …». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4  Նիկոլայ Պոդգոռնի «Երկրի հերոսներ» կայքում

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկոլայ_Պոդգոռնի&oldid=9422940» էջից