Մեյ Զիադե

Մեյ Զիադե; արաբ․՝ مي زيادة‎‎
Ծննդյան անուն	արաբ․՝ ماري إلياس زيادة‎‎
Ծնվել է	փետրվարի 11, 1886
Ծննդավայր	Պաղեստին, Սիրիայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	հոկտեմբերի 17, 1941 (55 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կահիրե, Եգիպտոսի թագավորություն
Գրական անուն	مي زيادة, إيزيس كوبيا և Isis Copia
Մասնագիտություն	գրական սալոնի տեր, բանաստեղծուհի, գրող, վիպասան և թարգմանչուհի
Լեզու	արաբերեն և ֆրանսերեն
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն, Եգիպտական սուլթանություն և Եգիպտոսի թագավորություն
Կրթություն	Collège Saint Joseph – Antoura?
Ուշագրավ աշխատանքներ	Q66361135? և Bayna al-Juzur wa-al-mudd : Ṣafaḥāt fī al-lughah wa-al-Ādāb wa-al-fann wa-al-ḥaḍārah?
	May Ziade Վիքիպահեստում

Մեյ Զիադե (արաբ․՝ مي زيادة‎‎, փետրվարի 11, 1886(1886-02-11)^[1]^[2], Պաղեստին, Սիրիայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն - հոկտեմբերի 17, 1941(1941-10-17), Կահիրե, Եգիպտոսի թագավորություն^[4]^[5]), քրիստոնյա^[6], լիբանանա-պաղեստինցի բանաստեղծ, էսսեիստ, թարգմանիչ։

Արաբերեն գրել է թերթերում և ամսագրերում, մի շարք բանաստեղծությունների և արձակ գրքերի հեղինակ է։ Եղել է 20-րդ դարի սկզբի արաբական գրական ասպարեզի Նահդա մշակութային վերածննդի առանցքային գործիչ։ Հայտնի է եղել որպես «Արևելյան ֆեմինիզմի պիոներ»^[5]^[7]^[8]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զիադեն ծնվել է 1886 թվականին Նազարեթում՝ լիբանանցի մարոնիկի (հայրական կողմից) և պաղեստինցի (մայրական կողմից) ծնողների ընտանիքում։ Հայրը եղել է «Аль-Mahrūsah» թերթի խմբագիրը։ Տարրական դպրոց հաճախել է Նազարեթում։ 14 տարեկանում նրան ուղրակել է Այնթուրա՝ սովորելու տեղի մենաստանում^[5]։ Այնթուրայում ուսանելու տարիներին նրա մոտ հետաքրքրություն է առաջացել ֆրանսիական գրականության նկատմամբ^[9]։ Լիբանանում հաճախել է մի քանի կաթոլիկ դպրոցներ, 1904 թվականին վերադարձել է Նազարեթ՝ ծնողների մոտ^[5]։ Զիադեի առաջին հոդվածները տպագրվել են, երբ նա 16 տարեկան է եղել։

Զիադեն չի ամուսնացել։ Մտերիմ հարաբերություններ է ունեցել 20-րդ դարի լիբանանա-ամերիկացի գրող Ջուբրան Խալիլ Ջուբրանի հետ։ Թեև նրանք երբեք չեն հանդիպել, բայց պահպանել են գրավոր նամակագրությունը մինչև 1931 թվականին Ջուբրանի մահը^[10]։

1928-1932 թվականներին ունեցել է անձնական կորուստներ. մահացել են ծնողները և ընկերը՝ Ջուբրան Խալիլ Ջուբրանը։ Հայտնվելով խորը դեպրեսիայի մեջ՝ վերադարձել է Լիբանան, որտեղ հարազատները նրան տեղափոխել են հոգեբուժարան, որպեսզի հսկողություն ունենան նրա սեփականության նկատմամբ^[4]։ Նավալ Էլ Սադավին պնդում է, որ Զիադեին հոգեբուժարան են տեղափոխել ֆեմինիստական հայացքների համար^[8]։ Ապաքինվելուց հետո հոգեբուժարանից դուրս է գրվել. բժշկական եզրակացությունը ցույց է տվել, որ նա առողջ է։ Զիադեն վերադարձել է Կահիրե, որտեղ մահացել է 1941 թվականի հոկտեմբերի 17-ին^[5]^[11]։

Լրագրություն և լեզվաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1908 թվականին Մեյ Զիադեն և նրա ընտանիքը գաղթել են Եգիպտոս։ Եգիպտոսում գտնվելու տարիներին նրա հայրը հիմնադրել է «Al Mahroussah» թերթը, որտեղ հետագայում Զիադեն գրել է մի շարք հոդվածներ^[5]։

Զիադեին հետաքրքրել է լեզուներ սովորելը։ Մասնավոր սովորել է տանը ֆրանսիական կաթոլիկ կրթության հետ համատեղ, ինչպես նաև սովորել է տեղի ժամանակակից լեզուների համալսարանում։ Խոսել է արաբերեն, ֆրանսերեն, տիրապետել է անգլերենի, իտալերենի, գերմաներենի, իսպաներենի, լատիներենի և ժամանակակից հունարենի^[12]։ 1917 թվականին ավարտել է համալսարանը^[4]։

Արաբ գրական գործիչ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զիադեն հայտնի է եղել արաբական գրական շրջանակներում, որտեղ կային բազմաթիվ գրողներ։ 1912 թվականին նա ստեղծում է գրական սալոն, ուր այցելում էին Տահա Հուսեյնը, Խալիլ Մուտրանը, Ահմեդ Լուտֆի Էլ-Սայեդը, Անտուն Ժմայելյան, Վալեդին Յական, Աբբաս ալ-Ակկադ և Յակուբ Սարուֆը^[5]

Ֆիլիսոփայական հայացքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆեմինիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի տարբերություն իր ժամանակակիցների՝ Զայնաբ Նազլի Խանումի^[13] և Խուդա Շաարավիի, Զիադեն ավելի շատ եղել գրող է, քան սոցիալական բարեփոխիչ։ Այնուամենայնիվ, նա նաև ներգրավված է եղել կանանց ազատության շարժման գործում^[14]։ Զիադեն խորապես մտահոգված էր արաբ կանանց ազատության հարցով. ըստ նրա՝ առաջին հերթին պետք էր վերացնել տգիտությունը, այնուհետև՝ ժամանակավրեպ ավանդույթները։ Նա կնոջը համարում էր յուրաքանչյուր մարդկային հասարակության հիմնական տարրը և գրում է, որ ստրկության մեջ կինը չի կարող կերակրել իր երեխաներին, քանի որ կաթից սերվիտուտի հոտ է գալիս^[5]։

1921 թվականին Զիադեի նախաձեռնությամբ կազմակերպվեց «Le but de la vie» («Կյանքի նպատակը») համաժողովը, որտեղ նա կոչ արեց արաբ կանանց ձգտել ազատության և բաց լինել դեպի Արևմուտք՝ չմոռանալով իրենց արևելյան ավանդույթները^[7]։

Ռոմանտիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գործունեության ռոմանտիկ ժամանակաշրջանում Զիադեն եղել է Ալֆոնս դը Լամարթինի, Ջորջ Բայրոնի, Պերսի Բիշի Շելլիի, Ջուբրան Խալիլ Ջուբրանի ազդեցության ներքո։ Այս հեղինակները մեծ ազդեցություն են ունեցել նրա ստեղծագործությունների վրա, որոնցում ներկայացված է նրա լիբանանյան կարոտախտը։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Al Bâhithat el-Bâdiya باحثة الباديةة ;
Sawâneh fatât سوانح فتاة ;
Zulumât ва Ichâ'ât ظلمات وأشعة ;
Kalimât ва Ichârât كلمات وأشارات ;
Al Saha'ef الصحائفائف ;
Ghayat Аль-Hayât غاية الحياة ;
Al-Musâwât المساوا ة ;
Байна л-Jazri ва л-Мэдд بين الجزر والمد .

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France Mayy Ziyādah (1886-1941) (ֆր.) — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
↑ Record #89808276 // Միջազգային նույնականացման վիրտուալ նիշք(բազմ․) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 «Previously Featured Life of a Woman: May Ziade». Lebanese Women's Association. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 «May Ziade: Temoin authentique de son epoque». Art et culture. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.
↑ Rappaport, Helen (2001). Encyclopedia of women social reformers. Vol. Vol. 1: A-L. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. էջ 773. ISBN 978-1-57607-101-4. OCLC 164817493. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
↑ ^7,0 ^7,1 Boustani, 2003, p. 203.
↑ ^8,0 ^8,1 Peterson and Lewis, 2001, p. 220.
↑ «Notice sur la poetesse May Ziade». BIBLIB. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.
↑ Gibran, Khalil (1983). Blue Flame: The Love Letters of Khalil Gibran to May Ziadah. edited and translated by Suheil Bushrui and Salma Kuzbari. Harlow, England: Longman. ISBN 0-582-78078-0.
↑ Khaldi, 2008 p. 103
↑ «Notice sur la poetesse May Ziade». BIBLIB. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.
↑ «Who is Princess Nazli Fazl?». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14-ին.
↑ Zeidan, 1995, p. 75

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեյ Զիադե» հոդվածին։

[_616708aaf9513c70-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France Mayy Ziyādah (1886-1941) (ֆր.) — 2011.

[_ed1c2affb9f9a33a-2] 2,0 ^2,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)

[_dcc474fa43a89f30-3] Record #89808276 // Միջազգային նույնականացման վիրտուալ նիշք(բազմ․) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.

[LEBWA-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 «Previously Featured Life of a Woman: May Ziade». Lebanese Women's Association. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.

[Art-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 «May Ziade: Temoin authentique de son epoque». Art et culture. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.

[6] Rappaport, Helen (2001). Encyclopedia of women social reformers. Vol. Vol. 1: A-L. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. էջ 773. ISBN 978-1-57607-101-4. OCLC 164817493. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)

[Boustanip207-7] 7,0 ^7,1 Boustani, 2003, p. 203.

[Petersonp220-8] 8,0 ^8,1 Peterson and Lewis, 2001, p. 220.

[BIBLIB-9] «Notice sur la poetesse May Ziade». BIBLIB. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.

[10] Gibran, Khalil (1983). Blue Flame: The Love Letters of Khalil Gibran to May Ziadah. edited and translated by Suheil Bushrui and Salma Kuzbari. Harlow, England: Longman. ISBN 0-582-78078-0.

[khaldi-p103-11] Khaldi, 2008 p. 103

[BIBLIB2-12] «Notice sur la poetesse May Ziade». BIBLIB. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 19-ին.

[13] «Who is Princess Nazli Fazl?». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14-ին.

[14] Zeidan, 1995, p. 75

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]