Մեգասթենես
 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | Մ.թ.ա. 350-ականներ Փոքր Ասիա, անհայտ[1] |
| Մահացել է | Մ.թ.ա. 290-ականներ անհայտ |
| Քաղաքացիություն | Սելևկյանների կայսրություն |
| Մասնագիտություն | ճանապարհորդ հետազոտող, դիվանագետ, պատմաբան, գրող, ազգագրագետ և հնդկագետ |
| Պաշտոն(ներ) | դեսպան |
| Տիրապետում է լեզուներին | հին հունարեն[2] |
Մեգասթենես (հին հունարեն՝ Μεγασθένης, /mᵻˈɡæsθᵻniːz/, Մ.թ.ա. 350-ականներ, Փոքր Ասիա, անհայտ[1] - Մ.թ.ա. 290-ականներ, անհայտ), հին հույն պատմաբան, դիվանագետ, ազգագրագետ և հելլենիստական ժամանակաշրջանի հետազոտող։ Նա նկարագրել է Հնդկաստանն իր «Ինդիկա» գրքում, որն ներկայումս կորած է, բայց մասամբ վերականգնվել է ավելի ուշ հեղինակների մոտ հայտնաբերված գրական հատվածներից, որոնք մեջբերել են նրա աշխատանքը։ Մեգասթենեսն առաջին մարդն էր արևմտյան աշխարհից, ով թողել է Հնդկաստանի գրավոր նկարագրությունը[3]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեև Մեգասթենեսի պատմությունը Հնդկաստանի մասին պահպանվել է հետագա աշխատություններում, նրա մասին քիչ բան է հայտնի որպես անձ։ Նա եղել է Սիբիրտիոսի արքունիքում (Կրետե), որը Արախոսիայի (Աքեմենյան պետություն) սատրապն էր Անտիգոնոս I-ի և այնուհետև Սելևկուս I-ի օրոք[4]։ Մեգասթենեսն այն ժամանակ դեսպանն էր Սելևկյան թագավոր Սելևկոս I Նիկատորի և Մաուրյան կայսր Չանդրագուպտա Մաուրյայի արքունիքում Պատալիպուտրայում (ժամանակակից Պատնա)։ Նրա՝ Մաուրյան արքունիք հասնելու ժամանակաշրջանն անհայտ է. Սելևկուս I-ը թագավորել է մ.թ.ա. 305-ից մինչև 281 թվականը այն տարիների ընթացքում, երբ հնարավոր է, որ սկսվել է Մեգասթենեսի առաքելությունը[5][6]։
Որպես դեսպան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեգասթենեսը Սելևկոս I Նիկատորի հույն դեսպանն էր Չանդրագուպտա Մաուրիայի արքունիքում[7]։ Արիանոսը բացատրում է, որ Մեգասթենեսն ապրել է Արախոսիայում, սատրապ Սիբիրտիոսի հետ, որտեղից նա այցելել է Հնդկաստան[8][7][9]։
|
Մեգասթենեսն ապրել է Արախոսիայի սատրապ Սիբիրտիոսի հետ և հաճախ խոսում է հնդկացիների թագավոր Սանդրակոտոսին իր այցելության մասին[10] | 
|
Մեգասթենեսը այցելել է Պատալիպուտրա[11] Չանդրագուպտա Մաուրյայի օրոք, բայց հստակ չէ, թե Հնդկաստանի այլ շրջաններից որն է նա այցելել[11]։ Նա, ըստ երևույթին, անցել է Հնդկաստանի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող Փանջաբ շրջանով, քանի որ նա մանրամասն նկարագրում է այս տարածքի գետերը։ Այնուհետև պետք է որ ճանապարհորդեր դեպի Պատալիպուտրա Յամունա և Գանգես գետերի երկայնքով[12]։ Հնդկաստան կատարած նրա այցի ստույգ ժամկետները, Հնդկաստանում գտնվելու տևողությունը հստակ չեն։ Մեգասթենեսի այցի կամ Հնդկաստան այցելությունների ժամկետների մասին վիճելի կարծիքներ կան գիտնականների շրջանում։ Ա .Բ. Բոսվորթը այն վերագրում է նախասելևկուսից վաղ ժամանակաշրջանին[13]։ Սա վիճարկում են Սթոունմենը և մյուսները, ովքեր վիճում են մ.թ.ա. 303 թվականի Մաուրյան-Սելևկյան բնակեցմանը հաջորդող ամսաթվի օգտին[14]։ Արիանոսը պնդում է, որ Մեգասթենեսը հանդիպել է Պորոսին. սրանից հետևում է, որ Մեգասթենեսը ուղեկցել է Ալեքսանդր Մակեդոնացուն Հնդկաստան ներխուժման ժամանակ[12]։
Այնուհետև նա տեղեկություններ է հավաքել Հնդկաստանի մասին Ինդիկա-ի տեսքով, փաստաթուղթ, որն այժմ կորած գործ է։ Այն մասամբ պահպանվել է հետագա գրողների մեջբերումների տեսքով։
Մեգասթենեսից հետո հայտնի են հույն այլ բանագնացներ հնդկական արքունիքում՝ Դեյմակոսը՝ որպես դեսպան Բինդուսարայում, և Դիոնիսիոսը՝ որպես Աշոկայի դեսպան[15]։
Գնահատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին գրողներից Արիանոսը (մ.թ. II դ.) միակն է, ով բարեհաճ է խոսում Մեգասթենեսի մասին։ Դիոդորոսը (մ.թ.ա. 1-ին դար) մեջբերում է Մեգասթենեսին՝ միաժամանակ բաց թողնելով նրա պատմածների որոշ հատվածներ։ Այլ գրողներ բացահայտորեն քննադատում են Մեգասթենեսին[16].
- Էրատոսթենեսը (մ.թ.ա. 2-րդ դար) Մեգասթենեսին մեղադրում է կեղծիքի մեջ ներգրավվելու մեջ, այնուամենայնիվ, նա, ըստ երևույթին, Հնդկաստանի մասին իր բովանդակության մեծ մասը փոխառել է Մեգասթենեսից[16]։
- Ստրաբոնը (մ.թ. 1-ին դար) Մեգասթենեսին ստախոս է անվանում Հնդկաստանի մասին առասպելական պատմություններ գրելու համար. նա նաև ստախոս է համարում Հնդկաստանի մյուս նախկին գրողներին, այդ թվում՝ Դեյմաչուսին, Օնեսիկրիտոսին, Նեարխուսին[16]։ Ըստ Ստրաբոնի, «ոչ մի կերպ չի կարելի հավատալ Դեյմակոսին և Մեգասթենեսին»[17]։
- Պլինիոս Ավագը (մ.թ. 1-ին դար) քննադատում է Մեգասթենեսի՝ Հնդկաստանի առասպելական ցեղերի նկարագրությունը և Հերակլեսի և Դիոնիսոսի մասին նրա պատմությունը[16]։
Ժամանակակից գիտնականները, ինչպիսիք են Է. Ա. Շվանբեկը, Բ. Ք. Ջ. Թիմմերը և Թրյուսդել Սպարհոք Բրաունը, Մեգասթենեսին բնութագրել են որպես հնդկական պատմության ընդհանուր առմամբ հուսալի աղբյուր[11]։ Շվանբեկը սխալներ է գտնում միայն Հնդկաստանում պաշտվող աստվածների մեգասթենեսյան նկարագրության մեջ[18]։ Բրաունն ավելի քննադատաբար է վերաբերվում Մեգասթենեսին, սակայն նշում է, որ Մեգաստենեսն այցելել է Հնդկաստանի միայն մի փոքր հատված և իր դիտարկումների համար, հավանաբար, ապավինել է ուրիշներին[17]։ Այսպիսով, չնայած նրան, որ նա հաճախ մոլորության մեջ էր գցվում ուրիշների կողմից տրամադրված սխալ տեղեկությունների պատճառով, նրա աշխատանքը մնացել է Հնդկաստանի մասին տեղեկատվության հիմնական աղբյուրը հետագա գրողների համար[6]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://www.britannica.com/biography/Megasthenes
- ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
- ↑ Patel., Aakar (2020 թ․ օգոստոսի 8). «Hercules lived here: Megasthenes's 'Indika'». The Hindu.
- ↑ Stoneman, R. The Greek Experience of India (Princeton, 2019), p129
- ↑ Roller, Duane W., "Megasthenes (715)", in: Brill’s New Jacoby, General Editor: Ian Worthington (Macquarie University). First published online: 2016
- ↑ 6,0 6,1 N. S. Kalota, 1978, էջ 26
- ↑ 7,0 7,1 Kosmin, 2014, էջ 38
- ↑ Traver, Andrew G. (2002). From Polis to Empire, the Ancient World, C. 800 B.C.-A.D. 500: A Biographical Dictionary (անգլերեն). Greenwood Publishing Group. էջ 252. ISBN 978-0-313-30942-7.
- ↑ Heirman, Ann; Bumbacher, Stephan Peter (2007). The Spread of Buddhism (անգլերեն). BRILL. էջ 135. ISBN 978-90-04-15830-6.
- ↑ Arrian. «Book 5». Anabasis.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Allan Dahlaquist, 1996, էջ 9
- ↑ 12,0 12,1 N. S. Kalota, 1978, էջ 29
- ↑ A.B Bosworth, The Historical Setting of Megasthenes, Indica, CPh. 91, 1996, 113-27
- ↑ Stoneman, R., The Greek Experience of India, 130-135
- ↑ Thomas C. Mcevilley (2012). The Shape of Ancient Thought: Comparative Studies in Greek and Indian Philosophies. Allworth. էջ 538. ISBN 978-1-58115-933-2. «Three Greek ambassadors are known by name: Megasthenes, ambassador to Chandragupta; Deimachus, ambassador to Chandragupta's son Bindusara; and Dyonisius, whom Ptolemy Philadelphus sent to the court of Ashoka, Bindusara's son»
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 N. S. Kalota, 1978, էջ 27
- ↑ 17,0 17,1 Allan Dahlaquist, 1996, էջ 27
- ↑ Allan Dahlaquist, 1996, էջ 29
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Allan Dahlaquist (1996). Megasthenes and Indian Religion: A Study in Motives and Types. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1323-6.
- N. S. Kalota (1978). India as Described by Megasthenes. Concept.
- Kosmin, Paul J. (2014), The Land of the Elephant Kings: Space, Territory, and Ideology in Seleucid Empire, Harvard University Press, ISBN 978-0-674-72882-0
- U. P. Arora (1982), «Plagiarism and prejudices in Megasthenes's Indica», Proceedings of the Indian History Congress, Indian History Congress, 43: 171–180, JSTOR 44141228
- Kosmin, Paul J. (2013). «Apologetic Ethnography: Megasthenes' Indica and the Seleucid Elephant». In Eran Almagor, Joseph Skinner (ed.). Ancient Ethnography: New Approaches. Bloomsbury Publishing. ISBN 9781472537607.
Գրակաություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Harry Falk (1982). Die sieben "Kasten" des Megasthenes (գերմաներեն).
- Shri Ram Goyal (2001). India as Known to Kauṭilya and Megasthenes. Kusumanjali Book World.
- "How the Hoopoe Got His Crest: Reflections on Megasthenes’ Stories of India." In Ancient Historiography on War and Empire, edited by Stoneman Richard, Howe Timothy, and Müller Sabine, 188–99. Oxford; Philadelphia: Oxbow Books, 2017. www.jstor.org/stable/j.ctt1kw2b3r.17.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Fragments of Indika, ինչպես վերականգնվել է հետագա գրություններում
- Ancient India as described by Arrian հիմնված Մեգասթենեսի պատմությունների վրա
| ||||||||||||
