Մասնակից:Hasmik Petunts/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Հետծննդաբերական խուղակ (մանկաբարձական ֆիստուլա). վիճակ է, երբ ծննդաբերության հետևանքով ծննդաբերական խողովակում զարգանում է անցք[1][2]: Խուղակը կարող է լինել հեշտոցի և ուղիղ աղիքի, միզածորանի կամ միզապարկի միջև[1][3]: Դա կարող է հանգեցնել անմիզապահության և էնկոպրեզի` կղանքի անպահության[1]: Բարդությունները ներառում են դեպրեսիան, անպտղությունը և սոցիալական մեկուսացումը[1]:

Ռիսկի գործոնները ներառում են ծննդուղիների խցանումը, բժշկական օգնության ցածր հասանելիությունը, թերսնուցումը և դեռահասային հղիությունը[1][2]: Հիմքում ընկած մեխանիզմը տևական ժամանակով դեպի ախտահարված շրջան արյան անբավարար հոսքն է [1]: Ախտորոշումն ընդհանուր առմամբ հիմնված է ախտանիշների վրա և ախտորոշմանը կարող է օգնել նաև մեթիլեն կապույտի օգտագործումը[4]:

Հետծննդաբերական խուղակները կարելի է գրեթե ամբողջովին կանխարգելել կեսարյան հատումը պատշաճ կերպով կատարելու դեպքում[1]: Բուժումը սովորաբար վիրահատական է[1]: Վաղ բուժման դեպքում միզային կաթետերի օգտագործումը կարող է նպաստել լավացմանը[4]: Հղիության ընթացքում կոնսուլտացիաների հաճախելը նույնպես կարող է օգտակար լինել[1]: Հաշվարկված է, որ 2 միլիոն կանայք Աֆրիկայի` Սահարայից հյուսիս ընկած երկրներում, Ասիայում, արաբական երկրներում և Լատինական Ամերիկայում ունեն այս խնդիրը և տարեկան մոտավորապես 75000 նոր դեպք է գրանցվում[1]: Զարգացած աշխարհում այն հազվադեպ է հանդիպում[1]: Հետծննդաբերական խուղակը ընդգրկված է «աղքատության հիվանդությունների» շարքում[5]:

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետծննդաբերական խուղակի ախտանիշները ներառում են`

Հետծննդաբերական խուղակի այլ հետևանքները ներառում են երկարատև ծննդաբերության հետևանքով զարգացող մեռելածնությունը, որը հանդիպում է 85-ից 100% դեպքերում[13][14][15][16], ծանր խոցերը հեշտոցում, «ոտնաթաթի իջեցման ախտանիշը» (անգլ.` "foot drop" ), որը նյարդերի վնասման պատճառով զարգացող ստորին վերջույթների պարալիզ է և անհնար է դարձնում քայլելը[8][17][18], խուղակի ինֆեկցիան աբսցեսի ձևավորումով[9], ինչպես նաև կանանց 2/3 մասի մոտ զարգանում է ամենորեա[19]:

Հետծննդաբերական խուղակն ախտահարված կանանց համար ունի հեռակա ֆիզիկական, սոցիալական, տնտեսական և հոգեբանական հետևանքներ: Համաձայն ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի (ՄԱԲՀ)` «Երկարատև, ծննդուղիների խցանումով ծննդաբերության հետևանքով, երեխան գրեթե միշտ անխուսափելիորեն մահանում է, և կինը ձեռք է բերում քրոնիկ անպահություն: Մեզի և/կամ կղանքի հոսքը ղեկավարելու անկարողությունը կարող է բերել նրան, որ կինը կորցնի իր ամուսնուն և ընտանիքը և չընդունվի հասարակության կողմից: Բուժման բացակայության դեպքում նրա աշխատանքային և ընտանեկան կյանքի հետ կապված հեռանկարները գործնականում չեն կարող իրականանալ»[20]:

Ֆիզիկական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետծննդաբերական խուղակի ամենաուղիղ հետևանքը մեզի, կղանքի և արյան մշտական արտահոսքն է, որն առաջանում է հեշտոցի և միզապարկի կամ ուղիղ աղիքի միջև անցքի առաջացման հետևանքով[21]: Այս արտահոսքն ունի ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ սոցիալական անցանկալի հետևանքներ: Մեզի, կղանքի, արյան մեջ առկա թթուն առաջացնում են ծանր այրվածքային վերքեր ոտքերին` դրանց շարունակական կաթալու հետևանքով[22]: Արտահոսքի հետևանքով առաջացող նյարդերի վնասումը կարող է կնոջ մոտ առաջացնել քայլելու հետ կապված դժվարություններ և ի վերջո բերել շարժունակության կորստի: Արտադրությունից խուսափելու նպատակով կանայք սահմանափակում են ջրի և հեղուկի ընդունումը, ինչը կարող է ավարտվել դեհիդրատացիայի վտանգավոր դեպքերի զարգացմամբ: Խոցերը և վարակները կարող են պահպանվել, ինչպես և երիկամների հիվանդությունները և երիկամային անբավարարությունը, որոնցից յուրաքանչյուրը կարող է հանգեցնել մահվան: Բացի այդ, առաջին ծննդաբերության ժամանակ խուղակ ունեցող կանանց միայն քառորդ մասի երեխաներն են կենդանի մնում և հետագայում նրանք ունեն առողջ երեխա ծննդաաբերելու աննշան հավանականություն: Որոշ կանայք, հետծննդաբերական խուղակների և ծննդաբերությունից առաջացած այլ բարդությունների պատճառով, կենդանի չեն մնում[16]:

Սոցիալական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետծննդաբերական խուղակի ֆիզիկական հետևանքները տարբեր պատճառներով բերում են ծանր սոցիալ-մշակութային ստիգմատիզացիայի: Օրինակ, Բուրկինա Ֆասոյում, քաղաքացիների մեծ մասը չեն հավատում, որ հետծննդաբերական խուղակը առողջական խնդիր է, այլ համարում են այն աստվածային պատիժ կամ անեծք անհավատարիմ կամ անհարգալից պահվածքի համար[23]: Սահարայից հյուսիս ընկած այլ երկրների մշակույթն դիտարկում է առողջ սերունդը որպես ընտանիքի հարստության ցուցանիշ: Կինը, որը ունակ չէ առողջ երեխաներ ունենալ, որոնք կհարստացնեն ընտանիքը, համարվում է իրեն և իր ընտանիքը սոցիալական և տնտեսական առումով ավելի ցածր դարձնող: Հիվանդի անպահությունն և ցավը անհնար են դարձնում նաև կնոջ համար տնային գործեր կատարելը, երեխաներ դաստիարակելը, կնոջ և մոր պարտականությունները կատարելը, և այս ամենը արժեզրկում է նրան[24]: Հետծննդաբերական խուղակի մասին այլ սխալ պատկերացումներից են, որ դրանք առաջանում են վեներական հիվանդությունների պատճառով կամ համարվում են ամուսնական անհավատարմության համար աստվածային պատիժ [25]: Որպես հետևանք, շատ կանայք ամուսնալուծվում են, ամուսինները և զուգընկերները լքում են նրանց, ընտանիքը հրաժարվում նրանցից, ընկերները ծաղրում են և նույնիսկ մեկուսացվում են առողջապահական ոլորտի աշխատողների կողմից[17]: Հետծննդաբերական խուղակ ունեցող կանանց մոտ ամուսնալուծության ցուցանիշները տատանվում են 50%-ից[26][27][28][29] մինչև այնքան բարձր, ինչքան 89%-ն է [25]: Հասարակության կողմից անտեսված լինելով, կանայք ստիպված են լինում ապրել իրենց գյուղերի և քաղաքների ծայրամասերում, հաճախ մեկուսացված ապրում են խրճիթներում, որտեղ նրանք հավանաբար մահանում են սովից կամ ծննդաբերական խողովակում առկա ինֆեկցիայից: Անխուսափելի հոտը համարվում է անտանելի, հետևաբար նրանց հեռացումը հասարակությունից դիտվում է որպես անհրաժեշտ երևույթ: Այս խնդիրն ունեցող կանայք պնդում են, որ իրենց կյանքի որակն նվազել է մեզի, կղանքի, արյան արտահոսքի հետևանքով, որովհետեվ նրանք այլևս չեն կարողանում կամ նրանց չի թույլատրվում իրենց սովորական գործունեությունն իրականացնել, այդ թվում մոր և կնոջ պարտականությունները: Քանի որ նման հետևանքները զգալի ստիգմատիզացնում և մեկուսացնում են կնոջը, արտահայտված միայնության զգացումը և ամոթը կարող են բերել կլինիկական դեպրեսիայի և ինքնասպանության մտքերի: Որոշ կանայք ստեղծում են փոքր խմբեր և ճանապարհ են ընկնում` փորձելով իրենց համար բժշկական օգնություն գտնել, որտեղ նրանց բնորոշ հոտը նրանց թիրախ է դարձնում Սահարայի հյուսիսի գիշատիչ, վայրի բնության համար` վտանգելով նրանց կյանքը: Այս ուղևորությունը կարող է տևել միջինը 12 ժամ[30]: Դեռ ավելին, երբեմն կանայք ստիպված են լինում զբաղվել մարմնավաճառությամբ գոյատևման միջոցներ գտնելու համար, քանի որ հետծննդաբերական խուղակի արդյունքում առաջացած ծայրահեղ աղքատությունը և սոցիալական մեկուսացումը բացառում են եկամտի բոլոր այլ հնարավորությունները: Խուղակ ունեցող կանանց միայն 7,5%-ն է կարողանում բուժում ստանալ, մնացած մեծամասնությունը ունենում է երկարատև և խցանված ծննդուղիներով ծննդաբերության հետևանքները, քանի որ ընտրության տարբերակները և բուժօգնության հնարավորությունները սահմանափակ են[31]:

Հոգեբանական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խուղակով կանանց մոտ հաճախ հանդիպող հոգեբանական հետևանքներից են երեխային կորցնելու հետևանքով առաջացած հուսահատությունը, իրենց հոտի հետևանքով և ընտանեկան պարտականությունները կատարելու անկարողության պատճառով նվաստացած լինելու զգացողությունը[14]: Բացի այդ, առկա է հետագա հղիությունների ժամանակ խուղակ ունենալու վախ[32]: Հետծննդաբերական խուղակը հյուծում է կնոջը ոչ միայն ֆիզիկապես, այլ նաև հուզականորեն: Կինն ունենում է արտահայտված հոգեբանական տրավմա, որը հաճախ ստիպված է լինում հաղթահարել ինքնուրույն, եթե չունի օգնության համար բավարար հնարավորություններ: Դրան հաճախ նպաստում է նաև հասարակությունից նրանց անջատված լինելը: Հետծննդաբերական խուղակ ունեցող Մալավիացի կանանց կյանքի փորձն ուսումնասիրող հետազոտությունը հսկայական հոգեբանական տրավմայի մասին նշում է. «Այս կանանց դեպքում, այս մշտական ներքին պայքարը բերում է հոգեբանական հիվանդացության»[33]: Շոկային էր, թե ինչքան շատ կանաք էին իրենց հարցազրույցներում նշում, որ ունեն մշտական տխրության զգացում և կորցրել են հույսը:

Թեև հոգեբանական ներգործությունը կենտրոնանում է խուղակ ունեցող կնոջ շուրջ, նրա շրջապատի մարդիկ, և հատկապես սիրելիները, նույնպես զգում են այդ ներգործությունը: Այդ նույն հետազոտությունը մեջբերում է. «Այս կանանց հանդեպ վերաբերմունքը հաճախ կիսում էին նաև նրանց ընտանիքի անդամները, ամուսինները և իգական սեռի հարազատները»[33]:

Հետծննդաբերական խուղակով կանայք ունենում են հոգեկան առողջության հետ կապված ծանր խնդիրներ[34]: Բանգլադեշից և Եթովպիայից մանկաբարձական ֆիստուլա ունեցող կանանց 97%-ը դրական է գնահատվել հավանական հոգեկան առողջության խանգարումների համար, իսկ մոտ 30% -ը ունեցել է խորը դեպրեսիա[34]:

Ռիսկի գործոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քիչ զարգացած երկրներում հետծննդաբերական խուղակը սովորաբար զարգանում է ձգձգված ծննդաբերութան արդյունքում, երբ կեսարյան հատումհնարավոր չէ կատարել[35]: 3-ից 5 օր տևող ծննդաբերության ժամանակ, չծնված երեխան շատ ամուր սեղմվում է մոր հեշտոցի պատին, կանգնեցնելով արյունահոսքը դեպի հեշտոցի և ուղիղ աղիքի կամ հեշտոցի և միզապարկի միջև ընկած հյուսվածքներ և առաջացնելով այդ հյուսվածքների կազմալուծում և նեկրոզ[8][17][19]: Հետծննդաբերական խուղակի պատճառ կարող են լինել նաև վատ կատարված աբորտները[36] և կոնքի կոտրվածքը, քաղցկեղը կամ կոնքի շրջանի ճառագայթային թերապիան, աղիքների բորբոքային հիվանդությունները (ինչպիսին են Կրոնի հիվանդությունը և խոցային կոլիտը): Հետծննդաբերական խուղակի զարգացման այլ պոտենցիալ պատճառներից են սեռական բռնությունը և բռնաբարութունը, հատկապես կոնֆլիկտային/ հետկոնֆլիկտային տարածաշրջաններում[37], և այլ վնասվածքները, ինչպիսիք են վիրաբուժական վնասվածքները[17][38]: Զարգացած աշխարհում, օրինակ ԱՄՆ-ում, հետծննդաբերական խուղակի հիմնական պատճառը, մասնավորապես ուղիղ աղիք-հեշտոցային խուղակի, էպիզիոտոմիայի և մանկաբարձական աքցանների օգտագործումն է[39]: Հիմնական ռիսկի գործոնները ներառում են վաղ կամ իրար կարճ ժամանակ հետո հաջորդող հղիությունները և անհետաձգելի մանկաբարձական օգնության բացակաությունը: Օրինակ, 1983 թվականին Նիգերիայում անցկացված հետազոտությունը հայտնաբերեց, որ հիվանդ կանանց 54.8%-ի 20 տարեկանը դեռ չէր լրացել, 64.4%-ը ծննդաբերել էին տնային պայմաններում կամ վատ սարքավորված տեղական կլինիկաներում[40]: Նույնիսկ հասանելի լինելու դեպքում, կեսարյան հատումը և այլ բժշկական միջամտությունները սովորաբար իրականաացվում են միայն հյուսվածքների վնասումից հետո: Սոցիալական, քախաքական և տնտեսական պատճառները, որոնք անուղղակիորեն բերում են հետծննդաբերական խուղակի զարգացման, առնչվում են աղքատությանը, թերսնուցմանը, կրթության բացակայությանը, վաղ ամուսնությանը և վաղաժամ ծննդաբերությանը, զարգացող երկրներում կանանց դերին և կարգավիճակին, վնասակար ավանդական միջամտություններին, սեռական բռնությանը և որակյալ կամ հասանելի բժշկական օգնության ու մայրական խնամքի բացակայությանը[8][16][17][41]:

Աղքատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամբողջ աշխարհում աղքատությունը համարվում է հետծննդաբերական խուղակի գլխավոր անուղղակի պատճառը: Ծննդուղիների խցանումը և հետծննդաբերկան խուղակը կազմում են ամբողջ աշխարհում մայրական մահացությունների 8% -ը[42] և յուրաքանչյուր անձի համար համախառն ազգային արտադրանքի 60 անգամ տարբերությունը բնութագրվում է մարական մահացության 120 անգամյա տարբերությամբ, աղքատ երկրները ունենում են մայրական մահացության ավելի բարձր ցուցանիշներ և, այդպիսով, ավելի շատ հետծննդաբերական խուղակի դեպքեր[43]: Ավելին, աղքատ երկրները ոչ միայն ցածր եկամուտներ ունեն, այլև չունեն համապատասխան ենթակառուցվածքներ, փորձված և կրթված մասնագետներ, ռեսուրսներ և կենտրոնացված կառավարություն, որն առկա է զարգացած երկրներում` մանկաբարձական խուղակների զարգացումը արդյունավետորեն բացառելու համար[44]: ՄԱԲՀ-ի համաձայն. «Համընդհանուր ընդունված ցուցանիշներ են, որ զարգացող աշխարհում 2.0-3.5 միլիոն կանայք ապրում են հետծննդաբերական խուղակով, և ամեն տարի 50,000-ից 100,000 նոր դեպքեր են զարգանում: Գրեթե բացակայելով զարգացած աշխարհում` հետծննդաբերական խուղակը շարունակում է ախտահարել ամենաաղքատ երկրների կանանց և աղջիկներին, որոնք ապրում են աշխարհի ռեսուրսներով ամենաաղքատ և հեռավոր տարածաշրջաններում»[45]:

Թերսնուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղքատության արդյունքում հետծննդաբերական խուղակների առաջացման բարձր ցուցանիշների պատճառներից մեկն այն է, որ նշված տարածաշրջանների բնակչության շրջանում առկա է նաև թերսնուցում[16]: Գումարի և առողջ սննդի հասանելիության բացակայությունը[46], ինչպես նաև հիվանդությունների նկատմամբ խոցելիությունը, որ առկա է աղքատ շրջաններում հիմնական բուժօգնության և հիվանդությունների կանխարգալգման սահմանափակ մեթոդների պատճառով, բերում են նրան, որ այս շրջանների բնակիչները ունենում են աճի հապաղում: Աֆրիկայի` Սահարայից հյուսիս ընկած տարածաշրջանների պայմաններում, որտեղ ամենացածրահասակ կանայք միջին հաշվով ավելի ցածր քաշով երեխաներ են ունենում և ծննդաբերության ժամանակ ավելի մեծ դժվարություններ են ունենում համեմատած լիարժեք աճով կանանց հետ: Այսպիսի աճի հապաղման պատճառով երեխայի սպասող կանանց մոտ կմախքը բավարար զարգացած չէ նորմալ ծննդաբերության համար` կոնքի թերզարգացմամբ պայմանավորված[16]: Այսպիսի թույլ և թերզարգացած ոսկրային կառուցվածքը մեծացնում է շանսերը, որ երեխան ծննդաբերության ժամանակ կմնա կոնքում և չի կարողանա դուրս գալ, կանգնեցնելով տվյալ շրջանի արյան շրջանառությունը և բերելով հյուսվածքների նեկրոզի: Թերսնուցման, աճի հապաղման և ծննդաբերության դժվարությունների միջև առկա փոխկապակցվածության պատճառով մայրական հասակը երբեմն կարող է օգտագործվել որպես չափանիշ ակնկալվող ծննդաբերական դժվարությունների համար[43]:

Կրթության բացակայություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղքատության բարձր մակարդակը նաև հանգեցնում է աղքատ կանանց շրջանում մայրական առողջության վերաբերյալ կրթության ցածր մակարդակի: Տեղեկատվության այս պակասը զուգորդված խոչընդոտների հետ, որոնք թույլ չեն տալիս գյուղական կանանց հեշտությամբ դիմել հիվանդանոցներ, շատերի դեպքում բերում է նրան, որ նրանք հասնում են ծննդաբերության ժամկետներին՝ առանց նախածննդյան (պրենատալ) խնամքի: Սա կարող է հանգեցնել չպլանավորված բարդությունների զարգացման, որոնք կարող են առաջանալ տնային ծննդաբերությունների ժամանակ, երբ օգտագործվում են ավանդական մեթոդներ: Այս մեթոդները հաճախ ձախողվում են չպլանավորված անհետաձգելի իրավիճակների դեպքում, իսկ սա բերում է նրան, որ կինը օգնության համար հիվանդանոց է դիմում շատ ուշ, հյուծված և հետևաբար, խոցելի իրեն անհրաժեշտ ցավազրկման և վիրահատության ռիսկերի նկատմամբ: Հետազոտությամբ, որի ժամանակ ուսումնասիրել են պրենատալ խնամք ստացած կանանց և այն կանանց, որոնք ունեցել են չգրանցված անհետաձգելի ծննդաբերություններ, հայտնաբերվել է, որ մահացության ցուցանիշները գրանցված հղիությամբ, առողջ խմբում համապատասխանում էր շատ զարգացած երկրների ցածր ցուցանիշներին, իսկ այդ ցուցանիշները չգրանցված անհետաձգելի դեպքերում նույնն էին, ինչ մահացության ցուցանիշները Անգլիայում 16-րդ և 17-րդ դարերում: Այս հետազոտության ժամանակ, չգրանցված անհետաձգելի ծննդաբերություններով 7707 հետազոտված կանանցից 62-ի մոտ հայտնաբերվել է հետծննդաբերական խուղակ, իսկ ի տարբերություն այս խմբի, գրանցված հղիություններով 15020 կանանցից միայն 3-ի մոտ է հայտնաբերվել խուղակ[43]: Բացի այդ, հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ կրթության բարձր մակարդակը կապված է ընտանիքի անդամների ավելի քիչ լինելու ցանկության, հակաբեղմնավորիչների ավելի շատ օգտագործման և մասնագիտացված բժշկական ծառայություններից օգտվելու մեծացման հետ: Կրթված ընտանիքները նաև ավելի հավանական է, որ կարող են իրենց թույլ տալ բուժօգնություն` հատկապես մայրական խնամք ստանալ[47]:

Վաղ ծննդաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սահարայից հյուսիս ընկած Աֆրիկայի երկրներում շատ աղջիկներ մենարխեյից անմիջապես հետո պլանավորված ամուսնություններ են ունենում (սովորաբար 9-ից մինչև 15 տարեկան հասակում): Սոցիալական և ֆինանսական գործոնները նպաստում են այս վաղ տարիքի ամուսնություններին: Սոցիալական տեսանկյունից, որոշ փեսացուներ ցանկանում են, որ իրենց հարսնացուները ամուսնանալիս կույս լինեն, այսպիսով ավելի ցանկալի են վաղ ամուսնությունները[46]: Տնտեսական տեսանկյունից, հարսնացուի համար ստացած գումարը և ընտանիքում 1 հոգու պակաս կերակրելը օգնում է թեթևացնել հարսնացուի ընտանիքի ֆինանսական բեռը[48]: Վաղ ամուսնությունները բերում են վաղ ծննդաբերությունների, որը բարձրացնում է դժվարացած ծննդաբերության ռիսկը, քանի որ երիտասարդ մայրերը, որոնք թույլ են և թերսնված, կարող են ունենալ թերզարգացած կոնք: Փաստորեն, խցանված ծննդուղիներով ծննդաբերությունը պատասխանատու է հետծննդաբերական խուղակի դեպքերի 76-ից 97%-ի համար[13]:

Lack of healthcare[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Even women who do make it to the hospital may not get proper treatment. Countries that suffer from poverty, civil and political unrest or conflict, and other dangerous public health issues such as malaria, HIV/AIDS, and tuberculosis often suffer from a severe burden and breakdown within the healthcare system. This breakdown puts many people at risk, specifically women. Many hospitals within these conditions suffer from shortages of staff, supplies, and other forms of medical technology that would be necessary to perform reconstructive obstetric fistula repair.[փա՞ստ] There is a shortage of doctors in rural Africa, and studies find that the doctors and nurses who do exist in rural Africa often do not show up for work.[47]

Poverty hinders women from being able to access normal and emergency obstetric care because of long distances and expensive procedures. For some women, the closest maternal care facility can be more than 50 km away. In Kenya, a study by the Ministry of Health found that the "rugged landscape, long distances to health facilities, and societal preferences for delivery with a traditional birth attendant contributed to delays in accessing necessary obstetric care."[49] Emergency cesarean sections, which can help avoid fistulae caused by prolonged vaginal deliveries, are very expensive.

Status of women[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

In developing countries, women who are affected by obstetric fistulae do not necessarily have full agency over their bodies or their households. Rather, their husbands and other family members have control in determining the healthcare that the women receive.[16] For example, a woman's family may refuse medical examinations for the patient by male doctors, but female doctors may be unavailable, thus barring women from prenatal care.[46] Furthermore, many societies believe that women are supposed to suffer in childbirth, thus are less inclined to support maternal health efforts.[47]

Prevention[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Prevention is the key to ending fistulae. UNFPA states that, “Ensuring skilled birth attendance at all births and providing emergency obstetric care for all women who develop complications during delivery would make fistula as rare in developing countries as it is in the industrialized world.” [1] In addition, access to health services and education – including family planning, gender equality, higher living standards, child marriage, and human rights must be addressed to reduce the marginalization of women and girls. Reducing marginalization in these areas could reduce maternal disability and death by at least 20%.[1]

Prevention comes in the form of access to obstetrical care, support from trained health care professionals throughout pregnancy, providing access to family planning, promoting the practice of spacing between births, supporting women in education, and postponing early marriage. Fistula prevention also involves many strategies to educate local communities about the cultural, social, and physiological factors of that condition and contribute to the risk for fistulae. One of these strategies involves organizing community-level awareness campaigns to educate women about prevention methods such as proper hygiene and care during pregnancy and labor.[50] Prevention of prolonged obstructed labor and fistulae should preferably begin as early as possible in each woman's life. For example, improved nutrition and outreach programs to raise awareness about the nutritional needs of children to prevent malnutrition, as well as improve the physical maturity of young mothers, are important fistula prevention strategies. It is also important to ensure access to timely and safe delivery during childbirth: measures include availability and provision of emergency obstetric care, as well as quick and safe cesarean sections for women in obstructed labor. Some organizations train local nurses and midwives to perform emergency cesarean sections to avoid vaginal delivery for young mothers who have underdeveloped pelvises.[30] Midwives located in the local communities where obstetric fistulae are prevalent can contribute to promoting health practices that help prevent future development of obstetric fistulae. NGOs also work with local governments, like the government of Niger, to offer free cesarean sections, further preventing the onset of obstetric fistulae.[16]

Promoting education for girls is also a key factor to preventing fistulae in the long term. Former fistula patients often act as "community fistula advocates" or "ambassadors of hope," a UNFPA-sponsored initiative, to educate the community.[51] These survivors help current patients, educate pregnant mothers, and dispel cultural myths that obstetric fistulae are caused by adultery or evil spirits.[38][52][53] Successful ambassador programs are in place in Kenya, Bangladesh, Nigeria, Ghana, Côte d'Ivoire, and Liberia.[16]

Several organizations have developed effective fistula prevention strategies. One, the Tanzanian Midwives Association, works to prevent fistulae by improving clinical healthcare for women, encouraging the delay of early marriages and childbearing years, and helping the local communities to advocate for women's rights.[54]

Treatment[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Patients at the Addis Ababa Fistula Hospital
Patients at the Addis Ababa Fistula Hospital in Ethiopia are all treated free of charge.

Surgery[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The nature of the injury varies depending on the size and location of the fistula, so a surgeon with experience is needed to improvise on the spot.[55] Before the person undergoes surgery, treatment and evaluation are needed for conditions including anemia, malnutrition, and malaria. Quality treatment in low-resource settings are possible (as in the cases of Nigeria and Ethiopia).[17]

Treatment is available through reconstructive surgery.[56] Primary fistula repair has a 91% success rate.[48] The corrective surgery costs about US$100 – 400,[57] and the cost for the entire procedure, which includes the actual surgery, postoperative care, and rehabilitation support, is estimated to cost $300–450. Initial surgeries done by inadequately trained doctors and midwives increase the number of follow-up surgeries that must be performed to restore full continence.[48] Successful surgery enables women to live normal lives and have more children, but it is recommended to have a cesarean section to prevent the fistula from recurring. Postoperative care is vital to prevent infection. Some women are not candidates for this surgery due to other health problems. In those cases, fecal diversion can help the patient, but not necessarily cure them.[58]

Besides physical treatment, mental health services are also needed to rehabilitate fistula patients, who experience psychological trauma from being ostracized by the community and from fear of developing fistulae again. A study on the first formal counseling program for fistula survivors in Eritrea shows positive results, whereby counseling significantly improved the women's self-esteem, knowledge about fistulae and fistula prevention, and behavioral intentions for "health maintenance and social reintegration" following surgery.[59]

Challenges[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Challenges with regards to treatment include the very high number of women needing reconstructive surgery, access to facilities and trained surgeons, and the cost of treatment. For many women, US$300 is a price they cannot afford. Access and availability of treatment also vary widely across different sub-Saharan countries. Certain regions also do not have enough maternal care clinics that are equipped, willing to treat fistula patients, and adequately staffed. At the Evangelical Hospital of Bemberéke in Benin, only one expatriate volunteer obstetrics and gynecology doctor is available a few months per year, with one certified nurse and seven informal hospital workers.[60] In all of Niger, two medical centers treat fistula patients.[48] In Nigeria, more dedicated health professionals operate on up to 1,600 women with a fistula per year.[61] The world is currently severely under capacity for treating the problem; it would take up to 400 years to treat the backlog of patients.[19] To prevent any new cases of obstetric fistulae, about 75,000 new emergency obstetric care facilities would have to be built in Africa alone,[62] plus an increase in financial support and an even higher number of certified doctors, midwives, and nurses needed.

Another challenge standing between women and fistula treatment is information. Most women have no idea that treatment is available. Because this is a condition of shame and embarrassment, most women hide themselves and their condition and suffer in silence. In addition, after receiving initial treatment, health education is important to prevent fistulae in subsequent pregnancies.[17]

Another challenge is the lack of trained professionals to provide surgery for fistula patients. As a result, nonphysicians are sometimes trained to provide obstetric services. For example, the Addis Ababa Fistula Hospital has medical staff without formal degrees, and one of its top surgeons was illiterate, but she had been trained over years and now regularly successfully performs fistula surgery.[47]

Catheterization[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Fistula cases can also be treated through urethral catheterization if identified early enough. The Foley catheter is recommended because it has a balloon to hold it in place. The indwelling Foley catheter drains urine from the bladder. This decompresses the bladder wall so that the wounded edges come together and stay together, giving it a greater chance of closing naturally, at least in the smaller fistulae.

About 37% of obstetric fistulae that are treated within 75 days after birth with a Foley catheter resolve. Even without preselecting the least complicated obstetric fistula cases, a Foley catheter by midwives after the onset of urinary incontinence could treat over 25% of all new fistulae.[62]

Epidemiology[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Obstetric fistulae are common in the developing world, especially in sub-Saharan Africa (Kenya,[63] Mali, Niger,[48] Nigeria, Rwanda, Sierra Leone, South Africa, Benin, Chad, Malawi, Mali, Mozambique, Niger, Nigeria, Uganda, and Zambia) and much of South Asia (Afghanistan, Bangladesh, India, Pakistan, and Nepal). According to the World Health Organization (WHO), an estimated 50,000 to 100,000 women develop obstetric fistulae each year and over two million women currently live with an obstetric fistula.[64] In particular, most of the two million-plus women in developing nations who suffer from obstetric fistulae are under the age of 30.[48] Between 50 and 80% of women under the age of 20 in poor countries develop obstetric fistulae (the youngest patients are 12–13 years old).[46] Other estimates indicate about 73,000 new cases occur per year.[65]

Obstetric fistulae were very common throughout the world, but since the late 19th century, the rise of gynecology developed safe practices for childbirth, including giving birth at local hospitals rather than at home, which dramatically reduced rates of obstructed labor and obstetric fistulae in Europe and North America.[48][66]

Adequate population-based epidemiological data on obstetric fistulae are lacking due to the historic neglect of this condition since it was mostly eradicated in developed nations. Available data are estimations that should be viewed with caution.[17] About 30% of women over age 45 in developed nations are affected by urinary incontinence, primarily caused by obstetric fistulae.[48] The rate of obstetrical fistulae is much lower in places that discourage early marriage, encourage and provide general education for women, and grant women access to family planning] and skilled medical teams to assist during childbirth.[60]

History[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Evidence of Obstetric Fistula goes all the way back to 2050 BCE when Queen Henhenit obtained a fistula.

The first acknowledgments to the Obtetric Fistula date back to various Egyptian documents known as the papyri. These documents, including rare medical engravings, were found of the entrance of a tomb located in the necropolis of Saqquarah, Egypt. The tomb belonged to an unknown physician who lived during the 6th dynasty. The translation of this document became legible with the invention of the Rosetta stone in 1799.[67]

In 1872, the Ebers papyrus was discovered in a mummy from the Theban acropolis. This papyrus is 65 feet long, 14 inches wide, consisting of 108 columns each about 20 lines, now resides in the library at the University of Leipzig. The gynecological reference in this papyrus addresses uterine prolapse, but at the end of page three, there seems to be a mention of the vesico-vaginal fistula, warning the physician against trying to cure it saying, “prescription for a woman whose urine is in an irksome place: if the urine keeps coming and she distinguishes it, she will be like this forever.” [67] This seems to be the oldest reference to vesico-vaginal fistula, one which articulates the storied history of the problem.

James Marion Sims, in 1852 in Alabama, developed an operation for fistula. He worked at the New York Women's Hospital, currently the site of the Waldorf Astoria Hotel in New York City.[67]

Society and culture[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

During most of the 20th century, obstetric fistulae were largely missing from the international global health agenda. This is reflected by the fact that the condition was not included as a topic at the landmark United Nations 1994 International Conference on Population and Development (ICPD).[68] The 194-page report from the ICPD does not include any reference to obstetric fistulae. In 2000, eight Millennium Development Goals were adopted after the United Nations Millennium Summit to be achieved by 2015. The fifth goal of improving maternal health is directly related to obstetric fistula. Since 2003, obstetric fistula has been gaining awareness amongst the general public and has received critical attention from UNFPA, who has organized a global "Campaign to End Fistula."[69] New York Times columnist Nicholas Kristof, a Pulitzer Prize–winning writer, wrote several columns in 2003, 2005, and 2006[70] focusing on fistula and particularly treatment provided by Catherine Hamlin at the Fistula Hospital in Ethiopia. In 2007, Fistula Foundation, Engel Entertainment, and a number of other organizations including PBS NOVA released the documentary film, A Walk to Beautiful, which traced the journey of five women from Ethiopia who sought treatment for their obstetric fistulae at the Addis Ababa Fistula Hospital in Ethiopia. The film still airs frequently on PBS in the U.S. and is credited with increasing awareness of obstetric fistulae greatly. Increased public awareness and corresponding political pressure have helped fund the UNFPA's Campaign to End Fistula, and helped motivate the United States Agency for International Development to dramatically increase funding for the prevention and treatment of obstetric fistulae.

Countries that signed the United Nations Millennium Declaration have begun adopting policies and creating task forces to address issues of maternal morbidity and infant mortality, including Tanzania, Democratic Republic of Congo, Sudan, Pakistan, Bangladesh, Burkina Faso, Chad, Mali, Uganda, Eritrea, Niger, and Kenya. Laws to increase the minimum age for marriage have also been enacted in Bangladesh, Nigeria, and Kenya. To monitor these countries and hold them accountable, the UN has developed six "process indicators", a benchmark tool with minimum acceptable levels that measures whether or not women receive the services they need.[16]

The UNFPA set out several strategies to address fistulae, including "postponing marriage and pregnancy for young girls, increasing access to education and family planning services for women and men, provide access to adequate medical care for all pregnant women and emergency obstetric care for all who develop complications, and repairing physical damage through medical intervention and emotional damage through counselling."[71] One of the UNFPA's initiatives to reduce the cost of transportation in accessing medical care provided ambulances and motorcycles for women in Benin, Chad, Guinea, Guinea-Bissau, Kenya, Rwanda, Senegal, Tanzania, Uganda, and Zambia.[16]

Campaign to end fistula[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The Addis Ababa Fistula Hospital in Ethiopia successfully treats women with obstetric fistulae, even in less than desirable environments. As a result, the UNFPA gathered partners in London in 2001, and officially launched an international initiative to address obstetric fistulae later in 2003. Partners in this initiative include Columbia University's Averting Maternal Death and Disability Program, the International Federation of Gynecology and Obstetrics, and the World Health Organization. The official international partnership formed by the Campaign to End Fistula is named the Obstetric Fistula Working Group (OFWG) and its purpose is to coordinate and collaborate global efforts to eliminate obstetric fistulae.[17]

The first thing that the initiative did was to quantitatively assess the issue in countries where the prevalence is suspected to be high, including nine countries in sub-Saharan Africa. The studies found that fistula patients are mostly illiterate, young, and poor women. Moreover, local legislators and government officials' lack of awareness exacerbate the problem.[60][72] The OFWG improves awareness for prenatal and neonatal care and develops strategies for clinically managing obstetric fistula cases.[17]

To date, the Campaign to End Fistula has involved more than 30 countries in sub-Saharan Africa, South Asia, and the Middle East, and completed rapid needs assessments in many of those countries to continually assess the needs in each country. The national strategies that the campaign helps each nation to develop are three-fold: prevention of new cases, treatment for patients, and support for reintegration into society after the operation. Prevention efforts include access to maternal health services and mobilizing communities and legislators to increase awareness of maternal health problems. Training health providers and ensuring affordable treatment services, as well as providing social services such as health education and mental health services, help treat and reintegrate women into their communities. Other tasks undertaken by the campaign include fundraising and introducing new donors and gathering new partners of all perspectives, such as faith-based organizations, NGOs, and private-sector companies.[17]

Fistula Fortnight[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The Fistula Fortnight was a two-week initiative that took place from February 21 to March 6, 2005, where fistula experts treated fistula patients for free at four surgical camps in the northern Nigerian states of Kano, Katsina, Kebbi, and Sokoto. The initiative was collaborated by many partners such as the federal and state governments of Nigeria, 13 Nigerian fistula surgeons, the Nigerian Red Cross, and UNFPA. During the nine-month preparation period, facilities were renovated, equipment were provided, and staff were extensively trained to treat fistula.[17] The goals of this initiative were to alleviate the backlog of patients waiting for surgery, provide treatment services at host sites, and to raise awareness for maternal health.

The Fistula Fortnight treated 569 women at no cost, with an 87.8% rate of successful closures. Follow-up treatments and services were provided, such as bed rest, analgesics, oral fluids, visual monitoring of urination by nurses, a catheter, catheter removal, and an examination and discharge from the hospital at a minimum of four weeks, with instruction to avoid sexual intercourse. The Fistula Fortnight also had preoperative and postoperative counseling provided by nurses and social workers and held health education workshops for fistula patients and their families.[73]

Community organizations[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

People recovering from a fistula in the postoperative period need support to fully reintegrate into society.[74] In particular, physical labor is limited in the first year of recovery, so women need alternative ways to earn an income.[32] Since poverty is an indirect cause of obstetric fistulae, some community organizations aim to provide postoperative services to enhance the women's socioeconomic situation. Delta Survie, located in Mopti, Mali, is a community center that provides skills training and helps women to produce hand-made jewelry to generate income and meet other women while they recover.[75] Another organization, IAMANEH Suisse, identifies Malian fistula patients, facilitates operations for those without the financial means, and helps them access follow-up services to prevent recurrence of fistulae in their subsequent pregnancies.[76]

Other organizations also help to arrange mission trips for medical personnel to visit countries with women affected by fistulae, perform surgeries, and train local doctors to give medical assistance for fistula patients. The International Organization for Women and Development (IOWD) is one such nonprofit organization. The IOWD hosts four to five mission trips per year to provide relief to obstetric fistula patients in West Africa. IOWD mission trip members have evaluated thousands of patients at no cost and performed surgeries for over a thousand women.[48]

Treatment centers[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

A complete fistula treatment center includes investigative services like laboratory work, radiology, and a blood bank, to ensure that the medical history of patients is clearly understood before treatment options are evaluated.[34] The surgical services would include operating theaters, postoperative wards, and anesthetic services. Physiotherapy and social-reintegration services are also necessary to arm women affected by obstetric fistula with the tools necessary to re-enter a society from which they have been ostracised. The size of the facility should be tailored to the need in the area, and the most successful centers work in collaboration with other treatment centers and organizations, forming a larger network of resources.[77] The cost of salaries, single-use medical equipment, up to date technology and equipment, and maintenance of infrastructure, collectively provide large economic burdens to treatment centers.[34] A barrier also arises when governments and local authorities require that approval be obtained prior to the construction of centers. There is an uneven distribution of specialized health care providers due to the below optimal training and supervision of health works and the low wages of fistula surgeons.[34] Most fistula surgeons come from developed countries and are brought to developing countries, the nations more often affected by fistula, by a variety of organizations. An example of a well functioning treatment center is in Bangladesh where a facility has been created in association with the Dhaka Medical College Hospital with support from the United Nations Population Fund.[77] Here, forty-six doctors and thirty nurses have been trained and have successfully doubled the number of fistula cases addressed and operated on. Another example is a fistula unit in N’djamena, Chad, which has a mobile clinic that travels to rural, hard-to-reach areas, to provide services, and works in association with Liberty Hospital.[78] The World Health Organization has created a manual articulating necessary principles for surgical and pre- and post- operative care regarding obstetric fistula, providing a beneficial outline for affected nations.[79] Treatment centers are crucial for the survival of obstetric fistula patients and well-equipped centers help the emotional, physical, and psychological aspects of their lives.

See also[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

References[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 «Obstetric fistula». UNFPA - United Nations Population Fund (անգլերեն). 8 May 2017. Վերցված է 12 December 2017-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 «10 facts on obstetric fistula». WHO. May 2014. Վերցված է 12 December 2017-ին.
  3. ↑ Setchell, Marcus E.; Hudson, C. N. (2013). Shaw's Textbook of Operative Gynaecology - E-Book (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 370. ISBN 978-8131234815.
  4. ↑ 4,0 4,1 Creanga, AA; Genadry, RR (November 2007). «Obstetric fistulas: a clinical review». International Journal of Gynaecology and Obstetrics. 99 Suppl 1: S40–6. doi:10.1016/j.ijgo.2007.06.021. PMID 17868675.
  5. ↑ Disch, Lisa; Hawkesworth, Mary (2015). The Oxford Handbook of Feminist Theory (անգլերեն). Oxford University Press. էջ 821. ISBN 9780199328598.
  6. ↑ Creanga, A.A.; Genadry, R.R. (2007). «Obstetric fistulas: A clinical review». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 99: S40–S46. doi:10.1016/j.ijgo.2007.06.021. PMID 17868675.
  7. ↑ 7,0 7,1 "Women's Health." Vaginal Fistula Causes, Symptoms, & Treatments. WebMD, n.d. Web. 22 Oct. 2012. <http://women.webmd.com/tc/vaginal-fistula-topic-overview>
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 "Obstetric Fistula." Our Bodies Ourselves Health Resource Center. Our Bodies Ourselves Health Resource Center, n.d. Web. 22 Oct. 2012. <http://www.ourbodiesourselves.org/book/companion.asp?id=22>
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 "Rectovaginal Fistula." Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research, 29 May 2010. Web. 22 Oct. 2012. <http://www.mayoclinic.com/health/rectovaginal-fistula/DS01065/DSECTION=symptoms>
  10. ↑ Champagne, Bradley J.; McGee, Michael F. (2010). «Rectovaginal Fistula». Surgical Clinics of North America. 90 (1): 69–82. doi:10.1016/j.suc.2009.09.003. PMID 20109633.
  11. ↑ 11,0 11,1 Novi, Joseph M.; Northington, Gina M. (2005). «Rectovaginal Fistula». Journal of Pelvic Medicine and Surgery. 11 (6): 283–293. doi:10.1097/01.spv.0000190848.17284.d3.
  12. ↑ 12,0 12,1 Wong M, Ozel B (2010). Fistulae. In Management of Common Problems in Obstetrics and Gynecology, 5th ed., pp. 328-332. Chichester: Wiley-Blackwell.
  13. ↑ 13,0 13,1 Semere, L.; Nour, N. M. (2008). «Obstetric fistula: Living with incontinence and shame». Reviews in Obstetrics & Gynecology. 1 (4): 193–7. PMC 2621054. PMID 19173024.
  14. ↑ 14,0 14,1 Ahmed, S.; Holtz, S.A. (2007). «Social and economic consequences of obstetric fistula: Life changed forever?». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 99: S10–S15. doi:10.1016/j.ijgo.2007.06.011. PMID 17727854.
  15. ↑ Wall, L Lewis (2006). «Obstetric vesicovaginal fistula as an international public-health problem». The Lancet. 368 (9542): 1201–1209. doi:10.1016/s0140-6736(06)69476-2. PMID 17011947.
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 Capes, Tracy; Ascher-Walsh, Charles; Abdoulaye, Idrissa; Brodman, Michael (2011). «Obstetric Fistula in Low and Middle Income Countries». Mount Sinai Journal of Medicine. 78 (3): 352–361. doi:10.1002/msj.20265. PMID 21598262.
  17. ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 Donnay, F.; Ramsey, K. (2006). «Eliminating obstetric fistula: Progress in partnerships». International Journal of Gynaecology and Obstetrics. 94 (3): 254–61. doi:10.1016/j.ijgo.2006.04.005. PMID 16879827.
  18. ↑ Arrowsmith, Steven; Hamlin, E. Catherine; Wall, L. Lewis (1996). «Obstructed Labor Injury Complex». Obstetrical & Gynecological Survey. 51 (9): 568–574. doi:10.1097/00006254-199609000-00024. PMID 8873157.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Browning, Andrew (2004). «Obstetric Fistula in Ilorin, Nigeria». PLOS Medicine. 1 (1): e2. doi:10.1371/journal.pmed.0010002. PMC 523825.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  20. ↑ http://www.unfpa.org/sites/default/files/resource-pdf/Fistula%20brochure-May14_0.pdf
  21. ↑ «Fast Facts & FAQ's». The Fistula Foundation. Վերցված է April 10, 2012-ին.
  22. ↑ Kristoff, Nicholas D. (2010). Half the Sky. New York: First Vintage Books.
  23. ↑ Burkina Faso Ministry of Health and UNFPA. Sociocultural study on obstetric fistula. Ouagadougou.
  24. ↑ Lita, Ana (8 March 2008). «Obstetric Fistula: A Dire Consequence of Child Marriage». International Humanist and Ethical Union.
  25. ↑ 25,0 25,1 Roush, Karen M. (2009). «Social Implications of Obstetric Fistula: An Integrative Review». Journal of Midwifery & Women's Health. 54 (2): e21–e33. doi:10.1016/j.jmwh.2008.09.005. PMID 19249652.
  26. ↑ Hilton, P.; Ward, A. (1998). «Epidemiological and surgical aspects of urogenital fistulae: A review of 25 years' experience in southeast Nigeria». International Urogynecology Journal and Pelvic Floor Dysfunction. 9 (4): 189–194. doi:10.1007/bf01901602. PMID 9795822.
  27. ↑ Kelly, J.; Kwast, B. E. (1993). «Epidemiologic study of vesicovaginal fistulas in ethiopia». International Urogynecology Journal. 4 (5): 278–281. doi:10.1007/BF00372737.
  28. ↑ Tahzib, F. (1983). «Epidemiological determinants of vesicovaginal fistulas». British Journal of Obstetrics and Gynaecology. 90 (5): 387–91. doi:10.1111/j.1471-0528.1983.tb08933.x. PMID 6849845.
  29. ↑ Ijaiya, M. A.; Rahman, A. G.; Aboyeji, A. P.; Olatinwo, A. W.; Esuga, S. A.; Ogah, O. K.; Raji, H. O.; Adebara, I. O.; Akintobi, A. O.; Adeniran, A. S.; Adewole, A. A. (2010). «Vesicovaginal fistula: A review of nigerian experience». West African Journal of Medicine. 29 (5): 293–8. doi:10.4314/wajm.v29i5.68247. PMID 21089013.
  30. ↑ 30,0 30,1 McKinney, T. B. (2006). Fistula women of Africa: The horror of their lives, and hope for their tomorrow. The International Organization for Women and Development. Lecture presented October 2006, Phoenix, AZ.
  31. ↑ Charlotte Warren; Annie Mwangi (December 2008). «Obstetric Fistula: Can Community Midwives Make a Difference?». UNFPA.
  32. ↑ 32,0 32,1 Pope, Rachel; Bangser, Maggie; Requejo, Jennifer Harris (2011). «Restoring dignity: Social reintegration after obstetric fistula repair in Ukerewe, Tanzania». Global Public Health. 6 (8): 859–873. doi:10.1080/17441692.2010.551519. PMID 21390964.
  33. ↑ 33,0 33,1 Yeakey, Marissa Pine; Chipeta, Effie; Taulo, Frank; Tsui, Amy O. (2009). «The lived experience of Malawian women with obstetric fistula». Culture, Health & Sexuality. 11 (5): 499–513. doi:10.1080/13691050902874777. JSTOR 27784472. PMID 19444686.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 34,4 Polan, Mary Lake; Sleemi, Ambereen; Bedane, Mulu Muleta; Lozo, Svjetlana; Morgan, Mark A. (2015). Debas, Haile T.; Donkor, Peter; Gawande, Atul; Jamison, Dean T.; Kruk, Margaret E.; Mock, Charles N. (eds.). Essential Surgery: Disease Control Priorities, Third Edition (Volume 1). Washington (DC): The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank. doi:10.1596/978-1-4648-0346-8_ch6. ISBN 9781464803468. PMID 26740998.
  35. ↑ Carmen Dolea, Carla AbouZahr (July 2003). «Global burden of obstructed labour in the year 2000» (PDF). Evidence and Information for Policy (EIP), World Health Organization.
  36. ↑ Hilton, P. (2003). «Vesico-vaginal fistulas in developing countries». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 82 (3): 285–295. doi:10.1016/S0020-7292(03)00222-4. PMID 14499975.
  37. ↑ Keeton C (2004). «Sexual abuse on the rise in Africa—governments must act» (PDF). Bull World Health Organ. 82: 313.
  38. ↑ 38,0 38,1 The ACQUIRE Project. Traumatic gynecologic fistula as a consequence of sexual violence in conflict settings: a literature review. New York7 The ACQUIRE Project/EngenderHealth; 2005.
  39. ↑ http://www.fascrs.org/core-subject/rectovaginal-fistula-and-rectourethral-fistula
  40. ↑ Tahzib, Farhang (1983). «Epidemiological determinants of vesicovaginal fistulas». BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology. 90 (5): 387–391. doi:10.1111/j.1471-0528.1983.tb08933.x. PMID 6849845.
  41. ↑ Miller, S.; Lester, F.; Webster, M.; Cowan, B. (2005). «Obstetric fistula: A preventable tragedy». Journal of Midwifery & Women's Health. 50 (4): 286–94. doi:10.1016/j.jmwh.2005.03.009. PMID 15973264.
  42. ↑ Hofmeyr, G.J (2004). «Obstructed labor: Using better technologies to reduce mortality». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 85: S62–S72. doi:10.1016/j.ijgo.2004.01.011. PMID 15147855.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 John Middleton; Joseph C. Miller (2008). «Childbearing». New Encyclopedia of Africa. 1: 363–370. Վերցված է 10 April 2012-ին.
  44. ↑ Chandiramani, Payal. "Programmatic and Policy Recommendations for Addressing Obstetric Fistula and Uterine Prolapse | Wilson Center." Wilson Center. The Woodrow Wilson International Center for Scholars, 27 Sept. 2012. Web. 27 Nov. 2012. <http://www.wilsoncenter.org/event/programmatic-and-policy-recommendations-for-addressing-obstetric-fistula-and-uterine-prolapse>
  45. ↑ http://www.unfpa.org/sites/default/files/resource-pdf/EN-SRH%20fact%20sheet-Fistula.pdf
  46. ↑ 46,0 46,1 46,2 46,3 Cook, R. J.; Dickens, B. M.; Syed, S. (2004). «Obstetric fistula: The challenge to human rights». International Journal of Gynaecology and Obstetrics. 87 (1): 72–7. doi:10.1016/j.ijgo.2004.07.005. PMID 15464787.
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 47,3 Kristof, Nicholas D., and Sheryl WuDunn. Half the Sky: Turning Oppression into Opportunity for Women Worldwide. New York: Alfred A. Knopf, 2009. Print.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 48,5 48,6 48,7 48,8 Narcisi, L.; Tieniber, A.; Andriani, L.; McKinney, T. (2010). «The fistula crisis in sub-Saharan Africa: An ongoing struggle in education and awareness». Urologic Nursing. 30 (6): 341–6. doi:10.7257/1053-816x.2010.30.6.341. PMID 21261194.
  49. ↑ Kenya Ministry of Health and UNFPA. Needs assessment of obstetric fistula in selected districts of Kenya; 2004.
  50. ↑ «A Tragic Failure to Deliver Maternal Care». UNFPA. Վերցված է 17 April 2012-ին.
  51. ↑ United Nations Population Fund, Campaign to End Fistula. The Maternal Health Thematic Fund Annual Report 2010: Campaign to End Fistula. http://www.endfistula.org/publications.htm. Accessed November 2012.
  52. ↑ Wegner, M.N.; Ruminjo, J.; Sinclair, E.; Pesso, L.; Mehta, M. (2007). «Improving community knowledge of obstetric fistula prevention and treatment». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 99: S108–S111. doi:10.1016/j.ijgo.2007.06.030. PMID 17869255.
  53. ↑ Hamlin, E.C.; Muleta, M.; Kennedy, R.C. (2002). «Providing an obstetric fistula service». BJU International. 89: 50–53. doi:10.1046/j.1465-5101.2001.129.x. PMID 11876733.
  54. ↑ Miller, Suellen; Lester, Felicia; Webster, Monique; Cowan, Beth (2005). «Obstetric Fistula: A Preventable Tragedy». Journal of Midwifery & Women's Health. 50 (4): 286–294. doi:10.1016/j.jmwh.2005.03.009. PMID 15973264.
  55. ↑ Wall, L. L.; Arrowsmith, S. D.; Briggs, N. D.; Browning, A.; Lassey, A. (2005). «The obstetric vesicovaginal fistula in the developing world». Obstetrical & Gynecological Survey. 60 (7 Suppl 1): S3–S51. doi:10.1097/00006254-200507001-00002. PMID 16034313.
  56. ↑ «Removing Obstacles to Increased Treatment». The Fistula Foundation. Վերցված է 17 April 2012-ին.
  57. ↑ Nathan, Lisa M.; Rochat, Charles H.; Grigorescu, Bogdan; Banks, Erika (2009). «Obstetric fistulae in West Africa: Patient perspectives». American Journal of Obstetrics and Gynecology. 200 (5): e40–e42. doi:10.1016/j.ajog.2008.10.014. PMID 19111717.
  58. ↑ Galandiuk, S.; Kimberling, J.; Al-Mishlab, T. G.; Stromberg, A. J. (2005). «Perianal Crohn disease: Predictors of need for permanent diversion». Annals of Surgery. 241 (5): 796–801, discussion 801–2. doi:10.1097/01.sla.0000161030.25860.c1. PMC 1357134. PMID 15849515.
  59. ↑ Johnson, K. A.; Turan, J. M.; Hailemariam, L.; Mengsteab, E.; Jena, D.; Polan, M. L. (2010). «The role of counseling for obstetric fistula patients: Lessons learned from Eritrea». Patient Education and Counseling. 80 (2): 262–5. doi:10.1016/j.pec.2009.11.010. PMC 3552555. PMID 20034756.
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 United Nations Population Fund (UNPFA) & EngenderHealth (2003). Obstetric fistula needs assessment report: Findings from nine African countries. Retrieved from www.unfpa.org/fistula/docs/fistula-needsassessment.pdf
  61. ↑ UNFPA (2002) The second meeting of the working group for the prevention and treatment of obstetric fistula, Addis Ababa, 30 October–1 November 2002. Available: http://www.unfpa.org/upload/lib_pub_file/146_filename_fistula_kgroup02.pdf. Accessed 9 August 2004.
  62. ↑ 62,0 62,1 Waaldjik K (1998) Evaluation report XIV on VVF projects in northern Nigeria and Niger. Katsina (Nigeria): Babbar Ruga Fistula Hospital. 27 p.
  63. ↑ «Sadar, Pina, Waweru, Wambui: Alive Again (2010)». Deutsche Welle Akademie. Վերցված է 23 August 2012-ին.
  64. ↑ Obstetric Fistulae: A Review of Available Information, 1991; WHO/MCH/MSM/91.5
  65. ↑ Abouzahr, C. (2003). «Global burden of maternal death and disability». British Medical Bulletin. 67: 1–11. doi:10.1093/bmb/ldg015. PMID 14711750.
  66. ↑ «Fast Facts & FAQs». Fistula Foundation. Վերցված է 17 April 2012-ին.
  67. ↑ 67,0 67,1 67,2 Zacharin, Robert F. (2012-12-06). Obstetric Fistula (անգլերեն). Springer Science & Business Media. ISBN 9783709189214.
  68. ↑ «Report of the ICPD (94/10/18)». Վերցված է 17 April 2012-ին.
  69. ↑ «Obstetric Fistula». UNFPA. Վերցված է 17 April 2012-ին.
  70. ↑ Kristof, Nicholas (16 May 2003). «Alone and Ashamed». The New York Times. Վերցված է 17 April 2012-ին.
  71. ↑ UNFPA Campaign to End Fistula: "Fast Facts" (www.unfpa.org/fi stula/facts.htm).
  72. ↑ UNFPA. The second meeting of the Working Group for the Prevention and Treatment of obstetric fistula. New York: UNFPA; 2003.
  73. ↑ Ramsey, K.; Iliyasu, Z.; Idoko, L. (2007). «Fistula Fortnight: Innovative partnership brings mass treatment and public awareness towards ending obstetric fistula». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 99: S130–S136. doi:10.1016/j.ijgo.2007.06.034. PMID 17870079.
  74. ↑ Ahmed, S (28 August 2007). «Social and economic consequences of obstetric fistula: Life changed forever?». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 99 (S1): S10–S15. doi:10.1016/j.ijgo.2007.06.011. PMID 17727854.
  75. ↑ Sankare I. Contribution to the development of a mechanism for autonomous social for women with fistula in the region of Mopti. Proceedings of the meeting making motherhood safer by addressing obstetric fistula. Johannesburg, South Africa, 23—26 October; 2005.
  76. ↑ Kadiatou K. Prevention of obstetric fistula and support to women identified in Se´gou, Mali. proceedings of the meeting making motherhood safer by addressing obstetric fistula. Johannesburg, South Africa, 23—26 October; 2005.
  77. ↑ 77,0 77,1 Donnay, F.; Ramsey, K. (2006). «Eliminating obstetric fistula: Progress in partnerships». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 94 (3): 254–261. doi:10.1016/j.ijgo.2006.04.005. PMID 16879827.
  78. ↑ Donnay, F.; Ramsey, K. (2006). «Eliminating obstetric fistula: Progress in partnerships». International Journal of Gynecology & Obstetrics. 94 (3): 254–261. doi:10.1016/j.ijgo.2006.04.005. PMID 16879827.
  79. ↑ Charlotte, Bacon. «Obstetric Fistula Needs Assessment Report: Findings from Nine African Countries» (PDF). Engender Health: Improving Women's Health Worldwide. Վերցված է May 15, 2018-ին.

External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դասակարգում

Կաղապար:Diseases of the pelvis, genitals and breasts


Կատեգորիա:Noninflammatory disorders of female genital tract Կատեգորիա:RTT

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Hasmik_Petunts/Ավազարկղ&oldid=7487825» էջից