Չուպրենե (արգելոց)
Չուպրենե (բուլղար․՝ Чупрене), Բուլղարիայի խոշորագույն արգելոցներից մեկը։ Արգելոցը զբաղեցնում է 1439,2 հա տարածք։ Տեղակայված է Արևելասերբական լեռների ամենաբարձր գագաթի՝ Միջուրի լեռան մոտակայքում (Ստարա Պլանինա (Բալկանյան լեռներ) լեռների արևմտյան հատված, Չիպրովսկա Պլանինա և Սվետինիկոլսկա Պլանինա լեռնաշղթաների լանջեր)։ Գտնվում է Վիդինի մարզի Չուպրենե համայնքում՝ Չուպրենե գյուղի և Չուպրենսկա գետի մոտ։ Տարածքի թեքությունը մոտավորապես 1 կմ է, նվազագույն ԲԾՄ-ն կազմում է մոտավորապես 1100 մ հյուսիս-արևմուտքում, իսկ բարձրագույն ԲԾՄ-ն՝ Ռեպլյանկսա Ցերկվա գագաթն է հարավ-արևելքում (2004 մ)[1]։
Վայրը արգելոցի կարգավիճակ է ստացել 1973 թվականին։ Արգելոցը նախ և առաջ ստեղծվել է փշատերև անտառների պահպանման համար։ Այստեղ պահպանվել է հարուստ յուրատեսակ բուսականություն և կենդանական աշխարհ։ Արգելոցը հարուստ է թռչնատեսակներով, քանի որ այն գտնվում է չվուղիների հատման վայրում։ 1977 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՈ-ի «Մարդ և կենսոլորտ» ծրագրով ընդգրկվել է արգելոցների ցանկում[1]։
Արգելոցի տարածքում գտնվում են մերձակա լեռնային լանջերից ակունք վերցնող մեծ քանակով գետեր, որոնցից գլխավորներն են՝ Լոմ, Չուպրենսկա, Վիրբովսկա, Բուկովսկա և Կրաստվիչկա։ Միջուր լեռան լանջերից սկիզբ են առնում Դանուբի աջ վտակները՝ Լոմը և Տիմոկը (Տիմոկայի վտակներից մեկը Տրգովիշկի Տիմոկ գետն է), որոնցից առաջինին նաև անվանում են Բիրզա Րեկա։ Չուպրենսկա գետը սկիզբ է առնում Օստրա Չուկա լեռան լանջերից։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բուսական աշխարհ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անտառները զբաղեցնում են արգելոցի ընդհանուր տարածքի մոտ 90 %: Հիմնականում դրանք եղևնիի, եղևինի փշատերև և եղևնիի, հաճարենիի խառը անտառներն են։ Այստեղ աճում են նաև թխկին, կաղամախին, լեռնային լաստենին, լեռնային թխկին և կտտկենի սևը։
Կենդանական աշխարհ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արգելոցում ներկայացված է կենդանական աշխարհի մեծ բազմազանություն[1]՝
- երկկենցաղ (11 տեսակ)՝ հրային սալամանդրա, հունական երկարաոտ գորտ, գորտ և այլն,
- սողուններ (15 տեսակ)՝ լորտու, իժ, պղնձօձ և այլն,
- կաթնասուններ (53 տեսակ)՝ աղվես, գայլ, քարակզաքիս, անտառաքիս, ջրաքիս, անտառային կատու, սկյուռ, չղջիկների 14 տեսակ և այլն,
- թռչուններ (170 տեսակ)՝ խլահավ, սև անգղ, բվեճ, քարարծիվ, փայտփոր, կեռնեխ, շահեն և այլն։
Չուպրենեն միակ բուլղարական արգելոցն է, որտեղ միշտ բնակվում են գայլերը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Биосферный резерват «Чупрене» Արխիվացված 2013-09-17 Wayback Machine (բուլղ.)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Տեղեկություն Չուպրենե համայնքի պաշտոնական կայքից (բուլղ.)
- «Չուպրենե» - լուսանկարներ (բուլղ.)