Մասնակից:Գայանե Անտոնյան/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գրգռված աղու համախտանիշ
Պատճառհայտնի չեն
Հիվանդության ախտանշաններփորլուծություն, փորկապություն, որովայնի ցավ
Բժշկական մասնագիտությունգաստրոէնտերոլոգիա
Ախտորոշումախտանիշներ, այլ հիվանդությունների ժխտում
Տարբերակիչ ախտորոշումցելիակա, ցելիակայով չպայմանավորված գլյուտենային զգայունություն, հաստ աղու քաղցկեղ, կրոնի հիվանդություն, խոցային կոլիտ, միկրոսկոպիկ կոլիտ, լեղաթթուների մալաբսորբցիա
Բուժումախտանշանային՝ սննդակարգ, դեղորայքային բուժում, պրոբիոտիկներ, հոգեթերապիա
Հաճախություն12,5% (զարգացած երկրներում)
Սկիզբըսովորաբար 45 տարեկանից հետո
Տևողություներկար ընթացող
Կանխատեսումկյանքի տևողությունը չի նվազում

Գրգռված աղու համախտանիշ(ԳԱՀ), ախտանիշների խումբ, որն արտահայտվում է որովայնի ցավով, աղիների կծկողական ունակության և շարժողական ֆունկցիայի փոփոխությամբ առանց հիմքում ընկած տեսանելի նշանների և օրգանական ախտահարումների[1]։ Ախտանիշները տևական ընթացք ունեն, հաճախ ընթանում են տարիներով[2]։ Համախտանիշը դասակարգվում է չորս հիմնական տեսակների պայմանավորված գերակշռող ախտանիշներով՝ առավելապես փորլուծություն (IBS-D, diarrhea), առավելապես փորկապություն ( IBS-C, constipation), հաճախակի են և՛փորլուծությունը և՛ փորկապությունը ( IBS-M), երկուսն էլ հաճախակի չեն (IBS-U)[1]: ԳԱՀ-ը նվազեցնում է կյանքի որակը[3]։ Այն կարող է դառնալ տագնապի, մեծ դեպրեսիայի կամ քրոնիկական հոգնածության պատճառ[1][4]։

ԳԱՀ-ի հիմքում ընկած պատճառները հստակ չեն[2]։ Ենթադրվող պատճառներից են աղիք-ուղեղային առանցքում փոփոխությունները, աղիների շարժողական ֆունկցիայի խանգարումները, ցավի հանդեպ գերզգայունությունը, վարակային գործընթացների առկայությունը՝ բարակի աղիքի մանրէների գերաճ, նեյրոտրանսմիտերները, գենետիկ գործոնները և սննդային գերզգայունությունը[2]։ ԳԱՀ-ը առաջացումը կարող են հրահրել աղիքային վարակները[5], սթրեսային կյանքը[6]։ ԳԱՀ-ը աղեստամոքսային համակարգի ֆունկցիոնալ խանգարում է[1]։ Ախտորոշումը դրվում է բացառման սկզբունքով։ Անհրաժեշտ է բացառել անհանգստություն պատճառող՝ «տագնապի» նշանների առկայությունն ու այլ հնարավոր օրգանական հիվանդությունները[7]։ «Տագնապի» նշաններն են՝ հիվանդության մանիֆեստացիան 50 տարեկանից հետո, քաշի կորուստը, կղանքում արյան առկայությունը, աղիների բորբոքային հիվանդությունների ընտանեկան անամնեզը[7]։ Նմանատիպ ածտանիշներով հնարավոր օրգանական հիվանդություններից են՝ ցելիական, միկրոսկոպիկ կոլիտը, աղիների բորբոքային հիվանդությունը, լեղաթթուների մալաբսորբցիան՝ թերներծծումը, հաստ աղու քաղցկեղը[7]։

ԳԱՀ-ի լիարժեք բուժում չկա[8]։ Բուժումը ներառում է ախտանիշների նվազեցումը սննդակարգի, մեդիտացիայի, պրոբիոտիկների և խորհրդատվությունների միջոցով։[8] Սննդակարգի փոփոխությունը ներառում է լուծվող մանրաթելերի քանակի շատացումը սննդում, ֆերմենտացվող օլիգոսախարիդների, դիսախարիդների, մոնոսախարիդների և պոլիոլների նվազեցումը սննդում, գլուտեն չպարունակող սննդակարգի նշանակումը[7][9][10]։ Լոպերամիդը կարող է նշանակվել փորլուծության, իսկ լուծողականները՝ փորկապության դեպքում[7]։ Հակադեպրեսանտները կարող են բարելավել ախտանիշները և նվազեցնել ցավը[7]։ Պացիենտի կրթումը և որակյալ բժիշկ-պացիենտ հարաբերությունները հիվանդության կարևոր մաս են կազմում[7][11]։

Զարգացած երկրներում բնակչության 10-15%-ն ունի ԳԱՀ.[1][12]։ Այն հաճախ է հանդիպում Հարավային Ամերիկայում և հազվադեպ՝ Հարավարևելյան Ասիայում[7]։ ԳԱՀ-ը կանանց մոտ երկու անգամ ավելի տարածված է, քան տղամարդկանց մոտ և սովորաբար սկսվում է մինչև 45 տարեկանը[1]։ Տարիքի հետ ԳԱՀ-ի առաջացումը նվազում է[7]։ Այս համախտանիշը չի ազդում կյանքի տևողության վրա և չի հանգեցնում այլ լուրջ հիվանդությունների[13]։ ԳԱՀ-ն առաջին անգամ նկարագրվել է 1820 թվականին, իսկ «գրգրռված աղու համախտանիշ» տերմինն օգտագործման մեջ մտել է 1944-ին[14]։

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԳԱՀ-ը կլինիկորեն կարող է ընթանալ՝

  • առավելապես փորլուծությամբ (IBS-D, diarrhea)
  • առավելապես փորկապությամբ ( IBS-C, constipation)
  • փորլուծության և փորկապության հաջորդումներով (IBS-A, alternating)
  • առավելապես ցավային համախտանիշով[15]։

Որոշ մարդկանց մոտ ԳԱՀ-ը կարող է ունենալ սուր սկիզբ և սկսվել վարակային հիվանդությունից հետո, որին բնութագրական է հետևյալ նշաններից առնվազն երկուսը՝ տենդ, փսխում, փորլուծություն, դրական կոպրոկուլտուրա։ Վարակից հետո զարգացող ԳԱՀ-ը կոչվում է հետվարակային ԳԱՀ (IBS-PI, postinfectious)։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԳԱՀ-ի առաջնային ախտանիշներն են որովայնում ցավը և անհանգստությունը կապված աղիների գործունեություն փոփոխության՝ հաճախակի փորկապությունների, փորլուծությունների հետ[16]։ Ախտանիշները սովորաբար սկսվում են սուր գրոհի տեսքով և անցնում մեկ օրվա ընթացքում, սակայն գրոհի կրկնությունը հավանական է[17]։ Հնարավոր ախտանիշներ են աղիների շարժողական գործուեության արագացումը, ոչ լրիվ դատարկման զգացողությունը (տենեզմ), վքնածությունը[18]։ Երբեմն ախտանիշները թեթևանում են կղազատումից հետո[11]։ ԳԱՀ-ով հիվանդները ավելի հակված են ունենալ գաստրոէզոֆագել ռեֆլյուքս, միզասեռական համակարգի խնդիրներ, քրոնիկական հոգնածության համախանիշ, ֆիբրոմիալգիա, գլխացավեր, մեջքի ցավեր, հոգեկան խնդիրներ՝ դեպրեսիա, տագնապ[4][18]։ ԳԱՀ ունեցող կանանց և տղամարդկանց մեկ երրորդը նշում է սեռական դիսֆունկցիայի դրսևորումներ, հիմնականում՝ լիբիդոյի անկում[19]։

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած ԳԱՀ-ի պատճառները հստակ պարզ չեն, սակայն համարվում է որ գործընթացում ներգրավված է աղիք-ուղեղային առանցքը[20][21]։Աղեստամոքսային տրակտի սուր վարակային գործընթացից հետո ԳԱՀ-ի զարգացման ռիսկը աճում է վեց անգամ։ Հետվարակային վիճակը, երիտասարդ տարիքը, ձգձգվող տենդը, տագնապը, դեպրեսիան համարվում են ռիսկի գործոններ[22]։ Հոգեկան խնդիրների՝ տագնապի, դեպրեսիայի դերը ԳԱՀ-ի առաջացման մեջ հաստատված չէ, սակայն դրանք կարող են ազդել ախտանիշների արտահայտվածության ու կայունության վրա ծանրացնելով ԳԱՀ-ի ախտանիշներն ու նվազեցնելով կյանքի որակը[23]։ Հակաբիոտիկների կիրառումը բարձրացնում է ԳԱՀ-ի զարգացման ռիսկը[24]։ Հետազոտություններ ցույց են տվել, որ բնածին իմունիտետում և էպիթելային հոմեոստազում առկա դեֆեկտները բարձրացնում են ինչպես հետվարակային, այնպես էլ այլ տեսակների ԳԱՀ-երի զարգացման ռիսկը[25]։

Հետվարակային վիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուր գաստրոէնտերիտային վարակները հանդես են գալիս որպես տրիգերային գործոն ԳԱՀ-ի 10% դեպքերում։ Բնածին իմուն համակարգի և էպիթելային պատնեշի գենետիկ դեֆեկտները, սթրեսի և տագնապի բարձր մակարդակը բարձրացնում են հետվարակային ԳԱՀ-ի զարգացման ռիսկը։ Հետվարակային ԳԱՀ-ի դեպքում սովորաբար գերակշռում է փորուծությունը։ Փաստերը վկայում են, որ սուր աղիքային վարակի ընթացքում մեծ քանակությամբ արտադրվող նախաբորբոքային ցիտոկինները բարձրացնում են աղիքի պատի թափանցելիությունը և կոմենսալ բակտերիաների տեղափոխմանը էպիթելային պատնեշի միջով։ Սա իր հերթին կարող է առաջացնել տեղային հյուսվածքների վնասում և քրոնիկ աղիքային խանգարումներ զգայուն մարդկանց շրջանում։ Ամեն դեպքում աղիքի պատի թափանցելիության բարձրացումը խիստ կախված է ԳԱՀ-ի հետ, ակախ նրանից՝ ԳԱՀ-ն առաջացել վարակային գործընթացի արդյունքում, թե ոչ[25]։ Կա վարկած, որ բարակ աղիներում բակտերիալ գերաճի և տրոպիկական սպրուի միջև կապը հետվարակային ԳԱՀ-ի պատճառներից մեկն է[26]։

Սթրես[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղիք-ուղեղային առանցքի դերակատարությունը փաստող հոդվածները հայտնվեցին 1990-ականներին[27] ինչպես նաև ցույց տրվեց, որ մանկական տարիքում ֆիզիական և հոգեբանական բռնությունները կապված են ԳԱՀ-ի առաջացման հետ[28]։ Համարվում է, որ հոգեբանական սթրեսը կարող է տրիգերային գործոն լինել ԳԱՀ-ի հանդեպ նախատրամարդվածություն ունեցող անձանց համար[29]։

Հաշվի առնելով ԳԱՀ ունեցող անձանց մոտ տագնապի բարձր մակարդակի և ֆիբրոմիալգիայի, քրոնիկ հոգնածության համախտանիշի մասնակի զուգորդումը, ԳԱՀ-ի մոդելում կարելի է ներառել սթրես համակարգի գործունեության խանգարումները։ Սթրեսի պատասխանը պայմանավորված է հիպոթալամուս-հիպոֆիզ-մակերիկամային առանցքի և սիմպաթիկ նյարդային համակարգի գործունեության հետ, որոնք, ինչպես ցույց է տրվել, խանգարված են ԳԱՀ-ով մարդկանց մոտ։ Հոգեկան հիվանդությունները կամ տագնապը նախորդում են ԳԱՀ-ի ախտանշաների զարգացմանը ԳԱՀ-ով հիվանդների երկու երրորդի մոտ, իսկ անձային գծերի առանձահատկությունները հանդիսանում են նախատրամադրող գործոն առողջ անձանց մոտ գաստրոէնտերիտից հետո ԳԱՀ-ի զարգացման համար[30][31]։

Բակտերիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բարակ աղիքում բակտերիաների գերաճը (ԲԱԲԳ) ավելի հաճախ հանդիպում է ԳԱՀ-ով ախտորոշված անձանց մոտ համեմատած առողջ ստուգիչ խմբերի։ ԲԱԲԳ-ն ավելի բնորոշ է փորլուծությամբ ուղեկցվող ԳԱՀ-ի համար, սակայն փորկապությամբ ուղեկցվող ԳԱՀ-ի դեպքում էլ այն ավելի արտահայտված է ի համեմատ առողջ ստուգիչ խմբերի։ ԲԱԲԳ-ը բնութագրվում է փքվածության զգացումով, որովայնային ցավով, փորլուծությամբ կամ փորկապությամբ։Հնարավոր է, որ ԳԱՀ-ը իմուն համակարգի և աղիքային միկրոբիոտայի ոչ նորմալ փոխներգործության և սխալ ցիտոկինային ազդանշանային կասկադի ակտիվացման արդյունք է[32]։ Չի բացառվում սպիրոխետ Brachyspira pilosicoli դերը ԳԱՀ-ի զարգացման գործընթացում[33]։

Սնկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարեցտարի ավելանում են փաստերն այն մասին, որ աղիքային միկրոբիոտայի փոփոխությունները (դիսբիոզը) կապված է ինչպես ԳԱՀ-ի աղիքային դրսևորումների հետ, այնպես էլ հոգեկան հիվանդությունների հետ, որոնք գոյակցվում են ԳԱՀ-ունեցող անձանց 80%-ի մոտ[34]։ Աղիքային միկրոբիոտայի դերը և խմորասուկ կանդիդա ալբիկանսի աննորմալ պրոլիֆերացիան ԳԱՀ-ունեցող որոշ անձանց մոտ հետազոտվել է դեռ 2005 թվականին[35]։

Նախակենդանիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախակենդանիներով հարուցված որոշ վարակներ կարող են նմանակել ԳԱՀ-ի ենթատիպերին բնորոշ ախտանիշները[36], դրանցից են օրինակ՝ blastocystis hominis-ը(բլաստոցիստոզ)[37][38]։

2017թվականի տվյալների համաձայն բլաստոցիստերի կոլոնիզացիան ավելի հաճախ է հանդիպում ԳԱՀ ունեցողների մոտ և հնարավոր է, որ այն հանդիսանում է ԳԱՀ-ի առաջացման ռիսկի գործոն[39]։Դիենտամեոբա Ֆրագիլիսը (Dientamoeba fragilis) ևս հանդիսանում է ԳԱՀ-ի պաթոգենեզում ներառվող հավանական օրգանիզմներից, որը պետք է հետազոտվի, չնայած այն հանդիպում է նաև ԳԱՀ չունեցոզ անձանց մոտ[40]։

Վիտամին D[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիտամին D-ի անբավարարությունն ավելի հաճախ է հանդիպում ԳԱՀ-ով հիվանդների մոտ[41][42]։

Մեխանիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԳԱՀ-ի զարգացման մեջ դեր ունեն գենետիկ, էկոլոգիական և հոգեբանական գործոններ բայց էկոլոգիական գործոնը գերակշռում է[43]։

ԳԱՀ-ով հիվանդների աղիների միկրոֆլորան փոփոխվում է՝ նվազում են մանրէների բազմազանությունը հատկապես նվազում են բակտերոիդների տեսակին պատկանող մանրէները և աճում՝ ֆիրմիկուտեսներինը[44]։ Աղիների միկրոֆլորայի փոփոխությունները առավելապես արտահայտված են փորլուծությամբ ընթացող ԳԱՀ-ի դեպքում։ ԳԱՀ-ով հիվանդների մոտ հաճախ հանդիպում են աղիների միկրոֆլորայի կոմենսալ միկրոօրգանիզմների հիմնական բաղադրիչների (հատկապես ֆլագելինի) հանդեպ հակամարմիններ[45]։

ԳԱՀ-ով հիվանդների մոտ ընթացող քրոնիկ մեղմ բորբոքումը արտահայտվում է էնտերոքրոմաֆինային բջիջների, ինտրաէպիթելիալ լիմֆոցիտների և մաստոցիտների քանակի շատացմամբ, որը հանգեցնում է աղիների լորձաթաղանթի իմուն միջնորդված բորրբոքմանը[20][46]։ ԳԱՀ-ն առավել հաճախ հանդիպում է ԳԱՀ-ի ընտանեկան պատմություն ունեցող անհատների մոտ քան ընդհանուր պոպուլյացիայում[47]։ Հոգեբանական սթրեսը խթանում է բորբոքային գործընթացը և կարող է նպաստել ԳԱՀ-ի հանդեպ նախատրամադրություն ունեցող անձանց մոտ դրա զարգացմանը[29]։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

No specific laboratory or imaging tests can diagnose irritable bowel syndrome. Diagnosis should be based on symptoms, the exclusion of worrisome features, and the performance of specific investigations to rule out organic diseases that may present similar symptoms.[7][48]

The recommendations for physicians are to minimize the use of medical investigations.[49] Rome criteria are usually used. They allow the diagnosis to be based only on symptoms, but no criteria based solely on symptoms is sufficiently accurate to diagnose IBS.[50][51] Worrisome features include onset at greater than 50 years of age, weight loss, blood in the stool, iron-deficiency anemia, or a family history of colon cancer, celiac disease, or inflammatory bowel disease.[7] The criteria for selecting tests and investigations also depends on the level of available medical resources.[23]

Rome criteria[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The Rome IV criteria includes recurrent abdominal pain, on average, at least 1 day/week in the last 3 months, associated with two or more of the following criteria:

  • Related to defecation
  • Associated with a change in frequency of stool
  • Associated with a change in form (appearance) of stool.

Physicians may choose to use one of these guidelines or may simply choose to rely on their own anecdotal experience with past patients. The algorithm may include additional tests to guard against misdiagnosis of other diseases as IBS. Such "red flag" symptoms may include weight loss, gastrointestinal bleeding, anemia, or nocturnal symptoms. However, red flag conditions may not always contribute to accuracy in diagnosis; for instance, as many as 31% of people with IBS have blood in their stool, many possibly from hemorrhoidal bleeding.[52]

The diagnostic algorithm identifies a name that can be applied to the person's condition based on the combination of symptoms of diarrhea, abdominal pain, and constipation. For example, the statement "50% of returning travelers had developed functional diarrhea while 25% had developed IBS" would mean half the travelers had diarrhea while a quarter had diarrhea with abdominal pain. While some researchers believe this categorization system will help physicians understand IBS, others have questioned the value of the system and suggested all people with IBS have the same underlying disease but with different symptoms.[53]

Differential diagnosis[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Colon cancer, inflammatory bowel disease, thyroid disorders, and giardiasis can all feature abnormal defecation and abdominal pain. Less common causes of this symptom profile are carcinoid syndrome, microscopic colitis, bacterial overgrowth, and eosinophilic gastroenteritis; IBS is, however, a common presentation, and testing for these conditions would yield low numbers of positive results, so it is considered difficult to justify the expense.[54] Conditions that may present similarly include celiac disease, microscopic colitis, inflammatory bowel disease, bile acid malabsorption, colon cancer, and dyssynergic defecation.[7]

Ruling out parasitic infections, lactose intolerance, small intestinal bacterial overgrowth, and coeliac disease is recommended before a diagnosis of irritable bowel syndrome is made.[48] An upper endoscopy with small bowel biopsies is necessary to identify the presence of celiac disease.[55] Colonoscopy is recommended for people over 50 years old.[48] Nevertheless, this criterion is insufficient since microscopic colitis can not be identified without performing random colonic biopsies. An ileocolonoscopy with biopsies is useful to exclude Crohn's disease.[55]

Some people, managed for years for IBS, may have non-celiac gluten sensitivity (NCGS).[56] Gastrointestinal symptoms of IBS are clinically indistinguishable from those of NCGS, but the presence of any of the following non-intestinal manifestations suggest a possible NCGS: headache or migraine, "foggy mind", chronic fatigue,[57] fibromyalgia,[58][59][60] joint and muscle pain,[57][58][61] leg or arm numbness,[57][58][61] tingling of the extremities,[57][61] dermatitis (eczema or skin rash),[57][61] atopic disorders,[57] allergy to one or more inhalants, foods or metals[57][58] (such as mites, graminaceae, parietaria, cat or dog hair, shellfish, or nickel[58]), depression,[57][58][61] anxiety,[58] anemia,[57][61] iron-deficiency anemia, folate deficiency, asthma, rhinitis, eating disorders,[58] neuropsychiatric disorders (such as schizophrenia,[61][62] autism,[58][61][62] peripheral neuropathy,[61][62] ataxia,[62] attention deficit hyperactivity disorder[57]) or autoimmune diseases.[57] An improvement with a gluten-free diet of immune-mediated symptoms, including autoimmune diseases, once having reasonably ruled out coeliac disease and wheat allergy, is another way to realize a differential diagnosis.[57]

Investigations[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Investigations are performed to exclude other conditions:

Misdiagnosis[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

People with IBS are at increased risk of being given inappropriate surgeries such as appendectomy, cholecystectomy, and hysterectomy due to being misdiagnosed as other medical conditions.[63] Some common examples of misdiagnosis include infectious diseases, coeliac disease,[64] Helicobacter pylori,[65][66] parasites (non-protozoal).[36][67][68] The American College of Gastroenterology recommends all people with symptoms of IBS be tested for coeliac disease.[69]

Bile acid malabsorption is also sometimes missed in people with diarrhea-predominant IBS. SeHCAT tests suggest around 30% of people with D-IBS have this condition, and most respond to bile acid sequestrants.[70]

Chronic use of certain sedative-hypnotic drugs, especially the benzodiazepines, may cause irritable bowel-like symptoms that can lead to a misdiagnosis of irritable bowel syndrome.[71]

Comorbidities[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Several medical conditions, or comorbidities, appear with greater frequency in people with IBS.

  • Neurological/psychiatric: A study of 97,593 individuals with IBS identified comorbidities such as headache, fibromyalgia, and depression.[72] IBS occurs in 51% of people with chronic fatigue syndrome and 49% of people with fibromyalgia, and psychiatric disorders occur in 94% of people with IBS.[4]
  • Inflammatory bowel disease: IBS may be a type of low-grade inflammatory bowel disease.[73] Researchers have suggested IBS and IBD are interrelated diseases,[74] noting that people with IBD experience IBS-like symptoms when their IBD is in remission.[75][76] A three-year study found that patients diagnosed with IBS were 16.3 times more likely to be diagnosed with IBD during the study period.[77] Serum markers associated with inflammation have also been found in patients with IBS.
  • Abdominal surgery: People with IBS were at increased risk of having unnecessary gall bladder removal surgery not due to an increased risk of gallstones, but rather to abdominal pain, awareness of having gallstones, and inappropriate surgical indications.[78] These people also are 87% more likely to undergo abdominal and pelvic surgery and three times more likely to undergo gallbladder surgery.[79] Also, people with IBS were twice as likely to undergo hysterectomy.[80]
  • Endometriosis: One study reported a statistically significant link between migraine headaches, IBS, and endometriosis.[81]
  • Other chronic disorders: Interstitial cystitis may be associated with other chronic pain syndromes, such as irritable bowel syndrome and fibromyalgia. The connection between these syndromes is unknown.[82]

Հիվանդության վարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

A number of treatments have been found to be effective, including fiber, talk therapy, antispasmodic and antidepressant medication, and peppermint oil.[83][84][85]

Diet[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Studies have shown that up to 70% of people with IBS benefited from eating a low FODMAP diet. Symptoms most likely to improve from such a diet include urgency, flatulence, bloating, abdominal pain, and altered stool output. One national guideline advises a low FODMAP diet for managing IBS when other dietary and lifestyle measures have been unsuccessful.[86] This diet restricts various carbohydrates which are poorly absorbed in the small intestine, as well as fructose and lactose, which are similarly poorly absorbed in those with intolerances to them. Reduction of fructose and fructan has been shown to reduce IBS symptoms in a dose-dependent manner in people with fructose malabsorption and IBS.[87]

Some people with IBS believe they have some form of dietary intolerance; however, tests attempting to predict food sensitivity in IBS have proven disappointing. A small study reported that an IgG antibody test was somewhat effective in determining food sensitivity in people with IBS, with people on the elimination diet experiencing 10% greater symptom-reduction than those on a sham diet.[88] However, more research is necessary before IgG testing can be recommended.[89]

Low-FODMAP diet[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

FODMAPs are fermentable oligo-, di-, monosaccharides and polyols, which are poorly absorbed in the small intestine and subsequently fermented by the bacteria in the distal small and proximal large intestine. This is a normal phenomenon, common to everyone. The resultant production of gas potentially results in bloating and flatulence.[90] Although FODMAPs can produce certain digestive discomfort in some people, not only do they not cause intestinal inflammation, but they avoid it, because they produce beneficial alterations in the intestinal flora that contribute to maintain the good health of the colon.[91][92][93] FODMAPs are not the cause of irritable bowel syndrome nor other functional gastrointestinal disorders, but rather a person develops symptoms when the underlying bowel response is exaggerated or abnormal.[90]

A low-FODMAP diet consists in restricting them from the diet. They are globally trimmed, rather than individually, which is more successful than for example restricting only fructose and fructans, which are also FODMAPs, as is recommended for those with fructose malabsorption.[90]

A low-FODMAP diet might help to improve short-term digestive symptoms in adults with irritable bowel syndrome,[94][86][95][10] but its long-term follow-up can have negative effects because it causes a detrimental impact on the gut microbiota and metabolome.[96][86][10][97] It should only be used for short periods of time and under the advice of a specialist.[98] A low-FODMAP diet is highly restrictive in various groups of nutrients and can be impractical to follow in the long-term.[99] More studies are needed to assess the true impact of this diet on health.[86][10]

In addition, the use of a low-FODMAP diet without verifying the diagnosis of IBS may results in misdiagnosis of other conditions such as celiac disease.[100] Since the consumption of gluten is suppressed or reduced with a low-FODMAP diet, the improvement of the digestive symptoms with this diet may not be related to the withdrawal of the FODMAPs, but of gluten, indicating the presence of an unrecognized celiac disease, avoiding its diagnosis and correct treatment, with the consequent risk of several serious health complications, including various types of cancer.[100][101]

A 2018 systematic review concluded that although there is evidence of improved IBS symptoms from a low FODMAP diet, this is of very low quality.[102]

Fiber[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Some evidence suggests soluble fiber supplementation (e.g., psyllium/ispagula husk) is effective.[9] It acts as a bulking agent, and for many people with IBS-D, allows for a more consistent stool. For people with IBS-C, it seems to allow for a softer, moister, more easily passable stool.

However, insoluble fiber (e.g., bran) has not been found to be effective for IBS.[103][104] In some people, insoluble fiber supplementation may aggravate symptoms.[105][106]

Fiber might be beneficial in those who have a predominance of constipation. In people who have IBS-C, soluble fiber can reduce overall symptoms, but will not reduce pain. The research supporting dietary fiber contains conflicting small studies complicated by the heterogeneity of types of fiber and doses used.[107]

One meta-analysis found only soluble fiber improved global symptoms of irritable bowel, but neither type of fiber reduced pain.[107] An updated meta-analysis by the same authors also found soluble fiber reduced symptoms, while insoluble fiber worsened symptoms in some cases.[108] Positive studies have used 10–30 grams per day of ispaghula (psyllium).[109][110] One study specifically examined the effect of dose, and found 20 g of ispaghula (psyllium) were better than 10 g and equivalent to 30 g per day.[111]

Medication[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Medications may consist of stool softeners and laxatives in IBS-C and antidiarrheals (e.g., opiate, opioid, or opioid analogs such as loperamide, codeine, diphenoxylate) if diarrhea is predominant.[112]

Drugs affecting serotonin (5-HT) in the intestines can help reduce symptoms.[113] On the other hand, many people with IBS-D report that SSRI type medications exacerbate spasms and diarrhea. This is thought to be due to the large number of serotonin receptors in the gut. 5HT3 antagonists such as ondansetron are effective in postinfectious IBS and diarrhea-dominant IBS due to their blockade of serotonin on 5HT3 receptors in the gut; the reason for their benefit is believed to be that excessive serotonin in the gut is thought to play a role in the pathogenesis of some subtypes of IBS. Certain atypical antipsychotic medications, such as clozapine and olanzapine, may also provide relief due to serotonergic properties these agents possess, acting on the same receptors as other medications in this specific category.[114] Benefits may include reduced diarrhea, reduced abdominal cramps, and improved general well-being. Any nausea present may also respond to 5HT3 antagonists owing to their antiemetic properties.[115] Serotonin stimulates the gut motility and so agonists can help constipation-predominant irritable bowel, while antagonists can help diarrhea-predominant irritable bowel. Selective serotonin reuptake inhibitors, SSRIs, frequently prescribed for panic and/or anxiety disorder and depression, affect serotonin in the gut, as well as the brain. The bowels are highly dependent on serotonin for neural communication. "Selective serotonin reuptake inhibitor antidepressants seem to promote global well-being in some patients with irritable bowel syndrome and, possibly, some improvement in abdominal pain and bowel symptoms, but this effect appears to be independent of improved depression. Further research is required."[116]

Mast cells and the compound that they secrete are central to the pathophysiology and implicated in the treatment of IBS;[20] some of the secreted mast cell mediators (and associated receptors) which have been implicated in symptoms of IBS or specific subtypes include: histamine (HRH1, HRH2, HRH3), tryptase and chymase (PAR2), serotonin (5-HT3), PGD2 (DP1).[20] Histamine also causes epithelial secretion of chloride ions and water (associated with secretory diarrhea) by signaling through a receptor or ligand-gated ion channel that has not been identified as of 2015.[20] A 2015 review noted that both H1-antihistamines and mast cell stabilizers have shown efficacy in reducing pain associated with visceral hypersensitivity in IBS;[20] other lower quality studies have also suggested the benefit of these agents for IBS.[20] In a related review on idiopathic mast cell activation syndromes (including IBS), a combined treatment approach using antileukotrienes, H1/H2-antihistamines, and a mast cell stabilizer are suggested.[117]

Laxatives[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

For people who do not adequately respond to dietary fiber, osmotic laxatives such as polyethylene glycol, sorbitol, and lactulose can help avoid "cathartic colon" which has been associated with stimulant laxatives.[118] Lubiprostone is a gastrointestinal agent used for the treatment of constipation-predominant IBS.

Antispasmodics[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The use of antispasmodic drugs (e.g., anticholinergics such as hyoscyamine or dicyclomine) may help people who have cramps or diarrhea. A meta-analysis by the Cochrane Collaboration concludes if seven people are treated with antispasmodics, one of them will benefit.[112] Antispasmodics can be divided into two groups: neurotropics and musculotropics. Musculotropics, such as mebeverine, act directly at the smooth muscle of the gastrointestinal tract, relieving spasm without affecting normal gut motility.[փա՞ստ] Since this action is not mediated by the autonomic nervous system, the usual anticholinergic side effects are absent.[119] The antispasmodic otilonium may also be useful.[120]

Discontinuation of proton pump inhibitors[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Proton pump inhibitors (PPIs) used to suppress stomach acid production may cause bacterial overgrowth leading to IBS symptoms. Discontinuation of PPIs in selected individuals has been recommended as it may lead to an improvement or resolution of IBS symptoms.[121]

Tricyclic antidepressants[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

There is good evidence that low doses of tricyclic antidepressants can be effective for IBS. However, the evidence is less robust as to the effectiveness of other antidepressant classes such as SSRIs. Antidepressants are not effective for IBS in people with depression, possible because lower doses of antidepressants than the doses used to treat depression are required for relief of IBS.[122]

Serotonin agonists[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Tegaserod, a selective 5-HT4 agonist for IBS-C, is available for relieving IBS constipation in women. In 2007, the FDA requested Novartis Pharmaceuticals voluntarily discontinue marketing of tegaserod based on the recently identified finding of an increased risk of serious heart problems associated with use of the drug. Novartis agreed to voluntarily suspend marketing of the drug in the United States and in many other countries. On July 27, 2007, the FDA approved a limited-treatment IND program for tegaserod in the US to allow restricted access to the medication for people in need if no comparable alternative drug or therapy is available to treat the disease. The FDA had issued two previous warnings about the serious consequences of tegaserod. In 2005, it was rejected as an IBS medication by the European Union. Tegaserod, marketed as Zelnorm in the United States, was the only agent approved to treat the multiple symptoms of IBS (in women only), including constipation, abdominal pain, and bloating.
  • Selective serotonin reuptake inhibitor antidepressants (SSRIs), because of their serotonergic effect, have been studied to see if they help IBS, especially people who are constipation predominant but as of 2015 the evidence is that SSRIs do not help.[123]

Serotonin antagonists[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Alosetron, a selective 5-HT3 antagonist for IBS-D and cilansetron (also a selective 5-HT3 antagonist) were trialed for IBS. Due to severe adverse effects, namely ischemic colitis and severe constipation, they are not available or recommended.[106]

Other agents[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Magnesium aluminum silicates and alverine citrate drugs can be effective for IBS.[124][106]

Evidence is conflicting about the benefit of antidepressants in IBS. Some meta-analyses have found a benefit, while others have not.[125] A meta-analysis of randomized controlled trials of mainly TCAs found three patients have to be treated with TCAs for one patient to improve.[126]

Rifaximin may be useful as a treatment for IBS symptoms, including abdominal bloating and flatulence, although relief of abdominal distension is delayed.[29] It is especially useful where small intestinal bacterial overgrowth is involved.[29]

In individuals with IBS and low levels of vitamin D supplementation is recommended. Some evidence suggests that vitamin D supplementation may improve symptoms of IBS, but further research is needed before it can be recommended as a specific treatment for IBS.[41][42]

Domperidone, a dopamine receptor blocker and a parasympathomimetic, has been shown to reduce bloating and abdominal pain as a result of an accelerated colon transit time and reduced fecal load, that is, a relief from 'hidden constipation'; defecation was similarly improved.[127]

The use of opioids is controversial due to the potential risk of tolerance, physical dependence, and addiction, but can be the only relief for some diarrhea-predominant cases when other treatment has been ineffective.[128]

SIBO therapy[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Statistically significant reduction in IBS symptoms occurs following antibiotic therapy for small intestinal bacterial overgrowth.[129] However, recent research has shown that the lactulose hydrogen breath test does not actually measure SIBO, and that SIBO is unlikely to be the cause of IBS.[130]

Psychological therapies[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

There is low quality evidence from studies with poor methodological quality that psychological therapies can be effective in the treatment of IBS; however there are no significant adverse effects from psychological therapies for IBS.[122] The mind-body or brain-gut interactions has been proposed for IBS, and is gaining increasing research attention.[104] Hypnosis can improve mental well-being, and cognitive behavioural therapy can provide psychological coping strategies for dealing with distressing symptoms, as well as help suppress thoughts and behaviours that increase the symptoms of IBS.[104][106] Although the evidence base for effectiveness of psychotherapy and hypnosis is weak[122] and such therapies are in general not recommended,[63] in treatment-resistant cases where pharmacological therapies over a period of at least 12 months have failed to give relief, NICE clinical guidelines recommend that consideration should be given to psychological treatment strategies such as cognitive behavioural therapy [CBT], hypnotherapy and/or psychological therapy.[131]

Stress relief[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Reducing stress may reduce the frequency and severity of IBS symptoms. Techniques that may be helpful include:

  • Relaxation techniques such as meditation
  • Physical activities such as yoga or tai chi
  • Regular exercise such as swimming, walking, or running[132]

Probiotics[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Probiotics can be beneficial in the treatment of IBS; taking 10 billion to 100 billion beneficial bacteria per day is recommended for beneficial results. However, further research is needed on individual strains of beneficial bacteria for more refined recommendations.[104][133] Probiotics have positive effects such as enhancing the intestinal mucosal barrier, providing a physical barrier, bacteriocin production (resulting in reduced numbers of pathogenic and gas-producing bacteria), reducing intestinal permeability and bacterial translocation, and regulating the immune system both locally and systemically among other beneficial effects.[63] Probiotics may also have positive effects on the gut-brain axis by their positive effects countering the effects of stress on gut immunity and gut function.[134]

A number of probiotics have been found to be effective, including Lactobacillus plantarum,[63] and Bifidobacteria infantis;[135] but one review found only Bifidobacteria infantis showed efficacy.[136] B. infantis may have effects beyond the gut via it causing a reduction of proinflammatory cytokine activity and elevation of blood tryptophan levels, which may cause an improvement in symptoms of depression.[137] Some yogurt is made using probiotics that may help ease symptoms of IBS.[138] A probiotic yeast called Saccharomyces boulardii has some evidence of effectiveness in the treatment of irritable bowel syndrome.[139]

Certain probiotics have different effects on certain symptoms of IBS. For example, Bifidobacterium breve, B. longum, and Lactobacillus acidophilus have been found to alleviate abdominal pain. B. breve, B. infantis, L. casei, or L. plantarum species alleviated distension symptoms. B. breve, B. infantis, L. casei, L. plantarum, B. longum, L. acidophilus, L. bulgaricus, and Streptococcus salivarius ssp. thermophilus have all been found to affect flatulence levels. Most clinical studies show probiotics do not improve straining, sense of incomplete evacuation, stool consistency, fecal urgency, or stool frequency, although a few clinical studies did find some benefit of probiotic therapy. The evidence is conflicting for whether probiotics improve overall quality of life scores.[140]

Probiotics may exert their beneficial effects on IBS symptoms via preserving the gut microbiota, normalisation of cytokine blood levels, improving the intestinal transit time, decreasing small intestine permeability, and by treating small intestinal bacterial overgrowth of fermenting bacteria.[140]

Herbal remedies[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Peppermint oil appears useful.[141] In a meta-analysis it was found to be superior to placebo for improvement of IBS symptoms, at least in the short term.[142] An earlier meta-analysis suggested the results of peppermint oil were tentative as the number of people studied was small and blinding of those receiving treatment was unclear.[83] Safety during pregnancy has not been established, however, and caution is required not to chew or break the enteric coating; otherwise, gastroesophageal reflux may occur as a result of lower esophageal sphincter relaxation. Occasionally, nausea and perianal burning occur as side effects.[104] Iberogast, a multi-herbal extract, was found to be superior in efficacy to placebo.[143]

Only limited evidence exists for the effectiveness of other herbal remedies for IBS. As with all herbs, it is wise to be aware of possible drug interactions and adverse effects.[104]

Yoga[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Yoga may be effective for some people with IBS, especially poses which exercise the lower abdomen.[106]

Acupuncture[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

A meta-analysis found no benefits of acupuncture relative to placebo for IBS symptom severity or IBS-related quality of life.[144]

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Percentage of population with IBS reported in various studies in different countries

The prevalence of IBS varies by country and by age range examined. The bar graph at right shows the percentage of the population reporting symptoms of IBS in studies from various geographic regions (see table below for references). The following table contains a list of studies performed in different countries that measured the prevalence of IBS and IBS-like symptoms:

Percentage of population reporting symptoms of IBS in various studies from various geographic areas
Country Prevalence Author/year Notes
Canada 6%[145] Boivin, 2001
Japan 10%[146] Quigley, 2006 Study measured prevalence of GI abdominal pain/cramping
United Kingdom 8.2%[147]10.5%[148] Ehlin, 2003


Wilson, 2004

Prevalence increased substantially 1970–2004
United States 14.1%[149] Hungin, 2005 Most undiagnosed
United States 15%[145] Boivin, 2001 Estimate
Pakistan 14%[150] Jafri, 2007 Much more common in 16–30 age range. 56% male, 44% female
Pakistan 34%[151] Jafri, 2005 College students
Mexico City 35%[152] Schmulson, 2006 n=324. Also measured functional diarrhea and functional vomiting. High rates attributed to "stress of living in a populated city."
Brazil 43%[146] Quigley, 2006 Study measured prevalence of GI abdominal pain/cramping
Mexico 46%[146] Quigley, 2006 Study measured prevalence of GI abdominal pain/cramping

Gender[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Women are around two to three times more likely to be diagnosed with IBS and four to five times more likely to seek specialty care for it than men.[153] These differences likely reflect a combination of both biological (sex) and social (gender) factors. People diagnosed with IBS are usually younger than 45 years old.[1] Studies of females with IBS show symptom severity often fluctuates with the menstrual cycle, suggesting hormonal differences may play a role.[154] Endorsement of gender-related traits has been associated with quality of life and psychological adjustment in IBS.[155] Gender differences in healthcare-seeking may also play a role.[156] Gender differences in trait anxiety may contribute to lower pain thresholds in women, putting them at greater risk for a number of chronic pain disorders.[157] Finally, sexual trauma is a major risk factor for IBS, with as many as 33% of those affected reporting such abuse. Because women are at higher risk of sexual abuse than men, sex-related risk of abuse may contribute to the higher rate of IBS in women.[158]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The concept of an "irritable bowel" appeared in the Rocky Mountain Medical Journal in 1950. The term was used to categorize people who developed symptoms of diarrhea, abdominal pain, and constipation, but where no well-recognized infective cause could be found. Early theories suggested the irritable bowel was caused by a psychosomatic or mental disorder.[159]

Հասարակություն և մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Names[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Other names for the condition used in the past included irritable colon, spastic colon, nervous colon, colitis, mucous colitis, and spastic bowel.[160][161]

The terminologies that refer to the colon are inaccurate and discouraged, since the disorder is not limited to this section of the digestive tract. Similarly, the term "colitis" is not accurate as inflammation is not present.[161][162][163] Other reasons why these terms were abandoned were to reflect the understanding that the disorder is not a figment of a person’s imagination.[160]

Economics[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Globalize

United States[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The aggregate cost of irritable bowel syndrome in the United States has been estimated at $1.7–10 billion in direct medical costs, with an additional $20 billion in indirect costs, for a total of $21.7–30 billion.[3] A study by a managed care company comparing medical costs for people with IBS to non-IBS controls identified a 49% annual increase in medical costs associated with a diagnosis of IBS.[164] People with IBS incurred average annual direct costs of $5,049 and $406 in out-of-pocket expenses in 2007.[165] A study of workers with IBS found that they reported a 34.6% loss in productivity, corresponding to 13.8 hours lost per 40 hour week.[166] A study of employer-related health costs from a Fortune 100 company conducted with data from the 1990s found people with IBS incurred US $4527 in claims costs vs. $3276 for controls.[167] A study on Medicaid costs conducted in 2003 by the University of Georgia's College of Pharmacy and Novartis found IBS was associated in an increase of $962 in Medicaid costs in California, and $2191 in North Carolina. People with IBS had higher costs for physician visits, outpatients visits, and prescription drugs. The study suggested the costs associated with IBS were comparable to those found for people with asthma.[168]

Հետազոտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Individuals with IBS have been found to have decreased diversity and numbers of bacteroidetes microbiota. Preliminary research into the effectiveness of fecal microbiota transplant in the treatment of IBS has been very favourable with a 'cure' rate of between 36 percent and 60 percent with remission of core IBS symptoms persisting at 9 and 19 months follow up.[169][170] Treatment with probiotic strains of bacteria has shown to be effective, though not all strains of microorganisms confer the same benefit and adverse side effects have been documented in a minority of cases.[171]

There is increasing evidence for the effectiveness of mesalazine (5-aminosalicylic acid) in the treatment of IBS.[172] Mesalazine is a drug with anti-inflammatory properties that has been reported to significantly reduce immune mediated inflammation in the gut of IBS affected individuals with mesalazine therapy resulting in improved IBS symptoms as well as feelings of general wellness in IBS affected people. It has also been observed that mesalazine therapy helps to normalise the gut flora which is often abnormal in people who have IBS. The therapeutic benefits of mesalazine may be the result of improvements to the epithelial barrier function.[173]

An IgG-mediated food intolerance diet led to a 24% reduction in symptoms compared to those on the elimination diet and food elimination based on IgG antibodies may be effective in reducing IBS symptoms and is worthy of further biomedical research.[88] The main problem with this study was that the differences in symptoms were only observed in exclusion diets is limited, treatment based on "abnormally" high IgG antibodies cannot be recommended.[174]

Differences in visceral sensitivity and intestinal physiology have been noted in IBS. Mucosal barrier reinforcement in response to oral 5-HTP was absent in IBS compared to controls.[175] IBS/IBD individuals are less often HLA DQ2/8 positive than in upper functional gastrointestinal disease and healthy populations.[176]

A questionnaire in 2006 designed to learn people's perceptions about IBS, their preferences on the type of information they need, and educational media and expectations from health care providers revealed misperceptions about IBS developing into other conditions, including colitis, malnutrition, and cancer. The survey found that people IBS were most interested in learning about foods to avoid (60%), causes of IBS (55%), medications (58%), coping strategies (56%), and psychological factors related to IBS (55%). The respondents indicated they wanted their physicians to be available by phone or e-mail following a visit (80%), have the ability to listen (80%), and provide hope (73%) and support (63%).[177]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 «Definition and Facts for Irritable Bowel Syndrome». NIDDKD. 23 February 2015. Արխիվացված է օրիգինալից April 2, 2016-ին. Վերցված է 29 March 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Symptoms and Causes of Irritable Bowel Syndrome». NIDDK. 23 February 2015. Արխիվացված է օրիգինալից April 5, 2016-ին. Վերցված է 29 March 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  3. ↑ 3,0 3,1 Hulisz D (2004). «The burden of illness of irritable bowel syndrome: current challenges and hope for the future». J Manag Care Pharm. 10 (4): 299–309. PMID 15298528.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Whitehead WE; Palsson O; Jones KR (2002). «Systematic review of the comorbidity of irritable bowel syndrome with other disorders: what are the causes and implications?». Gastroenterology. 122 (4): 1140–56. doi:10.1053/gast.2002.32392. PMID 11910364.
  5. ↑ Spiller R, Garsed K; Garsed (May 2009). «Postinfectious irritable bowel syndrome». Gastroenterology. 136 (6): 1979–88. doi:10.1053/j.gastro.2009.02.074. PMID 19457422.
  6. ↑ Chang L (March 2011). «The role of stress on physiologic responses and clinical symptoms in irritable bowel syndrome». Gastroenterology. 140 (3): 761–5. doi:10.1053/j.gastro.2011.01.032. PMC 3039211. PMID 21256129.
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 Chey, WD; Kurlander, J; Eswaran, S (3 March 2015). «Irritable bowel syndrome: a clinical review». JAMA. 313 (9): 949–58. doi:10.1001/jama.2015.0954. PMID 25734736.
  8. ↑ 8,0 8,1 «Treatment for Irritable Bowel Syndrome». NIDDK. 23 February 2015. Արխիվացված է օրիգինալից April 6, 2016-ին. Վերցված է 29 March 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  9. ↑ 9,0 9,1 Moayyedi, P; Quigley, EM; Lacy, BE; Lembo, AJ; Saito, YA; Schiller, LR; Soffer, EE; Spiegel, BM; Ford, AC (September 2014). «The effect of fiber supplementation on irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis». The American Journal of Gastroenterology. 109 (9): 1367–74. doi:10.1038/ajg.2014.195. PMID 25070054.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Rao SS, Yu S, Fedewa A (2015). «Systematic review: dietary fibre and FODMAP-restricted diet in the management of constipation and irritable bowel syndrome». Aliment. Pharmacol. Ther. 41 (12): 1256–70. doi:10.1111/apt.13167. PMID 25903636.
  11. ↑ 11,0 11,1 Mayer EA (April 2008). «Clinical practice. Irritable bowel syndrome». N. Engl. J. Med. 358 (16): 1692–9. doi:10.1056/NEJMcp0801447. PMC 3816529. PMID 18420501.
  12. ↑ Maxion-Bergemann S; Thielecke F; Abel F; Bergemann R (2006). «Costs of irritable bowel syndrome in the UK and US». PharmacoEconomics. 24 (1): 21–37. doi:10.2165/00019053-200624010-00002. PMID 16445300.
  13. ↑ Quigley, Eamonn M.M. (2013). «Treatment level 1». Irritable bowel syndrome : diagnosis and clinical management (First ed.). Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. ISBN 9781118444740. Արխիվացված է օրիգինալից September 8, 2017-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  14. ↑ Hatch, Maureen C. (2000). Women and health. San Diego, Calif: Academic Press. էջ 1098. ISBN 9780122881459. Արխիվացված է օրիգինալից September 8, 2017-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. ↑ Holten KB; Wetherington A; Bankston L (2003). «Diagnosing the patient with abdominal pain and altered bowel habits: is it irritable bowel syndrome?». Am Fam Physician. 67 (10): 2157–62. PMID 12776965. Արխիվացված է օրիգինալից May 15, 2008-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  16. ↑ Schmulson MW, Chang L; Chang (1999). «Diagnostic approach to the patient with irritable bowel syndrome». Am. J. Med. 107 (5A): 20S–26S. doi:10.1016/S0002-9343(99)00278-8. PMID 10588169.
  17. ↑ Tamparo, Carol (2011). Fifth Edition: Diseases of the Human Body. Philadelphia, PA: F.A. Davis Company. էջ 407. ISBN 978-0-8036-2505-1.
  18. ↑ 18,0 18,1 Talley NJ (2006). «Irritable bowel syndrome». Intern Med J. 36 (11): 724–8. doi:10.1111/j.1445-5994.2006.01217.x. PMC 1761148. PMID 17040359.
  19. ↑ Sperber AD, Dekel R; Dekel (Apr 2010). «Irritable Bowel Syndrome and Co-morbid Gastrointestinal and Extra-gastrointestinal Functional Syndromes». J Neurogastroenterol Motil. 16 (2): 113–9. doi:10.5056/jnm.2010.16.2.113. PMC 2879857. PMID 20535341.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 Wouters MM, Vicario M, Santos J (2015). «The role of mast cells in functional GI disorders». Gut. 65 (1): 155–68. doi:10.1136/gutjnl-2015-309151. PMID 26194403.
  21. ↑ Ohman L, Simrén M; Simrén (2010). «Pathogenesis of IBS: Role of inflammation, immunity and neuroimmune interactions». Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology. 7 (3): 163–73. doi:10.1038/nrgastro.2010.4. PMID 20101257.
  22. ↑ Thabane M; Kottachchi DT; Marshall JK (2007). «Systematic review and meta-analysis: The incidence and prognosis of post-infectious irritable bowel syndrome». Aliment Pharmacol Ther. 26 (4): 535–44. doi:10.1111/j.1365-2036.2007.03399.x. PMID 17661757. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-13-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  23. ↑ 23,0 23,1 «World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Irritable Bowel Syndrome: a Global Perspective» (PDF). World Gastroenterology Organisation. Sep 2015. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) May 27, 2016-ին. Վերցված է 24 Apr 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  24. ↑ Shanahan F, Quigley EM; Quigley (May 2014). «Manipulation of the microbiota for treatment of IBS and IBD-challenges and controversies». Gastroenterology. 146 (6): 1554–63. doi:10.1053/j.gastro.2014.01.050. PMID 24486051.
  25. ↑ 25,0 25,1 Beatty JK, Bhargava A, Buret AG (2014). «Post-infectious irritable bowel syndrome: mechanistic insights into chronic disturbances following enteric infection». World J. Gastroenterol. 20 (14): 3976–85. doi:10.3748/wjg.v20.i14.3976. PMC 3983453. PMID 24744587.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  26. ↑ Ghoshal UC, Gwee KA (2017). «Post-infectious IBS, tropical sprue and small intestinal bacterial overgrowth: the missing link». Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 14 (7): 435–41. doi:10.1038/nrgastro.2017.37. PMID 28513629.
  27. ↑ Fukudo S; Nomura T; Muranaka M; Taguchi F (1993). «Brain-gut response to stress and cholinergic stimulation in irritable bowel syndrome. A preliminary study». J. Clin. Gastroenterol. 17 (2): 133–41. doi:10.1097/00004836-199309000-00009. PMID 8031340.
  28. ↑ Barreau F; Ferrier L; Fioramonti J; Bueno L (September 2007). «New Insights in the Etiology and Pathophysiology of Irritable Bowel Syndrome: Contribution of Neonatal Stress Models». Pediatric Research. 62 (3): 240–5. doi:10.1203/PDR.0b013e3180db2949. PMID 17622962.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Li J, Zhu W, Liu W, Wu Y, Wu B (January 2016). «Rifaximin for Irritable Bowel Syndrome: A Meta-Analysis of Randomized Placebo-Controlled Trials». Medicine (Baltimore). 95 (4): e2534. doi:10.1097/MD.0000000000002534. PMC 5291563. PMID 26825893.
  30. ↑ Spiller, R; Aziz, Q; Creed, F; Emmanuel, A; Houghton, L; Hungin, P; Jones, R; Kumar, D; Rubin, G; Trudgill, N; Whorwell, P (1 December 2007). «Guidelines on the irritable bowel syndrome: mechanisms and practical management». Gut. 56 (12): 1770–98. doi:10.1136/gut.2007.119446. PMC 2095723. PMID 17488783.
  31. ↑ Fukudo, Shin (19 January 2007). «Role of corticotropin-releasing hormone in irritable bowel syndrome and intestinal inflammation». Journal of Gastroenterology. 42 (S17): 48–51. doi:10.1007/s00535-006-1942-7. PMID 17238026.
  32. ↑ Ghoshal, UC.; Srivastava, D. (Mar 2014). «Irritable bowel syndrome and small intestinal bacterial overgrowth: meaningful association or unnecessary hype». World J Gastroenterol. 20 (10): 2482–91. doi:10.3748/wjg.v20.i10.2482. PMC 3949258. PMID 24627585.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  33. ↑ Hampson, DJ (January 2018). «The Spirochete Brachyspira pilosicoli, Enteric Pathogen of Animals and Humans». Clinical Microbiology Reviews. 31 (1). doi:10.1128/CMR.00087-17. PMC 5740978. PMID 29187397.
  34. ↑ Collins, SM (August 2014). «A role for the gut microbiota in IBS». Nature Reviews. Gastroenterology & Hepatology. 11 (8): 497–505. doi:10.1038/nrgastro.2014.40. PMID 24751910.
  35. ↑ Santelmann, H; Howard, JM (January 2005). «Yeast metabolic products, yeast antigens and yeasts as possible triggers for irritable bowel syndrome». European Journal of Gastroenterology & Hepatology. 17 (1): 21–6. CiteSeerX 10.1.1.567.6030. doi:10.1097/00042737-200501000-00005. PMID 15647635.
  36. ↑ 36,0 36,1 Stark D; van Hal S; Marriott D; Ellis J; Harkness J (2007). «Irritable bowel syndrome: a review on the role of intestinal protozoa and the importance of their detection and diagnosis». Int. J. Parasitol. 37 (1): 11–20. doi:10.1016/j.ijpara.2006.09.009. PMID 17070814.
  37. ↑ Wawrzyniak I, Poirier P, Viscogliosi E, Dionigia M, Texier C, Delbac F, Alaoui HE (2013). «Blastocystis, an unrecognized parasite: an overview of pathogenesis and diagnosis». Ther Adv Infect Dis. 1 (5): 167–78. doi:10.1177/2049936113504754. PMC 4040727. PMID 25165551. «Recent in vitro and in vivo studies have shed new light on the pathogenic power of this parasite, suggesting that Blastocystis sp. infection is associated with a variety of gastrointestinal disorders, may play a significant role in irritable bowel syndrome, and may be linked with cutaneous lesions (urticaria).»
  38. ↑ Roberts T, Stark D, Harkness J, Ellis J (2014). «Update on the pathogenic potential and treatment options for Blastocystis sp». Gut Pathog. 6: 17. doi:10.1186/1757-4749-6-17. PMC 4039988. PMID 24883113.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  39. ↑ Rostami, A.; Riahi, SM.; Haghighi, A.; Saber, V.; Armon, B.; Seyyedtabaei, SJ. (July 2017). «The role of Blastocystis sp. and Dientamoeba fragilis in irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis». Parasitol Res. 116 (9): 2361–2371. doi:10.1007/s00436-017-5535-6. PMID 28668983.
  40. ↑ Windsor JJ, Macfarlane L; MacFarlane (May 2005). «Irritable bowel syndrome: the need to exclude Dientamoeba fragilis». Am. J. Trop. Med. Hyg. 72 (5): 501, author reply 501–2. PMID 15891119. Արխիվացված է օրիգինալից July 17, 2010-ին. Վերցված է November 4, 2009-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  41. ↑ 41,0 41,1 Williams CE, Williams EA, Corfe BM (January 2018). «Vitamin D status in irritable bowel syndrome and the impact of supplementation on symptoms: what do we know and what do we need to know?» (PDF). Eur J Clin Nutr. 72 (10): 1358–1363. doi:10.1038/s41430-017-0064-z. PMID 29367731.
  42. ↑ 42,0 42,1 Ferguson LR, Laing B, Marlow G, Bishop K (January 2016). «The role of vitamin D in reducing gastrointestinal disease risk and assessment of individual dietary intake needs: Focus on genetic and genomic technologies». Mol Nutr Food Res. 60 (1): 119–33. doi:10.1002/mnfr.201500243. PMID 26251177.
  43. ↑ Tally, NJ (Dec 2006). «Genes and environment in irritable bowel syndrome: one step forward». Gut. 55 (12): 1694–6. doi:10.1136/gut.2006.108837. PMC 1856457. PMID 17124153.
  44. ↑ Collins S (2014). «A role for the gut microbiota in IBS». Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology. 11 (8): 497–505. doi:10.1038/nrgastro.2014.40. PMID 24751910.
  45. ↑ Cremon C; Carini; De Giorgio; Stanghellini; Corinaldesi; Barbara (May 2010). «Intestinal dysbiosis in irritable bowel syndrome: etiological factor or epiphenomenon?». Expert Rev. Mol. Diagn. 10 (4): 389–93. doi:10.1586/erm.10.33. PMID 20465494.
  46. ↑ Schmulson M, Bielsa MV, Carmona-Sánchez R, և այլք: (2014). «[Microbiota, gastrointestinal infections, low-grade inflammation, and antibiotic therapy in irritable bowel syndrome: an evidence-based review]». Rev Gastroenterol Mex (Spanish). 79 (2): 96–134. doi:10.1016/j.rgmx.2014.01.004. PMID 24857420.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  47. ↑ Saito, Yuri A. (Mar 2011). «The Role of Genetics in IBS». Gastroenterology Clinics of North America. 40 (1): 45–67. doi:10.1016/j.gtc.2010.12.011. PMC 3056499. PMID 21333900.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 Yawn BP; Lydick E; Locke GR; Wollan PC; Bertram SL; Kurland MJ (2001). «Do published guidelines for evaluation of Irritable Bowel Syndrome reflect practice?». BMC Gastroenterology. 1: 11. doi:10.1186/1471-230X-1-11. PMC 59674. PMID 11701092.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  49. ↑ Irvine AJ, Chey WD, Ford AC (2017). «Screening for Celiac Disease in Irritable Bowel Syndrome: An Updated Systematic Review and Meta-analysis». Am J Gastroenterol (Review). 112 (1): 65–76. doi:10.1038/ajg.2016.466. PMID 27753436. «Although IBS is not a diagnosis of exclusion, with physicians advised to minimize the use of investigations, the gastrointestinal (GI) tract has a limited repertoire of symptoms, meaning that abdominal pain and a change in bowel habit is not specifi c to the disorder.»
  50. ↑ Drossman DA (2016). «Functional Gastrointestinal Disorders: History, Pathophysiology, Clinical Features and Rome IV». Gastroenterology. doi:10.1053/j.gastro.2016.02.032. PMID 27144617.
  51. ↑ Saha L (2014). «Irritable bowel syndrome: pathogenesis, diagnosis, treatment, and evidence-based medicine». World J Gastroenterol (Review). 20 (22): 6759–73. doi:10.3748/wjg.v20.i22.6759. PMC 4051916. PMID 24944467.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  52. ↑ Fass R; Longstreth GF; Pimentel M; Fullerton S; Russak SM; Chiou CF; Reyes E; Crane P; Eisen G; McCarberg B; Ofman J (2001). «Evidence- and consensus-based practice guidelines for the diagnosis of irritable bowel syndrome». Arch. Intern. Med. 161 (17): 2081–8. doi:10.1001/archinte.161.17.2081. PMID 11570936.
  53. ↑ Talley NJ (2006). «A unifying hypothesis for the functional gastrointestinal disorders: really multiple diseases or one irritable gut?». Reviews in Gastroenterological Disorders. 6 (2): 72–8. PMID 16699476.
  54. ↑ C. Hauser (2005). Mayo Clinic Gastroenterology and Hepatology Board Review. CRC Press. էջ 225–. ISBN 978-0-203-50274-7. Արխիվացված է օրիգինալից May 10, 2013-ին. Վերցված է October 24, 2010-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  55. ↑ 55,0 55,1 El-Salhy M (2012). «Irritable bowel syndrome: diagnosis and pathogenesis». World J Gastroenterol. 18 (37): 5151–63. doi:10.3748/wjg.v18.i37.5151. PMC 3468846. PMID 23066308.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  56. ↑ Levy J, Bernstein L, Silber N (Dec 2014). «Celiac disease: an immune dysregulation syndrome». Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 44 (11): 324–7. doi:10.1016/j.cppeds.2014.10.002. PMID 25499458.
  57. ↑ 57,00 57,01 57,02 57,03 57,04 57,05 57,06 57,07 57,08 57,09 57,10 57,11 Fasano A, Sapone A, Zevallos V, Schuppan D (May 2015). «Nonceliac gluten sensitivity». Gastroenterology (Review). 148 (6): 1195–204. doi:10.1053/j.gastro.2014.12.049. PMID 25583468.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 58,4 58,5 58,6 58,7 58,8 Volta U, Caio G, De Giorgio R, Henriksen C, Skodje G, Lundin KE (Jun 2015). «Non-celiac gluten sensitivity: a work-in-progress entity in the spectrum of wheat-related disorders». Best Pract Res Clin Gastroenterol. 29 (3): 477–91. doi:10.1016/j.bpg.2015.04.006. PMID 26060112.
  59. ↑ Rossi A, Di Lollo AC, Guzzo MP, Giacomelli C, Atzeni F, Bazzichi L, Di Franco M (2015). «Fibromyalgia and nutrition: what news?». Clin Exp Rheumatol. 33 (1 Suppl 88): S117–25. PMID 25786053.
  60. ↑ San Mauro Martín I, Garicano Vilar E, Collado Yurrutia L, Ciudad Cabañas MJ (Dec 2014). «[Is gluten the great etiopathogenic agent of disease in the XXI century?] [Article in Spanish]» (PDF). Nutr Hosp. 30 (6): 1203–10. doi:10.3305/nh.2014.30.6.7866. PMID 25433099. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) November 6, 2015-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 61,4 61,5 61,6 61,7 61,8 Catassi C, Bai J, Bonaz B, Bouma G, Calabrò A, Carroccio A, Castillejo G, Ciacci C, Cristofori F, Dolinsek J, Francavilla R, Elli L, Green P, Holtmeier W, Koehler P, Koletzko S, Meinhold C, Sanders D, Schumann M, Schuppan D, Ullrich R, Vécsei A, Volta U, Zevallos V, Sapone A, Fasano A (2013). «Non-celiac gluten sensitivity: the new frontier of gluten related disorders». Nutrients (Review). 5 (10): 3839–53. doi:10.3390/nu5103839. ISSN 2072-6643. PMC 3820047. PMID 24077239.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 62,3 Lebwohl B, Ludvigsson JF, Green PH (Oct 2015). «Celiac disease and non-celiac gluten sensitivity». BMJ (Review). 351: h4347. doi:10.1136/bmj.h4347. PMC 4596973. PMID 26438584.
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 63,3 Bixquert Jiménez M (Aug 2009). «Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last?». Rev Esp Enferm Dig. 101 (8): 553–64. doi:10.4321/s1130-01082009000800006. PMID 19785495. Արխիվացված է օրիգինալից October 6, 2014-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  64. ↑ Spiegel BM; DeRosa VP; Gralnek IM; Wang V; Dulai GS (2004). «Testing for celiac sprue in irritable bowel syndrome with predominant diarrhea: a cost-effectiveness analysis». Gastroenterology. 126 (7): 1721–32. doi:10.1053/j.gastro.2004.03.012. PMID 15188167.
  65. ↑ Su YC; Wang WM; Wang SY; Lu SN; Chen LT; Wu DC; Chen CY; Jan CM; Horowitz M (August 2000). «The association between Helicobacter pylori infection and functional dyspepsia in patients with irritable bowel syndrome». Am. J. Gastroenterol. 95 (8): 1900–5. doi:10.1111/j.1572-0241.2000.02252.x. PMID 10950033.
  66. ↑ Gerards C; Leodolter A; Glasbrenner B; Malfertheiner P (2001). «H. pylori infection and visceral hypersensitivity in patients with irritable bowel syndrome». Dig Dis. 19 (2): 170–3. doi:10.1159/000050673. PMID 11549828.
  67. ↑ Grazioli B; Matera G; Laratta C; Schipani G; Guarnieri G; Spiniello E; Imeneo M; Amorosi A; Focà A; Luzza F (March 2006). «Giardia lamblia infection in patients with irritable bowel syndrome and dyspepsia: a prospective study». World J. Gastroenterol. 12 (12): 1941–4. PMC 4087522. PMID 16610003. Արխիվացված է օրիգինալից August 15, 2009-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  68. ↑ Vernia P; Ricciardi MR; Frandina C; Bilotta T; Frieri G (1995). «Lactose malabsorption and irritable bowel syndrome. Effect of a long-term lactose-free diet». The Italian Journal of Gastroenterology. 27 (3): 117–21. PMID 7548919.
  69. ↑ Brandt LJ; Chey WD; Foxx-Orenstein AE; Schiller LR; Schoenfeld PS; Spiegel BM; Talley NJ; Quigley EM (January 2009). «An Evidence-Based Systematic Review on the Management of Irritable Bowel Syndrome» (PDF). Am J Gastroenterol. 104 (Supplement 1): S1–S35. doi:10.1038/ajg.2008.122. PMID 19521341. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) December 5, 2010-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  70. ↑ Wedlake L; A'Hern R; Russell D; Thomas K; Walters JR; Andreyev HJ (2009). «Systematic review: the prevalence of idiopathic bile acid malabsorption as diagnosed by SeHCAT scanning in patients with diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome». Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 30 (7): 707–17. doi:10.1111/j.1365-2036.2009.04081.x. PMID 19570102.
  71. ↑ C Heather Ashton (1987). «Benzodiazepine Withdrawal: Outcome in 50 Patients». British Journal of Addiction. 82: 655–71.
  72. ↑ Cole JA; Rothman KJ; Cabral HJ; Zhang Y; Farraye FA (2006). «Migraine, fibromyalgia, and depression among people with IBS: a prevalence study». BMC Gastroenterology. 6: 26. doi:10.1186/1471-230X-6-26. PMC 1592499. PMID 17007634.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  73. ↑ Bercik P; Verdu EF; Collins SM (2005). «Is irritable bowel syndrome a low-grade inflammatory bowel disease?». Gastroenterol. Clin. North Am. 34 (2): 235–45, vi–vii. doi:10.1016/j.gtc.2005.02.007. PMID 15862932.
  74. ↑ Quigley EM (2005). «Irritable bowel syndrome and inflammatory bowel disease: interrelated diseases?». Chinese Journal of Digestive Diseases. 6 (3): 122–32. doi:10.1111/j.1443-9573.2005.00202.x. PMID 16045602.
  75. ↑ Simrén M; Axelsson J; Gillberg R; Abrahamsson H; Svedlund J; Björnsson ES (2002). «Quality of life in inflammatory bowel disease in remission: the impact of IBS-like symptoms and associated psychological factors». Am. J. Gastroenterol. 97 (2): 389–96. doi:10.1111/j.1572-0241.2002.05475.x. PMID 11866278.
  76. ↑ Minderhoud IM; Oldenburg B; Wismeijer JA; van Berge Henegouwen GP; Smout AJ (2004). «IBS-like symptoms in patients with inflammatory bowel disease in remission; relationships with quality of life and coping behavior». Dig. Dis. Sci. 49 (3): 469–74. doi:10.1023/B:DDAS.0000020506.84248.f9. PMID 15139501.
  77. ↑ García Rodríguez LA; Ruigómez A; Wallander MA; Johansson S; Olbe L (2000). «Detection of colorectal tumor and inflammatory bowel disease during follow-up of patients with initial diagnosis of irritable bowel syndrome». Scand. J. Gastroenterol. 35 (3): 306–11. doi:10.1080/003655200750024191. PMID 10766326.
  78. ↑ Corazziari E; Attili AF; Angeletti C; De Santis A (2008). «Gallstones, cholecystectomy and irritable bowel syndrome (IBS) MICOL population-based study». Dig Liver Dis. 40 (12): 944–50. doi:10.1016/j.dld.2008.02.013. PMID 18406218.
  79. ↑ Cole JA; Yeaw JM; Cutone JA; Kuo B; Huang Z; Earnest DL; Walker AM (2005). «The incidence of abdominal and pelvic surgery among patients with irritable bowel syndrome». Dig. Dis. Sci. 50 (12): 2268–75. doi:10.1007/s10620-005-3047-1. PMID 16416174.
  80. ↑ Longstreth GF, Yao JF; Yao (2004). «Irritable bowel syndrome and surgery: a multivariable analysis». Gastroenterology. 126 (7): 1665–73. doi:10.1053/j.gastro.2004.02.020. PMID 15188159.
  81. ↑ Tietjen GE; Bushnell CD; Herial NA; Utley C; White L; Hafeez F (2007). «Endometriosis is associated with prevalence of comorbid conditions in migraine». Headache. 47 (7): 1069–78. doi:10.1111/j.1526-4610.2007.00784.x. PMID 17635599.
  82. ↑ «Interstitial cystitis: Risk factors». Mayo Clinic. January 20, 2009. Արխիվացված է օրիգինալից May 16, 2008-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  83. ↑ 83,0 83,1 Ford AC, Talley NJ, Spiegel BM, Foxx-Orenstein AE, Schiller L, Quigley EM, Moayyedi P; Talley; Spiegel; Foxx-Orenstein; Schiller; Quigley; Moayyedi (2008). «Effect of fibre, antispasmodics, and peppermint oil in the treatment of irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis». BMJ. 337: a2313. doi:10.1136/bmj.a2313. PMC 2583392. PMID 19008265.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  84. ↑ Ford, AC; Quigley, EM; Lacy, BE; Lembo, AJ; Saito, YA; Schiller, LR; Soffer, EE; Spiegel, BM; Moayyedi, P (September 2014). «Effect of antidepressants and psychological therapies, including hypnotherapy, in irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis». The American Journal of Gastroenterology. 109 (9): 1350–65, quiz 1366. doi:10.1038/ajg.2014.148. PMID 24935275.
  85. ↑ Khanna, Reena; MacDonald, John K.; Levesque, Barrett G. (2014-07-01). «Peppermint oil for the treatment of irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis». Journal of Clinical Gastroenterology. 48 (6): 505–12. doi:10.1097/MCG.0b013e3182a88357. ISSN 1539-2031. PMID 24100754.
  86. ↑ 86,0 86,1 86,2 86,3 Staudacher HM, Irving PM, Lomer MC, Whelan K (April 2014). «Mechanisms and efficacy of dietary FODMAP restriction in IBS». Nat Rev Gastroenterol Hepatol (Review). 11 (4): 256–66. doi:10.1038/nrgastro.2013.259. PMID 24445613. «An emerging body of research now demonstrates the efficacy of fermentable carbohydrate restriction in IBS. [...] However, further work is urgently needed both to confirm clinical efficacy of fermentable carbohydrate restriction in a variety of clinical subgroups and to fully characterize the effect on the gut microbiota and the colonic environ¬ment. Whether the effect on luminal bifidobacteria is clinically relevant, preventable, or long lasting, needs to be investigated. The influence on nutrient intake, dietary diversity, which might also affect the gut microbiota,137 and quality of life also requires further exploration as does the possible economic effects due to reduced physician contact and need for medication. Although further work is required to confirm its place in IBS and functional bowel disorder clinical pathways, fermentable carbohydrate restriction is an important consideration for future national and international IBS guidelines.»
  87. ↑ Fedewa A, Rao SS (2014). «Dietary fructose intolerance, fructan intolerance and FODMAPs». Curr Gastroenterol Rep. 16 (1): 370. doi:10.1007/s11894-013-0370-0. PMC 3934501. PMID 24357350.
  88. ↑ 88,0 88,1 Atkinson W, Sheldon TA, Shaath N, Whorwell PJ; Sheldon; Shaath; Whorwell (2004). «Food elimination based on IgG antibodies in irritable bowel syndrome: a randomised controlled trial». Gut. 53 (10): 1459–64. doi:10.1136/gut.2003.037697. PMC 1774223. PMID 15361495.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  89. ↑ Longstreth GF, Thompson WG, Chey WD, Houghton LA, Mearin F, Spiller RC (2006). «Functional bowel disorders». Gastroenterology. 131 (2): 688. doi:10.1053/j.gastro.2006.06.027.
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 Peter R Gibson; Susan J Shepherd (2010). «Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach». Journal of Gastroenterology and Hepatology. 25 (2): 252–8. doi:10.1111/j.1440-1746.2009.06149.x. PMID 20136989. {{cite journal}}: Unknown parameter |last-author-amp= ignored (|name-list-style= suggested) (օգնություն)
  91. ↑ Makharia A, Catassi C, Makharia GK (2015). «The Overlap between Irritable Bowel Syndrome and Non-Celiac Gluten Sensitivity: A Clinical Dilemma». Nutrients (Review). 7 (12): 10417–26. doi:10.3390/nu7125541. PMC 4690093. PMID 26690475.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  92. ↑ Greer JB, O'Keefe SJ (2011). «Microbial induction of immunity, inflammation, and cancer». Front Physiol (Review). 1: 168. doi:10.3389/fphys.2010.00168. PMC 3059938. PMID 21423403.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  93. ↑ Andoh A, Tsujikawa T, Fujiyama Y (2003). «Role of dietary fiber and short-chain fatty acids in the colon». Curr Pharm Des (Review). 9 (4): 347–58. PMID 12570825.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  94. ↑ Turco R, Salvatore S, Miele E, Romano C, Marseglia GL, Staiano A (2018). «Does a low FODMAPs diet reduce symptoms of functional abdominal pain disorders? A systematic review in adult and paediatric population, on behalf of Italian Society of Pediatrics». Ital J Pediatr (Systematic Review). 44 (1): 53. doi:10.1186/s13052-018-0495-8. PMC 5952847. PMID 29764491.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  95. ↑ Marsh A, Eslick EM, Eslick GD (2015). «Does a diet low in FODMAPs reduce symptoms associated with functional gastrointestinal disorders? A comprehensive systematic review and meta-analysis». Eur J Nutr. 55 (3): 897–906. doi:10.1007/s00394-015-0922-1. PMID 25982757.
  96. ↑ Tuck, CJ; Muir, JG; Barrett, JS; Gibson, PR (2014). «Fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols: role in irritable bowel syndrome». Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 8 (7): 819–34. doi:10.1586/17474124.2014.917956. PMID 24830318.
  97. ↑ Heiman ML, Greenway FL (2016). «A healthy gastrointestinal microbiome is dependent on dietary diversity». Mol Metab (Review). 5 (5): 317–20. doi:10.1016/j.molmet.2016.02.005. PMC 4837298. PMID 27110483.
  98. ↑ Staudacher HM, Whelan K (2017). «The low FODMAP diet: recent advances in understanding its mechanisms and efficacy in IBS». Gut (Review). 66 (8): 1517–27. doi:10.1136/gutjnl-2017-313750. PMID 28592442.
  99. ↑ Hou JK, Lee D, Lewis J (October 2014). «Diet and inflammatory bowel disease: review of patient-targeted recommendations». Clin. Gastroenterol. Hepatol. (Review). 12 (10): 1592–600. doi:10.1016/j.cgh.2013.09.063. PMC 4021001. PMID 24107394. «Even less evidence exists for the efficacy of the SCD, FODMAP, or Paleo diet. Furthermore, the practicality of maintaining these interventions over long periods of time is doubtful. At a practical level, adherence to defined diets may result in an unnecessary financial burden or reduction in overall caloric intake in people who are already at risk for protein-calorie malnutrition.»
  100. ↑ 100,0 100,1 Barrett JS (2017). «How to institute the low-FODMAP diet». J Gastroenterol Hepatol (Review). 32 Suppl 1: 8–10. doi:10.1111/jgh.13686. PMID 28244669. «Common symptoms of IBS are bloating, abdominal pain, excessive flatus, constipation, diarrhea, or alternating bowel habit. These symptoms, however, are also common in the presentation of coeliac disease, inflammatory bowel disease, defecatory disorders, and colon cancer. Confirming the diagnosis is crucial so that appropriate therapy can be undertaken. Unfortunately, even in these alternate diagnoses, a change in diet restricting FODMAPs may improve symptoms and mask the fact that the correct diagnosis has not been made. This is the case with coeliac disease where a low-FODMAP diet can concurrently reduce dietary gluten, improving symptoms, and also affecting coeliac diagnostic indices.3,4 Misdiagnosis of intestinal diseases can lead to secondary problems such as nutritional deficiencies, cancer risk, or even mortality in the case of colon cancer.»
  101. ↑ «Celiac disease». World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. July 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 17 March 2017-ին. Վերցված է 4 June 2018-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  102. ↑ Dionne J, Ford AC, Yuan Y, Chey WD, Lacy BE, Saito YA, և այլք: (2018). «A Systematic Review and Meta-Analysis Evaluating the Efficacy of a Gluten-Free Diet and a Low FODMAPs Diet in Treating Symptoms of Irritable Bowel Syndrome». Am J Gastroenterol. 113 (9): 1290–1300. doi:10.1038/s41395-018-0195-4. PMID 30046155 – via White Rose Research Online.
  103. ↑ Francis CY, Whorwell PJ; Whorwell (Jul 2, 1994). «[Bran and irritable bowel syndrome: time for reappraisal]». Lancet. 344 (8914): 39–40. doi:10.1016/S0140-6736(94)91055-3. PMID 7912305.
  104. ↑ 104,0 104,1 104,2 104,3 104,4 104,5 Shen YH, Nahas R; Nahas (Feb 2009). «Complementary and alternative medicine for treatment of irritable bowel syndrome». Can Fam Physician. 55 (2): 143–8. PMC 2642499. PMID 19221071.
  105. ↑ Bijkerk CJ, de Wit NJ, Muris JW, Whorwell PJ, Knottnerus JA, Hoes AW; De Wit; Muris; Whorwell; Knottnerus; Hoes (Aug 27, 2009). «Soluble or insoluble fibre in irritable bowel syndrome in primary care? Randomised placebo controlled trial». BMJ. 339 (b3154): b3154. doi:10.1136/bmj.b3154. PMC 3272664. PMID 19713235.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  106. ↑ 106,0 106,1 106,2 106,3 106,4 Ducrotté P (Nov 2007). «[Irritable bowel syndrome: current treatment options]». Presse Med. 36 (11 Pt 2): 1619–26. doi:10.1016/j.lpm.2007.03.008. PMID 17490849.
  107. ↑ 107,0 107,1 Bijkerk CJ, Muris JW, Knottnerus JA, Hoes AW, de Wit NJ; Muris; Knottnerus; Hoes; De Wit (2004). «Systematic review: the role of different types of fiber in the treatment of irritable bowel syndrome». Aliment Pharmacol Ther. 19 (3): 245–51. doi:10.1111/j.0269-2813.2004.01862.x. PMID 14984370.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  108. ↑ Bijkerk CJ, de Wit NJ, Muris JW, Whorwell PJ, Knottnerus JA, Hoes AW; De Wit; Muris; Whorwell; Knottnerus; Hoes (2009). «Systematic Soluble or insoluble fiber in irritable bowel syndrome in primary care? Randomised placebo controlled trial». BMJ. 339 (b): 3154–. doi:10.1136/bmj.b3154. PMC 3272664. PMID 19713235.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  109. ↑ Prior A, Whorwell PJ; Whorwell (1987). «Double blind study of ispaghula in irritable bowel syndrome». Gut. 28 (11): 1510–3. doi:10.1136/gut.28.11.1510. PMC 1433676. PMID 3322956.
  110. ↑ Jalihal A, Kurian G; Kurian (1990). «Ispaghula therapy in irritable bowel syndrome: improvement in overall well-being is related to reduction in bowel dissatisfaction». J Gastroenterol Hepatol. 5 (5): 507–13. doi:10.1111/j.1440-1746.1990.tb01432.x. PMID 2129822.
  111. ↑ Kumar A, Kumar N, Vij JC, Sarin SK, Anand BS; Kumar; Vij; Sarin; Anand (1987). «Optimum dosage of ispaghula husk in patients with irritable bowel syndrome: correlation of symptom relief with whole gut transit time and stool weight». Gut. 28 (2): 150–5. doi:10.1136/gut.28.2.150. PMC 1432983. PMID 3030900.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  112. ↑ 112,0 112,1 Ruepert L, Quartero AO, de Wit NJ, van der Heijden GJ, Rubin G, Muris JW; Quartero; De Wit; Van Der Heijden; Rubin; Muris (2011). «Bulking agents, antispasmodics and antidepressants for the treatment of irritable bowel syndrome». Cochrane Database Syst Rev (8): CD003460. doi:10.1002/14651858.CD003460.pub3. PMID 21833945.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  113. ↑ Talley NJ (2001). «Serotoninergic neuroenteric modulators». Lancet. 358 (9298): 2061–8. doi:10.1016/S0140-6736(01)07103-3. PMID 11755632.
  114. ↑ Pae CU1, Lee SJ, Han C, Patkar AA, Masand PS; Lee; Han; Patkar; Masand (May 2013). «Atypical antipsychotics as a possible treatment option for irritable bowel syndrome». Expert Opin Investig Drugs. 22 (5): 565–72. doi:10.1517/13543784.2013.782392. PMID 23506326.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  115. ↑ Spiller R, Lam C; Lam (July 2012). «An Update on Post-infectious Irritable Bowel Syndrome: Role of Genetics, Immune Activation, Serotonin and Altered Microbiome». J Neurogastroenterol Motil. 18 (3): 258–68. doi:10.5056/jnm.2012.18.3.258. PMC 3400813. PMID 22837873.
  116. ↑ Creed F (2005). «How do SSRIs help patients with irritable bowel syndrome?». Gut. 55 (8): 1065–7. doi:10.1136/gut.2005.086348. PMC 1856284. PMID 16849340.
  117. ↑ Frieri M (2015). «Mast Cell Activation Syndrome». Clin Rev Allergy Immunol. 54 (3): 353–365. doi:10.1007/s12016-015-8487-6. PMID 25944644.
  118. ↑ Joo JS, Ehrenpreis ED, Gonzalez L, Kaye M, Breno S, Wexner SD, Zaitman D, Secrest K; Ehrenpreis; Gonzalez; Kaye; Breno; Wexner; Zaitman; Secrest (1998). «Alterations in colonic anatomy induced by chronic stimulant laxatives: the cathartic colon revisited». J Clin Gastroenterol. 26 (4): 283–6. doi:10.1097/00004836-199806000-00014. PMID 9649012.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  119. ↑ Paul Barber; Joy Parkes; Diane Blundell (1 June 2012). Further Essentials of Pharmacology for Nurses. McGraw-Hill Education (UK). էջեր 34–. ISBN 978-0-335-24398-3. Արխիվացված է օրիգինալից February 16, 2017-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  120. ↑ Annaházi, A; Róka, R; Rosztóczy, A; Wittmann, T (28 May 2014). «Role of antispasmodics in the treatment of irritable bowel syndrome». World Journal of Gastroenterology. 20 (20): 6031–43. doi:10.3748/wjg.v20.i20.6031. PMC 4033443. PMID 24876726.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  121. ↑ Simrén M, Barbara G, Flint HJ, Spiegel BM, Spiller RC, Vanner S, Verdu EF, Whorwell PJ, Zoetendal EG; Barbara; Flint; Spiegel; Spiller; Vanner; Verdu; Whorwell; և այլք: (Jan 2013). «Intestinal microbiota in functional bowel disorders: a Rome foundation report». Gut. 62 (1): 159–76. doi:10.1136/gutjnl-2012-302167. PMC 3551212. PMID 22730468.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  122. ↑ 122,0 122,1 122,2 Song KH, Jung HK, Kim HJ, Koo HS, Kwon YH, Shin HD, Lim HC, Shin JE, Kim SE, Cho DH, Kim JH, Kim HJ (April 2018). «Clinical Practice Guidelines for Irritable Bowel Syndrome in Korea, 2017 Revised Edition». J Neurogastroenterol Motil. 24 (2): 197–215. doi:10.5056/jnm17145. PMC 5885719. PMID 29605976.
  123. ↑ Xie, C; Tang, Y; Wang, Y; Yu, T; Wang, Y; Jiang, L; Lin, L (7 August 2015). «Efficacy and Safety of Antidepressants for the Treatment of Irritable Bowel Syndrome: A Meta-Analysis». PLOS ONE. 10 (8): e0127815. Bibcode:2015PLoSO..1027815X. doi:10.1371/journal.pone.0127815. PMC 4529302. PMID 26252008.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  124. ↑ Lee KJ (October 2015). «Pharmacologic Agents for Chronic Diarrhea». Intest Res. 13 (4): 306–12. doi:10.5217/ir.2015.13.4.306. PMC 4641856. PMID 26576135.
  125. ↑ «UpToDate Inc». {{cite web}}: Unknown parameter |subscription= ignored (|url-access= suggested) (օգնություն)
  126. ↑ Jackson JL, O'Malley PG, Tomkins G, Balden E, Santoro J, Kroenke K; O'Malley; Tomkins; Balden; Santoro; Kroenke (2000). «Treatment of functional gastrointestinal disorders with antidepressant medications: a meta-analysis». Am J Med. 108 (1): 65–72. doi:10.1016/S0002-9343(99)00299-5. PMID 11059442.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  127. ↑ Raahave D, Christensen E, Loud FB, Knudsen LL. "Correlation of bowel symptoms with colonic transit, length, and faecal load in functional faecal retention" 2009; 56: 83–8
  128. ↑ Warfield, Carol A.; Zahid H. Bajwa (2003). Principles and Practice of Pain Medicine. McGraw-Hill Professional. ISBN 978-0-07-144349-4.
  129. ↑ Lin HC (Aug 18, 2004). «Small intestinal bacterial overgrowth: a framework for understanding irritable bowel syndrome». JAMA: The Journal of the American Medical Association. 292 (7): 852–8. doi:10.1001/jama.292.7.852. PMID 15316000.
  130. ↑ Spiegel, Brennan M.R. (June 2011). «Questioning the Bacterial Overgrowth Hypothesis of Irritable Bowel Syndrome: An Epidemiologic and Evolutionary Perspective». Clinical Gastroenterology and Hepatology. 9 (6): 461–9. doi:10.1016/j.cgh.2011.02.030. PMID 21397724.
  131. ↑ Irritable Bowel Syndrome in Adults Արխիվացված Մայիս 26, 2014 Wayback Machine: Diagnosis and management of irritable bowel syndrome in primary care; NICE clinical guideline 61, Issue Feb 2008
  132. ↑ «Irritable Bowel Syndrome (IBS) – Treatment». NHS Choices. National Health Service. Արխիվացված է օրիգինալից October 18, 2012-ին. Վերցված է 2012-10-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  133. ↑ Nikfar S, Rahimi R, Rahimi F, Derakhshani S, Abdollahi M; Rahimi; Rahimi; Derakhshani; Abdollahi (December 2008). «Efficacy of probiotics in irritable bowel syndrome: a meta-analysis of randomized, controlled trials». Dis. Colon Rectum. 51 (12): 1775–80. doi:10.1007/s10350-008-9335-z. PMID 18465170.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  134. ↑ Konturek PC, Brzozowski T, Konturek SJ; Brzozowski; Konturek (Dec 2011). «Stress and the gut: pathophysiology, clinical consequences, diagnostic approach and treatment options». J Physiol Pharmacol. 62 (6): 591–9. PMID 22314561.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  135. ↑ «New Studies Examine the Evidence on Probiotics in IBS» (PDF) (Press release). American College of Gastroenterology. October 31, 2005. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) February 10, 2006-ին. {{cite press release}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  136. ↑ Brenner DM, Moeller MJ, Chey WD, Schoenfeld PS; Moeller; Chey; Schoenfeld (April 2009). «The utility of probiotics in the treatment of irritable bowel syndrome: a systematic review». Am. J. Gastroenterol. 104 (4): 1033–49, quiz 1050. doi:10.1038/ajg.2009.25. PMID 19277023.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  137. ↑ Aragon G, Graham DB, Borum M, Doman DB; Graham; Borum; Doman (Jan 2010). «Probiotic therapy for irritable bowel syndrome». Gastroenterol Hepatol (NY). 6 (1): 39–44. PMC 2886445. PMID 20567539.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  138. ↑ «IBS diet: Can yogurt ease symptoms?». Mayo Clinic. May 21, 2008. Արխիվացված է օրիգինալից February 9, 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  139. ↑ McFarland, LV. (May 2010). «Systematic review and meta-analysis of Saccharomyces boulardii in adult patients». World J Gastroenterol. 16 (18): 2202–22. doi:10.3748/wjg.v16.i18.2202. PMC 2868213. PMID 20458757.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  140. ↑ 140,0 140,1 Ortiz-Lucas M, Tobías A, Saz P, Sebastián JJ; Tobías; Saz; Sebastián (Jan 2013). «Effect of probiotic species on irritable bowel syndrome symptoms: A bring up to date meta-analysis». Rev Esp Enferm Dig. 105 (1): 19–36. doi:10.4321/s1130-01082013000100005. PMID 23548007.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  141. ↑ Wilkins T, Pepitone C, Alex B, Schade RR; Pepitone; Alex; Schade (Sep 1, 2012). «Diagnosis and management of IBS in adults». American Family Physician. 86 (5): 419–26. PMID 22963061.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  142. ↑ Khanna, Reena; MacDonald, John J.; Levesque, Barrett (2014). «Peppermint oil for the treatment of irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis». Journal of Clinical Gastroenterology. 48 (6): 505–12. doi:10.1097/MCG.0b013e3182a88357. PMID 24100754.
  143. ↑ Rösch W, Liebregts T, Gundermann KJ, Vinson B, Holtmann G; Liebregts; Gundermann; Vinson; Holtmann (2006). «Phytotherapy for functional dyspepsia: a review of the clinical evidence for the herbal preparation STW 5». Phytomedicine. 13 Suppl 5: 114–21. doi:10.1016/j.phymed.2006.03.022. PMID 16978851.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  144. ↑ Manheimer E, Cheng K, Wieland LS, Min LS, Shen X, Berman BM, Lao L; Cheng; Wieland; Min; Shen; Berman; Lao (2012). «Acupuncture for treatment of irritable bowel syndrome». Cochrane Database Syst Rev. 5 (5): CD005111. doi:10.1002/14651858.CD005111.pub3. PMC 3718572. PMID 22592702.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  145. ↑ 145,0 145,1 Boivin M (October 2001). «Socioeconomic impact of irritable bowel syndrome in Canada». Can. J. Gastroenterol. 15 (Suppl B): 8B–11B. PMID 11694908.
  146. ↑ 146,0 146,1 146,2 Quigley EM, Locke GR, Mueller-Lissner S, Paulo LG, Tytgat GN, Helfrich I, Schaefer E; Locke; Mueller-Lissner; Paulo; Tytgat; Helfrich; Schaefer (July 2006). «Prevalence and management of abdominal cramping and pain: a multinational survey». Aliment. Pharmacol. Ther. 24 (2): 411–9. doi:10.1111/j.1365-2036.2006.02989.x. PMID 16842469.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  147. ↑ Ehlin AG, Montgomery SM, Ekbom A, Pounder RE, Wakefield AJ; Montgomery; Ekbom; Pounder; Wakefield (August 2003). «Prevalence of gastrointestinal diseases in two British national birth cohorts». Gut. 52 (8): 1117–21. doi:10.1136/gut.52.8.1117. PMC 1773740. PMID 12865268.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  148. ↑ Wilson S, Roberts L, Roalfe A, Bridge P, Singh S; Roberts; Roalfe; Bridge; Singh (July 2004). «Prevalence of irritable bowel syndrome: a community survey». Br J Gen Pract. 54 (504): 495–502. PMC 1324800. PMID 15239910.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  149. ↑ Hungin AP, Chang L, Locke GR, Dennis EH, Barghout V; Chang; Locke; Dennis; Barghout (June 2005). «Irritable bowel syndrome in the United States: prevalence, symptom patterns and impact». Aliment. Pharmacol. Ther. 21 (11): 1365–75. doi:10.1111/j.1365-2036.2005.02463.x. PMID 15932367.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  150. ↑ Jafri W, Yakoob J, Jafri N, Islam M, Ali QM; Yakoob; Jafri; Islam; Ali (June 2007). «Irritable bowel syndrome and health seeking behaviour in different communities of Pakistan». J Pak Med Assoc. 57 (6): 285–7. PMID 17629228.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  151. ↑ Jafri W, Yakoob J, Jafri N, Islam M, Ali QM; Yakoob; Jafri; Islam; Ali (2005). «Frequency of irritable bowel syndrome in college students». J Ayub Med Coll Abbottabad. 17 (4): 9–11. PMID 16599025.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  152. ↑ Schmulson M, Ortíz O, Santiago-Lomeli M, Gutiérrez-Reyes G, Gutiérrez-Ruiz MC, Robles-Díaz G, Morgan D; Ortíz; Santiago-Lomeli; Gutiérrez-Reyes; Gutiérrez-Ruiz; Robles-Díaz; Morgan (2006). «Frequency of functional bowel disorders among healthy volunteers in Mexico City» (PDF). Dig. Dis. 24 (3–4): 342–7. doi:10.1159/000092887. PMID 16849861. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) May 16, 2011-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  153. ↑ Payne S (2004). «Sex, gender, and irritable bowel syndrome: Making the connections». Gender Medicine. 1 (1): 18–28. doi:10.1016/S1550-8579(04)80007-X. PMID 16115580.
  154. ↑ Jackson NA, Houghton LA, Whorwell PJ, Currer B; Houghton; Whorwell; Currer (1994). «Does the menstrual cycle affect anorectal physiology?». Digestive Diseases and Sciences. 39 (12): 2607–11. doi:10.1007/bf02087697. PMID 7995186.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  155. ↑ Voci SC, Cramer KM; Cramer (2009). «Gender-related traits, quality of life, and psychological adjustment among women with irritable bowel syndrome». Quality of Life Research : An International Journal of Quality of Life Aspects of Treatment, Care and Rehabilitation. 18 (9): 1169–76. doi:10.1007/s11136-009-9532-9. PMID 19728159.
  156. ↑ Drossman DA, Li Z, Andruzzi E, Temple RD, Talley NJ, Thompson WG, Whitehead WE, Janssens J, Funch-Jensen P, Corazziari E; Li; Andruzzi; Temple; Talley; Thompson; Whitehead; Janssens; և այլք: (1993). «U.S. Householder survey of functional gastrointestinal disorders. Prevalence, sociodemography, and health impact». Digestive Diseases and Sciences. 38 (9): 1569–80. doi:10.1007/bf01303162. PMID 8359066.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  157. ↑ Goffaux P, Michaud K, Gaudreau J, Chalaye P, Rainville P, Marchand S; Michaud; Gaudreau; Chalaye; Rainville; Marchand (2011). «Sex differences in perceived pain are affected by an anxious brain». Pain. 152 (9): 2065–73. doi:10.1016/j.pain.2011.05.002. PMID 21665365.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  158. ↑ Walker EA, Katon WJ, Roy-Byrne PP, Jemelka RP, Russo J; Katon; Roy-Byrne; Jemelka; Russo (1993). «Histories of sexual victimization in patients with irritable bowel syndrome or inflammatory bowel disease». The American Journal of Psychiatry. 150 (10): 1502–6. doi:10.1176/ajp.150.10.1502. PMID 8379554.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  159. ↑ Brown PW (1950). «The irritable bowel syndrome». Rocky Mountain Medical Journal. 47 (5): 343–6. PMID 15418074.
  160. ↑ 160,0 160,1 «Definition & Facts for Irritable Bowel Syndrome. What is IBS? | NIDDK». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. February 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 4 October 2017-ին. Վերցված է 15 March 2018-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  161. ↑ 161,0 161,1 Spiller R, Aziz Q, Creed F, Emmanuel A, Houghton L, Hungin P, և այլք: (2007). «Guidelines on the irritable bowel syndrome: mechanisms and practical management». Gut (Practice Guideline. Review). 56 (12): 1770–98. doi:10.1136/gut.2007.119446. PMC 2095723. PMID 17488783.
  162. ↑ Camilleri M (2012). «Irritable bowel syndrome: how useful is the term and the 'diagnosis'?». Therap Adv Gastroenterol. 5 (6): 381–6. doi:10.1177/1756283X12442223. PMC 3491678. PMID 23152731.
  163. ↑ García MD, García JI, Pereda A (2002). «Trastornos intestinales funcionales (equivalentes del colon irritable)». Sociedad Española de Gastroenterología, Hepatología y Nutrición Pediátrica (Review) (իսպաներեն). 57 (3): 253–63. doi:10.1016/S1695-4033(02)77914-9.
  164. ↑ Levy RL, Von Korff M, Whitehead WE, Stang P, Saunders K, Jhingran P, Barghout V, Feld AD; von Korff; Whitehead; Stang; Saunders; Jhingran; Barghout; Feld (2001). «Costs of care for irritable bowel syndrome patients in a health maintenance organization». Am J Gastroenterol. 96 (11): 3122–9. doi:10.1111/j.1572-0241.2001.05258.x. PMID 11721759.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  165. ↑ Nyrop KA, Palsson OS, Levy RL, Korff MV, Feld AD, Turner MJ, Whitehead WE; Palsson; Levy; von Korff; Feld; Turner; Whitehead (2007). «Costs of health care for irritable bowel syndrome, chronic constipation, functional diarrhoea and functional abdominal pain». Aliment Pharmacol Ther. 26 (2): 237–48. doi:10.1111/j.1365-2036.2007.03370.x. PMID 17593069. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-13-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  166. ↑ Paré P, Gray J, Lam S, Balshaw R, Khorasheh S, Barbeau M, Kelly S, McBurney CR; Gray; Lam; Balshaw; Khorasheh; Barbeau; Kelly; McBurney (2006). «Health-related quality of life, work productivity, and health care resource utilization of subjects with irritable bowel syndrome: baseline results from LOGIC (Longitudinal Outcomes Study of Gastrointestinal Symptoms in Canada), a naturalistic study». Clinical Therapeutics. 28 (10): 1726–35, discussion 1710–1. doi:10.1016/j.clinthera.2006.10.010. PMID 17157129.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  167. ↑ Leong SA, Barghout V, Birnbaum HG, Thibeault CE, Ben-Hamadi R, Frech F, Ofman JJ; Barghout; Birnbaum; Thibeault; Ben-Hamadi; Frech; Ofman (2003). «The economic consequences of irritable bowel syndrome: a US employer perspective». Arch. Intern. Med. 163 (8): 929–35. doi:10.1001/archinte.163.8.929. PMID 12719202.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  168. ↑ Martin BC, Ganguly R, Pannicker S, Frech F, Barghout V; Ganguly; Pannicker; Frech; Barghout (2003). «Utilization Patterns and Net Direct Medical Costs Medicaid of Irritable Bowel Syndrome». Curr Med Res Opin. 19 (8): 771–80. doi:10.1185/030079903125002540. PMID 14687449. Արխիվացված է օրիգինալից December 20, 2003-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  169. ↑ Aroniadis OC, Brandt LJ; Brandt (January 2013). «Fecal microbiota transplantation: past, present and future». Curr. Opin. Gastroenterol. 29 (1): 79–84. doi:10.1097/MOG.0b013e32835a4b3e. PMID 23041678.
  170. ↑ Smits LP, Bouter KE, de Vos WM, Borody TJ, Nieuwdorp M; Bouter; De Vos; Borody; Nieuwdorp (November 2013). «Therapeutic potential of fecal microbiota transplantation». Gastroenterology. 145 (5): 946–53. doi:10.1053/j.gastro.2013.08.058. PMID 24018052.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  171. ↑ Ford, Alexander C; Quigley, Eamonn M M; Lacy, Brian E; Lembo, Anthony J; Saito, Yuri A; Schiller, Lawrence R; Soffer, Edy E; Spiegel, Brennan M R; Moayyedi, Paul (2014). «Efficacy of Prebiotics, Probiotics, and Synbiotics in Irritable Bowel Syndrome and Chronic Idiopathic Constipation: Systematic Review and Meta-analysis». The American Journal of Gastroenterology. 109 (10): 1547–61. doi:10.1038/ajg.2014.202. ISSN 0002-9270. PMID 25070051.
  172. ↑ Klotz U (February 2012). «The pharmacological profile and clinical use of mesalazine (5-aminosalicylic acid)». Arzneimittelforschung. 62 (2): 53–8. doi:10.1055/s-0031-1299685. PMID 22344548.
  173. ↑ Barbara G; Stanghellini V; Cremon C (2009). «Aminosalicylates and other anti-inflammatory compounds for irritable bowel syndrome». Dig Dis. 27 Suppl 1: 115–21. doi:10.1159/000268131. PMID 20203507. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (օգնություն)
  174. ↑ Philpott H, Nandurkar S, Lubel J, Gibson PR; Nandurkar; Lubel; Gibson (2012). «Alternative investigations for irritable bowel syndrome». Journal of Gastroenterology and Hepatology. 28 (1): 73–7. doi:10.1111/j.1440-1746.2012.07291.x. PMID 23033865.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  175. ↑ Keszthelyi D, Troost FJ, Jonkers DM, van Eijk HM, Lindsey PJ, Dekker J, Buurman WA, Masclee AA (Aug 2014). «Serotonergic reinforcement of intestinal barrier function is impaired in irritable bowel syndrome». Aliment. Pharmacol. Ther. 40 (4): 392–402. doi:10.1111/apt.12842. PMID 24943480.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  176. ↑ DiGiacomo D, Santonicola A, Zingone F, Troncone E, Caria MC, Borgheresi P, Parrilli G, Ciacci C (Apr 28, 2013). «Human leukocyte antigen DQ2/8 prevalence in non-celiac patients with gastrointestinal diseases». World J. Gastroenterol. 19 (16): 2507–13. doi:10.3748/wjg.v19.i16.2507. PMC 3646141. PMID 23674852.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  177. ↑ Halpert AD, Thomas AC, Hu Y, Morris CB, Bangdiwala SI, Drossman DA; Thomas; Hu; Morris; Bangdiwala; Drossman (2006). «A survey on patient educational needs in irritable bowel syndrome and attitudes toward participation in clinical research». J Clin Gastroenterol. 40 (1): 37–43. doi:10.1097/01.mcg.0000190759.95862.08. PMID 16340632.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Գայանե_Անտոնյան/Ավազարկղ&oldid=6611636» էջից