Jump to content

Հյուսիսատլանտյան պայմանագիր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնյան պայմանագրի բնագրի առաջին էջը

Հյուսիսատլանտյան պայմանագիր (անգլ.՝ North Atlantic Treaty), միջազգային համաձայնագիր, որը կնքվել է 1949 թվականի ապրիլի 4-ին ԱՄՆ-ի Կոլումբիա դաշնային շրջանի Վաշինգտոն քաղաքում, արևմտաեվրոպական և հյուսիսամերիկյան 12 երկրների կողմից՝ հավաքական պաշտպանության նպատակով ջանքերի միավորման, Հյուսիսատլանտյան աշխարհաշրջանում խաղաղության, անդորրի և անվտանգության պահպանման նպատակով։

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնի պայմանագիրը հիմնադիր փաստաթուղթ դարձավ Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպության կամ անգլերեն հապավմամբ՝ ՆԱՏՕ-ի (NATO, North Atlantic Treaty Organization) ստեղծման համար։

Պայմանագրի լեզուներն են անգլերենը և ֆրանսերենը։ Պայմանագիրն ուժի մեջ է մտել 1949 թվականի օգոստոսի 24-ից։ Պայմանագիրը ռատիֆիկացրել են ստորագրող երկրների մեծ մասը։ Պայմանագրի դեպոզիտար, այսինքն՝ պահպանող կողմն է ԱՄՆ-ի կառավարությունը։

Պայմանագրի անդամները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՆԱՏՕ-ի անդամների ընդգրկման ժամանակագրական քարտեզը:

Հիմնադիր անդամները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնադիր 12 անդամները[1]։

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնի պայմանագիրը սկզբնապես ստորագրել են, այսինքն հիմնադիր անդամներն են հետևյալ 12 երկրները.

Հետագայում միացած անդամները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնի պայմանագիրն ունի հոդված 10, որի համաձայն հետագայում նրան միացել են հետևյալ 16 երկրները.

Եվս մի շարք երկրներ ցանկություն են հայտնել միանալ Հյուսիսատլանտյան պայմանագրին։

Պայմանագրի բովանդակությունը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 4-րդ հոդվածը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[2]։ Թուրքիան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[3]։

Լատվիան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[4]։ Լիտվան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[5] և Լեհաստան[6]։ Ղրիմը և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը Ղրիմի ճգնաժամ։

Թուրքիան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը՝ Սորուչի ահաբեկչություն[2][7]։

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 5-րդ հոդվածը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի առանցքային հոդվածը 5-րդն է։ ՆԱՏՕ-ի կողմից Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 5-րդ հոդվածի օգտագործումը[8][9][10]։

Թուրքիայի փորձերը օգտագործելու Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 5-րդ հոդվածը[11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28]։

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 6-րդ հոդվածը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 6-րդ հոդվածը[29][30]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). «North Atlantic Treaty». Treaties and other international agreements of the United States of America 1776–1949. Vol. Volume 4, Multilateral 1946–1949. Washington, D.C.: Department of State. էջ 831. LCCN 70600742. OCLC 6940. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
  2. ↑ 2,0 2,1 telegraph.co.uk: "Turkey calls for emergency Nato meeting to discuss Isil and PKK", 26 Jul 2015
  3. ↑ «The consultation process and Article 4». NATO.int. 2014 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 4-ին. «Since the Alliance's creation in 1949, Article 4 has been invoked several times.... On two occasions in 2012, Turkey requested that the North Atlantic Council (NAC) convene under Article 4: once on 22 June after one of its fighter jets was shot down by Syrian air defence forces and the second time on 3 October when five Turkish civilians were killed by Syrian shells.... Previously, on 10 February 2003, Turkey formally invoked Article 4 of the North Atlantic Treaty, asking for consultations in the NAC on defensive assistance from NATO in the event of a threat to its population or territory resulting from armed conflict in neighbouring Iraq.»
  4. ↑ «UNSC, EU, NATO to hold urgent meetings over Ukraine». 2014 թ․ մարտի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 6-ին. «Meanwhile, Lithuania and Latvia called upon the North Atlantic Council, the decision-making body of NATO, to hold an extraordinary session on Ukraine, citing security concerns.», Turkishpress.com
  5. ↑ Ford, Matt (2014 թ․ մարտի 1). «Russia's Seizure of Crimea Is Making Former Soviet States Nervous». The Atlantic. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 4-ին. «Linas Linkevicius, Lithuania's foreign minister, responded on Saturday by invoking Article 4 of the North Atlantic Treaty ... for only the fourth time in the alliance's history.»
  6. ↑ Baker, Peter (2014 թ․ մարտի 3). «Top Russians Face Sanctions by U.S. for Crimea Crisis». Նյու Յորք Թայմս. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 4-ին. «NATO called its second emergency meeting on Ukraine in response to a request from Poland under Article 4 of the North Atlantic Treaty relating to threats to a member state's security and independence.»
  7. ↑ Ford, Dana (2015 թ․ հուլիսի 27). «Turkey calls for rare NATO talks after attacks along Syrian border». CNN. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 27-ին.
  8. ↑ NATO: Key Events (timeline), 2001: "Large-scale terrorist attacks in New York and Washington D.C.—NATO invokes Article 5 for the first time ever and adopts a broader approach to security" (See also: Public statement of casus foederis)
  9. ↑ «NATO Update: Invocation of Article 5 confirmed – 2 October 2001». Nato.int. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  10. ↑ %201949-Present.pdf «NATO's Operations 1949–Present» (PDF). NATO. 2010 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)(չաշխատող հղում)
  11. ↑ todayszaman.com: "PM: Turkey may invoke NATO’s Article 5 over Syrian border fire" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 11 Apr 2012
  12. ↑ todayszaman.com: "Observers say NATO’s fifth charter comes into play if clashes with Syria get worse" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 11 Apr 2012
  13. ↑ todayszaman.com: "NATO says monitoring tension in Turkey-Syria border" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 12 Apr 2012
  14. ↑ todayszaman.com: "Turkey to discuss Syria with NATO at Brussels meeting" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 17 Apr 2012
  15. ↑ todayszaman.com: "Turkey intends to provoke tension in Syria by raising Article 5, Syria says" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 29 Apr 2012
  16. ↑ «Turkey: Syria's jet downing an attack on the whole of NATO». TodaysZaman. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  17. ↑ todayszaman.com: "NATO envoys to meet Tuesday over downed Turkish jet" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 24 Jun 2012
  18. ↑ todayszaman.com: "Turkey says jet shot down in international airspace " Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 24 Jun 2012
  19. ↑ todayszaman.com: "Turkey not to invoke Art. 5, NATO war in Syria as unlikely as ever" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 25 Jun 2015
  20. ↑ Ankara warns against attack on tomb, Hürriyet Daily News, 7 August 2012.
  21. ↑ todayszaman.com: "NATO wary of Syria intervention, but ready to defend Turkey" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 8 Oct 2012
  22. ↑ «Ankara Bar Association challenges YouTube ban». TodaysZaman. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  23. ↑ «Turkish journalist detained over leak of key Syria meeting». TodaysZaman. 2014 թ․ մարտի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  24. ↑ YouTube ban: How Turkish officials conspired to stage Syria attack to provoke war RT, 28 March 2014.
  25. ↑ NATO. «NATO – Event: Meetings of NATO Ministers of Defence, 24-Jun.-2015». NATO.
  26. ↑ nato.int: "Defence Ministers Meetings – Brussels, 24 and 25 june 2015", 26 May 2015
  27. ↑ telegraph.co.uk: "US confirms it will place 250 tanks in eastern Europe to counter Russian threat", 23 Jun 2015
  28. ↑ telegraph.co.uk: "Nato updates Cold War playbook as Putin vows to build nuclear stockpile", 25 Jun 2015
  29. ↑ Hall, John (1965 թ․ օգոստոսի 8). «Hawaii Lacks NATO Coverage if Attacked». Chicago Tribune. UPI. էջեր Section 1A, Page 4. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  30. ↑ David P. Auerswald, and Stephen M. Saideman, eds. NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone (Princeton U.P., 2014)

Արտաքին կապեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հյուսիսատլանտյան պայմանագիր» հոդվածին։
LCCN: no92010826 · Microsoft: 2776161467 · NDL: 00566032 · VIAF: 180026678 · WorldCat VIAF: 180026678
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 449)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հյուսիսատլանտյան_պայմանագիր&oldid=10043484» էջից