Հանրորեն վտանգավոր հետևանքներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Սոցիալապես վտանգավոր հետևանքներ, քրեական հետևանքներ կամ հանցավոր վնաս, քրեաիրավական պաշտպանության օբյեկտի ( հասարակական հարաբերություններ, շահեր, օգուտներ) օբյեկտիվ վնասակար փոփոխություններ, որոնք առաջացել են հանցավոր արարքի կատարման հետևանքով[1]։

Սոցիալապես վտանգավոր հետևանքների իմաստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոցիալապես վտանգավոր հետևանքները քրեական օրենսդրության մեջ մի քանի դեր են կատարում։

  • Նախ՝ դրանց առաջացումը նշանակում է հանցավոր ոտնձգության գործընթացի ավարտ
  • Երկրորդ, դրանք բնութագրում են քրեական օրենքով պաշտպանված, հանցագործությամբ խախտված օբյեկտի վիճակը
  • Երրորդ՝ դրանք արարքի խստությունը որոշելու մատչելի չափանիշներ են, որով էլ որոշվում է նշանակված պատժի խստությունը[1]։

Հանցագործության օբյեկտիվ կողմի կարևոր նշան են նաև սոցիալապես վտանգավոր հետևանքները. օրինակ, Ռուսաստանի Դաշնության Քրեական օրենսգրքում նորմերի 96% -ը պարունակում է ուղղակի ցուցումներ, որոնք կապված են հանցագործության հետևանքների և իրական և պոտենցիալ վնասի հետ[2]։

Հետևանքների իմաստը հիմնականում համընկնում է օբյեկտիվ կողմի այլ նշանների նշանակության հետ. դրանք հնարավորություն են տալիս տարբերակել հանցագործին ոչ հանցագործից, հնարավորություն են տալիս տարբերակել հարակից հանցագործությունները և կարող են նաև հաշվի առնվել պատիժը նշանակելիս[3]։

Սոցիալապես վտանգավոր հետևանքների տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետևանքները կարող են արտահայտվել ինչպես ուղղակի վնասով (տնտեսական կամ ֆիզիկական), որոնց որոշման համար կան հստակ սահմանված չափանիշներ, այնպես էլ պահպանվող օբյեկտներին (սոցիալական, մտավոր, կազմակերպչական) հասցված բարդ վնասով։ Նման հետևանքները համարվում են «այլ ծանր հետևանքներ» կամ «իրավունքների և օրինական շահերի էական խախտում»։ Քրեական իրավունքի նորմերը կարող են պարունակել սոցիալապես վտանգավոր հետևանքների սպառիչ կամ մոտավոր ցանկ[4]։

Ընդհանուր առմամբ, սովորաբար առանձնացնում են սոցիալապես վտանգավոր հետևանքների մի քանի տեսակներ՝ ֆիզիկական, մտավոր, սոցիալական, տնտեսական, կազմակերպչական և այլն։ Հետևանքների վերջին տեսակը բնորոշ է բոլոր հանցագործություններին առանց բացառության, քանի որ բոլոր սոցիալապես վտանգավոր արարքները խաթարում են հասարակական կյանքի բնականոն ընթացքը[5]։

Սոցիալապես վտանգավոր հետևանքները միշտ չէ, որ արտահայտվում են հանցագործության օբյեկտին իրական վնասով։ Հանցագործության անկախ հետևանքը կարող է լինել նման վնաս պատճառելու իրական սպառնալիք, դա տեղին է, եթե առարկան բարձրարժեք է ( կյանք, հասարակական անվտանգություն )։ Հետևանքները կարող են լինել պարզ (միաժամանակյա և միատարր) կամ բարդ (ունենալով բարդ բնույթ, որը շարունակվում է ժամանակի ընթացքում)[6]։

Սոցիալապես վտանգավոր հետևանքների առաջացումը (օրենքով նախատեսված) ավարտում է հանցագործության օբյեկտիվ կողմի իրականացումը։ Սակայն արարքի կատարման այլ անցանկալի հետևանքներ կարող են մնալ հանցանքի շրջանակից դուրս. հետագա կամ լրացուցիչ հետևանքներ, որոնք չեն ազդում հանցագործության որակավորման վրա, սակայն հաշվի են առնվում դատարանի կողմից պատիժ նշանակելիս[7]։ Որոշ դեպքերում նման հետևանքների առաջացումը գործում է որպես անկախ հանցավոր արարքի մաս. օրինակ, եթե սուբյեկտն առևանգում է մեքենան, այնուհետև հանում դրա անիվները և թողնում այն անտառում, որտեղ այն դարձել է անօգտագործելի, կա երեք արարք. անկախ հանցագործություններ՝ մեքենայի առևանգում, գողություն և գույքին վնաս հասցնել[7]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Российское уголовное право. Общая часть / Под ред. В. С. Комиссарова. СПб., 2005. С. 169.
  2. Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 233.
  3. Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 241.
  4. Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 234.
  5. Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 235.
  6. Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 237.
  7. 7,0 7,1 Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 240.