Կաստել Գանդոլֆոն (իտալ.՝ Castel Gandolfo), Իտալական քաղաք Լացիո մարզի Հռոմ գավառում[2]։ Քաղաքը գտնվում է Ալբանական բլուրների վրա, Ալբանո լճի վերևում, Հռոմից մոտ 30 կիլոմետրում դեպի հարավ արևելք։ Բնակչությունը 6927 մարդ։ Իր հայտնիությանը այն պարտավոր է Հռոմի Պապի ամառային նստավայրին։
Երկրաբանական գյուտերը XVI դարից մինչև Քրիստոսի ծնունդը գտնված էին շրջանում, որը մեզ հայտնի է Կաստել Գանդոլֆո անվանումով։
Ժամանակակից քաղաքը զբաղեցնում է հին Ալբա֊Լոնգայի և Լատինական Լիգայի տարածքները։ Քաղաքը իր անվանումը ստացել է Գանդոլֆի դքսական ընտանիքի ամրաշինական ամրություններից, XII դարում, որը անցել է Սավելի ընտանիքին, ումից այն գնել է Առաքելական պալատը 1596 թվականին 150 հազար սկուդիով(1 Սկուդի = 5 ֆրանկ)։ Հռոմի ՊապԿլիմենտ VIII֊ը առաջին Հռոմի Պապն էր, որ եկավ Կաստել Գանդոլֆո, բայց հին պալատի վերականգնումը Ուրբան VIII֊ի ծրագիրն էր, որ առաջինը եկավ 1626 թվականին։
Հռոմի Պապի ամառային նստավայրը, որ կառուցվել է XVII դարում։ Մշակված է հռոմեական ճարտարապետ Կառլո Մոդերնան՝ Ուրբան VIII պապի համար։ Պապական պալատը և կից Բարբերինի ամարանոցը, որը ավելացրել էր Պի XI, ունեն տարերկրյա իրավունքներ 1929 թվականից՝ Իտալիայի հետ Լատերական պայմանագրի կնքումից հետո մի փոքր տարածք դիմացում վերաանվանվեց Պյացցա դելլա Լիբերտա։ Պապական պալատը մնացել էր անփոփոխ 1870֊1929 թթ․։ Հռոմի Պապ Պի XI(1958) և Պողոս VI(1978) մահացել են Կաստել֊Գանդոլֆոյում։
Պապական պալատի տարածք, վերականգնված նախկին բերդի ավերակների վրա, որը մասամբ զբաղեցնում է կայսր Դոմիցիանոսի ամառային նստավայրի հիմքը, որը զբաղեցնում էր 14կմ2։ Նստավայրը մշակել էր հայտնի ճարտարապետ Ռաբիրիուսը։ Պալատի ներքին բակում գտնվում է հռոմեական կիսանդրի, որի վրա պատկերված է կիկլոպ Պոլիֆեմը, որի քարանձավից փախել է Ոդիսևսը։
Ծխական եկեղեցի, նվիրված Սուրբ Թոմաս Վիլյանովին։ Մշակել էր Բեռնինին (1658—1661) հռոմի պապ Ալեքսանդր VII֊ի պատվերով։ Այն ունի քառակուսային նախագիծ և նրանում տեղադրված է Պյետրո դա Կորտոնայի հայտնի նկարը՝ Քրիստոսի խաչումը։
Վատիկանյան աստղադիտարանի երկու աստղադիտակները, որոնք տեղափոխված էին Հռոմից դեպի Կաստել Գանդոլֆո 1930֊ականներին և օգտագործվում էին մինչև 1980֊ականները։ Վատիկանյան աստղադիտարանի շտաբը մինչև հիմա գտնվում է Կաստել Գանդոլգոյում։ Սակայն նրա կախյալ հետազոտական կենտրոնին, Վատիկանյան աստղադիտարանի հետազոտական խումբը (VORG), ցուցադրում են հյուրընկալություն Ստյուարտի աստղադիտարանը Արիզոնայի համալսարանում, Թուսոն, ԱՄՆ։ Աստղադիտակները գտնվում են Գռեմում, Արիզոնա։
Իտալիա
