Թելլո (պար)
Թելլո | |
|---|---|
| Ժանր | Վերվերի |
| Տակտի չափ | 2/4 |
| Ծագել է |  Հայաստան |
| Տարածված է | Հայաստան |
Թելլո կամ Աման Թելլո, հայկական ժողովրդական կանացի մասսայական պար, երգ-պար[1][2][3][4]։ Պատկանում է երկու գնալ, երկու դառնալ պարզ պարաձևին։ Պարի ընթացքում մասնակիցների թիվը կարող է փոփոխվել։ Կատարվում է պարերգերի և երաժշտական գործիքների (բլուլ, սրինգ) նվագակցությամբ։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պարի անունը կապված է աղջկա անվան հետ։ Պարի պարային ֆիգուրն ընդհանուր ձև ունի հայկական այլ ժողովրդական պարերի հետ, ինչպիսիք են՝ «Բերզենի տարան Տիկոյ», «Վայ, իմ նազանի յարս» և «Լազ պարի»[5]։
Կատարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պարը հաճախ կատարվում է զուռնայի, դհոլի[5], բլյուլի և սրինգի նվագի ներքո։ Երաժշտական չափը՝ 2/4[1]։ Պարաձևը, պարեղանակը, պարերգի տեքստը անփոփոխ են (բեմադրական փոփոխությունները հիմնականում կատարվում են դասավորումների մեջ)։ Պարերգի տեքստը երկուսն ասում, երկուսը դարձնում են կամ խմբի մի մասն ասում, մյուսը պատասխանում է։ Վերաբեմադրություններում այժմ երգում և պարում է ամբողջ խումբը (հաճախ մի մասը երգում է, մյուսը՝ պարում)։ Պարի ընթացքում մասնակիցների թիվը կարող է տարբեր լինել։
«Աման Թալլո» երգ-պարի ամենավաղ տարբերակներից մեկը ձայնագրել է հայ ազգագրագետ և կոմպոզիտոր Կոմիտասը Հառիճում 1905 թվականին[4]։
Ազգագրագետ Սրբուհի Լիսիցյանի՝ Երևանում գրառած տարբերակում ձեռքերը սեղմվում են ափերով․ կամ անշարժ իջնում են ներքև, կամ արմունկները ծալվում են ուղիղ անկյան տակ։ Պարը բաղկացած է երկու մասից, նրան բնորոշ են տարբեր տեսակի ուղղահայաց պարաշարժումներ ոտքերով[5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Хачатрян Ж. Тэлло // Армянская советская энциклопедия. — Ер.: Академия наук АрмССР, 1978. — Т. 4. — С. 162. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
- ↑ Арутюнян М.Г. Комитас (к 100-летию со дня рождения). — Ереван: Общество "Знание" Армянской ССР, 1969. — С. 34. «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
- ↑ Пахлеванян А. Комитас и вопросы армянской музыкальной фольклористики(հայ.) // Publication of Komitas Museum-Institute. — 2016. — С. 133-134. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2021.
- ↑ 4,0 4,1 Атаян Р.А. Музыкально-этнографическое наследие Комитаса(հայ.) // Историко-филологический журнал. — 1969. — Т. 2. — С. 43–62. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2021.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Лисициан С.С. Старинные пляски и театральные представления армянского народа. — Ереван, 1953. — Т. I. — С. 292, 328, 548.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 162)։ 
|
| ||||||||||||||||||