Գրոնինգեն

Գրոնինգեն
Քաղաք Հայերեն անվանում = Գրոնինգեն
	Գրոնինգեն
	հոլ.՝ Groningen
Դրոշ	Զինանշան
	Կոորդինատներ: 53°13′0″ հս․ լ. 6°33′0″ ավ. ե. / 53.21667° հս․. լ. 6.55000° ավ. ե.
Երկիր	Նիդերլանդներ
Շրջան	Գրոնինգեն
Ղեկավար	Պետեր Ռեվինկել
Առաջին հիշատակում	1040 թիվ
Մակերես	83,7 կմ²
ԲԾՄ	7 մետր
Պաշտոնական լեզու	հոլանդերեն և Gronings?
Բնակչություն	187 622 մարդ
Խտություն	2 284 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	050
Փոստային ինդեքսներ	9700–9747
Պաշտոնական կայք	portal.groningen.nl
	Գրոնինգեն Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գրոնինգեն (այլ կիրառումներ)

Գրոնինգեն (հոլ.՝ Groningen, МФА: [ˈɣroːnɪŋə(n)], ստորին գերմաներեն՝ Grunnen), խոշոր քաղաք Նիդերլանդների հյուսիսում, համանուն նահանգի և համանուն համայնքի վարչական կենտրոնը: Բնակչությունը՝ 184 777 մարդ (հունվարի 1, 2008 թ.^[1]): Համալսարանական քաղաք է, ունի շուրջ 50 000 ուսանողներ:

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Նիդեռլանդների հյուսիսում: Ընդհանուր տարածքը կազմում է 83,69 կմ² (ցամաք — 79,59 կմ², ջրային ծածկույթ — 4,10 կմ²) Բնակչության ընդհանուր թիվը կազմում է 184 777 մարդ, նրանցից 45 000 — ուսանողներ տարբեր բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում, առաջին հերթին— Գրոնինգենի համալսարանում:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոնինգենի նախագիծ, 1652 թիվ

Քաղաքը հիմնադրվել է Հոնդսրուգի (Hondsrug) հյուսիսային հատվածում: Գրոնինգենի մասին առաջին անգամ հիշատակվել է 1040 թվականի պատմիչների գրառումներում: Քաղաքի տարածքում պահպանվում են մշակութային կոթողներ, որոնք վկայում են մեր թվարկությունից առաջ 3950-3720 թթ. բնակչության մասին: Հնագիտական պեղումների արդյունքում նշվում է, որ Գրոնինգենում մեծ բնակավայր եղել է մեր դարաշրջանի III դարում: XIII դարում, երբ Գրոնինգենը դարձել էր խոշոր առևտրային կենտրոն, նրա բնակիչները կառուցեցին քաղաքային պարիսպներ, որոնք ընդգծում էին նրա հզորությունն ու նշանակությունը։ 1614 թվականին հիմնադրվեց Գրոնինգենի համալսարանը: Այդ ժամանակաշրջանում Գրոնինգենն արագ զարգանում էր, ամրացվում էին պարիսպները, որոնք մեծ նշանակություն ունեցան 1672 թվականին Անգլո-հունգարական երրորդ ճակատամարտի ժամանակ, երբ քաղաքում նստում էր Արքեպիսկոպոս Մյունստեր Բերնարդ վօն Գալենը: Պատերը դիմացան, և այս իրադարձությունը դարձավ հիշարժան, ամեն տարի հաղթանակը նշվում է օգոստոսի 28-ին հրավառությամբ ու տոնախմբությամբ: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից քաղաքը շատ կորուստներ չունեցավ: Սակայն քաղաքի կենտրոնական հրապարակը (Grote Markt) ավերվեց 1945 թվականի ապրիլին՝ Գրոնինգենի համար մղվող ճակատամարտում: Սուրբ Մարտինի եկեղեցին իր հայտնի աշտարակով (Goudkantoor), քաղաքի պարիսպներն ու շատ շինություններ մնացին անվնաս: Ճակատամարտը շարունակվել է մի քանի օր:

Հեծանիվների կայանատեղի

«Գրոնինգեն Նոորդ» կայանի հարթակ

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոնինգենն անվանում են «Հեծանվորդների համաշխարհային մայրաքաղաք», տրանսպորտային միջոցների 57 % կազմում են հեծանիվները: Քաղաքային տրանսպորտին վերաբերվող բոլոր աշխատանքներն արվում են հեծանվորդների հարմարությանը համապատասխան: Քաղաքի կենտրոնում տրանսպորտային ցանցը առավելություն է հատկացրել ինչպես հեծանվաուղիներին, այնպես էլ նրանց կայանատեղերին, հատկապես շատ է հետիոտներին հատկացված ճանապարհների ցանցը: Գրոնինգեն—երկաթուղային հանգույց, Գրոնինգենում տեղակայված են երեք կայաններ՝ «Գրոնինգեն», «Գրոնինգեն-Եվրոպապարկ» և «Գրոնինգեն-Նորդ»: Ավտոմոբիլային А28 ուղին միացնում է Գրոնինգենը Ուտրեխտին, իսկ А7 -ը՝ Ֆրիսլսնդին և Ամստերդամին:

Կրթություն և մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոնինգեն — ոչ մեծ քաղաք, բայց, չնայած դրան, մեծ դեր ունի Նիդեռլանդների երաժշտության, արվեստի, կրթության, գիտության ու գործարարության և ակտիվ կյանքի կազմակերպման գործում:Ուսանողների մեծ մասը, որ ապրում է Գրոնինգենում, նույնպես ակտիվություն է մտցնում Գրոնինգենի կյանքում:

Գրոնինգենի համալսարան

Համալսարան

Գրոնինգենի թանգարան

Գրոնինգենի համալսարանը հիմնադրվել է 1614 թվականին. սա ամենահին համալսարաններից մեկն է Լեյդենսկի համալսարանից հետո: Այստեղ առաջին անգամ կրթություն է ստացել առաջին կինը Նիդեռլանդներում՝ գիտությունների թեկնածու Ալետա Յակոբսը: Համալսարանի շրջանավարտները Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ ֆիզիկայի բնագավառում Խեյկե Կամերլինգ Օննեսը և Ֆրից Ցերնիկեն, ինչպես նաև Եվրոպայի կենտրոնական բանկի առաջին նախագահ Վիմ Դեյսենբերգը: Գրոնինգենի համալսարանում կրթություն ստացել են 200 000-ից ավելի ուսանողներ, ուսուցիչներ և հետազոտողներ: Գրոնինգենի "Եուրոբորգ" ֆուտբոլային ակումբի մարզադաշտը քաղաքի հետաքրքիր կառույցներից մեկն է համարվում: Բացումը կատարվել է 2006 թվականի հունվարին, կառուցված է շուրջ 20 000 հանդիսատեսների համար: Նախկին մարզադաշտը՝ Oosterpark Stadion, ընդունում էր միայն 12 500 մարդ:

Գրոնինգենի թանգարան, անհամեմատ կարևոր նշանակություն ունեցող թանգարանն է, որի գլխավոր մասնաշենքի նախագիծը պատկանում է իտալացի ճարտարապետ և դիզայներ Ալեսսանդրո Մենդինիին: Թանգարանը համարվում է արվեստի ժամանակակից և նորարարական կենտրոններից մեկը Նիդերլանդներում: Բացի այդ, քաղաքում կան Անատոմիական թանգարան, Հյուսիսծովյան թանգարան, Ծխախոտի Նեմեջերյան թանգարան, Գրաֆիկայի թանգարան, Գերարդուս վան դեր Լեվի Անատոմիական թանգարան^[2]: Գրոնինգենում գործում է քաղաքային թատրոնը՝ Stadsschouwburg, որը գտնվում է Turfsingel շրջանում: Քաղաքի ամենամեծ թատրոնն ու համերգային համալիրը անվանում են «Մարտինի պլազա»՝ «Мартини-плаза»: Մյուս խոշորագույն մշակութային կառույցը Oosterpoort-ն է, որը գտնվում է Trompsingel-ում: Գրոնինգենում է անցկացվում ամենամյա երաժշտական «Eurosonic» փառատոնը, որին իրենց մասնակցությունն են ցուցաբերում խմբեր ամբողջ Եվրոպայից:

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոնինգենն գտնվում է չափավոր կայուն կլիմայական գոտում: Ամառը զով և տաք է, ձմռանը նույնպես ոչ շատ խիստ: Մեծ է Հյուսիսային ծովի ազդեցությունը քաղաքում, այն հյուսիս-արևմուտքից բերում է ուժեղ քամիներ ու փոթորիկներ: